DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

yeanitsar

yeanitsar (yĭa-ni-tsárŭ) sm yeanitsari (yĭa-ni-tsárĭ) – stratiot dit ma buna ascheri a sultanlui (di-aradã ishit dit ficiorlji loats cu zorea di la crishtinj, faptsã turtsi prota shi, di cu njits, criscuts tra s-hibã bunj aschirladz); eanitsar; (fig:
1: yeanitsar = om tsi easti turbat di inati, lisearcu, himos, gindos, etc.; om multu arãu, fãrã njilã, apistu, crud, tsi lu-arãsescu cãvgadzlji; expr:
2: canda yin yeanitsarlji = tsi ti-agunjiseshti s-tsã bitiseshti lucrul? canda yin turtsilj [adutsem aminti cã lumea s-lãhtãrsea cãndu turcul yinea prit hoarã])
{ro: ienicer}
{fr: janissaire}
{en: janissary}
ex: ca yeanitsar fatsi (easti arãu, fãrã njilã, s-poartã ca yeanitsarlji)

§ eanitsar (ĭa-ni-tsárŭ) sm eanitsari (ĭa-ni-tsárĭ) – (unã cu yeanitsar)
ex: di eanitsari suntu mplini; eanitsarlji furã un chiro oasti aleaptã

§ gheanitsar (ghĭa-ni-tsárŭ) sm gheanitsari (ghĭa-ni-tsárĭ) – (unã cu yeanitsar)
ex: gheanitsarlji eara oasti aleaptã tu vecljul chiro; iu intrã gheanitsarlu atsel va s-facã ghiurultii

§ yeanitsãrami/yeanitsãrame (yĭa-ni-tsã-rá-mi) sf fãrã pl – multimi di yeanitsari; tuts yeanitsarlji
{ro: grup (totalitatea) de ieniceri}
{fr: multitude de janissaires}
{en: multitude of janissaries}
ex: yeanãtsãramea tutã intrã tu-alumtã

§ yeanitsãrimi/yea-nitsãrime (yĭa-ni-tsã-rí-mi) sf fãrã pl – (unã cu yeanitsãrami)

§ gheanitsãrimi/gheanitsãrime (ghĭa-ni-tsã-rí-mi) sf fãrã pl – (unã cu yeanitsãrami)
ex: nã fu fricã ca di gheanitsãrimi

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

turcu1

turcu1 (túr-cu) sm, sf turcã (túr-cã) shi turxã (túrc-sã), turtsi (túr-tsi), turtsi/turtse (túr-tsi) shi turxi/turxe (túrc-si) – om (muljari) tsi easti di miletea nturtseascã sh-cari bãneadzã di-aradã tu Turchii; (fig:
1: turcu = (i) tsi easti di pistea musulmanã, muslimã, al Islam; (ii) arbines tsi tricu di crishtin la pistea-al Islam; (iii) statlu nturtsescu; expr:
2: turcul sãrgljashti brãnlu si-lj lu caltsã; turcul u caftã ncãcearea cu luminarea = turcul fatsi tsi fatsi shi caftã itii trã ncãceari, trã cãvgã;
3: canda bãgarã turtsilj cãtsut = zbor tsi s-dsãtsi atumtsea cãndu easti mari lãhtarã tu lumi; [aoa, zborlu “bag cãtsut” ari noima di mãchilipsiri, di tinir sh-di-aush, di bãrbat sh-di muljari];
4: canda yin turtsilj = tsi ti-agunjiseshti s-tsã bitiseshti lucrul? [adutsem aminti cã lumea s-lãhtãrsea cãndu turcul yinea prit hoarã]; canda yin yeanitsarlji;
5: ca turtsãlj cu bãiramea = zbor tsi s-dzãtsi cãndu omlu nu easti sigura di un lucru; [adutsem aminti cã turtsãlj, ducãnda-si dupã lunã, nu pot s-hibã siguri cãndu yini “bairamlu”: cã, atselj cari vidzurã luna nauã nchisescu bãirãmea, ma altsã cari s-aflã tu-un loc iu tserlu easti acupirit di niori, ashteaptã, icã s-lã s-aducã hãbarea cã s-vidzu lunã noauã, icã si s-facã sirin, ca sã nchiseascã sh-elj bãiramea];
6: turcul lu-acatsã ljepurlu cu carlu; turcul lu-acatsã lepurli cu arãbãlu = cu diplumãtsii; [zborlu yini di-aclo cã turcul easti arãvdãtor, ashtiptãndalui preanarga-anarga si s-facã lucrul tsi-l va nãs]) {turc, turcoaică}
{fr: Turc (homme et femme)}
{en: Turk (man and woman)}
ex: ti ncljinash la turcu? ma-arãu va ti calcã; sh-lãescu sufrãntsealili ca turxi (muljerli turtsi); el easti turcu (fig: arbines tsi tricu la pistea-al Islam); nã scusesh greaca tu Turcu (fig: tu statlu nturtsescu); sh-nãs turcu, ma sh-io un suflit (un cap) hursescu al Dumnidzã; dã-lj masina-a turcului, s-ljai vãtãlahlu; dã sh-fudz di turcu; nã plãndzem di turtsi, sh-di crishtinj nu putem s-ascãpãm; si ncaci crishtinjlji, turtsilj s-hãrisescu; tsi ti-agunjiseshti ashi ca s-bitiseshti, parcã yin turtsilj?

§ turcalã (tur-cá-lã) sf turcali/turcale (tur-cá-li) – muljari di pistea nturtseascã; turcã, turxã
{ro: turcoaică}
{fr: femme turque}
{en: Turkish woman}

§ turcu2 (túr-cu) adg turcã (túr-cã) shi turxã (túrc-sã), turtsã (túr-tsã), turtsi/turtse (túr-tsi) shi turxi/turxe (túrc-si) – (om) multu arãu, (muljari) multu-arauã; arapsã, arbines

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn