DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

afundu1

afundu1 (a-fún-du) sn afunduri (a-fún-durĭ) – partea di nghios sh-di nuntru a unui vas (arãu, groapã, etc.); partea di nghios sh-di nafoarã a unui lucru (pri cari lucrul poati si sta cãndu easti bãgat i anãltsat); ahãndami, ahãndusimi;
(expr:
1: lj-dau di fundu = ãlj dau di cali a lucrului; lj-aflu ceareea a lucrului; u-aduchescu ghini huzmetea;
2: sac fãrã fundu = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi mãcã multu, tsi easti multu spatal, tsi easti multu afundos, tsi nu pari s-aibã fundu, etc.)
{ro: fund, profunzime}
{fr: fond; profondeur}
{en: bottom, depth}

§ fundu (fún-du) sn funduri (fún-durĭ) – (unã cu afundu1)
ex: iu ti duts, lai gushi lungã? tsi mi ntreghi, lea fundu-apres? (angucitoari: cãldarea shi maljlu); ca cheatra tu fundu (tu partea di nghios, tu-ahãndami) cãdea; lo pocilu cu zorea shi-l bea pãn tu fundu (di nu-armasi tsiva tu el); gãleata, tu fundu eara aumtã cu cãtrani; pri amãrli fãrã fundu
(expr: multu afundos, tsi pari s-nu-aibã fundu); mutrii tu fundul di cãzani; agiumsirã tru fundul a pishtireauãljei; avea cãtrã tu fundul di grãdinã un mer; fundul a baltãljei nu s-ari-aflatã; agiumsi njiclu pãn tu fundul di puts; tu fundul a chisãljei va s-intri, s-easti cã mãts carni Vinjirea; mistiryiul a lor fãrã fundu; lj-deadi di fundu
(expr: ãlj ded di cali)

§ afundu2 (a-fún-du) (mi) vb I afundai (a-fun-dáĭ), afundam (a-fun-dámŭ), afundatã (a-fun-dá-tã), afundari/afundare (a-fun-dá-ri) – hig (pingu, fac s-intrã) tsiva cãtã tu fundul a unui lucru; mpingu doplu tu gusha-a unei shishi tra s-u-astup; l-fac un lucru s-hibã cu fundul cama nghios; afun-dedz, afundusescu, fundusescu, adãntsescu, ahundusescu, ahãn-dusescu, hãndãcusescu, hãusescu, vutsescu, dipun, hãmblusescu, hlãmbusescu, uselescu
{ro: cufunda, scufunda}
{fr: enfoncer, plonger}
{en: sink, plunge into}
ex: di trei ori s-afundã (dusi tu fundul a apãljei) shi di trei ori ishi pisti apã; s-afundã prit brãtsiri; ãn loc s-mi-ascapã, mi-afunda cama multu; fudz di-aoa i va ti-afundu tu arãu

§ afundedz (a-fun-dédzŭ) (mi) vb I afundai (a-fun-dáĭ), afundam (a-fun-dámŭ), afundatã (a-fun-dá-tã), afunda-ri/afundare (a-fun-dá-ri) – (unã cu afundu2)

§ afundat (a-fun-dátŭ) adg afundatã (a-fun-dá-tã), afundats (a-fun-dátsĭ), afunda-ti/afundate (a-fun-dá-ti) – tsi easti pimtu cãtã tu fundu; afundusit, fundusit, ahundusit, ahãndusit, hãndãcusit, adãntsit, hãusit, vutsit, dipunat, hãmblusit, hlãmbusit, uselit

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

timelj

timelj (thi-méljĭŭ) sn timealji/timealje (thi-meá-lji) – partea di nghios di la unã binai (casã, bisearicã, agalmã, etc.) pri cari sta di si ndrupashti;
(expr:
1: om cu timelj (timealji) = om bun, salami, ashtirnut, pri-a curi zbor pots s-ti ndrupãshti cãndu ai ananghi;
2: idei di timelj = ideea (prova) pri cari si ndrupashti unã ntreagã zburãri)
{ro: temelie}
{fr: base, fondement}
{en: base, foundation}
ex: timeljlu a casãljei easti muljarea; adzã bãgai timeljlu a casãljei; easti casã cu timelj bun; ai timelj
(expr: ai vãrã provã pri cari s-ti ndrupãshti) tr-atseali tsi spunj?; s-trunduea loclu dit timelj; s-lu-ascultsi cã easti om cu timealji
(expr: om bun, salami, ashtirnut); ari timelj ficiorlu-aestu

§ timiljos (thi-mi-ljĭósŭ) adg timiljoasã (thi-mi-ljĭŭá-sã), timiljosh (thi-mi-ljĭóshĭ) adg timiljoasi/timiljoase (thi-mi-ljĭŭá-si) – tsi ari timelj sãnãtos, bun
{ro: întemeiat}
{fr: fondé, basé, fondamental}
{en: based, founded, fundamental}
ex: timiljoasili idei

§ timiljusescu (thi-mi-ljĭu-sés-cu) (mi) vb IV timiljusii (thi-mi-ljĭu-síĭ), timiljuseam (thi-mi-ljĭu-seámŭ), timiljusitã (thi-mi-ljĭu-sí-tã), timiljusiri/timiljusire (thi-mi-ljĭu-sí-ri) – bag timelj a unui lucru (casã, punti, bisearicã, etc.); ntimiljedz, ntimelj, fundedz
{ro: întemeia; pune bazele}
{fr: asseoir les fondements d’un édifice; baser, fonder}
{en: set the foundation of a building; base, found}
ex: u timiljusii ghini (lj-bãgai bun ti-melj)

§ timiljusit (thi-mi-ljĭu-sítŭ) adg timiljusitã (thi-mi-ljĭu-sí-tã), timiljusits (thi-mi-ljĭu-sítsĭ), timiljusiti/timiljusite (thi-mi-ljĭu-sí-ti) – tsi-lj s-ari bãgatã timelj; tsi ari timelj, ntimiljat, fundat
{ro: întemeiat, bazat}
{fr: basé, fondé}
{en: based, founded}

§ timilju-siri/timiljusire (thi-mi-ljĭu-sí-ri) sf timiljusiri (thi-mi-ljĭu-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-timiljuseashti unã binai; ntimiljari, fundari

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn