DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

porcu

porcu (pór-cu) sm portsi (pór-tsi) – pravdã criscutã di om piningã casã, trã carnea shi untura tsi lj-u da trã mãcari shi chealea trã tsãruhi, cu caplu mari shi mutslu (zurnãlu) lungu, cu truplu acupirit di peri ascuri shi shcurtsã; arãmãtor, deri;
(expr:
1: porcu areati = porcu mascur niciucutit;
2: agru-porcu; porcu agru = zulapi di pãduri, agrã, di fumealja-a porcului (cu cari sh-u-adutsi multu), cu ocljilj njits shi doi dintsã mãri tsi es cãtrã nafoarã dit gurã;
3: giuratlu-a porcului = s-dzãtsi trã un tsi giurã cã va facã tsiva cu tuti cã shtii ghini cã nu va u facã (nu va sh-tsãnã giuratlu);
4: easti porcu = easti om fãrã arshini, om murdar, etc.;
5: di la porcu, sh-un per, bun easti = dicãt tsiva dip, sh-un njic lucru bun easti;
6: di cheali di porcu, utri nu s-fatsi; cãshari di portsi s-nu fats = zbor tsi s-dzãtsi cãndu nu pots s-lu fats un lucru, cãndu atseali tsi ai trã fãtsearea-a lui nu s-uidisescu, nu suntu buni;
7: tsi u-ai, cã pascu portsi? = (i) tsi mi-ai, cã hiu glar?; (ii) tsi ti mealã, cã atseali tsi fac mini nu ti-arisescu?;
8: trã pãshteari portsilj fats; hii trã la portsã = nu eshti bun trã tsiva, trã altu lucru;
9: l-pitrec s-pascã portsilj = l-dau nafoarã di la lucru; lj-dzãc s-fugã;
10: cari s-ameasticã tu tãrtsã, ãl mãcã portsilj = atselj tsi s-ameasticã tu lucri nibuni, va s-u patã; cari s-ameasticã prit gumari, clutsãts va mãcã;
11: tuts portsilj nã mutsã au = tuts unã soi suntu;
12: gortsãli atseali bunili, portsilj li mãcã = s-dzãtsi trã atselj tsi nu-ahãrzescu s-li aibã ma mãrli bunets)
{ro: porc}
{fr: porc, cochon}
{en: pig}
ex: tãljem porcul aeri; lu-arucuti ca pri-un porcu; tatsi, ca porcu surdu; hoarã di portsi
(expr: di oaminj nearushinats); ficiorlu ts-easti trã la portsã
(expr: nu easti bun trã tsiva); porcul, cãndu lu-ascuchi, dzãtsi cã da ploai; tsi tsã u-ai, cã pascu portsi?
(expr: cã hiu glar?)

§ poarcã1 (pŭár-cã) sf poartsi/poartse (pŭár-tsi) – feamina-a porcului;
(expr:
1: lj-dau poarca; l-pitrec s-pascã poarca = lu-agunescu, l-dau nafoarã di la lucru, lj-u scãrchescu dyeara, lj-dau tastrul (tsãruhili), lj-usuc lingura;
2: alagã poarca trã purtselj = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi alagã dupã lucri tsi nu s-aflã lishor)
{ro: poarcă, scroafă}
{fr: truie}
{en: sow}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

virghir

virghir (vír-ghirŭ) sm, sf, adg virghirã (vír-ghi-rã), virghiri (vír-ghirĭ), virghiri/virghire (vír-ghi-ri) – bãrbat (muljari) cari nu s-ari ninga bãgatã tu-ashtirnut (nu s-ari mbãiratã, mpihiuratã) cu-unã muljari (bãrbat); virghin, viryir, viryin, vergur; ghirghen, ghirghinã, ghirgheanã, virghinadã; viryinadã (fig:
1: virghir, virghirã = (i) ficior i featã multu tinirã cari nu easti ninga tu ilichia di nsurari i mãrtari; (ii) (om, lucru) curat, nistipsit, nilucrat, etc.; expr:
2: pãduri virghirã = pãduri, di-aradã bitãrnã sh-siminatã di fisi, tsi nu fu vãrnãoarã tãljatã di om;
3: loc virghir = loc tsi nu s-ari lucratã (aratã) vãrnãoarã pãnã tora)
{ro: virgin(ă), fecior, fecioară}
{fr: vierge}
{en: virgin}
ex: Stãmãrii, virghirã!; easti nã featã virghirã; feata armasi virghirã; virghir, veaglji-ti, tra s-tinjiseshti virghira di Stãmãrii; imnãm prit locuri virghini; apã virghirã

§ virghin (vír-ghinŭ) sm, sf, adg virghinã (vír-ghi-nã), virghinj (vír-ghinjĭ), virghini/virghine (vír-ghi-ni) – (unã cu virghir)
ex: s-videa nã virghinã

§ vergur (vér-gurŭ) sm, sf, adg vergurã (vér-gu-rã), verguri (vér-gurĭ), verguri/vergure (vér-gu-ri) – (unã cu virghir)
ex: featã vergurã

§ viryir (vír-yirŭ shi vir-yírŭ) sm, sf, adg viryirã (vír-yi-rã shi vir-yí-rã), viryiri (vír-yirĭ shi vir-yírĭ), viryiri/viryire (vír-yi-ri shi vir-yí-ri) – (unã cu virghir)

§ viryin (vír-yinŭ shi vir-yínŭ) sm, sf, adg viryinã (vír-yi-nã shi vir-yí-nã), viryinj (vír-yinjĭ shi vir-yínjĭ), viryini/viryine (vír-yi-ni shi vir-yí-ni) – (unã cu virghir)

§ virghinadã (vir-ghi-ná-dã) sf, adg (mash fiminin) virghinadi/virghinade (vir-ghi-ná-di) – (unã cu virghirã)

§ viryinadã (vir-yi-ná-dã) sf, adg (mash fiminin) viryinadi/viryinade (vir-yi-ná-di) – (unã cu virghirã)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn