toamnã (tŭám-nã) sf toamni/toamne (tŭám-ni) shi tomnji (tóm-nji) shi tomnuri (tóm-nurĭ) – treilji mesh tsi s-aflã namisa di vearã shi earnã (dit 23-li di Yizmãciunj tu 22-li di-Andreu) cãndu chirolu arãtseashti, da ploi multi shi virdeatsa sh-ponjlji vishtidzãscu;
(expr:
1: toamna (ca adv) = chirolu di toamnã;
2: di toamnã = (i) cãndu va s-yinã toamna; toamna-aestã tsi yini; (ii) cari tsãni di toamnã, (stranji) tsi s-poartã toamna, cari s-fatsi (i tihiseashti si s-facã) toamna; etc.; tumnescu, tumnatic, tumnãriu, tumnish, tunescu, tunãrets;
3: di cu toamnã = hiindalui ninga toamnã, ninga niishitã (nibitisitã) toamna;
4: pãnã (tu intrata) di toamnã = pãnã tu nchisita (intrata) a toamnãljei; pãnã tu ishita di vearã;
5: aestã toamnã = toamna tsi yini di treatsi, tsi tricu;
6: an-toamna = toamna-a anlui tsi tricu, toamna di-aoa sh-un an)
{ro: toamnă}
{fr: automne}
{en: autumn}
ex: vinji toamna shi cu ploili; di toamnã
(expr: toamna tsi yini) va s-lji yinã tatã-su; cash di toamnã (tsi s-fatsi toamna, tumnãrescu); tricurã ashi cu aestã ngrãnji toamna pãn ti Pashti; eara toamnã cu neguri greali
§ njadzã-toamnã (njĭá-dzã-tŭám-nã) adv – mesea di toamnã
{ro: la mijloc de toamnă}
{fr: au milieu de l’automne}
{en: mid-automn}
§ tumnã-rescu (tum-nã-rés-cu) adg tumnãreascã (tum-nã-reás-cã), tumnã-reshtsã (tum-nã-résh-tsã), tumnãreshti/tumnãreshte (tum-nã-résh-ti) – tsi easti di toamnã i ca toamna; cari s-fatsi (i tihiseashti si s-facã) toamna; (stranj) tsi s-poartã toamna; (yimishi) tsi s-coatsi, s-aseashti shi s-adunã toamna; tumnatic, tumnãriu, tumnish, tunescu, tunãrets
{ro: tomnatic}
{fr: d’automne, automnal}
{en: of autumn, autumnal}
ex: cash tumnãrescu (di toamnã, faptu cu laptili di toamnã)
§ tunãrescu (tu-nã-rés-cu) adg tunãreascã (tu-nã-reás-cã), tunãreshtsã (tu-nã-résh-tsã), tunãreshti/tunãreshte (tu-nã-résh-ti) – (unã cu tumnãrescu)
ex: cash tunãrescu
§ tunãrets (tu-nã-rétsŭ) adg tunãreatsã (tu-nã-reá-tsã), tunãrets (tu-nã-rétsĭ), tunãrets (tu-nã-rétsĭ) – (unã cu tumnãrescu)
ex: cash tunãrets (di toamnã)
§ tumnatic1 (tum-ná-ticŭ) sn tumnati-tsi/tumnatitse (tum-ná-ti-tsi); loclu iu sh-treatsi cariva (omlu, cupiili di oi, etc.) toamna
{ro: locul unde-şi petrece cineva toamna}
{fr: quartier d’automne}
{en: autumn quarters}
ex: cilnicadzlji fug, la tumnatic s-duc (aclo iu sh-trec toamna)
§ tumnatic2 (tum-ná-ticŭ) adg tumnaticã (tum-ná-ti-cã), tumnatits (tum-ná-titsĭ), tumnatitsi/tumnatitse (tum-ná-ti-tsi) – (unã cu tumnãrescu)
ex: frundzã tumnatitsi (di toamnã); meari tumnatitsi (di toamnã, tsi s-coc shi s-adunã toamna)
§ tumnish (tum-níshĭŭ) adg tumnishi/tumnishe (tum-ní-shi), tumnish (tum-níshĭ), tumnishi/tumnishe (tum-ní-shi) – (unã cu tumnãrescu)
ex: di tumnishlu (di-atsel di toamnã) vimtu
§ tumnãriu1 (tum-nã-ríŭ) sn tumnãriuri (tum-nã-rí-urĭ) – toamnã bunã, cu multã biricheti
{ro: toamnă lungă şi îmbelşugată}
{fr: automne long et bon; automne propice}
{en: good and fruitful autumn}
ex: estan avum tumnãriu (unã toamnã bunã)
§ tumnãriu2 (tum-nã-ríŭ) adg tumnãrii/tumnãrie (tum-nã-rí-i), tumnãrii (tum-nã-ríĭ), tumnãrii (tum-nã-ríĭ) – (unã cu tumnãrescu)
ex: frundzã tumnãrii (tumnatitsi, di toamnã)
§ ntumnedz (ntum-nédzŭ) vb I ntumnai (ntum-náĭ), ntumnam (ntum-námŭ), ntumnatã (ntum-ná-tã), ntumnari/ntumnare (ntum-ná-ri) – stau sh-bãnedz toamna iuva (tu tumnatic); nj-trec toamna
{ro: tomna, petrec toamna}
{fr: passer quelque part l’automne}
{en: pass (spend) somewhere the autumn}
ex: oili va li ntumnãm (va li tsãnem) tu cãmpu; ntumnãm tu munti
§ ntumneadzã (ntum-neá-dzã) vb I unipirs ntumnã (ntum-nắ), ntumna (ntum-ná), ntumnatã (ntum-ná-tã), ntumnari/ntumnare (ntum-ná-ri) – ahiurseashti chirolu di toamnã; yini (fatsi, intrã) toamna
{ro: tomna, vine toamna}
{fr: venir (arriver) l’automne}
{en: autumn arrives; is autumn}
ex: (chirolu) ntumnã (ahiursi chi-rolu di toamnã)
§ ntumnat (ntum-nátŭ) adg ntumnatã (ntum-ná-tã), ntumnats (ntum-nátsĭ), ntumnati/ntumnate (ntum-ná-ti) – cari sh-tricu toamna iuva
{ro: tomnat, care a petrecut toamna}
{fr: qui a passé quelque part l’automne}
{en: who has passed (spent) somewhere the autumn}
§ ntumnari/ntumnare (ntum-ná-ri) sf ntumnãri (ntum-nắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva sh-treatsi toamna tu-un loc
{ro: tomna, de a-şi petrece toamna}
{fr: action de passer quelque part l’automne}
{en: action of passing (spending) somewhere the autumn}
