{ro: umflat; inflamat; umplut}
{fr: gonflé; enflé, rempli}
{en: inflated; swollen}
ex: easti umflat
(expr: mãcat multu), tãmpãnã; cu ocljilj umflats di nisumnatã

§ umflari/umflare (um-flá-ri) sf umflãri (um-flắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-umflã tsiva; cãbãrdisiri
{ro: acţiunea de a umfla; de a inflama; de a umple}
{fr: action de gonfler; d’enfler, de remplir}
{en: action of inflating; of swelling, of causing something to swell}

§ umflãturã (um-flã-tú-rã) sf umflãturi (um-flã-túrĭ) – partea tsi s-ari faptã ma mari pi fatsa-a unui lucru icã nãuntrul a lui (cãndu lãndzidzashti, cãndu easti aguditã, cãndu s-bagã vimtu nuntrul a lucrului, cãndu lucrul easti ndisat cu tsiva, etc.); ciumã, ciumbã, giumbã, jumbã, giumcã, shumbã, shutã, shushcã, cocoshurã
{ro: umflătură}
{fr: enflure}
{en: swelling}
ex: nu lj-au tricutã nicã umflãturli

§ disumflu (di-súm-flu) vb I disumflai (di-sum-fláĭ), disumflam (di-sum-flámŭ), disumflatã (di-sum-flá-tã), disumflari/disumflare (di-sum-flá-ri) – alas vimtul s-easã dit un lucru umflat, shi-l fac s-hibã diznou fãrã vimtu, ashi cum eara ninti di umflarea-a lui; disuflu
{ro: dezumfla}
{fr: dégonfler, desenfler}
{en: deflate}
ex: nãmaljlu s-disumflã; nã disumflãm

§ disumflat (di-sum-flátŭ) adg disumflatã (di-sum-flá-tã), disumflats (di-sum-flátsĭ), di-sumflati/disumflate (di-sum-flá-ti) – (lucru) tsi cheari dit vimtul tsi-l tsãni umflat
{ro: dezumflat}
{fr: dégonflé, desenflé}
{en: deflated}

§ disumflari/disumflare (di-sum-flá-ri) sf disumflãri (di-sum-flắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un lucru umflat s-disumflã
{ro: acţiunea de a dezumfla}
{fr: action de dégonfler, de desenfler}
{en: action of deflating}

(expr: li-adutsea cheljli la domnu, ca semnu cã prãvdzãli murirã); nimal tsã easti lãna shi nu chealea?; lja-nj lãna ma nu sh-chealea

§ chifãlãreauã (chi-fã-lã-reá-ŭã) sf chifãlãrei (chi-fã-lã-réĭ) – chealea di la cap
{ro: pielea de la cap}
{fr: la peau autour de la tête}
{en: head skin}

§ cheali2/cheale (chĭá-li) sf chelj (chĭéljĭ) – sac njic (unã soi di pungã i tastru) faptu di cheali di prãvdzã (oai, caprã, etc.) tu cari s-poartã, di-aradã, lapti acru (cash, umtu, untu-lemnu, apã, etc.); chilitsã, chilits, tãvãrceac, tãrvash, tãrvaci, vur-gã, foali, fuljinã, zbãrnic, vãtãlah, utri, utur
{ro: burduf}
{fr: outre remplie de fromage, d’huile, du vin, etc.}
{en: (goat)skin bag filled up with cheese, oil, wine, etc.}
ex: lo chealea (tãvãrceaclu) cu lapti acru; chealea (vurga) mplinã di lapti gros; umtul va bãgari tu cheali (tãvãrceac, vurgã); lj-dimãndai unã cheali di untulemnu

§ chilicã1 (chi-lí-cã) sf chilitsi/chilitse (chi-lí-tsi) – cheali njicã; chilimi njicã di cheali; lucru njic adrat di cheali
{ro: pieliţă}
{fr: petite peau, petit tapis}
{en: little skin}

§ chilitsã (chi-lí-tsã) sf chilitsã (chi-lí-tsã) – (unã cu cheali2)
ex: sh-lo nã chilitsã (fig: vurgã) cu apã

§ chilits (chi-lítsŭ) sn chilits (chi-lítsĭ) – (unã cu cheali2)
ex: purta un chilits (fig: tãrvaci) di cash

§ chilicã2 (chi-lí-cã) sf chilitsi/chilitse (chi-lí-tsi) – (unã cu chilits)

§ chilãrii/chilãrie (chi-lã-rí-i) sf chilãrii (chi-lã-ríĭ) – loclu iu s-lucreadzã chealea; ducheanea iu s-vindu chelj
{ro: pielărie}
{fr: place où on fait ou vend des peaux}
{en: place where objects of leather are made or sold}
ex: chilãria adutsi multã cheari

§ chelã-rii/chelãrie (chĭe-lã-rí-i) sf chelãrii (chĭe-lã-ríĭ) – (unã cu chilãrii)

8: coada-a puljlui sf (pluralu ?) = unã soi di lilici;
9: coada-a njelui sf (pluralu: codzli-a njelui) = unã soi di lilici tsi creashti pri cãmpu; bãrdenji, burdenji;
10: coada-a cucotlui (coá-da-cu-cót-lui) sf (pluralu: codzli-a cucotlui) = numã datã la ma multi turlii di planti tsi crescu mash tu locuri vlãngoasi shi aumbroasi dit pãduri, cu truplu subtsãri, frãndzã lãrdzi shi sumigoasi, sh-cu lilici di ma multi hromi;
11: coada-a foarticãljei = unã soi di bubulic, insectã;
12: coadã di tãpoarã = un dit mesea-a noastrã tsi easti shpiun, prudot i fatsi-agioclu-a dushmanlui fãrã shtirea-a noastrã;
13: coadã di oclju (a ocljului) = mardzinea di nastãnga i di nandreapta a ocljului;
14: atsel cu coadã = draclu, sãtãnãlu, dyeavulu, shaitan, zarzavuli, triscatarat, aclo s-lji hibã; si-lj creapã numa; s-lu ngljitã loclu; etc.;
15: ari coada groasã = easti avut, ari cljag;
16: am coadi pri dinãpoi = am oaminj (nicuchirã, ficiori, etc.) tsi tsãn di mini, di cari lipseashti s-am angãtan, tsi-lj hrãnescu, tsi-lj mutrescu, etc.;
17: nj-da coada; minã coada; da (di) coadã = (i) semnu cã va tsiva, cã ashteaptã sã-lj si da tsiva, cã easti etim s-facã tsiva; (ii) s-dzãtsi trã muljarea (putana) tsi easti etimã, di-aradã, si s-bagã tu-ashtirnut cu bãrbatslji;
18: mut coada nsus = (i) ljau curai, mi-aspun gioni; aspun cã tora am curailu s-fac tsiva; (ii) (trã feaminã, putanã) voi shi escu etimã s-mi bag tu-ashtirnut, s-mi-ambairu;
19: lj-bag coadi a unui lucru = lu umflu, lu-aspun lucrul ma multu di cum easti dealihea, lu nflurescu, lj-bag coarni, l-fac di per funi, etc.;
20: nj-bag coada (iuva) = mi-ameastic tu lucri iu nu lipseashti;
21: sh-bãgã draclu coada = s-mintirã lucrili;
22: lja-nj coada! = nu mi mealã; nu pots sã-nj fats tsiva; pots s-fats tsi s-vrei; nu nj-easti fricã; mãcã-nj coaljili;
23: lj-ljau tora coada! = du-si, nu pot s-lji fac tora tsiva!;
24: l-mut di coadã = lu-alavdu, l-culãchipsescu;
25: l-calcu pi coadã = lu-agudescu aclo iu-l doari ma multu;
26: nu-nj cadi coada (s-lu fac un lucru) = nu-avursescu, nu pat tsiva (s-lu fac un lucru);
27: u-adun coada = (i) nchisescu s-mi duc iuva, fug, u-angan cãtsaua, u shpirtuescu, u cãlescu; (ii) fug arushinat, tãpinusit; mi-arushinedz;
28: din cap pãnã n coadã = ditu-nchisitã pãnã tu bitisitã;
29: nu-ari ni coadã, ni cap = easti mintit, alocuta, di nu pots s-aducheshti tsiva di tsi s-fatsi;
30: pi coada di cãrpitor = vãrnãoarã, cã cãrpitorlu nu-ari coadã)
{ro: coadă; cosiţă}
{fr: queue; tresse, coin de l’oeil, tige, pédoncule, manche (du balai), traîne (d’une robe), etc.}
{en: tail; braid, peduncle, pigtail, ponytail, stalk, handle, end, etc.}
ex: ari barbã sh-preftu nu-i, ari coarni sh-bou nu-i, mea-ca-ca cu coada nsus, tsi-i? (angucitoari: capra); easti un cãni, ma nu-i cãni, ari perlu di cãni, ma nu-i cãni, ari coada di cãni, ma nu-i cãni, tsi easti? (angucitoari: cãtsaua); patru toacã, sh-nã njilji gioacã (angucitoari: cicioarli shi coada-a calui); patru toacã, sh-nã njilji gioacã (angucitoari: cicioarli shi coada-a calui); drac tu chisã, n tser tut drac, s-easti vãrnã coadã-nj trag, pri-iutsido cu coada mi bag, din dauã, trei mash una fac, pãnã tsi sh-di coadã-ascap; (angucitoari: aclu cu hir); boulu sh-calu s-apãrã di mushti sh-cu coada; arãnjoslu scoasi coada-a puljlui; coada-a cãnilui shadi ncãrshiljatã; a nunlui, di nimaljili fripti lji s-adutsi coada ca ti tinjii; u-acãtsã feata di coadi (di cusitsã); coadã (cusitsã) lungã sh-minti shcurtã; la mãcari protlu, la lucru nitsi coadã; di codzli di cireashi, uscati sh-hearti, s-fatsi ceai bunã; coada (fig: atsel dit soni, atsel ma slablu, ma glarlu, etc.), cap easti la noi sh-luplu, picurar la oi; gortsul ari coada dinãpoi; easti coada a tutulor (fig: easti-atsel dit soni, atsel tsi yini dupã tuts alantsã); anjlji dit coadã (fig: dit soni) nã scãdzurã; nai ãn coadã (fig: dip tu soni) dzãsi; shi-lj fatsi n coadã (fig: shi-lj fatsi dip tu soni); sh-sãrmili, sh-atseali, li-arni tuti n coadã (fig: li arni tu soni, tu bitisitã); earam multu avursit sh-armash tu coadã (fig: tu soni); adrai nãscãnti coadi (fig: nj-aflai, nj-acumprai, psunisii nãscãnti oi) sh-mi-alãchii dupã nãsi (sh-mi loai dupã eali); yini coadã dupã mini (fig: lu-am dipriunã dupã mini); di coadi buni (fig: di lãna di la coada-a oilor) s-adarã shi usturã; aflã coadi (fig: cusuri) tu lucrili-a meali; bagã coadi la-atseali tsi featsi; am coadi pri dinãpoi
(expr: am oaminj tsi tsãn di mini, nicuchirã, cilimeanj, etc. tsi lipseashti s-lji hrãnescu, s-lji mutrescu, etc.); u-ari coada groasã
(expr: ari aveari, ari cljag); capra u mutã coada nsus
(expr: (i) sh-lo curailu; icã (ii) sh-aspusi poalili, hearhica, chizda); pãn nu da coada
(expr: pãnã nu lã fatsi semnu) cãtsaua, nu s-lja cãnjlji dupã nãsã; ahtãri suntu-arbineshlji, di coadã cãndu-lj muts
(expr: cãndu lj-alavdzã); lja-nj coada, lupe!
(expr: nu pots s-nj-adari tsiva!; pots s-fats tsi vrei; nu mi mealã, lupe!); ai, loats-lji tora coada
(expr: nu putets tora s-lji fãtsets tsiva!); lj-bagã coadi, tut coadi lj-aflã (fig: mash cusuri lj-aflã); alãchescu coadi a altui (fig: dzãc cã suntu-a lui, cusurli tsi li ari un altu); lja-l dinanumirea, cã nu va-ts cadã coada
(expr: expr: nu va s-pats tsiva); va-ts cadã coada
(expr: va s-pats tsiva) s-lu fatsi lucurlu?; u-adunã coada cãtrã-acasã
(expr: fudzi cãtrã-acasã arushinat, tãpinusit, cãtãfronisit, cu nãrli frãmti, tãljati); u-adunarã coada
(expr: fudzirã, u-angãnarã cãtsaua), cãnili cu cãtusha; ljundarlji u-adunarã coada
(expr: fudzirã-arushinats); u-adunã coada
(expr: fudzi arushinat, tãpinusit, cãtrãfonisit) sh-nu s-mata vidzu; sh-capra poati s-dzãcã a luplui “lja-nj coada!” ma di pri pishtireauã; sh-arãnja s-da pri caprã, coada nu u-apleacã; tut boulu-l mãcã, sh-la coadã
(expr: tu soni, tu bitisitã) s-curmã
(expr: s-dzãtsi tr-atsel tsi-l fatsi tut lucrul, mash cã lucrul atsel njic dit soni tsi lipseashti fãtseari, nu poati s-lu bitiseascã)

§ cuditsã (cu-dí-tsã) sf cuditsi/cuditse (cu-dí-tsi) –
1: coadã njicã;
2: partea di schinãrat a omlui tsi bitiseashti ma nsus di cur)
{ro: codiţă}
{fr: petite queue; racine de la queue, tronçon}
{en: little tail; root of the tail}
ex: va-nj ljai cuditsa!
(expr: nu pots sã-nj fats tsiva; mãcã-nj coaljili; nu mi mealã)

§ cudat (cu-dátŭ) adg cudatã (cu-dá-tã), cudats (cu-dátsĭ), cudati/cudate (cu-dá-ti) – cu coadã (lungã shi speasã); expr (oclji cudats = oclji tsi suntu ca lundzi, ca migdala)
{ro: codat}
{fr: avec une queue longue}
{en: with a long tail}

§ cudar (cu-dárŭ) adg cudarã (cu-dá-rã), cudari (cu-dárĭ), cudari/cudare (cu-dá-ri) – omlu (pravda, lucrul) cari, tu-unã aradã di oaminj (prãvdzã, lucri), s-aflã tu soni, easti coada; (fig: cudar = om tsi nu easti bun trã tsiva; vagabondu, dilbider, ciuhljan, dãrmalã, pezevenghiu, etc.)
{ro: codan, codaş}
{fr: le dernier}
{en: the last}
ex: cap sh-cudarlji (sh-atselj di la coadã) cãntã sh-gioacã hãriosh; nishti cudari (fig: vagabondzã, dilbideri), Dumnidzã s-ti-ascapã!

§ codus (có-dus) sm, sf codusã (có-du-sã), codush (có-dushĭ), codusi/coduse (có-du-si) – (unã cu cudar)
ex: hiu codus (atsel di la coadã, dit soni)

§ curnut (cur-nútŭ) adg curnutã (cur-nú-tã), curnuts (cur-nútsĭ), curnuti/curnute (cur-nú-ti) – tsi ari coarni; tsi-lj crescu coarni; (fig: curnut (sm) = drac, dyeavul, demun, sãtãnã, shaitan, zarzavuli, etc.)
{ro: cornut, cu coarne}
{fr: qui a des cornes}
{en: horned}
ex: curnutslji tserghi; oai curnutã; nãs eara curnut (cu coarni); acshi cum eara curnut (cu coarni), mash trãt lumi nu eara; hitsi curnuti (cu coarni) shi hitsi cãrshuti (fãrã coarni)

§ ncoarnish (ncŭár-nishĭŭ) adg ncoarnishi/ncoarnishe (ncŭár-ni-shi), ncoarnish (ncŭár-nishĭ), ncoarnishi/ncoarnishe (ncŭár-nishĭ) – (lucru) tsi easti aspus (alãvdat) cu zboarã umflati (nfluriti) ma multu dicãt ahãrzeashti (tsi easti aspus cu “coarni”)
{ro: gogonat, exagerat}
{fr: enflé outre mesure, exagéré}
{en: exagerated}
ex: cuvendã ncoarnishi
(expr: cu coarni, umflatã)

{ro: acţiunea de a creşte, de a dospi (pâinea); creştere; educaţie, etc.}
{fr: action de croître (grossir); éducation, etc.}
{en: action of growing (increasing); education, etc.}

§ crishtea-ri/crishteare (crish-teá-ri) sf crishteri (crish-térĭ) – (unã cu creashtiri)

§ acrescu2 (a-crés-cu) vb III shi II acriscui (a-cris-cúĭ), acrishteam (a-crish-teámŭ), acriscutã (a-cris-cú-tã), acreashtiri/acreashtire (a-creásh-ti-ri) shi acrishteari/acrishteare (a-crish-teá-ri) – (unã cu crescu)
ex: ficiorlji acriscurã; nã moashi armãnã lj-acriscu; tindilinj pri grochi s-lã acreascã

§ acriscut (a-cris-cútŭ) adg acriscutã (a-cris-cú-tã), acriscuts (a-cris-cútsĭ), acriscuti/acriscute (a-cris-cú-ti) – (unã cu criscut)

§ acreashti-ri/acreashtire (a-creásh-ti-ri) sf acreashtiri (a-creásh-tirĭ) – (unã cu creashtiri)

§ acrishteari/acrishteare (a-crish-teá-ri) sf acrishteri (a-crish-térĭ) – (unã cu creashtiri)

§ nicriscut (ni-cris-cútŭ) adg nicriscutã (ni-cris-cú-tã), nicriscuts (ni-cris-cútsĭ), nicriscuti/nicriscute (ni-cris-cú-ti) – tsi nu easti criscut (omlu, aloatlu, etc.)
{ro: necrescut, nedospit, etc.}
{fr: qui n’a pas grandi, etc.}
{en: who has not grown, has not increased, etc.}
ex: cã easti njic shi nicriscut (tsi nu-ari criscutã ninga); s-minduea la fumealji, tuts njits shi nicriscuts

§ nicreashtiri/nicreashtire (ni-creásh-ti-ri) sf nicreashtiri (ni-creásh-tirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu creashti (nu s-mãreashti, nu s-adavgã, etc.)
{ro: necreştere}
{fr: action de ne pas croître ne pas (grossir)}
{en: action of not growing (not increasing)}

§ nicrishteari/nicrishteare (ni-crish-teá-ri) sf nicrishteri (ni-crish-térĭ) – (unã cu nicreashtiri)

§ discrescu (dis-crés-cu) vb III shi II discriscui (dis-cris-cúĭ), discrishteam (dis-crish-teámŭ), discriscutã (dis-cris-cú-tã), dis-creashtiri/discreashtire (dis-creásh-ti-ri) shi discrishteari/dis-crishteare (dis-crish-teá-ri) – fac tsiva s-njicshureadzã; adar ma njic (ma lishor, ma putsãn, etc.); scad tu boi, s-disumflã (arãulu, aloatlu, etc.)
{ro: descreşte}
{fr: décroître}
{en: decrease}
ex: cãt s-dutsi, discreashti (scadi); discriscu (scãdzu) apa di pi foc

§ discriscut (dis-cris-cútŭ) adg discriscutã (dis-cris-cú-tã), discriscuts (dis-cris-cútsĭ), discriscuti/discriscute (dis-cris-cú-ti) – tsi s-ari njicshuratã (nputsãnatã, scãdzutã, disumflatã, etc.)
{ro: descrescut}
{fr: décrû}
{en: decreased}

§ discreashtiri/dis-creashtire (dis-creásh-ti-ri) sf discreashtiri (dis-creásh-tirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva i tsiva discreashti (scadi, s-fatsi ma putsãn, s-adarã ma lishor, etc.); mãngatã
{ro: acţiunea de a descreşte; descreştere}
{fr: action de décroître; décroissance, décrue}
{en: action of dicreasing; decrease}

§ discrishteari/dis-crishteare (dis-crish-teá-ri) sf discrishteri (dis-crish-térĭ) – (unã cu discreashtiri)