DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

susami/susame

susami/susame (su-sá-mi) sf susãnj (su-sắnjĭ) – unã soi di earbã tsi creashti tu locurli caldi, cu frãndzãli mãri, piroasi shi lilici galbini, tsi fac unã soi di simintsã njits cu untulemnu nuntru; simintsa datã di-aestã earbã (dit cari s-fatsi untulemnul shirlan), bunã tu mãcari cãndu-i coaptã, pispilitã pi pãni shi dultsenj (tra s-li facã ma nostimi); susani, sisami, asami
{ro: susan}
{fr: sésame}
{en: sesame}
ex: vãzescu morli di yiptu shi susami; el adusi, tra s-avem n casã, untulemnu di susami

§ susani/susane (su-sá-ni) sf susãnj (su-sắnjĭ) – (unã cu susami)
ex: culatslji aeshti suntu cu susani

§ sisami/sisame (si-sá-mi) sf sisãnj (si-sắnjĭ) – (unã cu susami)

§ asami/asame (a-sá-mi) sf asãnj (a-sắnjĭ) – (unã cu susami)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

ladi

ladi (ládhĭ) sn lãduri (lắ-durĭ) – grãsimea tsi si scoati dit masini trã mãcari (tora si scoati shi dit gãrnutsã di misur, simintsã di bumbac, di ocljul a soarilui, di susami, etc.); untulemnu, ljolad
{ro: untdelemn}
{fr: huile (végétal)}
{en: (vegetable) oil}

§ ljolad (ljĭó-ladh) sm fãrã pl – (unã cu ladi)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

tãhãni/tãhãne

tãhãni/tãhãne (tã-hắ-ni) sf tãhãnj (tã-hắnjĭ) – un soi di lugurii dultsi tsi s-mãcã, adratã dit fãrina di susami; mãcarea tsi s-fatsi cu-aestã lugurii dultsi
{ro: tahân}
{fr: sorte de douceur qu’on prépare avec la farine de sésame}
{en: sweets made from sesami flour}

§ tãrhuni/tãrhune (tãr-hú-ni) sf tãrhunj (tãr-húnjĭ) – muljitura tsi easi dit susamea mãtsinatã, ninti ca si s-scoatã untulemnul
{ro: lichidul ce iese din susam măcinat}
{fr: liquide de sésame moulu}
{en: liquid obtained when grinding sesame seeds}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

umtu1

umtu1 (úm-tu) sn umturi (úm-turĭ) – grãsimea tsi easti scoasã dit lapti shi tsãnutã tri mãcari;
(expr: cãndu ata ari umtu shtii s-u-adarã pita = zbor tsi va s-dzãcã cã, atumtsea cãndu ai tut tsi-ts lipseashti, pots s-lu fats un lucru)
{ro: unt}
{fr: beurre}
{en: but-ter}
ex: umtul di oi nu fu scumpu stãmãna aestã; draclu oi nu-avea, shi umtu vindea; cara s-nji si scoalã feata va s-vã dau umtu; cum s-tucheashti umtul pri foc; mãni va lom umtul tut; trã earna bãgai un foali di umtu

§ umturã (um-tú-rã) sf umturi/umture (um-tú-ri) – grãsimea (lãrdia, usãndza) di porcu tuchitã la foc, arãtsitã sh-tsãnutã (trã earnã) tra si s-bagã tu piti sh-mãcãri; ligdã
{ro: untură}
{fr: graisse de porc fondue}
{en: porc shortening}
ex: bãgã umturã multã tu ghelã di ti nguseadzã

§ umtos (um-tósŭ) adg umtoasã (um-tŭá-sã), umtosh (um-tóshĭ), umtoasi/umtoase (um-tŭá-si) – tsi easti gras ca umtul; tsi easti adrat cu umtu; tsi ari umtu; umturos
{ro: untos}
{fr: grais, graisseux, qui a du beurre}
{en: greasy, made with butter}

§ umturos (um-tu-rósŭ) adg umturoasã (um-tu-rŭá-sã), umturosh (um-tu-róshĭ), umturoa-si/umturoase (um-tu-rŭá-si) – tsi easti gras ca umtura; tsi easti adrat cu umturã; tsi ari umturã; ligdos, umtos
{ro: unturos}
{fr: grais, graisseux, qui a de la graisse de porc}
{en: greasy, made with porc shortening}
ex: vasili suntu umturoasi canda nu suntu lati cu alsivã

§ untulemnu (un-tu-lém-nu) sn untuleamni/untu-leamne (un-tu-leám-ni) – grãsimea tsi si scoati dit masini trã mãcari (tora si scoati shi dit gãrnutsã di misur, simintsã di bumbac, di ocljul a soarilui, dit susami, etc.); ladi, ljolad;
(expr:
1: aruc (bag) untulemnu pri foc = lu schin, lu cãrtescu ma multu pri cariva tsi easti cãrtit chiola;
2: easti untulemnu pristi apã = easti om ndreptu, dishcljis, cum ãl vedz ashi easti;
3: es ca untulemnul pristi apã = es tu migdani;

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn