DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

pãrãvulii/pãrãvulie

pãrãvulii/pãrãvulie (pã-rã-vu-lí-i) sf pãrãvulii (pã-rã-vu-líĭ) – isturii scoasã dit mintea-a omlui cari caftã s-hibã ca unã soi di nvitsãturã tri oaminj (trã cum lipseashti si s-facã lucrili buni sh-crishtineshti); isturii scoasã dit mintea-a omlui (i di lucri tsi s-au faptã dealihea) sh-caftã s-facã oaminjlji s-arãdã; isturii di lucri tsi s-au faptã dealihea (di tsi-ari pãtsãtã cariva, di tsi s-ari faptã tu du-njai, etc.);
(expr: s-featsi pãrãvulii = s-avdzã tu lumea ntreagã; ishi zbor, pãrmit; s-featsi arizilji)
{ro: poveste; parabolă; anecdotă; fabulă}
{fr: récit; parabole; anécdote; fable}
{en: story; parable; anecdote; fable}
ex: s-bitisi pãrãvulia (isturia); lji spusi pãrãvulia tutã (tuti tsi s-featsirã); tuts prindea s-dzãcã cãti nã pãrãvulii (isturii); cãndu tini si-lj dzãts vãrã pãrãvulii, cãndu nãs; dzuã nauã, cãsmeti nauã, dzãtsi pãrãvulia (pãrãmia, zborlu); masture, tini nu u shtii pãrãvulia-atsea (zborlu-atsel); pãrãvuliili (isturiili tr-arãdeari) al Batzaria; dusi njica tu curii, di s-featsi pãrãvulii (di s-avdzã tu tutã dunjaea; icã s-featsi arizilji)

§ paravulii/paravulie (pa-ra-vu-lí-i) sf paravulii (pa-ra-vu-líĭ) – (unã cu pãrãvulii)
ex: nã spusi multi paravulii (isturii); tutã pãzarea ari tu gurã paravulia-a hilji-tai (atseali tsi s-featsirã cu hilji-ta)

§ pãrãvulsescu (pã-rã-vul-sés-cu) vb IV pãrãvulsii (pã-rã-vul-síĭ), pãrãvulseam (pã-rã-vul-seámŭ), pãrãvulsitã (pã-rã-vul-sí-tã), pãrãvulsiri/pãrãvulsire (pã-rã-vul-sí-ri) – dzãc unã pãrãvulii (isturii)
{ro: povesti}
{fr: raconter, relater une istoire}
{en: narrate, tell a story}

§ pãrã-vulsit (pã-rã-vul-sítŭ) adg pãrãvulsitã (pã-rã-vul-sí-tã), pãrãvulsits (pã-rã-vul-sítsĭ), pãrãvulsiti/pãrãvulsite (pã-rã-vul-sí-ti) – (isturii) dzãsã a unui
{ro: povestit}
{fr: (istoire) racontée, relatée}
{en: narrated, (story) told}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

fãnãtescu

fãnãtescu (fã-nã-tés-cu) (mi) vb IV fãnãtii (fã-nã-tíĭ), fãnãteam (fã-nã-teámŭ), fãnãtitã (fã-nã-tí-tã), fãnãtiri/fãnãtire (fã-nã-tí-ri) – mãc ahãt cãt ãnj lipseashti tra s-nu-nj mata hibã foami; mãc ma multu dicãt lipseashti pãnã nu mata pot s-mãc altã; afãnãtescu, fãnitescu, satur, andop, ndop, nãfãtescu, pristãnisescu, prãstãnes-cu, pristãnescu, tipurescu, apudidescu;
(expr: l-fãnãtii di bãteari, di pãrjinã, di shcop = l-sãturai di bãteari, l-bãtui multu)
{ro: îndopa, sătura}
{fr: (se) rassassier, (se) gorger, (se) gaver}
{en: satiate, satisfy}
ex: nu s-fãnãtea (nu s-sãtura) pri measã; mi fãnãtii (mi sãturai) di-ahãti pãrãvulii; nu-nj mi fãnãteam (sãturam) di zbor

§ fãnãtit (fã-nã-títŭ) adg fãnãtitã (fã-nã-tí-tã), fãnãtits (fã-nã-títsĭ), fãnãtiti/fãnãtite (fã-nã-tí-ti) – afãnãtit, fãnitit, sãturat, an-dupat, ndupat, nãfãtit, prãstãnisit, pristãnisit, pristãnit, tipurit, apudidit
{ro: îndopat, săturat}
{fr: rassassié, gorgé, gavé}
{en: satiated, satisfied}
ex: easti fãnãtit (sãturat) di tuti bunetsli, poati s-moarã

§ fãnãtiri/fãnãtire (fã-nã-tí-ri) sf fãnãtiri (fã-nã-tírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-fãnãteashti; afãnãtiri, fãnitiri, sãturari, andupari, ndupari, nãfãtiri, prãstãnisiri, pristãnisiri, pris-tãniri, tipuriri, apudidiri
{ro: acţiunea de a îndopa, de a sătura; îndopare, săturare}
{fr: action de rassassier (de (se) gorger, de (se) gaver)}
{en: action of satiating, of satisfying}

§ afãnãtescu (a-fã-nã-tés-cu) (mi) vb IV afãnãtii (a-fã-nã-tíĭ), afãnãteam (a-fã-nã-teámŭ), afãnãtitã (a-fã-nã-tí-tã), afãnãtiri/afãnãtire (a-fã-nã-tí-ri) – (unã cu fãnãtescu)

§ afãnãtit (a-fã-nã-títŭ) adg afãnãtitã (a-fã-nã-tí-tã), afãnãtits (a-fã-nã-títsĭ), afãnãtiti/afãnãtite (a-fã-nã-tí-ti) – (unã cu fãnãtit)

§ afãnãtiri/afãnãtire (a-fã-nã-tí-ri) sf afãnãtiri (a-fã-nã-tírĭ) – (unã cu fãnãtiri)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

isturii/isturie

isturii/isturie (is-tu-rí-i) sf isturii (is-tu-ríĭ) –
1: pãrãvulii di lucri tsi s-au faptã (tsi-ari pãtsãtã cariva, tsi s-ari faptã tu dunjai, etc.); scriari (vivlii) tu cari s-aspun fapti (tihisiri, ugoadi, dealihea i scoasi dit mintea-a omlui), cu scupolu ca s-lji facã s-lã treacã oara, pri-atselj tsi u dghivãsescu;
2: carti tu cari sã spuni tsi s-ari faptã tu lumi (i tu-unã parti dit lumi) di eta-a etilor shi pãnã tu dzua di asãndzã; istorii, pãrãvulii, pãrmit
{ro: istorie, poveste}
{fr: histoire}
{en: history, story}
ex: shtii multi isturii (pãrãvulii); nj-dzãsi nã isturii di giunaticlu tsi-l featsi tu polim; lu-arãsea s-lã dzãcã isturii (pãrmiti) a njitslor cu lãmnji, Gionj-Aleptsã shi Mushata-a Loclui; nchisi ca sã-lj spunã tutã isturia, cu lãcrinjli tu oclji

§ istorii/is-torie (is-tó-ri-i) sf istorii (is-tó-riĭ) – (unã cu isturii)

§ isturi-sescu (is-tu-ri-sés-cu) vb IV isturisii (is-tu-ri-síĭ), isturiseam (is-tu-ri-seámŭ), isturisitã (is-tu-ri-sí-tã), isturisiri/isturisire (is-tu-ri-sí-ri) – dzãc unã isturii; dzãc pãrmiti a njitslor; pãrãvulsescu
{ro: povesti}
{fr: raconter une histoire}
{en: narrate, tell a story}
ex: nã isturisi fapti mushati di giunatic

§ isturisit (is-tu-ri-sítŭ) adg isturisitã (is-tu-ri-sí-tã), isturisits (is-tu-ri-sítsĭ), isturisiti/isturisite (is-tu-ri-sí-ti) – (isturii, fapti) dzãsi a unui; pãrãvulsit
{ro: povestit}
{fr: raconté (histoire)}
{en: (story) narrated, told}

§ isturisiri/is-turisire (is-tu-ri-sí-ri) sf isturisiri (is-tu-ri-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva dzãtsi isturii
{ro: acţiunea de a povesti; povestire}
{fr: action de raconter une histoire}
{en: action of narrating, pf telling a story}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

pãrãmit

pãrãmit (pã-rã-míthŭ) sn pãrãmiti/pãrãmite (pã-rã-mí-thi) – isturii scoasã dit mintea-a omlui, cu amiradz, cu gionj-aleptsã sh-mushatili-a loclui, cu lãmnji, etc., tsi moashili li spun a njitslor tra s-lji facã s-doarmã (di-aradã scoasã di laolu di-aoa sh-un chiro, sh-armasã di la pãpãnj-strãpãpãnj); pãrãmis, pãrmit, pãrmis, pirmit, pirmis, (fig: pãrãmit = (i) isturii (pãrãvulii) tu cari s-aspun fapti, tihisiri, ugoadi, huneri, etc., dealihea i scoasã dit mintea-a omlui; (ii) faptã armasã ca unã pãrãmii (zbor) tsi s-avdi tu lao; (iii) minciunj, glãrinj, chirturi, papardeli, curcufexali, etc.)
{ro: basm, poveste}
{fr: conte (d’enfants)}
{en: children story, fairy tale}
ex: pãrãmit vrut, pãrãmit vã spush; ãl bãgã s-lj-aspunã vãrã pãrãmit, s-treacã oara; dupã tsi tuts aspusirã cari un cãntic cari un pãrãmit; lã dzãsi s-lu-alasã s-dzãcã un pãrãmit; agiumsi pãrãmit (fig: zbor, pãrãmii) ãn hoarã; nu s-agãrshirã pãnghiili shi pãrãmitili a sor-sai (fig: isturiili tsi s-avdza ti sor-sa)

§ pãrãmis (pã-rã-mísŭ) sn pãrãmisi/pãrãmise (pã-rã-mí-si) – (unã cu pãrãmit)
ex: lji spunea pãrãmisi

§ pãrmit (pãr-míthŭ) sn pãrmiti/pãrmite (pãr-mí-thi) – (unã cu pãrãmit)
ex: pãrmit shteam, pãrmit aspush; pãrmitlu a meu easti shcurtu; ca pãrmitlu di tru cãrtsã

§ pãrmis (pãr-mísŭ) sn pãrmisi/pãrmise (pãr-mí-si) – (unã cu pãrãmit)
ex: ts-pãru un pãrmis; trec ca n yis sh-ca tu pãrmis; ca moashili cãndu spun pãrmisi

§ pirmit (pir-míthŭ) sn pirmiti/pirmite (pir-mí-thi) – (unã cu pãrãmit)
ex: bãgarã s-aspunã catiun cãti un pirmit

§ pirmis (pir-mísŭ) sn pirmisi/pirmise (pir-mí-si) – (unã cu pãrãmit)
ex: nã spuni moasha multi shi mushati pirmisi

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã