|
|
yealangiu
yealangiu (yĭa-lan-gíŭ) sm, sf, adg – vedz tu yealani
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: yealaniminciunã
minciunã (min-cĭú-nã) sf minciunj (min-cĭúnjĭ) – zbor i hãbari tsi-u spuni omlu ca dealihea (di-aradã, cãndu shtii cã nu easti dealihea) cu scupolu ca s-lu-arãdã (s-lu-aplãnãseascã) pri cariva; minciuni, psemã, ealani, yealani, arãdeari;
(expr:
1: minciunã di la hani; minciunã cu coarni; minciunã cu coadã, minciunã gurguljitoasã = minciunã multu mari;
2: trag (cruescu, scot, fac, lj-cãrtsãnescu, etc.) minciunj = dzãc minciunj, lu (u, lji, li) arãd;
3: trec, acatsã minciunjli = minciunjli suntu pistipsiti, lumea li lja trã dealihea;
4: nj-acãtsã ghini minciuna = mi pistipsirã sh-aestu lucru nji ndreapsi huzmetea;
5: arup loclu di minciunj = suntu multu minciunos, dzãc mash minciunj;
6: hiu adrat di minciunj; gura nj-easti nvitsatã cu minciunj = hiu bun la spunearea di minciunj, mi-arãseashti sã spun minciunj, escu mari minciunos;
7: minciuna s-aleadzi ca untulemnul pisti apã = nu pots s-u-ascundzi minciuna, va s-easã tu migdani “ca untulemnul tu apã”)
{ro: minciună}
{fr: mensonge}
{en: lie}
ex: tsi tricu pri afoarã di orbul u vidzu, mutlu-lj gri, surdul s-aspãre di boatsi-lj? (angucitoari: minciuna); tsi-i tu mãnã, nu-i minciunã; cu minciuna ngushti, multu s-prãndzã, ma nu shi s-tsinj; feata-a lui easti neashtirnatã shi ari multi minciunj; lamnja li umplu di fricã di minciuna-a vulpiljei; cai lja di ureaclji minciunjli a lui?; el scoati
(expr: dzãtsi) minciunj; ne unã ne dauã, lã crui nã minciunã gurguljutoasã
(expr: lã dzãsi unã minciunã multu mari); acãtsã s-facã minciunj
(expr: s-dzãcã minciunj) shi s-arãdã lumea; s-nu-nj trapsi (s-nu-nj dzãcã) nã minciunã!; sh-io di minciunj hiu adrat
(expr: hiu mari minciunos), dzãtsi Chitlu; nj-dzãsi prifteasa, “minciunj, prefte, cari ti-arãsi?”; minciuna spusã nãoarã, nu s-bagã tu cornu altãoarã; sh-u nvitsã gura cu minciunj
(expr: easti-un mari minciunos), shi s-va s-aspunã alihea, nu poati
§ minciuni/minciune (min-cĭú-ni) sf minciunj (min-cĭúnjĭ) – (unã cu minciunã)
ex: tra s-nu vã dzãcã minciunea
§ minciunami/minciuname (min-cĭu-ná-mi) sf fãrã pl – multi minciunj
{ro: minciuni multe}
{fr: beaucoup de mensonges}
{en: full of lies}
psemã
psemã (psé-mã) sf psemati/psemate (psé-ma-ti) – zbor i hãbari tsi-u spuni omlu ca dealihea (cãndu shtii cã nu easti dealihea) cu scupolu ca s-lu-arãdã (s-lu-aplãnãseascã) pri cariva; minciunã, minciuni, ealani, yealani, arãdiri, arãdeari
{ro: minciună}
{fr: mensonge}
{en: lie}
ex: noi di minciunj sh-tini di psemati, oaspe
§ pseftu (pséf-tu) adg pseftã (pséf-tã), pseftsã (pséf-tsã) adg psefti/psefte (pséf-ti) – cari dzãtsi minciunj; cari arãdi pri cariva; arãditor, minciunos, yealangiu, ealangiu, psimatear; (fig: pseftu = calpu, calpic)
{ro: mincinos}
{fr: menteur, mensonger}
{en: liar}
ex: io minciunos sh-tini pseftu
§ psimatear (psi-ma-teárŭ) adg psimatearã (psi-ma-teá-rã), psimateari (psi-ma-teárĭ), psimateari/psimateare (psi-ma-teá-ri) – (unã cu pseftu)
yealani/yealane
yealani/yealane (yĭa-lá-ni) sf pl(?) – zbor i hãbari tsi-u spuni omlu ca dealihea (cãndu shtii cã nu easti dealihea, cu scupolu ca s-lu-arãdã, s-lu-aplãnãseascã pri cariva); ealani, minciunã, minciuni, psemã, arãdeari, arãdiri, alingii
{ro: minciună}
{fr: mensonge}
{en: lie, deceit}
§ yealangi (yĭa-lan-gí) sm, sf, adg yealangioanji/yealangioanje (yĭa-lan-gĭŭá-nji), yealangionj (yĭa-lan-gĭónjĭ), yealangioanji/yealangioanje (yĭa-lan-gĭŭá-nji) – om cari, cu minciunj sh-cu culãchipsiri, s-aspuni bun, tra s-poatã s-arãdã altsã oaminj; om tsi spuni minciunj; om tsi ti-arãdi; ealangiu, ealangi, arãditor, minciunos, pseftu, calpuzan
{ro: mincinos, înşelător}
{fr: menteur, trompeur, tricheur}
{en: liar, deceitful, misleading}
§ yealangiu (yĭa-lan-gíŭ) sm, sf, adg yealangii (yĭa-lan-gí-i), yealangii (yĭa-lan-gíĭ), yealangii (yĭa-lan-gíĭ) – (unã cu yealangi)
§ yealan-giuratic (yĭa-lán-giu-rá-ticŭ) sn yealan-giuratitsi/yealan-giuratitse (yĭa-lán-giu-rá-ti-tsi) – minciuna cu giurat dzãsã di cariva (ma multu n fatsa-a unui giudicãtor); mãrturilji minciunoasã cu giurat; ealan-giuratic
{ro: sperjur}
{fr: parjure, faux serment}
{en: perjury, false oath}
§ ealani/ealane (ĭa-lá-ni) sf pl(?) – (unã cu yealani)
ex: s-mãrtirisits yealani (cu minciunã)
§ ealangi (ĭa-lan-gí) sm, sf, adg ealangioanji/ealan-gioanje (ĭa-lan-gĭŭá-nji), ealangionj (ĭa-lan-gĭónjĭ), ealangioa-nji/ealangioanje (ĭa-lan-gĭŭá-nji) – (unã cu yealangi)
ex: ealangi (minciunos) s-purta cu fratslj-a lui shi cu mini; lu-aflarã ealangi; cu ealangeadzlj-atselj ghini cã nu-armash gol fari
§ ealangiu (ĭa-lan-gíŭ) sm, sf, adg ealangii (ĭa-lan-gí-i), ealangii (ĭa-lan-gíĭ), ealangii (ĭa-lan-gíĭ) – (unã cu yealangi)