(expr: cãt s-lj-agiungã, cãt loc va s-lja sãrma tu stumahi)?; cãndu mi minduescu cãt lucru am, mi-acatsã heavra
(expr: canda lãndzidzãscu); acãtsat casã
(expr: loat casã cu nichi)?; pri mini mi-acatsã
(expr: ãnchisi s-mi doarã) tu lingurici; li mãcã! si-lj s-acatsã!
(expr: s-lj-armãnã tu grumadz); cu nãs nu putem s-n-acãtsãm
(expr: s-nã ncãrligãm, s-nã nciupãm; s-n-acãtsãm la ntreatsiri); acãtsã
(expr: cãdzu greauã) eapa cu nãs; mi-acãtsai
(expr: dada-nj cãdzu greauã cu mini) tru paranomãlj; nu lu-acatsã mintea
(expr: nu-achicãseashti, nu aducheashti); s-acãtsã
(expr: sicã, dãmlusi) di mãnj sh-di cicioari; lu-acatsã
(expr: ãlj sta ghini) armatli; lj-acãtsã ghini
(expr: vidzu hãiri cu) minciuna; lãili stranji mi-acatsã
(expr: nj-sta ghini); apa nu lu-avea acãtsatã
(expr: nu lj-avea faptã ghini); mi-acatsã
(expr: mi fatsi s-vom) amarea; bãgarã s-acatsã aloaturli trã numtã
(expr: si sã ndreagã trã numtã); lu-acãtsarã dratslji di ureclji
(expr: s-nãiri multu, s-inãtusi multu, timusi multu); s-avea acãtsatã di peri
(expr: s-avea ncãrligatã, nciupatã); muljari tsi lj-acatsã mãna di tuti
(expr: shtii s-facã multi lucri, cu mãsturilji, lishor sh-cum lipseashti); s-afirea s-nu lj-acatsã luna
(expr: s-nu-agiungã noaptea-amãnat); nu lu-acãtsa loclu
(expr: nu putea si sta tu-un loc; nu-l tsãnea, nu lu-avea loclu); zboarãli a tali acãtsarã loc
(expr: avurã griutati, featsirã lucrul tsi lipsea); nj-spunea cã la izvur acãtsarã feata aestã
(expr: u ncãlicarã, u-ambãirarã); cãldãrusha easti-acãtsatã
(expr: s-arsi pri foc) cu lapti; biu unã scafã di yin shi lu-acãtsã
(expr: lu-andrãlãsi, l-featsi sã-lj yinã mintsãli deavãrliga, lu mbitã); cum lu vidzu, acãtsã guvili
(expr: s-ascumsi); easti acãtsat cu mãyii
(expr: lj-si featsirã mãyi) di nu easti ghini; etc. etc.

§ acãtsat (a-cã-tsátŭ) adg acãtsatã (a-cã-tsá-tã), acãtsats (a-cã-tsátsĭ), acãtsati/acãtsate (a-cã-tsá-ti) – harea tsi u-ari un tsi easti acãtsat; tsi easti bãgat tu mãnã; loat, apucat, apcat, spindzurat, nchisit, etc.
{ro: agăţat, prins, ocupat}
{fr: accroché, attrapé, saisi, occupé}
{en: caught, occupied, started}
ex: suntu acãtsati (loati) cãljurli; cu mãnjli acãtsati (di lucru); ficiori acãtsats
(expr: a curi dadã avea cãdzutã greauã) Sãmbãta; tsi-ai di cãntsã acãtsat (mãrãnat)?

§ acãtsari/acãtsare (a-cã-tsá-ri) sf acãtsãri (a-cã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu acatsã cariva icã s-acatsã tsiva; loari, apucari, apcari, spindzurari, nchisiri, etc.
{ro: acţiunea de a agăţa, de a prinde, de a ocupa; agăţare, prindere, ocupare}
{fr: action d’accrocher, d’attraper, de saisir, d’occuper}
{en: action of catching, of occupying, of starting}
ex: nã acãtsam cu acãtsarea; tãmbarea vrea acãtsari (spindzurari di penurã)

§ neacãtsat (nea-cã-tsátŭ) adg neacãtsatã (nea-cã-tsá-tã), neacãtsats (nea-cã-tsátsĭ), neacãtsati/neacãtsate (nea-cã-tsá-ti) – tsi nu easti acãtsat; tsi nu-ari lucru; niloat, neapucat, nispindzurat, ninchisit, etc.
{ro: care nu este agăţat (prins, ocupat); neagăţat}
{fr: qui n’est pas pris, qui ne pas attrapé; inoccupé, chômeur}
{en: who is not caught (occupied); unemployed}
ex: ãl leagã di doi calj neacãtsats (tsi nu eara acãtsats; dit irghilii); easti neacãtsat (nu-ari lucru, shadi tutã dzua)

§ neacãtsari/neacãtsare (nea-cã-tsá-ri) sf neacãtsãri (nea-cã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu-acatsã icã nu s-acatsã tsiva; niloari, neapucari, nispindzurari, ninchisiri, etc.
{ro: acţiunea de a nu agăţa, de a nu prinde, de a nu ocupa}
{fr: action de ne pas attraper, de ne pas saisir, de ne pas occuper}
{en: action of not catching, of not occupying, of not starting}

§ acãtsãturã (a-cã-tsã-tú-rã) sf acãtsãturi (a-cã-tsã-túrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva acatsã tsiva; atsea tsi ari acãtsatã un; apucãturã, hui, tabieti, nvets, hãri (uruti), etc.; (fig: acãtsãturã = (i) stihimã; (ii) itii, sibepi, furnjii; (iii) alatusi, nindriptati)
{ro: agăţătură, nărav}
{fr: prise, (mauvaise) manière}
{en: catch, grasp, bad habit}
ex: lj-aflai unã acãtsãturã (fig: furnjii)

§ discats (dis-cátsŭ) (mi) vb I discãtsai (dis-cã-tsáĭ), discãtsam (dis-cã-tsámŭ), discãtsatã (dis-cã-tsá-tã), discãtsari/discãtsare (dis-cã-tsá-ri) – scot (ljau, dipun, etc.) un lucru di-aclo iu easti acãtsat (spindzurat);
(expr: hiu discãtsat = nu-am lucru)
{ro: desprinde (un lucru de unde este agăţat)}
{fr: décrocher}
{en: unhook, take down}
ex: discatsã-nj giuplu di pi penurã

§ discãtsat (dis-cã-tsátŭ) adg discãtsatã (dis-cã-tsá-tã), discãtsats (dis-cã-tsátsĭ), discãtsati/discãtsate (dis-cã-tsá-ti) – (lucru) tsi easti scos di-aclo iu eara acãtsat; (loclu) di iu easti loat un lucru spindzurat; fui discãtsat
(expr: nu-avui lucru) tutã veara
{ro: desprins (de unde este agăţat)}
{fr: décroché}
{en: unhooked, taken down}

§ discãtsari/discãtsare (dis-cã-tsá-ri) sf discãtsãri (dis-cã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-discatsã un lucru
{ro: acţiunea de a desprinde (un lucru de unde este agăţat)}
{fr: action de décrocher}
{en: action of unhooking, of taking down}

2: tsi ari aprucheatã (ãlj si deadirã, ari loatã, la unã aleadziri) ma multili voturi; alepsu; (fig:
1: aleptu = (i) tsi easti altã soi dicãt alantsã; (ii) lucrul cu cari ari armasã cariva (di tuti alanti lucri tsi putea s-li aibã); (iii) (ficior) tsi easti gioni, zveltu sh-mushat; expr:
2: gioni aleptu; aleptul aleptsãlor = ficior multu mushat sh-gioni, aspus di-aradã tu pirmithi ca hilj di-amirã)
{ro: ales; diferenţiat}
{fr: choisi; élu; distingué, beau, différencié}
{en: selected; elected; distinguished}
ex: nj-am un frati gioni, cap di fur aleptu; aleptul a aleptsãlor; aleptsãlj (fig: zveltsãlj, mushatslji) giunari vor niveastã; io featã hiu sh-nu plãngu sh-tini gioni aleptu
(expr: gioni dit pãrmiti, mushat shi zveltu) sh-vershi lãcrinj?

§ alepsu1 (a-lép-su) adg aleapsã (a-leáp-sã), alepshi (a-lép-shi), aleapsi/aleapse (a-leáp-si) – (unã cu aleptu1)

§ aleadziri1/aleadzire (a-leá-dzi-ri) sf aleadziri (a-leá-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-aleadzi tsiva i cariva; alidzeari
{ro: acţiunea de a alege; de a (se) diferenţia; alegere}
{fr: action de choisir; d’élire; de (se) distinguer, de (se) différencier; selection, élection}
{en: action of selecting; of electing; of distinguishing; selection, election}

§ alidzeari1/ali-dzeare (a-li-dzeá-ri) sf alidzeri (a-li-dzérĭ) – (unã cu aleadziri1)

§ prialeg (pri-a-légŭ) (mi) vb III shi II prialepshu (pri-a-lép-shĭu), prialidzeam (pri-a-li-dzeámŭ), prialeaptã (pri-a-leáp-tã), pri-aleadziri/prialeadzire (pri-a-leá-dzi-ri) shi prialidzeari/prialidzeare (pri-a-li-dzeá-ri) – multu aleg (ma multu dicãt lipseashti); paraleg
{ro: prea alege}
{fr: trop choisir}
{en: select too much}

§ pri-aleptu (pri-a-lép-tu) adg prialeaptã (pri-a-leáp-tã), prialeptsã (pri-a-lép-tsã), prialeapti/prialeapte (pri-a-leáp-ti) – tsi easti aleptu multu; paraleptu
{ro: ales mult}
{fr: trop choisi}
{en: too much selected}

§ prialeadziri/prialeadzire (pri-a-leá-dzi-ri) sf pria-leadziri (pri-a-leá-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva prialeadzi; prialidzeari, paralidzeari, paraleadziri
{ro: acţiunea de a alege prea mult}
{fr: action de trop choisir}
{en: action of too much selecting}

§ prialidzeari/prialidzeare (pri-a-li-dzeá-ri) sf prialidzeri (pri-a-li-dzérĭ) – (unã cu prialeadziri)

§ paraleg (pá-ra-légŭ) (mi) vb III shi II paralepshu (pá-ra-lép-shĭu), para-lidzeam (pá-ra-li-dzeámŭ), paraleaptã (pá-ra-leáp-tã), paraleadzi-ri/paraleadzire (pá-ra-leá-dzi-ri) shi paralidzeari/paralidzeare (pá-ra-li-dzeá-ri) – (unã cu prialeg)

§ paraleptu (pá-ra-lép-tu) adg paraleaptã (pá-ra-leáp-tã), paraleptsã (pá-ra-lép-tsã), paraleap-ti/paraleapte (pá-ra-leáp-ti) – (unã cu prialeptu)

§ paraleadzi-ri/paraleadzire (pá-ra-leá-dzi-ri) sf paraleadziri (pá-ra-leá-dzirĭ) – (unã cu prialeadziri)

§ paralidzeari/paralidzeare (pá-ra-li-dzeá-ri) sf paralidzeri (pá-ra-li-dzérĭ) – (unã cu prialeadziri)

{ro: înrădăcina}
{fr: enraciner}
{en: take roots}
ex: tuts ponjlji cãts lji plantai la vearã sã nrãdãtsinarã (acãtsarã-arãdãtsinj); va si nrãdãtsineadzã (fig: va s-acatsã arãdãtsinj, va si s-amintã, va si s-astãseascã) sh-la noi vrearea-a soiljei

§ nrãdãtsinat (nrã-dã-tsi-nátŭ) adg nrãdãtsinatã (nrã-dã-tsi-ná-tã), nrãdãtsinats (nrã-dã-tsi-nátsĭ), nrãdãtsinati/nrãdãtsinate (nrã-dã-tsi-ná-ti) – tsi ari acãtsatã arãdãtsinã; (arãdãtsinã) tsi ari ishitã (criscutã)
{ro: înrădăcinat}
{fr: enraciné}
{en: that has taken roots}
ex: cai poati s-lji minã di pi glãretsli atseali nrãdãtsinati? (intrati tu suflit?)

§ nrãdãtsinari/nrãdãtsinare (nrã-dã-tsi-ná-ri) sf nrãdãtsinãri (nrã-dã-tsi-nắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu sã ndãdãtsineadzã tsiva
{ro: acţiunea de a (se) înrădăcina}
{fr: action de s’enraciner}
{en: action of taking roots}

§ ãnrãdãtsinedz (ãn-rã-dã-tsi-nédzŭ) (mi) vb I ãnrãdãtsinai (ãn-rã-dã-tsi-náĭ), ãnrãdãtsinam (ãn-rã-dã-tsi-námŭ), ãnrãdãtsinatã (ãn-rã-dã-tsi-ná-tã), ãnrãdãtsinari/ãnrãdãtsinare (ãn-rã-dã-tsi-ná-ri) – (unã cu nrãdãtsinedz)

§ ãnrãdãtsinat (ãn-rã-dã-tsi-nátŭ) adg ãnrãdãtsinatã (ãn-rã-dã-tsi-ná-tã), ãnrãdãtsinats (ãn-rã-dã-tsi-nátsĭ), ãnrãdãtsinati/ãnrãdãtsinate (ãn-rã-dã-tsi-ná-ti) – (unã cu nrãdãtsinat)

§ ãnrãdãtsinari/ãnrãdãtsinare (ãn-rã-dã-tsi-ná-ri) sf ãnrãdãtsinãri (ãn-rã-dã-tsi-nắrĭ) – (unã cu nrãdãtsina-ri)

§ disrãdãtsinedz (dis-rã-dã-tsi-nédzŭ) (mi) vb I disrãdã-tsinai (dis-rã-dã-tsi-náĭ), disrãdãtsinam (dis-rã-dã-tsi-námŭ), disrãdãtsinatã (dis-rã-dã-tsi-ná-tã), disrãdãtsinari/disrãdãtsinare (dis-rã-dã-tsi-ná-ri) – scot dit arãdãtsinã unã plantã, di-aradã njicã (arburi, pom, lilici); displãntu
{ro: dezrădăcina}
{fr: déraciner}
{en: uproot}
ex: furtuna di-aeri disrãdãtsinã (lj-surpã dit arãdãtsinã) multsã ponj; nji sã disrãdãtsinã (nj-inshi dit arãdãtsinã) un dinti

§ disrãdãtsinat (dis-rã-dã-tsi-nátŭ) adg disrãdãtsinatã (dis-rã-dã-tsi-ná-tã), disrãdãtsinats (dis-rã-dã-tsi-nátsĭ), disrãdãtsinati/disrãdãtsinate (dis-rã-dã-tsi-ná-ti) – (pom, dinti) tsi easti scos dit arãdãtsinã
{ro: dezrădăcinat}
{fr: déraciné}
{en: uprooted}

§ disrãdãtsinari/disrãdãtsinare (dis-rã-dã-tsi-ná-ri) sf disrãdãtsinãri (dis-rã-dã-tsi-nắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-disrãdãtsineadzã un arburi (pom, etc.)
{ro: acţiunea de a dezră-dăcina; dezrădăcinare}
{fr: action de déraciner}
{en: action of uprooting}