|
|
tsintsirli
tsintsirli (tsín-tsir-li) – s-avdi mash tu zburãrea: “sh-easti tsintsirli-lipidhã” tsi ari noima di “sh-easti multu ftoh”
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascãtsintsirlu
tsintsirlu (tsín-tsir-lu) num ord – vedz tu tsintsi
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: tsintsitsintsir
tsintsir (tsín-tsirŭ) sm – vedz tu giungiunar
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: giungiunarcarcalec
carcalec (car-ca-lécŭ) sm carcalets (car-ca-létsĭ) – insectã (yeatsã tsi sh-u-adutsi, sh-multi ori easti lugursitã unã cu acrida) cu truplu shcurtu sh-gros, cu ocljilj mãri sh-cu cicioarli di dinãpoi multu lundzi ta s-u-agiutã s-ansarã multu diparti (cicioari di dinãpoi tsi fac unã soi di shuirat cãndu s-freacã un di-alantu); carcalets, carcaledz, cãrcãlets, curcalec, ceatrafil, cherchinez, chirchinec, ghincalã, tsintsir, tsindzir, dzindzir, dzendzer, dzindzinar, giungiunar, jujunar, juji
{ro: greier}
{fr: grillon}
{en: cricket}
§ carcalets (car-ca-létsŭ) sm carcalets (car-ca-létsĭ) – (unã cu carcalec)
ex: carcaletslu avea fudzitã; tu aestã sfinduchi avea ncljisã un carcalets
§ carcaledz (car-ca-lédzŭ) sm carcaledz (car-ca-lédzĭ) – (unã cu carcalec)
§ cãrcãlets (cãr-cã-létsŭ) sm cãrcãlets (cãr-cã-létsĭ) – (unã cu carcalec)
ex: cãnticlu a cãrcãletslor s-avdzã
§ curcalec (cur-ca-lécŭ) sm curcalets (cur-ca-létsĭ) – (unã cu carcalec)
§ ceatrafil (cĭa-tra-fílŭ) sm ceatrafilj (cĭa-tra-fíljĭ) – (unã cu carcalec)
ex: ceatrafilj apãrnjirã si-sh cãntã
§ cherchinez (chĭer-chi-nézŭ) sm cherchinezi (chĭer-chi-nézĭ) – (unã cu carcalec)
§ chirchinec1 (chir-chi-nécŭ) sm chirchinets (chir-chi-nétsĭ) – (unã cu carcalec); (fig: chirchinec = (ficior) tsi easti multu slab shi njic; ascãrchit, puzumi, pruzumi, jibãcos, jibicos, cacafingu, zãbãcos, jabec, etc.)
ex: mash chirchineclu nu sh-adunã gura; un chirchinec (un ascãrchit, unã puzumi) di ficior
§ scarcalec (scar-ca-lécŭ) sm scarcalets (scar-ca-létsĭ) – insectã tsi fatsi mari znjii tu agri (cu cicioarli di nãpoi multu lundzi tsi u-agiutã s-ansarã multu diparti); acridã, lãcustã, gãlãgustã, gulugustã, gulucustã, scarcalec, scarcalets, scãrcalets, sarcalets, carcalec, carcalets, carcaledz, scãrculets, scaculets, scucalets
{ro: lăcustă}
{fr: sauterelle}
ghincalã2
ghincalã2 (ghin-cá-lã) sf ghincali/ghincale (ghin-cá-li) – insectã (yeatsã tsi sh-u-adutsi, sh-multi ori easti lugursitã unã cu acrida) cu truplu shcurtu sh-gros, cu ocljilj mãri sh-cu cicioarli di dinãpoi multu lundzi tsi u-agiutã s-ansarã multu diparti (sh-cari fatsi unã soi di shuirat cãndu sh-freacã un di-alantu, cicioarili di dinãpoi); tsintsir, tsindzir, dzindzir, dzendzer, dzindzinar, ceatrafil, carcalec, carcalets, carcaledz, cãrcãlets, curcalec, chirchinec, cherchinez, giungiunar, jujunar, juji;
(expr: easti ca ghincala = zburashti multi, vruti sh-nivruti, tut chirolu)
{ro: greier}
{fr: grillon, cigale}
{en: cricket}
§ yincalã2 (yin-cá-lã) sf yincali/yincale (yin-cá-li) – (unã cu ghincalã2)
ex: cãntã yincala di cãldurã
giungiunar
giungiunar (gĭun-gĭu-nárŭ) sm giungiunari (gĭun-gĭu-nárĭ) –
1: insectã (yeatsã tsi sh-u-adutsi, sh-multi ori easti lugursitã unã cu acrida) cu truplu shcurtu sh-gros, cu ocljilj mãri sh-cu cicioarli di dinãpoi multu lundzi tsi u-agiutã s-ansarã multu diparti (sh-cari fatsi unã soi di shuirat cãndu sh-freacã un di-alantu, cicioarili di dinãpoi); jujunar, juji, tsintsir, tsindzir, dzindzir, dzendzer, dzin-dzinar, ceatrafil, carcalec, carcalets, carcaledz, cãrcãlets, curcalec, cherchinez, chirchinec;
2: soi di muscã (insectã, yeatsã), cari sh-u-adutsi cu alghina shi yeaspea, cu truplu ca di catifei faptu di ma multi neali shi cari alagã di lilici-lilici tra si s-hrãneascã; zãngãnar, zãngrãnã, heavrã
{ro: greier; bondar}
{fr: grillon, cigale; bourdon}
{en: cricket; bumble-bee}
ex: acãtsarã giungiunarlji s-easã; giungiunarlji cãntã tutã veara; lj-cadi un giungiunar ãn gurã; a giungiunarlor (a carcaletslor, a ceatrafiljlor) cãntic
§ dzindzinar (dzin-dzi-nárŭ) sm dzindzinari (dzin-dzi-nárĭ) – (unã cu giungiunar)
§ dzindzir (dzín-dzirŭ) sm dzindziri (dzín-dzirĭ) – (unã cu giungiunar)
ex: dzindzirlji nã cãntã sh-elj
§ dzendzer (dzén-dzerŭ) sm dzendzeri (dzén-dzerĭ) – (unã cu giungiunar)
§ tsindzir (tsín-dzirŭ) sm tsindziri (tsín-dzirĭ) – (unã cu giungiunar)
§ tsintsir (tsín-tsirŭ) sm tsintsiri (tsín-tsirĭ) – (unã cu giungiunar)
§ jujunar (jĭu-jĭu-nárŭ) sm jujunari (jĭu-jĭu-nárĭ) – (unã cu giungiunar)
§ juji (jĭujĭŭ) sm pl(?) – (unã cu giungiunar)
§ jujuescu (jĭu-jĭu-ĭés-cu) vb IV jujuii (jĭu-jĭu-íĭ), jujueam (jĭu-jĭu-ĭámŭ), jujuitã (jĭu-jĭu-í-tã), jujuiri/jujuire (jĭu-jĭu-í-ri) – scot bots ca-atsel scos di-un jujunar (alghinã, yeaspi, zãngãnar, tsintsir, ceatrafil, etc.); zãngãnescu, zãzãescu
{ro: bâzâi, ţiui}
{fr: bourdonner}
tsintsi
tsintsi (tsín-tsi) num – numirlu 5 (namisa di 4 shi 6);
(expr:
1: la/tu tsintsilji anj = anlu tsi ncljidi cariva tsintsi anj;
2: la/tu tsintsilji (tsintsili) = la atselj i atseali tsintsi;
3: tsintsi scoati, dzatsi mãcã = easti multu spatal, aspardzi ma multsã paradz di cãt amintã;
4: pãnã s-dzãts tsintsi = unãshunã, dinãoarã)
{ro: cinci}
{fr: cinq}
{en: five}
ex: va s-fug ti tsintsi dzãli; dã-nj, dzãtsi Chitlu, tsintsi ucadz di yin; shi-lj toarnã nãpoi tsintsi ucadz di yin pãtidzat; tsintsi armãnj unã pãzari, dzatsi grets, unã gumarã; sãrgljirã pri cãpitan shi, pãnã s-dzãts tsintsi (unãshunã), nu-armasi nitsi filii di nãs; tsintsilj (atselj tsintsi) frats fudzirã deadun; tricurã tsintsili (atseali tsintsi) dzãli shi ea-ts-lu eara; aestu acatsã shi-lj toarnã tsintsilj ucadz
§ tsintsirlu (tsín-tsir-lu) num ord tsintsirlea (tsín-tsir-lea) – atsel (atsea) tsi s-aflã tu loclu 5 dit unã aradã; atsel (atsea) tsi ari mash patru tu-aradã nãintea-a lui (ljei)
{ro: al cincilea, a cincea}
{fr: le (la) cinquième}
{en: the fifth}
§ tsisprã-dzatsi/tsisprãdzatse (tsís-prã-dzá-tsi) num – numirlu 15 (namisa di 14 shi 16)
{ro: 15, cincisprezece}
{fr: 15, quinze}
{en: 15, fifteen}
ex: di tsintsi ori trei fac tsisprãdzatsi
§ tsintsisprã-dzatsi/tsintsisprãdzatse (tsín-tsis-prã-dzá-tsi) num – (unã cu tsisprãdzatsi)
§ tsisprã/tsisprã (tsí-sprã) num – (unã cu tsisprãdzatsi)
§ tsisprãyinghits (tsís-prã-yín-ghits) num – numirlu 25 (namisa di 24 shi 26)
{ro: 25, douăzeci şi cinci}
{fr: 25, vingt-cinq}
{en: 25, twenty five}
ex: di tsintsi ori tsintsi fac tsisprãyinghits
§ tsintsisprãyinghits (tsín-tsis-prã-yín-ghits) num – (unã cu tsisprãyinghits)
§ tsindzãts (tsin-dzắtsĭ) num – numirlu 50 (namisa di 49 shi 51)
{ro: 50, cincizeci}
{fr: 50, cinquante}
{en: 50, fifty}