DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

fton

fton (ftónŭ) sn ftonuri (ftó-nurĭ) – atsea tsi-aducheashti omlu tu suflit (pãrearea di-arãu, inatea, etc.) shi mirachea tsi-lj s-amintã tra s-aibã sh-el atseali tsi veadi un altu cã ari (avearea, mushiteatsa, sãnãtatea, starea bunã, etc.); zil, zilj, zãlii, zilii, zuli, ãnchizmã, nchizmã, chizmã, pizmã, dol, ergu
{ro: invidie, gelozie}
{fr: envieux, jaloux}
{en: envy, jealousy}
ex: va creapã di fton (zilj, nchizmã)

§ ftuniros (ftu-ni-rósŭ) adg ftuniroasã (ftu-ni-rŭá-sã), ftunirosh (ftu-ni-róshĭ), ftuniroasi/ftuniroase (ftu-ni-rŭá-si) – tsi ari fton ti tsiva; ftunjarcu, ziljar, zilipsearic, zilipisearic, zuljar, zuljaric, ãnchizmataric, nchizmataric, ergataric
{ro: invidios, gelos}
{fr: envie, jalousie}
{en: envious, jealous}

§ ftunjarcu (ftu-njĭár-cu) adg ftunjarcã (ftu-njĭár-cã), ftunjartsi (ftu-njĭár-tsi), ftunjar-tsi/frunjartse (ftu-njĭár-tsi) – (unã cu ftuniros)

§ ftunisescu (ftu-ni-sés-cu) (mi) vb IV ftunisii (ftu-ni-síĭ), ftuniseam (ftu-ni-seámŭ), ftunisitã (ftu-ni-sí-tã), ftunisiri/ftunisire (ftu-ni-sí-ri) – am mari mirachi tra s-am tsiva; ved cã altu ari tsiva trã cari am zilj shi voi multu tra s-am sh-mini idyiul lucru; tsãn/am zilj; ftunsescu, zilipsescu, zulipsescu, pizmusescu, ãnchizmãsescu, nchizmãsescu, ãnchizmusescu, nchizmusescu, nchizmuescu, ãnj curã njirlu
{ro: invidia, râvni, pizmui}
{fr: désirer ardemment, convoiter, jalouser, envier, porter envie}
{en: desire, envy, be jealous}

§ ftunisit (ftu-ni-sítŭ) adg ftunisitã (ftu-ni-sí-tã), ftunisits (ftu-ni-sítsĭ), ftunisiti/ftunisite (ftu-ni-sí-ti) – (atsel, atsea) trã cari cariva aducheashti fton; (lucru) tsi easti zilipsit di cariva; ftunsit, zilipsit, zulipsit, pizmusit, ãnchizmãsit, nchizmãsit, ãnchiz-musit, nchizmusit, nchizmuit
{ro: invidiat, râvnit, pizmuit}
{fr: qui est désiré ardemment, convoité, jalousé, envié, qui porte envie}
{en: desired, envied, who is jealous}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

hirutunisescu

hirutunisescu (hi-ru-tu-ni-sés-cu) (mi) vb IV hirutunisii (hi-ru-tu-ni-síĭ), hirutuniseam (hi-ru-tu-ni-seámŭ), hirutunisitã (hi-ru-tu-ni-sí-tã), hirutunisiri/hirutunisire (hi-ru-tu-ni-sí-ri) – (cu putearea tsi u-am ca dispoti) l-fac pri cariva preftu (diac, dispoti) dupã arãdzli crishtineshti; hirotonisescu
{ro: hirotonisi}
{fr: ordonner un prétre (diacre, évêque)}
{en: ordain a priest (deacon, bishop)}
ex: aoaltadz hirutunisirã un nou dispoti

§ hirutunisit (hi-ru-tu-ni-sítŭ) adg hirutunisitã (hi-ru-tu-ni-sí-tã), hirutunisits (hi-ru-tu-ni-sítsĭ), hirutunisiti/hirutunisite (hi-ru-tu-ni-sí-ti) – tsi easti faptu diac, preftu i dispoti; hirotonisit
{ro: hirotonisit}
{fr: ordonné (prétre, diacre, évêque)}
{en: ordained (priest, deacon, bishop)}

§ hirutunisiri/hirutunisire (hi-ru-tu-ni-sí-ri) sf hirutunisiri (hi-ru-tu-ni-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-hirutuniseashti; hirotonisiri
{ro: acţiunea de a hirotonisi; hirotonisire}
{fr: action d’ordonner un prétre (diacre, évêque)}
{en: action of ordaining a priest (deacon, bishop)}
ex: astãdz easti hirutunisirea-a afendului atsel noulu

§ hirutunii/hirutunie (hi-ru-tu-ní-i) sf hirutunii (hi-ru-tu-níĭ) – tsirimonja cu cari s-hirutuniseashti cariva; hirutunisiri
{ro: ceremonia de hirotonisire}
{fr: cérémonie de l’ordination d’un prétre (diacre, évêque)}
{en: ceremony taking place athe ordaining of a priest (deacon, bishop)}

§ nihirutunisit (ni-hi-ru-tu-ni-sítŭ) adg nihirutunisitã (ni-hi-ru-tu-ni-sí-tã), nihirutunisits (ni-hi-ru-tu-ni-sítsĭ), nihirutunisiti/nihirutunisite (ni-hi-ru-tu-ni-sí-ti) – tsi nu easti faptu preftu (diac i dispoti)
{ro: nehirotonisit}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

mitanji/mitanje

mitanji/mitanje (mi-tá-nji) sf mitãnj (mi-tắnjĭ) – ndzinucljarea shi ncljinarea-a truplui pãnã cãndu caplu da aproapea di loc (ca n fatsa-a unui amirã, bunãoarã), ca semnu di tinjii, ascultari i vreari; ndzinucljarea shi ncljinarea-a truplui ãn fatsa-a unei icoanã (al Dumnidzã) ca semnu cã-lj cãftãm ljirtari ti amãrtiili tsi-avem faptã
{ro: mătanie}
{fr: prosternation, génuflexion}
{en: prostration, genuflexion}
ex: fãtsea cruts shi mitãnj la Stãmãrii; ma mitãnj ca vãrnã dzatsi fãts-tsã seara la culcari; fã multi mitãnj s-ti ljartã Dumnidzã; pragmaticolu nj-deadi s-fac shaidzãts di mitãnj

§ mitãnjusescu (mi-tã-njĭu-sés-cu) (mi) vb IV mitãnjusii (mi-tã-njĭu-síĭ), mitãnjuseam (mi-tã-njĭu-seámŭ), mitãnjusitã (mi-tã-njĭu-sí-tã), mitãnjusiri/mitãnjusire (mi-tã-njĭu-sí-ri) – fac mitãnj dinintea-a unui om (a unei icoanã); pricunoscu c-am faptã un alatus shi-nj caftu ljirtari; nj-pari arãu di lucrili tsi-am faptã; mi fac pishman; mitunjusescu, tunusescu, tunisescu, tunjisescu, tãnjusescu, pishmãnipsescu
{ro: se căi}
{fr: se repentir, regretter}
{en: be sorry, repent, regret}

§ mitãnjusit (mi-tã-njĭu-sítŭ) adg mitãnjusitã (mi-tã-njĭu-sí-tã), mitãnjusits (mi-tã-njĭu-sítsĭ), mitã-njusiti/mitãnjusite (mi-tã-njĭu-sí-ti) – tsi-ari faptã mitãnj; tsi ari pricunuscutã arãulu tsi featsi shi-sh caftã ljirtari; tsi s-ari faptã pishman; pãrut arãu; mitunjusit, tunusit, tunisit, tunjisit, tãnjusit, pishmãnipsit
{ro: căit}
{fr: repenti, regretté}
{en: sorry, repented, regretted}
ex: ca mitãnjusit (pishmãnipsit, pãrut arãu) ti ved

§ mitãnjusiri/mitãnjusire (mi-tã-njĭu-sí-ri) sf mitãnjusiri (mi-tã-njĭu-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-mitãnjuseashti; mitunjusiri, tunusiri, tunisiri, tunjisiri, tãnjusiri, pishmãnipsiri
{ro: acţiunea de a se căi; căire}
{fr: action de se repentir, de regretter}
{en: action of being sorry, of repenting, of regretting}

§ mitu-njusescu (mi-tu-njĭu-sés-cu) (mi) vb IV mitunjusii (mi-tu-njĭu-síĭ), mitunjuseam (mi-tu-njĭu-seámŭ), mitunjusitã (mi-tu-njĭu-sí-tã), mitunjusiri/mitunjusire (mi-tu-njĭu-sí-ri) – (unã cu mitã-njusescu)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

nchizmã

nchizmã (nchíz-mã) sf nchizmã/nchizme (nchíz-mi) –
1: atsea tsi-aducheashti omlu tu suflit (pãrearea di-arãu, inatea, etc.) shi mira-chea tsi-lj s-amintã tra s-aibã sh-el atseali tsi veadi un altu cã ari (avearea, mushiteatsa, sãnãtatea, starea bunã, etc.);
2: inatea (du-rearea, shubeea, etc.) tsi u-aducheashti omlu tu suflit cãndu mindueashti (shtii, lj-intrã shubei, etc.) cã vruta nu-l mata va (shi va pri un altu); ãnchizmã, chizmã, pizmã, zilj, zil, zuli, zãlii, zilii, fton, dol, ergu
{ro: invidie, gelozie}
{fr: envie, jalousie, dépit}
{en: envy, jealousy}
ex: di trã nchizma (zilia) di dushmanj

§ chizmã (chíz-mã) sf chizmã/chizme (chíz-mi) – (unã cu nchizmã)

§ pizmã1 (píz-mã) sf pizmi/pizme (píz-mi) – (unã cu nchizmã)
ex: li mãncã di pizmã (zilii)

§ nchizmãsescu (nchiz-mã-sés-cu) vb IV nchizmãsii (nchiz-mã-síĭ), nchizmãseam (nchiz-mã-seámŭ), nchizmãsitã (nchiz-mã-sí-tã), nchizmãsiri/nchizmãsire (nchiz-mã-sí-ri) – aduchescu mari mirachi tra s-am tsiva; ved cã altu ari tsiva shi voi multu tra s-lu am sh-mini idyiul lucru; tsãn/am zilj; ãnchiz-mãsescu, ãnchizmusescu, nchizmusescu, nchizmuescu, pizmu-sescu, zilipsescu, zulipsescu, ftunisescu, ftunsescu
{ro: invidia, râvni, pizmui}
{fr: désirer ardemment, convoiter, porter envie, jalouser}
{en: desire, envy, be jealous}
ex: tsi lji nchizmãsish (zi-lipsish) giuneatsa

§ nchizmãsit (nchiz-mã-sítŭ) adg nchizmãsitã (nchiz-mã-sí-tã), nchizmãsits (nchiz-mã-sítsĭ), nchizmãsiti/nchiz-mãsite (nchiz-mã-sí-ti) – (atsel, atsea, lucrul) trã cari cariva adu-cheashti zilj; ãnchizmãsit, ãnchizmusit, nchizmusit, nchizmuit, pizmusit, zilipsit, zulipsit, ftunisit, ftunsit
{ro: invidiat, râvnit, piz-muit}
{fr: qui est désiré ardemment, convoité, jalousé, qui porte envie}
{en: desired, envied, who is jealous}

§ nchizmãsiri/nchiz-mãsire (nchiz-mã-sí-ri) sf nchizmãsiri (nchiz-mã-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva zilipseashti tsiva; ãnchizmãsiri, ãnchizmusiri, nchizmusiri, nchizmuiri, pizmusiri, zilipsiri, zulipsiri, ftunisiri, ftunsiri

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

pishman

pishman (pish-mánŭ) adg pishmanã (pish-má-nã), pishmanj (pish-mánjĭ), pishmani/pishmane (pish-má-ni) – tsi easti pãrut arãu (tunusit, mitãnjusit) di-atseali tsi ari faptã; tunusit, tunisit, tunjisit, tãnjusit; mitunjusit, mitãnjusit, pishmãnipsit;
(expr: hagi-pishman = tsi s-featsi pishman ma multu di tuts)
{ro: care se căieşte, căit}
{fr: qui se repent, repenti}
{en: who is sorry, repented}
ex: si-nj ti fats pishmanã (s-tsã parã-arãu, s-ti tunuseshti), moarte; nacã vrei s-ti fats hagi-pishman?
(expr: pishman ma multu di tuts)

§ pishmani adv invar – starea (catandisea) tu cari s-aflã cariva tsi s-fatsi pishman
{ro: stare de căinţă}
{fr: état de celui qui se repente}
{en: state of the one repenting}
ex: s-turnã, s-featsi pishmani; tuts shi tuti va vã fãtsets pishmani; puitim casa, lj-ded cãpari sh-dupã nã giumitati di sãhati s-featsi pishmani

§ pishmã-nipsescu (pish-mã-nip-sés-cu) (mi) vb IV pishmãnipsii (pish-mã-nip-síĭ), pishmãnipseam (pish-mã-nip-seámŭ), pishmãnipsitã (pish-mã-nip-sí-tã), pishmãnipsiri/pishmãnipsire (pish-mã-nip-sí-ri) – nj-pari arãu di lucrili tsi-am faptã; pricunoscu c-am faptã un alatus shi-nj caftu ljirtari; mi fac pishman; tunusescu, tunisescu, tunjisescu, tãnjusescu; mitunjusescu, mitãnjusescu
{ro: căi}
{fr: se repentir, regretter}
{en: be sorry, repent, regret}

§ pishmãnipsit (pish-mã-nip-sítŭ) adg pishmãnipsitã (pish-mã-nip-sí-tã), pishmãnipsits (pish-mã-nip-sítsĭ), pishmãnipsiti/pishmãnipsite (pish-mã-nip-sí-ti) – tsi s-ari faptã pishman; tsi-lj pari-arãu di tsi ari faptã; pãrut arãu; tunusit, tunisit, tunjisit, tãnjusit; mitunjusit, mitãnjusit
{ro: căit}
{fr: repenti, regretté}
{en: sorry, repented, regretted}

§ pishmãnipsiri/pishmãnipsire (pish-mã-nip-sí-ri) sf pishmãnipsiri (pish-mã-nip-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-mitunjuseashti, s-pishmãnipseashti; tunusiri, tunisiri, tunjisiri, tãnjusiri; mitunjusiri, mitãnjusiri

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

tunusescu

tunusescu (tu-nu-sés-cu) (mi) vb IV tunusii (tu-nu-síĭ), tunuseam (tu-nu-seámŭ), tunusitã (tu-nu-sí-tã), tunusiri/tunusire (tu-nu-sí-ri) – nj-pari arãu di lucrili tsi-am faptã; pricunoscu c-am faptã un alatus shi-nj caftu ljirtari; mi fac pishman; tunisescu, tunjisescu, tãnjusescu; mitunjusescu, mitãnjusescu, pishmãnipsescu;
(expr: s-tunusi cã s-featsi = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi easti linãvos, tsi-lj pari-arãu cã s-amintã)
{ro: căi}
{fr: se repentir, regretter}
{en: be sorry, repent, regret}
ex: aush shi tiniri, yinits tra s-nã tunusim (s-pricunushtem c-avem faptã lãets shi s-nã cãftãm ljirtari); disfã-ts ocljilj ghini, ca s-nu ti tunuseshti (s-nu ti fats pishman) apoea; di-itsi featsi, s-tunusi; tora furlu s-tunusi; plãndzi amar shi s-tunuseashti; s-tunusi multu cãndu s-mindui; s-tunusi (lj-pãru arãu) shi nu va si nsoarã; mi tunusii tora, ma tsi u vrei; s-tunusi (lj-pãru arãu) shi sh-lo cãparea nãpoi

§ tunusit (tu-nu-sítŭ) adg tunusitã (tu-nu-sí-tã), tunusits (tu-nu-sítsĭ), tunusiti/tunusite (tu-nu-sí-ti) – tsi s-ari faptã pishman; tsi ari pricunuscutã arãulu tsi featsi; pãrut arãu; tunisit, tunjisit, tãnjusit; mitunjusit, mitãnjusit, pishmãnipsit
{ro: căit}
{fr: repenti, regretté}
{en: who feels sorry, who is repented, who has regretted}

§ tunusiri/tunusire (tu-nu-sí-ri) sf tunusiri (tu-nu-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-tunuseashti; tunisiri, tunjisiri, tãnjusiri; mitunjusiri, mitãnjusiri, pishmãnipsiri
{ro: acţiunea de a se căi, căire}
{fr: action de se repentir, de regretter}
{en: action of being sorry, of repenting, of regretting}
ex: tunusirea easti unã mari curari a suflitlui; sade dureari shi tunusiri

§ tunisescu (tu-ni-sés-cu) (mi) vb IV tunisii (tu-ni-síĭ), tuniseam (tu-ni-seámŭ), tunisitã (tu-ni-sí-tã), tunisi-ri/tunisire (tu-ni-sí-ri) – (unã cu tunusescu)

§ tunisit (tu-ni-sítŭ) adg tunisitã (tu-ni-sí-tã), tunisits (tu-ni-sítsĭ), tunisiti/tunisite (tu-ni-sí-ti) – (unã cu tunusit)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

zilj

zilj (zíljĭŭ) sn zilji/zilje(?) (zí-lji) – atsea tsi-aducheashti omlu tu suflit (pãreari di-arãu, inati, etc.) shi mirachea tsi-lj s-amintã tra s-aibã sh-el atseali tsi veadi un altu cã ari (avearea, mushiteatsa, sãnãtatea, starea bunã, etc.); inatea (durearea, shubeea, etc.) tsi u-aducheashti omlu tu suflit cãndu mindueashti (shtii, lj-intrã shubei, etc.) cã vruta nu-l mata va (shi va pri un altu); zil, zãlii, zilii, zuli, ãnchizmã, nchizmã, chizmã, pizmã, fton, dol, ergu
{ro: invidie, gelozie}
{fr: envie, jalousie}
{en: envy, jealousy}
ex: dirvenea tsi tsãni zilj (nchizmã) shi arãulu; Isaf avea zilj (nchizmã) pri Iacov; totuna zilj (nchizmã) lj-avurã; gioclu ali Pipinash eara trã zilj (nchizmã); cãtse s-lji poartã zilj?; zilj nu easti partea-a omlui bun ziliu (zi-líŭ) sm zilii (zi-líĭ) – (unã cu zilj)

§ zilii1/zilie (zi-lí-i) sf zilii (zi-líĭ) – (unã cu zilj)
ex: s-creapã dushmanjlji di zilii (nchizmã); bãgash gionjlji tru zilii (nchizmã); s-priimna tru un cãmpu, trã zilii (fton)

§ zil (zílŭ) sn zilji/zilje(?) (zí-lji) – (unã cu zilj)

§ zãlii/zãlie (zã-lí-i) sf zãlii (zã-líĭ) – (unã cu zilj)
ex: bagã gionjlji tu zãlii (nchizmã); ca di zãlii sh-a lor foc tu cheptu lã s-aprindi

§ zuli/zule (zú-li) sf pl(?) – (unã cu zilj)
ex: zulea nfãrmãca yeatsa sh-a unui sh-a-alãntui

§ zilipsescu (zi-lip-sés-cu) vb IV shi II zilipsii (zi-lip-síĭ), zilipseam (zi-lip-seámŭ), zilipsitã (zi-lip-sí-tã), zilipsiri/zilipsire (zi-lip-sí-ri) shi zilipseari/zilipseare (zi-lip-seá-ri) – am mari mirachi tra s-am tsiva; ved cã altu ari tsiva trã cari am zilj shi voi multu tra s-lu-am sh-mini idyiul lucru; tsãn/am zilj; zulipsescu, pizmusescu, ãnchizmãsescu, nchizmãsescu, ãnchizmusescu, nchizmusescu, nchizmuescu, ftunisescu, ftunsescu, ãnj curã njirlu
{ro: invidia, râvni, pizmui, fi gelos}
{fr: désirer ardemment, convoiter, jalouser, porter envie}
{en: desire, envy, be jealous}
ex: lumea nã-l zilipsescu; unã lumi ntreagã-lj zilipsea (lj-avea zilj); tuts lji zilipsescu tutiputa; vãrnu nu zilipseashti glãrimea-a cuiva; vitsinlu a lui, om multu avut, l-zilipsi trã aestã ayinji; tuts gionjlji-l zilipsea shi tuti featili li suschira; cari li videa, li zilipsea, ca muljari greauã; ahtari mushuteatsã di chiparish, tsi noi lu-avem shi lumea nã-l zilipsescu?; ca lãndzit zilipseashti

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn