(expr: fudzirã, u cãrtsãnirã) cãtrã tu pãduri

§ sutsatã (su-tsá-tã) sf sutsãts (su-tsắtsĭ) – parei di oaspits tsi s-adunã sh-fac tsiva (sta sh-fac muabeti, lucreadzã, imnã, etc.); ceatã di oaminj tsi minduescu idyea soi shi s-leagã deadun tra s-facã tsiva; doi i ma multsã oaminj tsi s-leagã s-facã daraveri deadun shi s-amintã paradz; urtãclãchi, sinastrufii, cumpanii
{ro: tovărăşie; asociaţie}
{fr: camaraderie; association}
{en: companionship, comradeship; association}
ex: lj-deadirã tsãruhili a coluvlui dit sutsata-a lor (dit sinastrufia-a lor; dit pareea-a lor iu s-avea ligatã s-hibã deadun); cu elj deadun sutsatã ligarã (s-ligarã s-hibã deadun) prit pãduri; nj-alãsã cãnjinã sh-fãrmatsli sutsatã (s-hibã cu mini, s-nu mi-alasã); s-nã fãtsem doilji sutsatã (s-nã fãtsem sots tu-un lucru; s-nã ncurunãm, s-nã lom); eara tu muntsã cu-unã sutsatã (bandã) dupã elj; nu fac sutsatã (nu hiu, nu mi fac oaspi, sots) cu el; ãl lo tu sutsatã shi-l featsirã fãrtat; tu sutsata (pareea) a noastrã nu lu-apruchem, cã nu easti di vrãsta-a noastrã

§ sutsãlji1/sutsãlje (su-tsắ-lji) sf fãrã pl – vrearea tsi u-aduchescu sh-tsi-lj leagã oaspitslji un cu-alantu; uspitsãlji, uspitlãchi, filii
{ro: prietenie, sindrofie}
{fr: camaraderie}
{en: friendship}

§ sutsãlji2/sutsãlje (su-tsắ-lji) sf fãrã pl – atsea tsi u-ari bãrbatlu pri muljarea cu cari si nsurã; muljari, nveastã, nicuchirã, soatsà
{ro: soţie}
{fr: femme, épouse}
{en: wife}

§ sutsãlji3/sutsãlje (su-tsắ-lji) sf sutsãlji/sutsãlje (su-tsắ-lji) – adunari di oaminj cu idyili intiresi adunats tu idyiul loc (tra sã zburascã, s-facã gimbushi, s-facã chefi deadun, s-lja unã apofasi, etc.); andamusi, adunari, cumshonji, sobor, parei, gimbusi, ceatã
{ro: adunare, reuniune, sindrofie}
{fr: réunion, compagnie, soirée, assemblée}
{en: reunion, company, party, assembly}

§ nsutsãscu (nsu-tsắs-cu) (mi) vb IV nsutsãi (nsu-tsắĭ), nsutsam (nsu-tsámŭ), nsutsãtã (nsu-tsắ-tã), nsutsãri/nsutsãre (nsu-tsắ-ri) – lj-fac sutsatã a unui; mi fac sots cu cariva; l-pitrec pri cariva; imnu deadun cu cariva; lj-fac preaclji a unui; mpãricljedz
{ro: însoţi, (se) împerechia, (se) asocia}
{fr: marcher avec quelqu’un, coupler, (s’)associer}
{en: walk with, pair, associate himself with}
ex: lu nsutsãi (l-pitricui) pãnã la poartã; nã nsutsãm (nã featsim sots, featsim sutsatã) tra s-lu fãtsem aestu lucru; li nsutsãi (li mpãricljai, li feci preaclji) dauã pãputsã veclji

§ nsots (nsótsŭ) (mi) vb IV nsutsãi (nsu-tsắĭ), nsutsam (nsu-tsámŭ), nsutsãtã (nsu-tsắ-tã), nsutsãri/nsutsãre (nsu-tsắ-ri) – (unã cu nsutsãscu)

§ nsutsãt (nsu-tsắtŭ) adg nsutsãtã (nsu-tsắ-tã), nsutsãts (nsu-tsắtsĭ), nsutsã-ti/nsutsãte (nsu-tsắ-ti) – tsi-lj si fatsi sutsatã di cariva; tsi easti pitricut di cariva; tsi easti mpãricljat cu cariva; mpãricljat
{ro: însoţit, împerechiat, asociat}
{fr: qui a marché avec quelqu’un, couplé, associé}
{en: walked with, paired, associated with}

§ nsutsãri/nsutsãre (nsu-tsắ-ri) sf nsutsãri (nsu-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva easti nsutsãt
{ro: acţiunea de a însoţi, de a (se) împerechia, de a (se) asocia}
{fr: action de marcher avec quelqu’un, de coupler, de (s’)associer}
{en: action of walking with, of pairing, of associating himself with}

(expr: agudit di minti, glar)

§ agudiri/agudire (a-gu-dí-ri) sf agudiri (a-gu-dírĭ) – atsea tsi fatsi icã pati cariva cari easti agudit; luviri, mprãnjiri, cruiri, pãliri, ciucutiri, lãvuiri
{ro: acţiunea de a lovi, de a atinge, de a răni; lovire, atingere; rănire}
{fr: action d’atteindre, de toucher, de frapper; de blesser}
{en: action of hitting, of striking, of wounding}

§ agudeari/agu-deare (a-gu-deá-ri) sf aguderi (a-gu-dérĭ) – (unã cu agudiri)

§ aguditurã (a-gu-di-tú-rã) sf agudituri (a-gu-di-túrĭ) – atsea cu tsi armãni (cu tsi s-amintã) cariva dupã tsi easti agudit; goadã, agudiri
{ro: lovitură}
{fr: coup}
{en: hit, stroke}

§ goadã (gŭá-dã) sf goadi/goade (gŭá-di) – (unã cu aguditurã)
ex: ma goada (aguditura, agudirea) nu eara trã sculari; nj-featsi nã goadã (mi-agudi); mi-agudii shi di goadã vrea-nj crep; unã goad (aguditurã), sh-aoa fac sotslj-a zmeului; cu tutã goada tsi-lj fãtsea, nu cãdea

§ pugudescu (pu-gu-dés-cu) (mi) vb IV shi II pugudii (pu-gu-díĭ), pugudeam (pu-gu-deámŭ), puguditã (pu-gu-dí-tã), pugudiri/pu-gudire (pu-gu-dí-ri) shi pugudeari/pugudeare (pu-gu-deá-ri) – (unã cu agudescu)

§ pugudit (pu-gu-dítŭ) adg puguditã (pu-gu-dí-tã), pugudits (pu-gu-dítsĭ), puguditi/pugudite (pu-gu-dí-ti) – (unã cu agudit)

§ pugudiri/pugudire (pu-gu-dí-ri) sf pugudiri (pu-gu-dírĭ) – (unã cu agudiri)

§ pugudeari/pugudeare (pu-gu-deá-ri) sf puguderi (pu-gu-dérĭ) – (unã cu agudiri)

§ apugudescu (a-pu-gu-dés-cu) (mi) vb IV shi II apugudii (a-pu-gu-díĭ), apugudeam (a-pu-gu-deámŭ), apuguditã (a-pu-gu-dí-tã), apugudiri/apugudire (a-pu-gu-dí-ri) shi apugudeari/apugudeare (a-pu-gu-deá-ri) – agudescu (agiungu iuva, etc.) tamam tu oara cãndu lipseashti; nj-agiungu scupolu; tihisescu
{ro: atinge (scopul); ajunge la momentul bun}
{fr: atteindre (le but); arriver au bon moment}
{en: reach (a goal); arrive at the right moment}
ex: u-apugudii (u tihisii) ghini

§ apugudit (a-pu-gu-dítŭ) adg apuguditã (a-pu-gu-dí-tã), apugudits (a-pu-gu-dítsĭ), apuguditi/apugudite (a-pu-gu-dí-ti) – tsi sh-ari agiumtã scupolu; tsi ari aguditã (agiumtã iuva, etc.) tu oara tsi lipsea; tihisit
{ro: atins (scopul); ajuns la momentul bun}
{fr: atteint (le but); arrivé au bon moment}
{en: reached (a goal); arrived at the right moment}

§ apugudi-ri/apugudire (a-pu-gu-dí-ri) sf apugudiri (a-pu-gu-dírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un apugudeashti tsiva; tihisiri
{ro: acţiunea de a atinge (scopul); de a ajunge la momentul bun}
{fr: action d’atteindre (le but); d’arriver au bon moment}
{en: action of reaching (a goal); of arriving at the right moment}
ex: ahtari apugudiri (tihisiri) tsi lj-ai faptã!

