{ro: potricală}
{fr: alêne}
{en: awl}
ex: nu-ari hiptã tsungursulã

§ tsungrusulã (tsun-gru-sú-lã) sf tsun-grusuli/tsungrusule (tsun-gru-sú-li) – (unã cu tsungursulã)

§ tsãngãrsulã (tsãn-gãr-sú-lã) sf tsãngãrsuli/tsãngãrsule (tsãn-gãr-sú-li) – (unã cu tsungursulã)

§ ampãrat (am-pã-rátŭ) adg ampãratã (am-pã-rá-tã), ampãrats (am-pã-rátsĭ), ampãra-ti/ampãrate (am-pã-rá-ti) – (unã cu ambuirat)

§ ampãra-ri/ampãrare (am-pã-rá-ri) sf ampãrãri (am-pã-rắrĭ) – (unã cu ambuirari)

§ ambuts (am-bútsŭ) (mi) vb IV shi I ambutsãi (am-bu-tsắĭ) shi ambutsai (am-bu-tsáĭ), ambutsam (am-bu-tsámŭ), ambutsãtã (am-bu-tsắ-tã) shi ambutsatã (am-bu-tsá-tã), ambutsãri/ambutsãre (am-bu-tsắ-ri) shi ambutsari/ambutsare (am-bu-tsá-ri) –
1: (pravda) intrã (agudeashti, ntsapã, s-alumtã) cu coarnili pri/cu cariva; mbuts, mbut, ambuir, mbuir, ampar;
2: trec unã sulã prit truplu-a unui njel; (tu chirolu veclju) hig un par sturghisit sh-hiptu n loc, tu truplu-a unui om tsi voi s-lu vatãm (tra s-treacã prit mãri tiranji ninti ca s-moarã); bag tu sulã;
3: ntsap cu un ac (un schin, unã penurã, etc.); ntsap, schin, yispinedz
{ro: împunge; trage în ţeapă; înţepa}
{fr: encorner; empaler; piquer}
{en: gore, stab (with horns); impale; prick}

§ ambutsãt1 (am-bu-tsắtŭ) adg ambutsãtã (am-bu-tsắ-tã), ambutsãts (am-bu-tsắtsĭ), ambutsãti/ambutsãte (am-bu-tsắ-ti) –
1: tsi easti ambuirat; mbutsat, mbutat, ambuirat, mbuirat, ampãrat;
2: tsi easti bãgat tu sulã;
3: tsi easti ntsãpat; schinat, yispinat
{ro: împuns; tras în ţeapă; înţepat}
{fr: encorné; empalé; piqué}
{en: gored, stabbed (with horns); impaled; pricked}

§ ambutsat (am-bu-tsátŭ) adg ambutsatã (am-bu-tsá-tã), ambutsats (am-bu-tsátsĭ), ambutsa-ti/ambutsate (am-bu-tsá-ti) – (unã cu ambutsãt1)

§ ambutsã-ri1/ambutsãre (am-bu-tsắ-ri) sf ambutsãri (am-bu-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu si mbutsã tsiva;
1: ambuirari; mbutsari, mbutari, ambuirari, mbuirari, ampãrari;
2: bãgari tu sulã;
3: ntsãpari, schinari, yispinari
{ro: acţiunea de a împunge; de a trage în ţeapă; de a înţepa; împungere, tragere în ţeapă, înţepare}
{fr: action d’encorner; d’empaler; de piquer}
{en: action of goring, of stabbing (with horns); of impaling; of pricking}

§ ambutsa-ri/ambutsare (am-bu-tsá-ri) sf ambutsãri (am-bu-tsắrĭ) – (unã cu ambutsãri1)

§ mbuts1 (mbútsŭ) vb IV shi I mbutsãi (mbu-tsắĭ) shi mbutsai (mbu-tsáĭ), mbutsam (mbu-tsámŭ), mbutsãtã (mbu-tsắ-tã) shi mbutsatã (mbu-tsá-tã), mbutsãri/mbutsãre (mbu-tsắ-ri) shi mbutsari/mbutsare (mbu-tsá-ri) – (unã cu ambuts)
ex: vãtsli si mbutsã cu coarnili; njeljlji si mbutsã (s-alumtã cu coarnili) tu virdeatsã; lu nvitsã s-lu mbutsã (s-da cu coarnili)

§ mbutsãt1 (mbu-tsắtŭ) adg mbutsãtã (mbu-tsắ-tã), mbutsãts (mbu-tsắtsĭ), mbutsãti/mbutsãte (mbu-tsắ-ti) – (unã cu ambutsãt1)

§ mbutsat (mbu-tsátŭ) adg mbutsatã (mbu-tsá-tã), mbutsats (mbu-tsátsĭ), mbutsati/mbutsate (mbu-tsá-ti) – (unã cu ambutsãt1)

§ mbutsãri1/mbutsãre (mbu-tsắ-ri) sf mbutsãri (mbu-tsắrĭ) – (unã cu ambutsãri1)

§ mbutsari/mbutsare (mbu-tsá-ri) sf mbutsãri (mbu-tsắrĭ) – (unã cu ambutsãri1)

§ mbuts2 (mbútsŭ) sm pl(?) – atsea tsi s-fatsi cãndu si mbutsã tsiva; mbuirari; mbutsari, mbutsãri, mbuirari, etc. {ro împungere}
{fr: coup de corne (en parlant des moutons, des boeufs, etc.)}
{en: gore, stab (with horns)}
ex: nãs mi-ascãpã di mbutslu-a njelui cã eara s-mi vatãmã

§ mbut1 (mbú-tŭ) (mi) vb I mbutai (mbu-táĭ), mbutam (mbu-támŭ), mbutatã (mbu-tá-tã), mbutari/mbutare (mbu-tá-ri) – (unã cu ambuir)
ex: tsap s-ti mbutã (s-ti-ambuirã)

§ mbutat (mbu-tátŭ) adg mbutatã (mbu-tá-tã), mbutats (mbu-tátsĭ), mbutati/mbutate (mbu-tá-ti) – (unã cu ambuirat)

§ mbutari/mbutare (mbu-tá-ri) sf mbutãri (mbu-tắrĭ) – (unã cu ambuirari)

{fr: action de (faire) tourner, de pirouetter, d’envelopper}
{en: action of turning, of pirouetting, of wrapping up}

§ ãnvãrtescu (ãn-vãr-tés-cu) (mi) vb IV ãnvãrtii (ãn-vãr-tíĭ), ãnvãrteam (ãn-vãr-teámŭ), ãnvãrtitã (ãn-vãr-tí-tã), ãnvãrti-ri/ãnvãrtire (ãn-vãr-tí-ri) – (unã cu anvãrtescu)

§ ãnvãrtit (ãn-vãr-títŭ) adg ãnvãrtitã (ãn-vãr-tí-tã), ãnvãrtits (ãn-vãr-títsĭ), ãnvãrtiti/ãnvãrtite (ãn-vãr-tí-ti) – (unã cu anvãrtit)

§ ãnvãrti-ri/ãnvãrtire (ãn-vãr-tí-ri) sf ãnvãrtiri (ãn-vãr-tírĭ) – (unã cu anvãrtiri)

§ nvãrtescu (nvãr-tés-cu) (mi) vb IV nvãrtii (nvãr-tíĭ), nvãrteam (nvãr-teámŭ), nvãrtitã (nvãr-tí-tã), nvãrtiri/nvãrtire (nvãr-tí-ri) – (unã cu anvãrtescu)
ex: mi nvãrtii ncoa, nclo, cã nu aveam lucru; nvãrtea-u s-puteari; nu poati s-lji nvãrteascã caplu; easti strimtã casa, nu am iu s-mi nvãrtescu; l-vidzui cum si nvãrtea piningã mini

§ nvãrtit (nvãr-títŭ) adg nvãrtitã (nvãr-tí-tã), nvãrtits (nvãr-títsĭ), nvãrtiti/nvãrtite (nvãr-tí-ti) – (unã cu anvãrtit)
ex: easti ghini nvãrtit hirlu; nvãrtiti cu seulu a schepilor

§ nvãrtiri/nvãrtire (nvãr-tí-ri) sf nvãrtiri (nvãr-tírĭ) – (unã cu anvãrtiri)

§ anvãrtiturã (an-vãr-ti-tú-rã) sf anvãrtituri (an-vãr-ti-túrĭ) – shutsãrea tsi u fatsi omlu deavãrliga di un loc cãndu si-anvãrteashti; ãnvãrtiturã
{ro: învârtitură}
{fr: pirouette}
{en: pirouette}

§ ãnvãrtiturã (ãn-vãr-ti-tú-rã) sf ãnvãrtituri (ãn-vãr-ti-túrĭ) – (unã cu anvãrtiturã)

§ nvãrtiturã (nvãr-ti-tú-rã) sf nvãrtituri (nvãr-ti-túrĭ) – (unã cu anvãrtiturã)
ex: featsi yinghits nvãrtituri pri minutã; tu nvãrtiturã, lj-acãtsã mãna sh-lj-u-arupsi dit umir

§ dizvãrtescu (diz-vãr-tés-cu) (mi) vb IV dizvãrtii (diz-vãr-tíĭ), dizvãrteam (diz-vãr-teámŭ), dizvãrtitã (diz-vãr-tí-tã), dizvãrtiri/dizvãrtire (diz-vãr-tí-ri) – fac un lucru adunat tu-un loc si sã tindã tu-un loc ma largu; dishuts (disfac) un lucru shutsãt sh-lu tindu; disfac, dishuts, tindu, ashternu, pispilescu, etc.
{ro: dezvârti, desfăşura}
{fr: déplier, déployer}
{en: unfold, spread out, deploy}

§ dizvãrtit (diz-vãr-títŭ) adg dizvãrtitã (diz-vãr-tí-tã), dizvãrtits (diz-vãr-títsĭ), dizvãrtiti/dizvãrtite (diz-vãr-tí-ti) – (lucru adunat, shutsãt, etc.) tsi easti tes tu-un loc ma largu; disfãcut, dishutsãt, tes, ashtirnut, pispilit, etc.
{ro: dezvârtit, desfăşurat}
{fr: déplié, déployé}
{en: unfolded, spread out, deployed}

§ dizvãrti-ri/dizvãrtire (diz-vãr-tí-ri) sf dizvãrtiri (diz-vãr-tírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu tsiva s-dizvãrteashti; disfãtseari, disfatsiri, dishutsãri, tindeari, ashtirneari, pispiliri, etc.
{ro: acţiunea de a dezvârti, de a desfăşura; dezvârtire, desfăşurare}
{fr: action de déplier, de déployer}
{en: action of unfolding, of spreading out, of deploying}

§ dizvãrtiturã (diz-vãr-ti-tú-rã) sf dizvãrtituri (diz-vãr-ti-túrĭ) – lucru tsi easti dizvãrtit; atsea tsi s-fatsi (icã oara) cãndu s-dizvãrteashti tsiva; dizvãrtiri
ex: tu dizvãrtiturã (tu dizvãrtiri, tu oara tsi dizvãrtea) fu agudit
{ro: dezvârtire, desfăşurare}
{fr: dépliage, déploiment}
{en: unfolding, deployment}

§ ascãpitatã (as-cã-pi-tá-tã) sf fãrã pl –
1: atsea tsi s-fatsi cãndu apuni soarili (ninti ca si s-alasã seara); apunearea-a soarilui;
2: partea cãtã iu ascapitã soarili; ascapit, ascapitã, ascãpitat, scapit, scapitã, scãpitat, scãpitatã; (fig: ascãpitatã = mardzinea (a loclui, a lumiljei); bitisita (a banãljei); diparti, “dupã soari”)
{ro: scapăt, apusul soarelui; Apus}
{fr: coucher du soleil, tombée du jour, ponant; ouest}
{en: sunset, sundown; West}
ex: di cãndu creapã dzua shi pãn tu-ascãpitatã; s-alumtarã ashi di dimneatsa pãnã tu ascãpitata-a soarilui; data shi ascãpitata-a soarilui; cãtrã tu-Ascãpitatã mutreashti; unlu apucã cãtrã tu Data-a soarilui, alantu cãtrã tu Ascãpitatã (partea cãtã iu cheari soarili)

§ ascapit3 (as-cá-pitŭ) sm fãrã pl – (unã cu ascãpitatã)
ex: di dimineatsa pãn tu-ascapit (ascãpitari); pãn tu-ascapitlu (ascãpitata) di soari; s-dusi pãn la-ascapitlu-a loclui (fig: mardzinea-a loclui, dupã soari); him tu-ascapit (fig: bitisita-a banãljei)

§ ascapitã (as-cá-pi-tã) sf fãrã pl – (unã cu ascãpitatã)
ex: tu ascapita (ascãpitata) a soarilui

§ scapit2 (scá-pitŭ) vb I scãpitai (scã-pi-táĭ), scãpitam (scã-pi-támŭ), scãpitatã (scã-pi-tá-tã), scãpita-ri/scãpitare (scã-pi-tá-ri) – (unã cu ascapit2)
ex: soarili scapitã (apuni); moi Hrisulã, scãpitash (tricush, ti chirush, ti featsish afandã dupã) dauã mãguli; scãpitai (tricui di-alantã parti di) muntsãlj cu neauã; pãnã s-es la poartã, scãpitã (s-chiru, s-featsi nividzut)

§ scãpitat2 (scã-pi-tátŭ) adg scãpitatã (scã-pi-tá-tã), scãpitats (scã-pi-tátsĭ), scãpitati/scãpitate (scã-pi-tá-ti) – (unã cu ascãpitat2)

§ scãpitari2/scãpitare (scã-pi-tá-ri) sf scãpitãri (scã-pi-tắrĭ) – (unã cu ascãpitari2)

§ scãpitatã (scã-pi-tá-tã) sf fãrã pl – (unã cu ascãpitatã)
ex: tu-a soarilui scãpitatã (ascãpitatã); tru scãpitata-a soarilui; tricui calea a banãljei pri giumitati, agiungu cãtrã scãpitatã; tricui di giumitati sh-tora agiumshu pi scãpitati (fig: cãtã tu bitisita-a banãljei)

§ scapit3 (scá-pitŭ) sm fãrã pl – (unã cu ascãpitatã)

§ scapitã (scá-pi-tã) sf fãrã pl – (unã cu ascãpitatã)

36: bag pi sulã = frig (di-aradã) njel pi sulã;
37: mi bag tu guva di sharpi = mi-ascundu ghini tra s-nu poatã s-mi aflã vãrnu, tra s-nu shtibã vãrnu iu hiu;
38: u bag strãmbã (cãciula) = nu-am dip ananghi, nu-nj trag gailelu, nu mi mealã;
39: lu bag arãu = lji spun a unui tsi nu shtia, lucrul arãu tsi-ari faptã)
{ro: băga, plasa, pune, aplica, intra, angaja, vârî, (se) amesteca, insista, convinge, înţelege, (se) decide, procura, fi atent, urmări, prinde, învinge, capitula, urla, învăţa, gândi, (se) culca, (se) îngrăşa, etc.}
{fr: mettre, placer, poser, appliquer, entrer, engager, fourrer, (se) mêler, insister, convaincre, comprendre, (se) décider, procurer, faire attention, poursuivre, attraper, vaincre, capituler, pousser des cris, rendre, penser, (se) coucher, s’engraisser, etc.}
{en: put, place, apply, get hired (for a job), enter, get mixed up, insist, convince, understand, decide, procure, be careful, pay attention, follow, catch, vanquish, capitulate, yell, learn, think, lie down, get fat, etc.}
ex: bagã-l tu sac sh-lja-l cu tini; bagã-nj mãna tu gepi; bagã-li dighios (dipuni-li); mi bãgai (shidzui, mi curdusii, mi-ashtirnui) ningã measã; bagã-li oili ninti; bãgats-lu n casã s-vã bag nãtheam di measã; paradzlji sã-lj badz la bancã; va-lj bãgãm avdeli; mi bãgai (intrai, mi-acãtsai) tu cor; s-avea bãgatã
(expr: intratã, arugatã) ca huzmichear; nãpãrticã s-bãgã (intrã, s-hipsi) tu fearicã; tsi ti badz (ti-ameastits) tu lucri xeani?; s-bãgã s-u da
(expr: sã ngricã, lj-cãdzu furtii, lji s-arcã s-u da); bãgats-u di cali
(expr: cãndirsits-u, apuadutsets-u, nduplicats-u) s-nu fugã; s-bãgã
(expr: nchisi) s-bumbuneadzã; s-bãgã sã strigã; bagã-ti pi dintsã (tindi-ti s-dornji cu fatsa nghios); s-bagã (s-dutsi s-doarmã) cu gãljinjli, si scoalã cu cucotslji; bagã-ts mintsãli n cap
(expr: adunã-ts mintsãli, isihã-sea, s-nu fats glãrinj); bãgat tsiva tu cornu i nu?
(expr: aduchit, achicãsit tsiva i nu?); cari-l bãga tu cornu?
(expr: cari lu-asculta tsi dzãtsi); bagã ghini tu cornu
(expr: ascultã, aduchea ghini tra s-nu-agãrsheshti) tsi-ts dzãc; bagã tu ureclji
(expr: ascultã ghini, shi s-ts-aduts aminti) tsi tsã spun; nu sh-avea bãgatã nitsi nã sãrmã n gurã
(expr: nu-avea mãcatã tsiva dip; eara multu-agiunj); mi bãgai
(expr: loai apofasea) s-li vindu oili; cãndu bãgarã
(expr: acãtsarã, nchisirã, loarã apofasea) s-facã numta; Mitlu bãgã
(expr: acumprã) nã furtii di balidz; anvitsai cã badz
(expr: acumpri, adunj, creshti) tsachi; bagã-ts oara
(expr: mutrea ghini s-nu pats tsiva, s-ts-ai cãshtiga, bagã-ts mintea); bagã oarã
(expr: mutrea ghini, ai-tsã mintea) s-nu intrã cariva n casã; nu bãgã oarã
(expr: nu-aduchi, nu-avdzã cã nu sh-avea mintea la-atseali) tsi-lj dzãsi aushlu; nu bãgai oarã
(expr: u-aveam mintea aljurea shi nu vidzui) ma s-tricu pri-aoa frati-tu; cãnjlji u bãgarã nãinti
(expr: (i) u-alãtrarã di u aspãrearã multu; (ii) trapsirã ninti, s-loarã dupã); el, cara-l bãgã luplu dinãpoi
(expr: cara lu-avinã luplu); s-ti bãgarim tu mãnã!
(expr: s-puteam s-ti-acats!); nu-lj si bagã mãnã
(expr: nu poati s-hibã astãmãtsit, nu poati s-hibã azvimtu); nu li bag mpadi
(expr: nu-nj mi prudau) dinãintea-a voastrã; easi nveasta, bagã boatsea
(expr: nchiseashti s-aurlã); nipotlu bãgã minti bunã
(expr: s-featsi cu minti, nvitsã cum s-facã); tsi bagã tu minti?
(expr: tsi mindueashti?); bagã-nj-ti
(expr: culcã-ti s-dornji), pulje, bagã-nj-ti (culcã-ti s-dornji); ved cã bãgash zvercã
(expr: ti ngrãshash); ved cã bãgash carni tu ureclji
(expr: ti ngrãshash); sh-bãgã lãili
(expr: intrã tu jali); mãni bãgãm
(expr: nchisim s-tsãsem) tu-arãzboi; multu mi bag
(expr: cilihtisescu, nj-bag zori) tra s-fug; sh-avea bãgatã stranjili atseali nalili
(expr: s-avea nviscutã cu stranjili nali) tsi li-adusi tatã-su dit Vlãhii; suntu anj di dzãli di cãndu nu bãgai ciciorlu
(expr: nu cãlcai) pi la nàsh; bãgãm
(expr: fripsim) pi sulã un noatin; chiru, canda s-bãgã tu guvã di sharpi
(expr: canda s-ascumsi tra s-nu lu-aflã vãrnu); cara si s-aflã tsi-ai faptã, lipseashti s-ti badz tu guvã di sharpi; lu bãgã arãu la frati-su
(expr: lj-dzãsi a frati-sui c-avea faptã un lucru arãu)

§ bãgat (bã-gátŭ) adg bãgatã (bã-gá-tã), bãgats (bã-gátsĭ), bãgati/bãgate (bã-gá-ti) – tsi easti faptu s-intrã iuva; tsi easti alãsat si sta pi tsiva; apus, pus, culcat, curdisit, ashtirnut
{ro: băgat, plasat, pus, aplicat, intrat, etc.}
{fr: mis, placé, posé, appliqué, entré, etc.}
{en: put, placed, applied, etc.}

§ bãgari/bãgare (bã-gá-ri) sf bãgãri (bã-gắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-bagã tsiva; puneari, culcari, curdisiri, ashtirneari
{ro: acţiunea de a băga, de a plasa, de a pune, de a aplica, de a intra, etc.; băgare, plasare, punere, aplicare, intrare, etc.}
{fr: action de mettre, de placer, de poser, d’appliquer, d’entrer, etc.}
{en: action of putting, of placing, of applying, etc.}
ex: tri bãgari pri aranã
(expr: easti multu bun); aestã eara bãgari tru somnu
(expr: aestã eara mash tra s-lu-arãdã)

§ nibãgat (ni-bã-gátŭ) adg nibãgatã (ni-bã-gá-tã), nibãgats (ni-bã-gátsĭ), nibãgati/ni-bãgate (ni-bã-gá-ti) – tsi nu easti bãgat s-intrã iuva; tsi nu s-ari bãgatã s-doarmã; etc.
{ro: nebăgat, neculcat, etc.}
{fr: qui n’est pas mis, qui n’est pas couché, etc.}
{en: who is not put in, who does not lie down, etc.}
ex: hiu nibãgat ninga (nu mi bãgai ninga s-dormu)

§ nibãgari/nibãgare (ni-bã-gá-ri) sf nibãgãri (ni-bã-gắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva i tsiva nu s-bagã
{ro: acţiunea de a nu băga, de a nu se culca, etc.}
{fr: action de ne pas mettre, de ne pas se coucher, etc.}
{en: action of not putting in, of not lying down, etc.}

§ bãgãturã (bã-gã-tú-rã) sf bãgãturi (bã-gã-túrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu oaea sh-cheari njelu ninti di-afitari; vãtãmãturã
{ro: avort la oi}
{fr: avortement chez les brebis}
{en: miscarriage (sheep)}

{en: little, young (water) buffalo}