|
|
saraoshlãchi
saraoshlãchi (sa-ra-os-lắ-chi) sf – vedz tu shoshi
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: shoshisaraosh
saraosh (sa-ra-óshĭŭ) adg – vedz tu shoshi
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: shoshishoshi/shoshe
shoshi/shoshe (shĭó-shi) sm, adg shoshanj(?) (shĭó-shĭanjĭ) – om dit pãrmiti tsi easti mbitãtor, bicriu, glar, hut; etc.
{ro: om legendar care este beţiv, prost, etc.}
{fr: homme légendaire qui est nigaud, ivrogne, etc.}
{en: legendary man who is a fool, a drunkard, etc.}
§ shushuescu (shĭu-shĭu-ĭés-cu) vb IV shushuii (shĭu-shĭu-íĭ), shushueam (shĭu-shĭu-ĭámŭ), shushuitã (shĭu-shĭu-í-tã), shushui-ri/shushuire (shĭu-shĭu-í-ri) – nj-fudzi mintea din cap sh-fac ca un glar; shushescu, shushãscu, zurlusescu, glãrescu, hãzusescu, nj-lja caplu vimtu; nj-lja mintea gaea; shishtisescu, cicãrdisescu, shishirdisescu, u cher aearea; nj-cher ziga di minti, etc.
{ro: înnebuni}
{fr: affoler}
{en: go crazy}
ex: shi tini ti shushueshti (glãreshti)
§ shushuit (shĭu-shĭu-ítŭ) adg shushuitã (shĭu-shĭu-í-tã), shushuits (shĭu-shĭu-ítsĭ), shushuiti/shushuite (shĭu-shĭu-í-ti) – tsi lj-ari fudzitã mintea din cap; tsi ari glãritã; shushit, shushãt, zurlusit, glãrit, hãzusit, shishtisit, cicãrdisit, shishirdisit, etc.
{ro: înnebunit}
{fr: affolé}
{en: gone crazy}
§ shushuiri/shushuire (shĭu-shĭu-í-ri) sf shushuiri (shĭu-shĭu-írĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva shushueashti (glãreashti); shushiri, shushãri, zurlusiri, glãriri, hãzusiri, shishtisiri, cicãrdisiri, shishirdisiri, etc.
{ro: acţiunea de a înnebuni; înnebunire}
{fr: action d’affoler; affolement}
{en: action of going crazy}
ex: nimal bãnãm cu shushuiri (glãrimi)
§ shushescu (shĭu-shĭés-cu) vb IV shushii (shĭu-shíĭ), shusham (shĭu-shĭámŭ), shushitã (shĭu-shí-tã), shushiri/shushire (shĭu-shí-ri) – (unã cu shushuescu)
§ shushit (shĭu-shítŭ) adg shushitã (shĭu-shí-tã), shushits (shĭu-shítsĭ), shushiti/shushite (shĭu-shí-ti) – (unã cu shushuit)
§ shushi-ri/shushire (shĭu-shí-ri) sf shushiri (shĭu-shírĭ) – (unã cu shushuiri)
simintsã
simintsã (si-mín-tsã) sf simintsã (si-mín-tsã) – partea multu minutã dit unã plantã (inshitã, multi ori, dit unã lilici dupã tsi s-usucã) cari, siminatã, fatsi s-creascã unã altã plantã; spor, spermã;
(expr:
1: easti di simintsã (bunã, aleaptã) = easti di dãmarã, arãdãtsinã, soi bunã, aleaptã;
2: ari simintsã di saraosh = easti soi di oaminj tsi bea)
{ro: sămânţă}
{fr: semence, graine}
{en: seed}
ex: simintsã di grãn; na! iu dau di-unã simintsã di curcubetã; ligã tu nãsã trei simintsã di bumbac sh-trei gãrnutsã di cafei; simintsa tsi bãgai tu loc acãtsã; pãnã di-adoarã yipturli eara curati shi aleapti dupã simintsã; el lo nã curcubetã, u curã di simintsã pri la gurã shi u featsi buti; cãndu oulu easti proaspit, pots s-lji vedz tu lunjinã simintsa; easti di bunã simintsã
(expr: di soi, dãmarã bunã)
§ simintsos (si-min-tsósŭ) adg simintsoasã (si-min-tsŭá-sã), simintsosh (si-min-tsóshĭ), simintsoasi/simintsoase (si-min-tsŭá-si) – tsi ari (easti cu) multi simintsã; (fig: simintsos (ti prãvdzã) = tsi fatsi multi ori njits; tsi fatsi cati oarã multsã njits)
{ro: sămănţos}
{fr: riche en graines}
{en: full of seeds}
ex: shirchinlu simintsos (cu multi simintsã) nu ari lizeti; portsilj suntu simintsosh
§ seamin1 (seá-minŭ) vb I siminai (si-mi-náĭ), siminam (si-mi-námŭ), siminatã (si-mi-ná-tã), siminari/siminare (si-mi-ná-ri) – bag simintsã tu loc tra s-fitruseascã shi s-creascã planti (lilici, grãn, ponj, etc.); nseamin, fitipsescu; (fig:
1: seamin = dau un yitrii (vãtsinã, prit gurã, ingectsii i cu-unã zgrãmãturã pri cheali) tra s-lu-aveglju omlu shi s-nu-acatsã unã lãngoari mulipsitoari (tsi s-lja di la om la om); simnedz, vãtsinipsescu, vãtsinedz; expr:
2: seamin arov = treambur di fricã, di-arcoari;
3: iu nu-l seaminj, aclo fitruseashti = ansari, s-aspuni, di-aclo iu nu ti-ashteptsã s-lu vedz;
4: vimtu seaminj? furtunã adunj = ma s-fats tsiva arãu, tsi nu lipseashti s-fats, s-ti mindueshti la urmãri, cã pots tra s-pats nipãtsãtili)
{ro: semăna; vaccina}
{fr: planter, semer; vacciner}
{en: seed, sow, plant; vaccinate}
ex: ari siminatã tu grãdinã flori shi zãrzãvãts; u siminai dicara, shi criscu unã curcubetã; siminai agrili cu grãn; siminash cu mãna a ta unã lilici; acatsã si seaminã arov di fricã