§ apugudeari/apugudeare (a-pu-gu-deá-ri) sf apuguderi (a-pu-gu-dérĭ) – (unã cu apugudiri)

ex: amisticarea (mintirea, adunarea) cu oaminjlji easti bunã

§ neamisticat (nea-mis-ti-cátŭ) adg neamisticatã (nea-mis-ti-cá-tã), neamisticats (nea-mis-ti-cátsĭ), neamisticati/neamisticate (nea-mis-ti-cá-ti) – tsi nu easti amisticat cu alti lucri; tsi-armãni ashi cum easti
{ro: care nu e mestecat}
{fr: qui n’est pas mélangé avec d’autres choses}
{en: that is not mixed (up) with other things}
ex: tu-unã buti sunt turnati shi tut sta neamisticati (sta dispãrtsãti) (angucitoari: oulu); yinlu-a meu shi yinlu-a tãu, tr-unã buti sunt turnats shi tut sta neamisticats (angucitoari: oulu)

§ neamisticari/neamisticare (nea-mis-ti-cá-ri) sf neamisticãri (nea-mis-ti-cắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu lucri nu s-ameasticã
{ro: acţiunea de a nu (se) mesteca, mestecare}
{fr: action de ne pas (se) mêler, de de ne pas (se) mélanger}
{en: action of not getting mixed up, of not mingling, of not blending}

§ meastic1 (meás-ticŭ) (mi) vb I misticai (mis-ti-cáĭ), misticam (mis-ti-cámŭ), misticatã (mis-ti-cá-tã), misticari/misticare (mis-ti-cá-ri) – (unã cu ameastic1)
ex: nu misticash ghini fãrina, culeashlu nu ishi bun; misticã pãni tu dalã

§ misticat1 (mis-ti-cátŭ) adg misticatã (mis-ti-cá-tã), misticats (mis-ti-cátsĭ), misticati/misticate (mis-ti-cá-ti) – (unã cu amis-ticat1)
ex: ari sufrãntseali misticati (tsi da unã di-alantã); vedz frãntseaua-nj misticatã
(expr: alichitã)

§ misticari1/misticare (mis-ti-cá-ri) sf misticãri (mis-ti-cắrĭ) – (unã cu amisticari1)

§ meastic2 (meás-ticŭ) vb I misticai (mis-ti-cáĭ), misticam (mis-ti-cámŭ), misticatã (mis-ti-cá-tã), misticari/misticare (mis-ti-cá-ri) – chisedz, ameastic shi ciumulescu n gurã cu dintsãlj un lucru tri mãcari shi-l fac etim tri ngljitari; ameastic (ãn gurã); mastic, mãcilsescu, ciumulescu, aroamig
{ro: mesteca ceva în gură}
{fr: mâcher}
{en: chew, masticate}
ex: measticã ghini mãcarea ãn gurã sh-apoea ascapitã-u

§ misticat2 (mis-ti-cátŭ) adg misticatã (mis-ti-cá-tã), misticats (mis-ti-cátsĭ), misticati/misticate (mis-ti-cá-ti) – (lucru ti mãcari) tsi easti chisat shi ciumulit ãn gurã; amisticat (ãn gurã); mãsticat, mãcilsit, ciumulit
{ro: mestecat în gură}
{fr: mâché}
{en: chewed, masticated}

§ misticari2/misticare (mis-ti-cá-ri) sf misticãri (mis-ti-cắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-measticã (ciumuleashti) tsiva n gurã; amisticari (ãn gurã); mãsticari, mãcilsiri, ciumuliri
{ro: acţiunea de a mesteca în gură}
{fr: action de mâcher}
{en: action of chewing, of masticating}

§ ameastic2 (a-meás-ticŭ) vb I amisticai (a-mis-ti-cáĭ), amisticam (a-mis-ti-cámŭ), amisticatã (a-mis-ti-cá-tã), amisticari/amisticare (a-mis-ti-cá-ri) – (unã cu meastic2)

§ amisticat2 (a-mis-ti-cátŭ) adg amisticatã (a-mis-ti-cá-tã), amisticats (a-mis-ti-cátsĭ), amistica-ti/amisticate (a-mis-ti-cá-ti) – (unã cu misticat2)

§ amistica-ri2/amisticare (a-mis-ti-cá-ri) sf amisticãri (a-mis-ti-cắrĭ) – (unã cu misticari2)

§ mastic (más-ticŭ) vb I mãsticai (mãs-ti-cáĭ), mãsticam (mãs-ti-cámŭ), mãsticatã (mãs-ti-cá-tã), mãsticari/mãsticare (mis-ti-cá-ri) – (unã cu meastic2)

§ mãs-ticat (mãs-ti-cátŭ) adg mãsticatã (mãs-ti-cá-tã), mãsticats (mãs-ti-cátsĭ), mãsticati/mãsticate (mãs-ti-cá-ti) – (unã cu misticat2)

§ mãsticari/mãsticare (mãs-ti-cá-ri) sf mãsticãri (mãs-ti-cắrĭ) – (unã cu misticari2)

§ measticã (meás-ti-cã) sf meastitsi/meastitse (meás-ti-tsi) – loclu iu un arãu s-vearsã tu-un altu; amisticarea-a apiljei di la doauã arãuri; mintiturã
{ro: confluenţă}
{fr: confluence}
{en: confluence, junction (of rivers)}
ex: astãljem di meastica-a Vãrdarlui

§ amisticãturã1 (a-mis-ti-cã-tú-rã) sf amisticãturi (a-mis-ti-cã-túrĭ) – starea tu cari s-aflã ma multi lucri tsi suntu amisticati (mintiti) multu; misticãturã, ameasticã, ameastic, mintiturã
{ro: mestecătură; confuzie}
{fr: mêlange; confusion}
{en: mixture, blend; confusion}

§ ameastic3 (a-meás-ticŭ) sn ameastitsi/ameastitse (a-meás-ti-tsi) – (unã cu amisticãturã1)

§ ameasticã (a-meás-ti-cã) sf fãrã pl – (unã cu amisticãturã1)

§ misticãturã (mis-ti-cã-tú-rã) sf misticãturi (mis-ti-cã-túrĭ) – (unã cu amisticãturã1)

§ dizmeastic (diz-meás-ticŭ) (mi) vb I dizmisticai (diz-mis-ti-cáĭ), dizmisticam (diz-mis-ti-cámŭ), dizmisticatã (diz-mis-ti-cá-tã), dizmisticari/diz-misticare (diz-mis-ti-cá-ri) – li-aleg tra s-hibã-ahoryea, lucri tsi suntu amisticati; lu ndreg un lucru tra s-nu mata hibã mintit; discaci lucri (peri, barbã, hiri, etc.) tsi suntu ncãrshiljati (mintiti, ciufuliti, etc.); discaci
{ro: descurca}
{fr: démêler, débrouiller}
{en: unravel, disentangle}
ex: s-amisticarã ljitsãli?, cu zorea s-diz-measticã (s-discaci); dizmisticai ardãtsinjli di shiboi di-ardãtsinjli di busuljoc; nã dizmisticãm tutiputa

§ dizmisticat (diz-mis-ti-cátŭ) adg dizmisticatã (diz-mis-ti-cá-tã), dizmisticats (diz-mis-ti-cátsĭ), dizmisticati/dizmisticate (diz-mis-ti-cá-ti) – (lucru) tsi easti aleptu tra s-nu mata armãnã mintit; tsi easti discãceat
{ro: descurcat}
{fr: démêlé, débrouillé}
{en: unraveled, disentangled}

§ dizmisticari/dizmisticare (diz-mis-ti-cá-ri) sf dizmisticãri (diz-mis-ti-cắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-dizmeasticã tsiva; discãceari
{ro: acţiunea de a descurca}
{fr: action de démêler, de débrouiller}
{en: action of unraveling, of disentangling}

1: harea tsi u-ari atsel tsi easti anapud (sh-cari fatsi lucrili anapuda); anapudilji, anapudzãlji, anãpudzãlji;
2: tihi anapudã; tihi oarbã; tihi lai; anapudilji, nitihi
{ro: îndărătnicie; ghinion}
{fr: esprit de travers; caprice; guignon, adversité}
{en: stubborness, awkward temper; misfortune, bad luck}
ex: las s-chearã anãpudilja

§ anapudilji/anapudilje (a-na-pu-dhí-lji) sf anapudilj (a-na-pu-dhílj) – (unã cu anãpudilji)
ex: vidzush ahãntã anapudilji (tihi oarbã)

§ anapudzãlji/anapudzãlje (a-na-pu-dzã-lji) sf anapudzãlj (a-na-pu-dzãlj) – (unã cu anãpudilji)

§ anãpudzã-lji/anãpudzãlje (a-nã-pu-dzã-lji) sf anãpudzãlj (a-nã-pu-dzãlj) – (unã cu anãpudilji)

§ anãpudzãscu (a-nã-pu-dzắs-cu) vb IV anãpudzãi (a-nã-pu-dzắĭ), anãpudzam (a-nã-pu-dzámŭ), anãpu-dzãtã (a-nã-pu-dzắ-tã), anãpudzãri/anãpudzãre (a-nã-pu-dzắ-ri) – nu voi s-ascultu di vãr sh-fac mash tsi voi mini, dupã caplu-a meu; mi fac multu anapud; fac lucri strãmbi (anapuda)
{ro: îndărătnici, deveni neascultător}
{fr: devenir retif et turbulent}
{en: become disobedient, stubborn and turbulent}
ex: ficiorlji anãpu-dzãrã (s-featsirã anapudz) ca vãrnãoarã; zboarãli-a lui mi-anãpu-dzãrã (mi featsirã arãu) multu

§ anãpudzãt (a-nã-pu-dzắtŭ) adg anãpudzãtã (a-nã-pu-dzắ-tã), anãpudzãts (a-nã-pu-dzắtsĭ), anãpudzãti/anãpudzãte (a-nã-pu-dzắ-ti) – lucru tsi easti faptu anapuda; tsi s-poartã ca un om anapud; tsi fatsi lucrili ashi cum va el, fãrã s-ascultã di vãr
{ro: îndărătnic, neascultător, încăpăţânat}
{fr: bizarre, turbulent, retif}
{en: turbulent, obstinate, reckless}

§ anãpudzãri/anãpudzãre (a-nã-pu-dzắ-ri) sf anãpudzãri (a-nã-pu-dzắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva anãpudzashti
{ro: acţiunea de a se îndărătnici, de a deveni neascultător; îndărătnicire; destrăbălare, neruşinare}
{fr: action de devenir retif et turbulent; turbulence, contrariété, dévergondage}
{en: action of becoming disobedient, stubborn and turbulent; shamelessness}

{fr: action de ne pas ajouter foi}
{en: action of becoming an unbeliever}

ex: armãnimea (armãnjlji) di zãmani nu sã ncuscra cu altã bimã; agiumsirã tu armãnimi (mesea di-armãnj, locurli iu bãneadzã armãnjlji)

§ armãnilji/armãnilje (ar-mã-ní-lji) sf fãrã pl – (unã cu armãnami)
ex: tutã armãnilja (armãnamea) adilji; tut cu mintea la armãnilji (armãnami); armãnilja (armãnamea) s-trundueashti

§ rãmãnimi/rãmãnime (rã-mã-ní-mi) sf fãrã pl – (unã cu armãnami)
ex: chiru rãmãnimea (armãnamea) ntreagã tra s-loats voi nã nveastã greacã?

§ rãmãnii/rãmãnie (rã-mã-ní-i) sf fãrã pl – (unã cu armãnami)
ex: ciudii tsi s-featsi tu rãmãnii (armãnami)

§ armãniu (ar-mã-níŭ) sm fãrã pl – locurli iu bãneadzã armãnj; multimi di armãnj; armãnami
{ro: aromânime, locurli unde trăiesc aromăni}
{fr: l’ensemble des aroumains, nom-bres d’aroumains; pays des aroumains}
{en: large number (multitude, crowd) of Aromanians; land of Aromanians}
ex: Dumnidzã sh-lo mutrita di pri armãniu (armãnami)

§ rãmãniu (rã-mã-níŭ) sm fãrã pl – (unã cu armãniu)
ex: rãmãniulu-l (locurli-a armãnjlor li) trunduirã

§ Armãnii/Armãnie (Ar-mã-ní-i) sf fãrã pl –
1: locurli iu bãneadzã armãnjlji; armãnilji;
2: statlu (shi loclu) iu bãneadzã rumãnjlji; Rumãnia
{ro: România}
{fr: Roumanie}
{en: Romania}
ex: capidan tu Armãnii (locurli-a armãnjlor)

§ Armãnilji/Armãnilje (Ar-mã-ní-lji) sm fãrã pl – (unã cu Armãnii)

§ rumãn (ru-mắnŭ) sm, sf, adg rumãnã (ru-mắ-nã), rumãnj (ru-mãnjĭ), rumãni/rumãne (ru-mắ-ni) – bãrbat (muljari) di-unã mileti tsi bãneadzã Nordu di Dunã tu statlu Rumãnia cu-unã limbã tsi sh-u-adutsi multu cu limba armãneascã (sh-cari dipusi dit dauãli populi, atsel a datslor sh-atsel a romanjlor, dupã tsi Datsia fu azvimtã di miletea romanã, aoa sh-vãrã 2000 di anj); rãmãn, armãn, arãmãn, vlãhut
{ro: român}
{fr: roumain}
{en: Romanian}

§ Rumãnii/Rumãnie (Ru-mã-ní-i) sf fãrã pl – statlu (shi loclu) iu bãneadzã rumãnjlji; Armãnia
{ro: România}
{fr: Roumanie}
{en: Romania}

§ armãnescu (ar-mã-nés-cu) adg armãneascã (ar-mã-neás-cã), armãneshtsã (ar-mã-nésh-tsã), armãneshti/armãneshte (ar-mã-nésh-ti) – tsi ari facã cu armãnjlji shi armãnamea; tsi ari haractirlu-a armãnlui; di armãn; rãmãnescu, vlãhescu
{ro: aromânesc}
{fr: d’aroumain}
{en: of Aromanian}
ex: di tutiputa-armãneascã (a armãnjlor, criscutã di-armãnj) cãmpul sh-muntsãlj s-hibã mplinj; ardu hoarili-armãneshti (di armãnj)

§ rãmãnescu (rã-mã-nés-cu) adg rãmã-neascã (rã-mã-neás-cã), rãmãneshtsã (rã-mã-nésh-tsã), rãmã-neshti/rãmãneshte (rã-mã-nésh-ti) – (unã cu armãnescu)

§ rumãnescu (ru-mã-nés-cu) adg rumãneascã (ru-mã-neás-cã), rumãneshtsã (ru-mã-nésh-tsã), rumãneshti/rumãneshte (ru-mã-nésh-ti) – tsi ari facã cu rumãnjlji; tsi ari haractirlu-a rumãnlui; di rumãn; vlãhutescu, vluhutescu
{ro: românesc}
{fr: (de) roumain}
{en: (of) Romanian}

§ armãneashti1/armãneashte (ar-mã-neásh-ti) sf armãneshti (ar-mã-nésh-ti) – limba di dadã (armãneascã) a armãnjlor, vlãheashti
{ro: limba aromână}
{fr: l’aroumain, la langue aroumaine}
{en: Aromanian, the Aroma-nian language}
ex: el zbura ghini armãneshtili; lj-u turnã armã-neashti (tu limba armãneascã)

§ armãneashti2/armãneashte (ar-mã-neásh-ti) adv – ashi cum zburãscu (bãneadzã, mãcã, li fac lucrili, etc.) armãnjlji; ca armãnjlji, vlãheashti
{ro: aromâneşte}
{fr: comme les aroumains}
{en: as the Aromaninas do}

§ azuri-ri/azurire (a-zu-rí-ri) sf azuriri (a-zu-rírĭ) – (unã cu arujiri)