|
|
brundzu
brundzu (brún-dzu) sm brundzuri (brún-dzurĭ) – amisticãturã di bãcãri cu metali ca ganumã (cãlai), mulidi, etc. tsi u fatsi bãcãrea multu ma sãnãtoasã; tungi, tungiu, tuci
{ro: bronz, tuci, alamă}
{fr: airin, bronze}
{en: bronze, brass}
tungi/tunge
tungi/tunge (tún-gi) sf tungiuri (tún-gĭurĭ) – amisticãturã di bãcãri cu metali ca ganumã (cãlai), mulidi, etc. tsi u fatsi bãcãrea multu ma sãnãtoasã; tungiu, tuci, brundzu;
(expr: cap di tungi = un tsi sh-alãxeashti greu mintea, cap di shinic (tãgari, crinã, mulari, grij, etc.); cãpos, cap gros, pruclet)
{ro: bronz, tuci, alamă}
{fr: airin, bronze}
{en: bronze, brass}
ex: sunã chiprili di tungi; cap di tungi tsi-nj eshti!
(expr: cap gros, tsi nu pots s-aducheshti tsiva)
§ tungiu (tún-gĭu) sn tungiuri (tún-gĭurĭ) – (unã cu tungi)
§ tuci (túcĭŭ) sn tuciuri (tú-cĭurĭ) – (unã cu tungi)
ex: adusi dit Nimtsii, shindani di tuci; avem multi tuciuri
§ turungiu1 (tu-run-gíŭ) sm turungii (tu-run-gíĭ) – (unã cu tungi)
ex: cãlãmar di turungiu
§ turungiu2 (tu-run-gíŭ) adg turungii/turungie (tu-run-gí-i), turungii (tu-run-gíĭ), turungii (tu-run-gíĭ) – hromã galbinã/aroshi tsi sh-u-adutsi multu cu hroma-a coajiljei di purtucalã; purtucalish
{ro: portocaliu}
{fr: de couleur orange, orangé}
{en: orange color}
ex: pureauã turungii (purtucalishi)
tutumi/tutume
tutumi/tutume (tu-tú-mi) sf tutunj (tu-túnjĭ) – plantã (earbã) analtã (pãnã la 2m), cu tumbi di lilici albi, aroshi i trandafilii, cris-cutã di om tu agri, trã frãndzãli verdzã ncljisi, mãri shi molj tsi s-usucã shi s-matsinã; luguria tsi easi dit mãtsinarea-a frãndzãlor uscati, tsi s-bagã tu ciubuchi, tsi s-ciumuleashti n gurã, tsi s-tradzi tu nãri, i luguria cu cari s-fac tsigãrli tsi s-bea; tutuni, tãtumi, duyean;
(expr:
1: beau tutumi = aprindu tutumea sh-trag tu cheptu fumlu tsi s-fatsi;
2: tutumi sertã = tutumi vãrtoasã, tsi ardi cãndu easti biutã:
3: tutumi eavashi = tutumi moali;
4: tutumi dishcljisã = tutumi adusã peascumta ditu-xeani fãrã ta s-plãteascã yimbruchea)
{ro: tutun}
{fr: tabac}
{en: tobacco}
ex: lu-arãseashti s-bea tutumi; cu dzama di tutumi heartã s-la oili tsi au arãnji; vindea tutumi dishcljisã (duyean adus peascumta dit xeani fãrã s-plãteascã yimbruchea)
§ tutuni/tutune (tu-tú-ni) sf tutunj (tu-túnjĭ) – (unã cu tutumi)
ex: ãlj da un gros shi-l pitreatsi s-lj-acumpãrã nãshti tutuni di la argãstir; sh-eara yin faptu cu tutuni, cu scrum di cãprinã
§ tãtumi/tãtume (tã-tú-mi) sf tãtunj (tã-túnjĭ) – (unã cu tutumi)
§ tutumgi (tu-tum-gí) sm tutumgeadz (tu-tum-gĭádzĭ) – atsel tsi vindi tutumi
{ro: tutungiu}
{fr: marchand de tabac}
{en: tobacconist}
ex: ari tutumi bunã cã easti tutumgi veclju shi shtii s-aleagã
§ tutumgirii/tutumgirie (tu-tum-gi-rí-i) sf tutumgirii (tu-tum-gi-ríĭ) – ducheanea iu s-vindi tutumi
{ro: tutungerie}
{fr: bureau de tabac}
{en: tobacconist’s shop}
ex: intrã tu-unã tutumgirii s-acumpãrã niheamã tutumi
§ tutungi (tu-tun-gí) sm tutungeadz (tu-tun-gĭádzĭ) – (unã cu tutumgi)
§ tutungirii/tu-tungirie (tu-tun-gi-rí-i) sf tutungirii (tu-tun-gi-ríĭ) – (unã cu tutumgirii)
tutungiu
tutungiu (tu-tun-gíŭ) sm tutungii (tu-tun-giĭ) – scriari neaprucheatã tu-aestu dictsiunar; vedz tutungi
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã