|
|
pulimsit
pulimsit (pu-lim-sítŭ) adg – vedz tu polim
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: polimalumtã
alumtã (a-lúm-tã) sf alumti/alumte (a-lúm-ti) – bãteari (i ncãceari) tsi s-fatsi namisa di doauã (i ma multi) pãrtsã (partii, oaminj, etc.) iu unã parti (i ma multi) caftã s-u-azvingã pi-alantã (i pri-alanti, i un lucru); atsea tsi s-fatsi cãndu s-alumtã cariva; alumtatic, lumtã, lumptã, aluptã, luptã, ljuftã, bãteari, bãtii, bãtichi, bãtic, polim, cãvgã
{ro: luptă, bătălie}
{fr: combat, lutte}
{en: combat, fight}
ex: la-alumtã turtsilj s-duc cu harauã; cari-i cama bun tu-alumtã; Vuscopulea eara partidz shi eara alumtã mari; sh-nãs s-amisticã tu atsea alumtã
§ alumtatic (a-lum-tá-ticŭ) sn alumtatitsi/alum-tatitse (a-lum-tá-ti-tsi) – (unã cu alumtã)
§ lumtã1 (lúm-tã) sf lumti/lumte (lúm-ti) – (unã cu alumtã)
ex: bãrbãteasca lumtã (alumtã); s-himusescu la lumtã (alumtã) ndreaptã; trã nãtheam di oarã bitisi lumta (bãtia)
§ aluptã (a-lúp-tã) sf alupti/alupte (a-lúp-ti) – (unã cu alumtã)
§ luptã (lúp-tã) sf lupti/lupte (lúp-ti) – (unã cu alumtã)
§ lumptã (lúmp-tã) sf lumpti/lumpte (lúmp-ti) – (unã cu alumtã)
§ ljuftã1 (ljĭúf-tã) sf ljufti/ljufte (ljĭúf-ti) – (unã cu alumtã)
ex: fu tu loclu-atsel nã ljuftã mari iu chirurã njilj di sufliti
§ alumtu (a-lúm-tu) (mi) vb I alumtai (a-lum-táĭ), alumtam (a-lum-támŭ), alumtatã (a-lum-tá-tã), alumtari/alumtare (a-lum-tá-ri) –
1: acats s-mi bat (s-mi ncaci, etc.) cu un (i ma multsã, oaminj i lucri) sh-caftu s-lj-azvingu; aluptu, lumtu, luptu, ljuftu, apulimsescu, mi bat;
2: (mi) alumtu cu chetsrãli; cilistisescu, cilãstisescu, agunsescu; ambulisescu, tirinsescu; etc.;
(expr:
1: mi-alumtu dzua sh-noaptea = lucredz dzuã sh-noapti, tut chirolu, nu-astãmãtsescu dip; lucredz multu greu tra s-amintu i s-fac tsiva;
2: mi-alumtu cu casa = mintescu, arãspãndescu, pispilescu, etc. lucrili din casã;
3: alumtu locuri (hori, cãsãbadz, etc.) = mi duc (mi priimnu) prit locuri multi; cutriyir, alag; cutriyir, alag horli (cãsãbadzlji);
4: mi-alumtã minduirli = nj-trec multi prit minti, minduiri sh-cripãri, mi frimintã multu mintea;
apulimsit
apulimsit (a-pu-lim-sítŭ) adg – vedz tu polim
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: polimpolim
polim (pó-limŭ) sn pulemati/pulemate (pu-lé-ma-ti) – alumta tsi s-fatsi cãndu doauã i ma multi stati (populi, oaminj, partii di oaminj, etc.) sã ncaci shi s-bat, di-aradã multsã anj sh-cu multsã mortsã; alumtã, bãtii, ljuftã, etc. (fig:
1: polim = alumtã (bãteari, ncãceari, etc.) namisa di doi oaminj (di doauã minduiri, di dauã pisti, etc.); expr:
2: trag tu polim = mi duc tu polim;
3: mutã polim; scoalã polim = mutã dunjaea contra-a-atsilor tsi suntu tu caplu-a unui stat; mutã lumea, ximutã lumea, scoalã lumea)
{ro: război}
{fr: guerre}
{en: war}
ex: a amirãlui ãlj vinji sã s-ducã tu polim; tatã-tu dusi tu polim shi mi-alãsã sartsinã tamam la tini; ninti ta s-acatsã polimlu, si ncljinã la Dumnidzã; adunã cama aleptsãlj shi ai tu polim; nveashti nã pãreaclji di stranji, sh-tsindzi armatli sh-isea la polim; atsel orbu tsi lu-avea agiutatã tu polim; mini tora trag tu polim
(expr: mi duc tu polim); featsi numta shi trapsi sh-nãs tu polim
(expr: s-dusi sh-el tu polim)
§ apulimsescu (a-pu-lim-sés-cu) (mi) vb IV apulimsii (a-pu-lim-síĭ), apulimseam (a-pu-lim-seámŭ), apulimsitã (a-pu-lim-sí-tã), apulimsiri/apulimsire (a-pu-lim-sí-ri) – mi-alumtu tu-un polim sh-caftu s-nj-azvingu dushmanlu; alumtu, mi bat, ljuftuescu, etc.
{ro: se război}
{fr: combattre, guerroyer}
{en: war, wage war, fight against}
§ apulimsit (a-pu-lim-sítŭ) adg apulimsitã (a-pu-lim-sí-tã), apu-limsits (a-pu-lim-sítsĭ), apulimsiti/apulimsite (a-pu-lim-sí-ti) – tsi s-ari alumtatã tu-un polim; alumtat, bãtut, ljuftuit, etc.
{ro: războit}
{fr: guerroyé}
{en: who fought in a war}
ex: oaminj apulimsits (tsi s-alumtarã tu polim)
§ apulimsiri/apulimsire (a-pu-lim-sí-ri) sf apulimsiri (a-pu-lim-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-apulimseashti, fatsi polim; alumtari, bãteari, ljuftuiri, etc.
{ro: acţiunea de a se război; războire, luptă}