{en: character of a “vombir”; wickedness}

§ voamitã (vŭá-mi-tã) sf voamiti/voamite (vŭá-mi-ti) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva vearsã; atsea tsi voami cariva dit gurã; vumuturã
{ro: vomitare}
{fr: vomissement}
{en: vomiting}

§ vumuturã (vu-mu-tú-rã) sf vumuturi (vu-mu-túrĭ) – atsea tsi scoati omlu dit gurã cãndu voamitã (vearsã); bruzgãiturã, virsãturã, voamitã; (fig: vumuturã = lucru murdar, murdãrilji, lãvushilji, tsi ti fatsi s-vonj, cã sh-u-adutsi cu-unã vumuturã)
{ro: vărsătură}
{fr: ce qui est vomi; chose dégoûtante; avorton}
{en: that which is vomited or aborted}
ex: nu pot s-mãc vumuturi (fig: lucri tsi ti fac s-vonj) di-atseali; cai sta s-lj-ascultã vumuturli (lãvushiturli) a lui

§ zvom (zvómŭ) (mi) vb III shi II zvumui (zvu-múĭ), zvumeam (zvu-meámŭ), zvumutã (zvu-mú-tã), zvoamiri/zvoamire (zvŭá-mi-ri) shi zvumeari/zvu-meare (zvu-meá-ri) – (unã cu vom)
ex: tu tsilarlu-a nostru zvoami nã apã-aratsi shi limpidi; diunãoarã si zvoami (vearsã) di trei-patru ori shi tsi s-tsã veadã ocljul? cireap, pãlati s-nicarã; di iu zvoami (azvurashti) arãulu; si zvumã (azvurã) nã fãntãnã njicã, cu apã aratsi; arãu di sãndzi cald zvumu (azvurã, ansãri); tãburli acãtsarã si zvoamã (si s-vearsã, s-yinã) di cãtrã Spilj; arbineshlji zvumea (anãpãdea, s-virsa) dit tuti creacurli; si zvumu (s-alãnci) un cap bel

§ zvumut (zvu-mútŭ) adg zvumutã (zvu-mú-tã), zvumuts (zvu-mútsĭ), zvumuti/zvumute (zvu-mú-ti) – (unã cu vumut)

§ zvoamiri/zvoamire (zvŭá-mi-ri) sf zvoamiri (zvŭá-mirĭ) – (unã cu voamiri)
ex: faptu, nu zvumut (virsat dit stumahi); zvumut, ca zmelciu
(expr: puzumi, jibãcos, cacafingu)

§ zvumeari/zvumeare (zvu-meá-ri) sf zvumeri (zvu-mérĭ) – (unã cu voamiri)

§ azvom (az-vómŭ) vb III shi II azvumui (az-vu-múĭ), azvumeam (az-vu-meámŭ), azvumutã (az-vu-mú-tã), azvoamiri/azvoamire (az-vŭá-mi-ri) shi azvumeari/azvumeare (az-vu-meá-ri) – (unã cu vom)
ex: fãntãnjli tsi abureadzã cãndu-azvom (ansar dit loc)

§ azvumut (az-vu-mútŭ) adg azvumutã (az-vu-mú-tã), azvumuts (az-vu-mútsĭ), azvumuti/azvumute (az-vu-mú-ti) – (unã cu vumut)

§ azvoamiri/azvoamire (az-vŭá-mi-ri) sf azvoamiri (az-vŭá-mirĭ) – (unã cu voamiri)

§ azvumeari/azvumeare (az-vu-meá-ri) sf azvumeri (az-vu-mérĭ) – (unã cu voamiri)

(expr: cãt s-lj-agiungã, cãt loc va s-lja sãrma tu stumahi)?; cãndu mi minduescu cãt lucru am, mi-acatsã heavra
(expr: canda lãndzidzãscu); acãtsat casã
(expr: loat casã cu nichi)?; pri mini mi-acatsã
(expr: ãnchisi s-mi doarã) tu lingurici; li mãcã! si-lj s-acatsã!
(expr: s-lj-armãnã tu grumadz); cu nãs nu putem s-n-acãtsãm
(expr: s-nã ncãrligãm, s-nã nciupãm; s-n-acãtsãm la ntreatsiri); acãtsã
(expr: cãdzu greauã) eapa cu nãs; mi-acãtsai
(expr: dada-nj cãdzu greauã cu mini) tru paranomãlj; nu lu-acatsã mintea
(expr: nu-achicãseashti, nu aducheashti); s-acãtsã
(expr: sicã, dãmlusi) di mãnj sh-di cicioari; lu-acatsã
(expr: ãlj sta ghini) armatli; lj-acãtsã ghini
(expr: vidzu hãiri cu) minciuna; lãili stranji mi-acatsã
(expr: nj-sta ghini); apa nu lu-avea acãtsatã
(expr: nu lj-avea faptã ghini); mi-acatsã
(expr: mi fatsi s-vom) amarea; bãgarã s-acatsã aloaturli trã numtã
(expr: si sã ndreagã trã numtã); lu-acãtsarã dratslji di ureclji
(expr: s-nãiri multu, s-inãtusi multu, timusi multu); s-avea acãtsatã di peri
(expr: s-avea ncãrligatã, nciupatã); muljari tsi lj-acatsã mãna di tuti
(expr: shtii s-facã multi lucri, cu mãsturilji, lishor sh-cum lipseashti); s-afirea s-nu lj-acatsã luna
(expr: s-nu-agiungã noaptea-amãnat); nu lu-acãtsa loclu
(expr: nu putea si sta tu-un loc; nu-l tsãnea, nu lu-avea loclu); zboarãli a tali acãtsarã loc
(expr: avurã griutati, featsirã lucrul tsi lipsea); nj-spunea cã la izvur acãtsarã feata aestã
(expr: u ncãlicarã, u-ambãirarã); cãldãrusha easti-acãtsatã
(expr: s-arsi pri foc) cu lapti; biu unã scafã di yin shi lu-acãtsã
(expr: lu-andrãlãsi, l-featsi sã-lj yinã mintsãli deavãrliga, lu mbitã); cum lu vidzu, acãtsã guvili
(expr: s-ascumsi); easti acãtsat cu mãyii
(expr: lj-si featsirã mãyi) di nu easti ghini; etc. etc.

§ acãtsat (a-cã-tsátŭ) adg acãtsatã (a-cã-tsá-tã), acãtsats (a-cã-tsátsĭ), acãtsati/acãtsate (a-cã-tsá-ti) – harea tsi u-ari un tsi easti acãtsat; tsi easti bãgat tu mãnã; loat, apucat, apcat, spindzurat, nchisit, etc.
{ro: agăţat, prins, ocupat}
{fr: accroché, attrapé, saisi, occupé}
{en: caught, occupied, started}
ex: suntu acãtsati (loati) cãljurli; cu mãnjli acãtsati (di lucru); ficiori acãtsats
(expr: a curi dadã avea cãdzutã greauã) Sãmbãta; tsi-ai di cãntsã acãtsat (mãrãnat)?

§ acãtsari/acãtsare (a-cã-tsá-ri) sf acãtsãri (a-cã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu acatsã cariva icã s-acatsã tsiva; loari, apucari, apcari, spindzurari, nchisiri, etc.
{ro: acţiunea de a agăţa, de a prinde, de a ocupa; agăţare, prindere, ocupare}
{fr: action d’accrocher, d’attraper, de saisir, d’occuper}
{en: action of catching, of occupying, of starting}
ex: nã acãtsam cu acãtsarea; tãmbarea vrea acãtsari (spindzurari di penurã)

§ neacãtsat (nea-cã-tsátŭ) adg neacãtsatã (nea-cã-tsá-tã), neacãtsats (nea-cã-tsátsĭ), neacãtsati/neacãtsate (nea-cã-tsá-ti) – tsi nu easti acãtsat; tsi nu-ari lucru; niloat, neapucat, nispindzurat, ninchisit, etc.
{ro: care nu este agăţat (prins, ocupat); neagăţat}
{fr: qui n’est pas pris, qui ne pas attrapé; inoccupé, chômeur}
{en: who is not caught (occupied); unemployed}
ex: ãl leagã di doi calj neacãtsats (tsi nu eara acãtsats; dit irghilii); easti neacãtsat (nu-ari lucru, shadi tutã dzua)

