{ro: încetinit, aşteptat}
{fr: rallenti; attendu}
{en: slowed down; waited}

§ agãliri/agãlire (a-gã-lí-ri) sf agãliri (a-gã-lírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva agãleashti; fãtseari ma peanarga; agãlisiri, agãljisiri, ashtiptari, etc.
{ro: acţiunea de a încetini, de a aştepta; încetinire, aşteptare}
{fr: action de rallentir, d’attendre}
{en: action of slowing down, of waiting}

§ agãlisescu (a-gã-li-sés-cu) vb IV agãlisii (a-gã-li-síĭ), agãliseam (a-gã-li-seámŭ), agãlisitã (a-gã-li-sí-tã), agãlisiri/agãlisire (a-gã-li-sí-ri) – fac s-chearã icã fac s-njicshureadzã putearea; isi-hãsescu, astãmãtsescu, curmu, acumtin, apuituescu, agãlescu
{ro: potoli, opri, linişti}
{fr: cesser, tranquiliser, apaiser}
{en: stop, re-assure, calm down}
ex: tu meshlji din coadã agãlisi (isihãsi) putsãn

§ agãlisit (a-gã-li-sítú) adg agãlisitã (a-gã-li-sí-tã), agãlisits (a-gã-li-sítsĭ), agãlisiti/agãlisite (a-gã-li-sí-ti) – tsi sh-ari chirutã i njicshuratã putearea; isihãsit, astãmãtsit, curmat, acumtinat, apuituit, agãlit
{ro: potolit, oprit, liniştit}
{fr: cessé, tranquilisé, apaisé}
{en: stopped, reassured, calmed down}
ex: foclu ardi-agãlisit (isih); lumea durnja agãlisitã (isihãsitã)

§ agãlisiri/agãlisire (a-gã-li-sí-ri) sf agãlisiri (a-gã-li-sírĭ) – chirearea i njicshurarea-a puteariljei; isihãsiri, astãmãtsiri, curmari, acumtinari, apuituiri, agãliri
{ro: acţiunea de a potoli, de a opri, de a linişti; potolire, oprire, liniştire}
{fr: action de cesser, de tranquiliser, d’apaiser}
{en: action of stopping, of reassuring, of calming down)}

§ agãljisescu (a-gã-lji-sés-cu) vb IV agãljisii (a-gã-lji-síĭ), agãljiseam (a-gã-lji-seámŭ), agãljisitã (a-gã-lji-sí-tã), agãljisiri/agãljisire (a-gã-lji-sí-ri) – avursescu (apustusescu, mi curmu, mi pidipsescu, etc.) multu di multu; lishin di-avursit tsi hiu; ligusescu di multa plãndzeari tsi-am faptã; lishin, ligusescu
{ro: istovi, extenua, epuiza}
{fr: épuiser, pleurer à s’évanouir}
{en: exhaust}
ex: agãljisi (avursi multu, lishinã) ficiorlu di plãngu

§ agãljisit (a-gã-lji-sítŭ) adg agãljisitã (a-gã-lji-sí-tã), agãljisits (a-gã-lji-sítsĭ), agãljisiti/agãljisite (a-gã-lji-sí-ti) – tsi easti avursit multu di multu; lishinat, ligusit
{ro: istovit, extenuat, epuizat}
{fr: épuisé, pleuré à s’évanouir}
{en: exhausted}

§ agã-ljisiri/agãljisire (a-gã-lji-sí-ri) sf agãljisiri (a-gã-lji-sírĭ) – avur-siri multu di multu; lishinari, ligusiri
{ro: acţiunea de a istovi, de a extenua; istovire, extenuare, epuizare}
{fr: action de s’épuiser, de pleurer à s’évanouir}
{en: action of exhausting}

ex: amãnarea aestã nu-lj da arãpas

§ amnari1/amnare (am-ná-ri) sf amnãr (am-nắrĭ) – (unã cu amãnari)

§ amãnat2 (a-mã-nátŭ) adv – tsi nu yini (tsi nu s-fatsi, tsi nu s-tihiseashti, etc.) atumtsea cãndu si shtea ma dinãinti cã va s-yinã (va si s-facã, va si s-tihiseascã, etc.) ma dupã tsi treatsi un castilea chiro; dupã tsi treatsi oara shtiutã i astãsitã (ca si s-facã un lucru); tsi s-fatsi cu amãnari; amnat, ãntardã, ntardu, tardu, tãrdzãu
{ro: târziu}
{fr: tard, tardivement}
{en: late, lately}
ex: amãnat vinj (tardu vinj); nchisirã amãnat (ntardu); easti multu-amãnat (ntardu)

§ amnat2 (am-nátŭ) adv – (unã cu amãnat2)
ex: amnat (ntardu) vinj

§ amãnat3 (a-mã-nátŭ) sm amãnats (a-mã-nátsĭ) – faptul cã cariva i tsiva easti amãnat; amnat, amãnari, amnari
{ro: întârziat, întârziere}
{fr: retardement}
{en: lateness}
ex: amãnatlu aestu nu mi-arãseashti dip

§ amnat3 (am-nátŭ) sm – (unã cu amãnat3)

§ amãnãtor (a-mã-nã-tórŭ) adg amãnãtoari/amãnãtoare (a-mã-nã-tŭá-ri), amãnãtori (a-mã-nã-tórĭ), amãnãtoari/amãnãtoare (a-mã-nã-tŭá-ri) – atsel tsi fatsi tra si s-amãnã lucrul; atsel tsi yini amãnat
{ro: întârzietor}
{fr: retardataire}
{en: who causes a delay; late-comer}

2: atsea tsi s-fatsi cãndu apirã (algheashti) dzua; hãryii, apirish, apiritã, cripatã, haragmã, hãrãxitã
{ro: acţiunea de a se trezi (scula) din somn în zori de zi; zori de zi}
{fr: action de se réveiller le matin; de se trouver quelque part à la pointe du jour}
{en: action of waking up in the morning; of being somewhere in the morning}
ex: apirirea fu adzã la trei sh-giumitati tahina

§ apiritã (a-pi-rí-tã) sf fãrã pl – lunjina tsi da pri tser ninti ca s-easã soarili tahina; oara, cati tahina, cãndu nchiseashti prota si s-veadã lunjinã, cãndu creapã dzua; apirish, adoarã, adoara, andzari, ndzari, ndzãrimi, dzari, zari, cripatã, deadoarã, deadoara, hãrghii, hãryii, hãrãyii, hãrãxitã, haragmã, harazmã, haraimera
{ro: zori de zi}
{fr: aube, pointe du jour}
{en: dawn}
ex: vinjim ditu-apiritã (di cum cripa dzua) s-ti videm; tu-apiritã (tu hãryii)-nj ti sculai; mizi tu apiritã pãpsi ploaea; easti-un an pãnã tu-apiritã; dit apiritã (hãryii, data-a soarilui) pãn tu ascãpitata a soarilui

§ apirish (a-pi-ríshĭŭ) sm fãrã pl – (unã cu apiritã)
ex: agiumsim tu-apirish (tu hãryii)

§ neapirit (nea-pi-rítŭ) adg neapiritã (nea-pi-rí-tã), neapirits (nea-pi-rítsĭ), neapiriti/neapirite (nea-pi-rí-ti) – (cari s-dishtiptã) ninti ca s-da hãryia; tsi s-aflã tu-un loc tahina ninti ca s-da soarili
{ro: trezit (sculat) din somn naintea zorilor de zi; care este undeva nainte de răsăritul soarelui}
{fr: réveillé avant l’aube; qui se trouve quelque part avant la pointe du jour}
{en: waken up before dawn; who is somewhere before dawn}
ex: agiumsi neapirit (ninti ca s-da soarili) acasã

§ neapiritã (nea-pi-rí-tã) sf fãrã pl – ninti di-apiritã; ninti di cripata-a dzuãljei; nifaptã hãryii
{ro: naintea zorilor de zi}
{fr: avant l’aube}
{en: before dawn}
ex: tu hãryii, neapiritã (ninti ca s-da) soarili; nicã neapiritã (nifaptã hãryii) ghini; nchisim calea neapiritã ghini (ninti ca s-apirã ghini)

{ro: acţiunea de a apropia, de a ajunge, de a primi, de a lua; apropiere; ajungere (din urmă); primire, luare}
{fr: action de (s’)approcher; de (re)joindre; d’atteindre; de recevoir, d’ac-cueillir}
{en: action of aproaching; of rejoining, of receiving}

§ neaprucheat (nea-pru-chĭatŭ) adg neaprucheatã (nea-pru-chĭa-tã), neaprucheats (nea-pru-chĭatsĭ), neaprucheati/neaprucheate (nea-pru-chĭa-ti) – cari nu s-ari minatã tra s-hibã cama-aproapea di tsiva i cariva; cari nu lu-ari agiumtã (di dinãpoi); cari nu easti alãsat (dixit) tra s-intrã (si sta) n casã; neagiumtu, niloat, nidixit, neashtiptat, etc.
{ro: neapropiat; neajuns (din urmă); neprimit, neluat}
{fr: qui n’est pas approché ((re)joint; atteint; reçu, accueilli)}
{en: who has not been aproached (rejoined, received)}

§ neaprucheari/neaprucheare (nea-pru-chĭa-ri) sf neaprucheri (nea-pru-chĭérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu s-aproachi tsiva (icã nu easti aprucheat di cariva i tsiva); neagiun-dzeari, niloari, nidixiri, neashtiptari, etc.
{ro: acţiunea de a nu apropia, de a nu ajunge, de a nu primi, de a nu lua; neapropiere; neajungere (din urmă); neprimire, neluare}
{fr: action de ne pas (s’)approcher; de ne pas (re)joindre; d’atteindre; de ne pas recevoir, de ne pas accueillir}
{en: action of not aproaching; of not rejoining, of not receiving}

§ prochi1 (próchĭŭ) (mi) vb IV prucheai (pru-chĭaĭ), prucheam (pru-chĭamŭ), prucheatã (pru-chĭa-tã), prucheari/prucheare (pru-chĭa-ri) – (unã cu aprochi)
ex: s-nã prochi tora seara

§ prucheat (pru-chĭatŭ) adg prucheatã (pru-chĭa-tã), prucheats (pru-chĭatsĭ), prucheati/prucheate (pru-chĭa-ti) – (unã cu aprucheat)

§ prucheari/prucheare (pru-chĭa-ri) sf prucheri (pru-chĭérĭ) – (unã cu aprucheari)

§ aproapea (a-prŭá-pea) adv – nu diparti di tsiva (loc i chiro) i di cariva; aproapi, apropea, ningã; ca, vãrã, avãrliga di;
(expr: him di-aproapea = him soi di-aproapea)
{ro: aproape}
{fr: près; presque}
{en: near, close by; almost}
ex: aproapea di (ningã) mini; him aproapea (vitsinj, un ningã-alantu); easti-aproapea di Stã-Viniri; di-aproapea (nu di diparti, di ningã el) sã-lj dzãts mushat; cari di cari si s-facã di cama aproapea
(expr: di soi); tricu aproapea (ca, (ca) vãrã, deavãrliga di) un an

§ apropea (a-pró-pea) adv – (unã cu aproapea)
ex: apropea (nu diparti) totna, doilji-nã noi

§ aproapi/aproape (a-prŭá-pi) adv – (unã cu aproapea)

§ ascãpira-ri/ascãpirare (as-cã-pi-rá-ri) sf ascãpirãri (as-cã-pi-rắrĭ) – lucrul tsi s-fatsi cãndu ascapirã; scãpirari, fuldzirari, sfuldzirari
{ro: acţiunea de a scăpăra; scăpărare}
{fr: action de jaillir des étincelles; lueur vive et passagère}
{en: action of flashing lights, of discharging lightnings; sparkling and short-lived light}
ex: tu niori acãtsarã ascãpirãrli; bumbunidzãri, ascãpirãri; tu minuta a ascã-pirariljei

§ ascãpirãturã (as-cã-pi-rã-tú-rã) sf ascãpirãturi (as-cã-pi-rã-túri) – scãntealji inshitã dit agudirea-a sturnariljei cu amnarea; lunjina (shcurtã shi tricãtoari, tsi s-fatsi cãndu ascapirã tsiva; lucrul (mãnearlu) cu cari s-ascapirã scãntelj; ascãpirari
{ro: scăpărare}
{fr: lueur vive, rapide et passagère}
{en: fast, strong and short-lived light}

§ scapir (scá-pirŭ) vb I scãpirai (scã-pi-ráĭ), scãpiram (scã-pi-rámŭ), scãpiratã (scã-pi-rá-tã), scãpirari/scã-pirare (scã-pi-rá-ri) – (unã cu ascapir)
ex: aoa scapirã (scãn-tiljadzã) nã palã; lj-au scãpiratã ocljilj

§ scãpirat (scã-pi-rátŭ) adg scãpiratã (scã-pi-rá-tã), scãpirats (scã-pi-rátsĭ), scãpirati/scãpirate (scã-pi-rá-ti) – (unã cu ascãpirat)

§ scãpirari/scãpirare (scã-pi-rá-ri) sf scãpirãri (scã-pi-rắrĭ) – (unã cu ascãpirari)

{en: action of waiting, of receiving}
ex: tu ashtiptari, ãlj dãdea unã cu mãna; lã featsim bunã ashtiptari (aprucheari)

§ neashtiptat (neash-tip-tátŭ) adg neashtiptatã (neash-tip-tá-tã), neashtiptats (neash-tip-tátsĭ), neashtiptati/neashtiptate (neash-tip-tá-ti) – tsi nu easti ashtiptat; tsi nu easti aprucheat; tsi s-fatsi cãndu omlu nu s-ashteaptã ca si s-facã; neadãstat, neapãndãxit, neaprucheat
{ro: neaşteptat, neprimit}
{fr: qui n’est pas attendu, qui n’est pas accueilli; inattendu}
{en: who is not waited, who is not received; unexpected}

§ neashtiptari/neashtiptare (neash-tip-tá-ri) sf neashtiptãri (neash-tip-tắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu easti ashtiptat (aprucheat); neadãstari, neapãndãxiri, neaprucheari
{ro: acţiunea de a nu (se) aştepta, de a nu primi; neaşteptare}
{fr: action de ne pas (s’)attendre}
{en: action of not waiting}

§ neash-tiptati (neash-tip-tá-ti) adv – (cu pripuzitsia “pri” nãinti) tsi s-fatsi cãndu lumea nu s-ashteaptã ca si s-facã; aniorihta, dinapan-diha
{ro: pe neaşteptate}
{fr: à l’improviste}
{en: unexpectedly}
ex: dupã putsãn, pri neashtiptati (aniorihta)

§ shteptu (shtép-tu) (mi) vb I shtiptai (shtip-táĭ), shtiptam (shtip-támŭ), shtiptatã (shtip-tá-tã), shtiptari/shtiptare (shtip-tá-ri) – (unã cu ashteptu)
ex: shteaptã (ashteaptã) ghifta ca trei dzãli

§ shtiptat (shtip-tátŭ) adg shtiptatã (shtip-tá-tã), shtiptats (shtip-tátsĭ), shtiptati/shtiptate (shtip-tá-ti) – (unã cu ashtiptat)

§ shtiptari/shtiptare (shtip-tá-ri) sf shtiptãri (shtip-tắrĭ) – (unã cu ashtiptari)