§ neacãtsari/neacãtsare (nea-cã-tsá-ri) sf neacãtsãri (nea-cã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu-acatsã icã nu s-acatsã tsiva; niloari, neapucari, nispindzurari, ninchisiri, etc.
{ro: acţiunea de a nu agăţa, de a nu prinde, de a nu ocupa}
{fr: action de ne pas attraper, de ne pas saisir, de ne pas occuper}
{en: action of not catching, of not occupying, of not starting}

§ acãtsãturã (a-cã-tsã-tú-rã) sf acãtsãturi (a-cã-tsã-túrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva acatsã tsiva; atsea tsi ari acãtsatã un; apucãturã, hui, tabieti, nvets, hãri (uruti), etc.; (fig: acãtsãturã = (i) stihimã; (ii) itii, sibepi, furnjii; (iii) alatusi, nindriptati)
{ro: agăţătură, nărav}
{fr: prise, (mauvaise) manière}
{en: catch, grasp, bad habit}
ex: lj-aflai unã acãtsãturã (fig: furnjii)

§ discats (dis-cátsŭ) (mi) vb I discãtsai (dis-cã-tsáĭ), discãtsam (dis-cã-tsámŭ), discãtsatã (dis-cã-tsá-tã), discãtsari/discãtsare (dis-cã-tsá-ri) – scot (ljau, dipun, etc.) un lucru di-aclo iu easti acãtsat (spindzurat);
(expr: hiu discãtsat = nu-am lucru)
{ro: desprinde (un lucru de unde este agăţat)}
{fr: décrocher}
{en: unhook, take down}
ex: discatsã-nj giuplu di pi penurã

§ discãtsat (dis-cã-tsátŭ) adg discãtsatã (dis-cã-tsá-tã), discãtsats (dis-cã-tsátsĭ), discãtsati/discãtsate (dis-cã-tsá-ti) – (lucru) tsi easti scos di-aclo iu eara acãtsat; (loclu) di iu easti loat un lucru spindzurat; fui discãtsat
(expr: nu-avui lucru) tutã veara
{ro: desprins (de unde este agăţat)}
{fr: décroché}
{en: unhooked, taken down}

§ discãtsari/discãtsare (dis-cã-tsá-ri) sf discãtsãri (dis-cã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-discatsã un lucru
{ro: acţiunea de a desprinde (un lucru de unde este agăţat)}
{fr: action de décrocher}
{en: action of unhooking, of taking down}

§ agiundziri/agiundzire (a-gĭún-dzi-ri) sf agiundziri (a-gĭún-dzirĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu agiundzi iuva (cãndu s-ari adunatã cu cariva, cari ari amintatã, etc.); asiri, fãtseari, aprucheari, cutseari, etc.
{ro: acţiunea de a ajunge, de a atinge, etc.; ajungere; atingere; devenire; egalare; învingere; coacere; etc.}
{fr: action d’arriver, de rejoindre; de devenir; d’égaler; de vaincre; de mûrir, etc.)}
{en: action of arriving, of joining; of becoming; of equaling; of defeating; of maturing; etc.)}

§ agiundzeari/agiundzeare (a-gĭun-dzeá-ri) sf agiundzeri (a-gĭun-dzérĭ) – (unã cu agiundziri)

§ agiumtã (a-gĭúm-tã) sf fãrã pl – agiundzeari
{ro: ajungere, sosire}
{fr: ar-rivée}
{en: arrival}
ex: unã agiumtã (unã tsi-agiumsi; unãshunã dupã agiundzeari) aoatsi

§ neagiumtu (nea-gĭúm-tu) adg neagiumtã (nea-gĭúm-tã), neagiumtsã (nea-gĭúm-tsã), neagium-ti/neagiumte (nea-gĭúm-ti) – tsi nu-ari agiumtã; tsi nu s-ari adunatã cu cariva; (fig: neagiumtu = (i) tsi nu easti asit; nifaptu, nicoptu, nicriscut; (ii) tsi nu-ari faptã aveari, tsi nu-ari acãtsatã usãndzã)
{ro: neajuns; necopt}
{fr: qui n’est pas arrivé; qui n’a pas mûri; qui n’a pas grandi}
{en: who did nor arrive yet; who has not grown, has not matured yet}
ex: amintã nã featã neagiumtã (fig: cari vinji ninti di noauã mesh); mer neagiumtu (fig: nicoptu); s-lu ljartã cã easti nica neagiumtu (cã nu-ari criscutã ninga); neagiumtu ghini shi na! acatsã nã bumbunidzari sh-nã furtunã

§ neagiumsu (nea-gĭúm-su) adg neagiumsã (nea-gĭúm-sã), neagiumshi (nea-gĭúm-shi), neagiumsi/neagiumse (nea-gĭúm-si) – (unã cu neagiumtu)

§ neagiundziri/neagiundzire (nea-gĭún-dzi-ri) sf neagiundziri (nea-gĭún-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu-agiundzi iuva
{ro: acţiunea de a nu ajunge; neajungere; nematurizare}
{fr: action de ne pas arriver; de ne pas mûrir}
{en: action of not arriving; of not maturing}

§ neagiundzeari/nea-giundzeare (nea-gĭun-dzeá-ri) sf neagiundzeri (nea-gĭun-dzérĭ) – (unã cu neagiundziri)

§ paragiungu (pá-ra-gĭún-gu) vb III shi II paragiumshu (pá-ra-gĭúm-shĭu), paragiundzeam (pá-ra-gĭun-dzeámŭ), paragiumsã (pá-ra-gĭúm-sã) shi paragiumtã (pá-ra-gĭúm-tã), paragiundziri/paragiundzire (pá-ra-gĭún-dzi-ri) shi paragiun-dzeari/paragiundzeare (pá-ra-gĭun-dzeá-ri) – easti (nj-agiundzi) ma multu dicãt lipseashti; (fig: (fructul) paragiundzi = (fructul) s-coatsi multu, aseashti multu, s-paracoatsi)
{ro: fi prea (mai mult decât) destul}
{fr: être plus que suffisant}
{en: become more than necessary}
ex: paragiumsirã (fig: s-coapsirã multu) poamili

§ paragiumtu (pá-ra-gĭúm-tu) adg paragiumtã (pá-ra-gĭúm-tã), paragiumtsã (pá-ra-gĭúm-tsã), paragiumti/paragiumte (pá-ra-gĭúm-ti) – tsi-agiundzi ma multu dicãt lipseashti; tsi easti di primansus
{ro: care este mai mult decât destul}
{fr: qui est plus que suffisant}
{en: that became more than necessary}

§ paragiumsu (pá-ra-gĭúm-su) adg paragiumsã (pá-ra-gĭúm-sã), paragiumshi (pá-ra-gĭúm-shi), paragiumsi/paragiumse (pá-ra-gĭúm-si) – (unã cu paragiumtu)

§ paragiundziri/paragiundzire (pá-ra-gĭún-dzi-ri) sf paragiundziri (pá-ra-gĭún-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu easti ma multu dicãt lipseashti
{ro: acţiunea de a fi prea (mai mult decât) destul}
{fr: action d’être plus que suffisant}
{en: action of becoming more than necessary}

§ paragiundzeari/paragiun-dzeare (pá-ra-gĭun-dzeá-ri) sf paragiundzeri (pá-ra-gĭun-dzérĭ) – (unã cu paragiundziri)

§ ajungu (a-jĭún-gu) vb III shi II ajum-shu (a-jĭúm-shĭu), ajundzeam (a-jĭun-dzeámŭ), ajumsã (a-jĭúm-sã) shi ajumtã (a-jĭúm-tã), ajundziri/ajundzire (a-jĭún-dzi-ri) shi ajundzeari/ajundzeare (a-jĭun-dzeá-ri) – (unã cu agiungu)

§ ajumtu (a-jĭúm-tu) adg ajumtã (a-jĭúm-tã), ajumtsã (a-jĭúm-tsã), ajumti/ajumte (a-jĭúm-ti) – (unã cu agiumtu)

§ ajumsu (a-jĭúm-su) adg ajumsã (a-jĭúm-sã), ajumshi (a-jĭúm-shi), ajumsi/ajumse (a-jĭúm-si) – (unã cu agiumtu)

§ ajundziri/ajundzire (a-jĭún-dzi-ri) sf ajundziri (a-jĭún-dzirĭ) – (unã cu agiundziri)

§ ajundzeari/ajundzeare (a-jĭun-dzeá-ri) sf ajundzeri (a-jĭun-dzérĭ) – (unã cu agiundziri)

{ro: acţiunea de a (se) scărbi; scârbire, dezgustare}
{fr: action de dégoûter quelqu’un}
{en: action of disgusting someone}

§ agnusedz (agh-nu-sédzŭ) vb I agnusai (agh-nu-sáĭ), agnusam (agh-nu-sámŭ), agnusatã (agh-nu-sá-tã), agnusari/agnusare (agh-nu-sá-ri) – (unã cu agnusescu)

§ agnusat (agh-nu-sátŭ) adg agnusatã (agh-nu-sá-tã), agnusats (agh-nu-sátsĭ), agnusati/agnusate (agh-nu-sá-ti) – (unã cu agnusit)

§ agnusari/agnusare (agh-nu-sá-ri) sf agnusãri (agh-nu-sắrĭ) – (unã cu agnusiri)

§ agnu-sos (agh-nu-sósŭ) adg agnusoasã (agh-nu-sŭá-sã), agnusosh (agh-nu-sóshĭ), agnusoasi/agnusoase (agh-nu-sŭá-si) – tsi-l fatsi cariva sã-lj hibã agnos; tsi da greatsã; gunusos
{ro: care face scârbă, dezgustător}
{fr: dégoûtant}
{en: disgusting}

§ gunusos (gu-nu-sósŭ) adg gunusoasã (gu-nu-sŭá-sã), gunusosh (gu-nu-sóshĭ), gunusoasi/gunusoase (gu-nu-sŭá-si) – (unã cu agnusos)
ex: di-arali zãcoani sh-gunusoasi s-fugã

§ alinci-ri/alincire (a-lin-cí-ri) sf alinciri (a-lin-círĭ) – (unã cu alãnciri)
ex: alincirea (fãnirusirea) a Hristolui

§ alincitor (a-lin-ci-tórŭ) adg alincitoari/alincitoare (a-lin-ci-tŭá-ri), alincitori (a-lin-ci-tórĭ), alincitoari/alincitoare (a-lin-ci-tŭá-ri) – tsi s-aspuni, tsi fãniruseashti, tsi da cap; tsi s-aspuni unã soi, cãndu-averlu easti cã-i altã soi; tsi-arãdi lumea; arãditor, calpuzan, calpu, aplãnãsitor, minciunos, pseftu, yealangi
{ro: care apare; înşelător}
{fr: qui surgit; trompeur}
{en: who appears; deceitful, misleading}
ex: un yis alincitor (tsi ti-arãdi, minciunos)

§ alingii/alingie (a-lin-gí-i) sf alingii (a-lin-gíĭ) – arãdeari, minciunã, psemã, yealani
{ro: înşelătorie, iluzie}
{fr: menterie, tricherie, illusion}
{en: deceit, illusion}

§ anustiri/anustire (a-nus-tí-ri) sf anustiri (a-nus-tírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu agnuseashti omlu; anustsãri, agnusiri, agnusari
{ro: acţiunea de a dezgusta, de a anosti}
{fr: action d’affadir, de dégoûter}
{en: action of disgusting}

§ anustsãscu (a-nus-tsắs-cu) (mi) vb IV anustsãi (a-nus-tsắĭ), anustsam (a-nus-tsámŭ), anustsãtã (a-nus-tsắ-tã), anustsãri/anustsãre (a-nus-tsắ-ri) – (unã cu anustescu)

§ anustsãt (a-nus-tsắtŭ) adg anustsãtã (a-nus-tsắ-tã), anustsãts (a-nus-tsắtsĭ), anustsãti/anustsãte (a-nus-tsắ-ti) – (unã cu anustit)

§ anustsãri/anustsãre (a-nus-tsắ-ri) sf anustsãri (a-nus-tsắrĭ) – (unã cu anustiri)

§ arãutati/arãutate (a-rã-u-tá-ti) sf arãutãts (a-rã-u-tắtsĭ) – (unã cu arãu3)

§ arãu4 (a-rắŭ) adv –
1: hamna, nibun, slab, lai, urut, etc.;
2: multu, cãt ma multu, mash, dip, etc.
{ro: rău; mult}
{fr: mal; beaucoup, complètement}
{en: badly; very, completely}
ex: earam un om arãu (multu) avut; feata eara mushatã arãu (multu); irnjii arãu (ahãndoasã; mash/dip irnjii); scoati-ts oaminj, scoati-arãu (cãt ma multsã); n casã eara arãu (multu) ghini

§ murtarauã (mur-ta-rá-ŭã) adg (mash fiminin) murtarali/murtarale (mur-ta-rá-li) – (muljari) tsi easti multu arauã
{ro: femeie foarte rea}
{fr: très méchante femme}
{en: very mean lady}
ex: ashi greashti murtaraua

§ multarauã (mul-ta-rá-ŭã) adg (mash fiminin) multarali/multarale (mul-ta-rá-li) – (unã cu mur-tarauã)

§ narãu (na-rắŭ) adg narauã (na-rá-ŭã), narãi (na-rắĭ), narali/narale (na-rá-li) – (unã cu arãu2)
ex: mult narauã-nj (arãu-nj) ti mutreashti

§ naraulea (na-rá-u-lea) adv – cu ursuzlãchi, cu arãeatsã, cu oclj-arãi
{ro: cu răutate}
{fr: mèchamment}
{en: with wickedness}
ex: armãnjlji-lj mutrescu naraulea (cu oclj arãi)

§ araulea (a-rá-u-lea) adv – (unã cu naraulea)

§ nrãescu (nrã-ĭés-cu) (mi) vb IV nrãii (nrã-íĭ), nrãeam (nrã-ĭámŭ), nrãitã (nrã-í-tã), nrãiri/nrãire (nrã-í-ri) – mi fac arãu; fac pi altu si s-facã arãu
{ro: înrăi}
{fr: rendre (devenir) méchant}
{en: become (make someone) vicious}
ex: cãtse sã nrãeshti (s-lu schinj, s-lu cãrteshti) cãnili?; cara si nrãeashti, nu pots s-lji aledz tsi va s-dzãcã; lji si nrãi (lj-si featsi cama lai, arauã) pleaga

§ nrãit (nrã-ítŭ) adg nrãitã (nrã-í-tã), nrãits (nrã-ítsĭ), nrãiti/nrãite (nrã-í-ti) – cari s-featsi arãu
{ro: înrăit}
{fr: qui est devenu méchant}
{en: who became vicious}

§ nrãiri/nrãire (nrã-í-ri) sf nrãiri (nrã-írĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-fatsi arãu
{ro: acţiunea de a înrăi}
{fr: action de (devenir) rendre méchant}
{en: action of becoming vicious}

§ ãnrãescu (ãn-rã-ĭés-cu) (mi) vb IV ãnrãii (ãn-rã-íĭ), ãnrãeam (ãn-rã-ĭámŭ), ãnrãitã (ãn-rã-í-tã), ãnrãiri/ãnrãire (ãn-rã-í-ri) – (unã cu nrãescu)

§ ãnrãit (ãn-rã-ítŭ) adg ãnrãitã (ãn-rã-í-tã), ãnrãits (ãn-rã-ítsĭ), ãnrãiti/ãnrãite (ãn-rã-í-ti) – (unã cu nrãit)

§ ãnrãi-ri/ãnrãire (ãn-rã-í-ri) sf ãnrãiri (ãn-rã-írĭ) – (unã cu nrãiri)