{ro: needucat, rău crescut}
{fr: qui n’est pas bien éduqué; mal élevé}
{en: uneducated, badly raised}
ex: s-lu veadã cu nãscãntsã niprãxits sots (fãrã prãxi buni)

§ niprãxiri/niprãxire (ni-prãc-sí-ri) sf niprãxiri (ni-prãc-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu easti prãxit
{ro: acţiunea de a nu educa; de a nu fi bine crescut}
{fr: action de ne pas bien éduquer; de mal élever}
{en: action of not educating; of poorly raising a child}

§ atseari/atseare (a-tseá-ri) sf atseri (a-tsérĭ) – (unã cu adutsiri)

§ aducã (a-dú-cã) sf fãrã pl – adutseari, undziri
{ro: asemănare}
{fr: ressemblance}
{en: similarity}

§ aducãturã (a-du-cã-tú-rã) sf aducãturi (a-du-cã-túrĭ) – purtari bunã, areu, praxi, hui
{ro: conduită, purtare}
{fr: conduite, manière}
{en: behavior, manners}
ex: el ari aducãturã (purtari bunã, prãxi buni)

§ apuaduc (a-pŭa-dúcŭ) vb III shi II apuadush (a-pŭa-dúshĭŭ), apuadutseam (a-pŭa-du-tseámŭ), apuadusã (a-pŭa-dú-sã), apua-dutsiri/apuadutsire (a-pŭa-dú-tsi-ri) shi apuadutseari/adutseare (a-pŭa-du-tseá-ri) – aduc cu mini ma multu (di cãt lipseashti); lj-u tornu mintea sh-lu fac s-mindueascã ca mini; lu-adar si sh-alãxeascã pistea (si s-facã di pistea-a mea); l-cãndãrsescu, lu-anduplic
{ro: aduce aproape în întregime, convinge, converti}
{fr: apporter (presque) intégralement; convaincre, convertir}
{en: bring (almost) completely, convince, convert}
ex: s-lu apuaduc (s-lu fac s-mindueascã ca mini, s-lj-u tornu mintea)

§ apuadus (a-pŭa-dúsŭ) adg apuadusã (a-pŭa-dú-sã), apuadush (a-pŭa-dúshĭ), apuadusi/apuaduse (a-pŭa-dú-si) – tsi-lj s-ari turnatã mintea; tsi fu cãndãrsit si sh-alãxeascã pistea; cãndãrsit, anduplicat

§ apuadutsiri/apuadutsire (a-pŭa-dú-tsi-ri) sf apuadutsiri (a-pŭa-dú-tsirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva easti apuadus; cãndãrsiri, nduplicari

§ apuadutseari/apuadutseare (a-pŭa-du-tseá-ri) sf apuadutseri (a-pŭa-du-tsérĭ) – (unã cu apuadutsi-ri)

§ neapuadus (nea-pŭa-dúsŭ) adg neapuadusã (nea-pŭa-dú-sã), neapuadush (nea-pŭa-dúshĭ), neapuadusi/neapuaduse (nea-pŭa-dú-si) – tsi nu poati s-hibã nduplicat; tsi nu-lj si toarnã lishor mintea; tsi nu-ari prãxi buni; neanduplicat, niprãxit, arãu
{ro: inflexibil, rău crescut, rău}
{fr: inflexible, mal élevé, méchant}
{en: inflexible, ill-mannered, bad}
ex: soacrã arauã, neapuadusã shi turcã

§ neapudus (nea-pu-dúsŭ) adg neapudusã (nea-pu-dú-sã), neapudush (nea-pu-dúshĭ), neapudusi/neapuduse (nea-pu-dú-si) – (unã cu neapuadus)

§ neapudutsiri/neapudutsire (nea-pu-dú-tsi-ri) sf neapudutsiri (nea-pu-dú-tsirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva easti neapudus; atsea tsi ari atsel tsi nu-ari prãxi buni (purtari bunã)
{ro: purtare proastă}
{fr: mauvaise conduite}
{en: poor conduct}

{ro: severitate, asprime}
{fr: âpreté, sévérité}
{en: sternness, harshness}
ex: nu-i bunã asprimea totna

§ asprescu (as-prés-cu) (mi) vb IV asprii (as-príĭ), aspream (as-preámŭ), aspritã (as-prí-tã), aspriri/asprire (as-prí-ri) – mi fac aspru; fac un lucru s-hibã ascur; ascuredz
{ro: (se) înăspri, deveni sever}
{fr: devenir sévère, rendre âpre}
{en: become harsh}
ex: s-aspri multu di niheamã chiro; s-avea aspritã cu nãs; nji s-asprirã (nji sã featsirã ascuri) mãnjli

§ asprit (as-prítŭ) adg aspritã (as-prí-tã), asprits (as-prítsĭ), aspriti/asprite (as-prí-ti) – tsi s-featsi (cama) aspru; ascurat
{ro: înăsprit, devenit sever}
{fr: devenu sévère, rendu âpre}
{en: who became harsh}

§ aspriri/asprire (as-prí-ri) sf aspriri (as-prírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-aspreashti
{ro: acţiunea de a (se) înăspri, de a deveni sever; înăsprire}
{fr: action de devenir sévère, de rendre âpre}
{en: action of becoming harsh}

(expr: li-adutsea cheljli la domnu, ca semnu cã prãvdzãli murirã); nimal tsã easti lãna shi nu chealea?; lja-nj lãna ma nu sh-chealea

§ chifãlãreauã (chi-fã-lã-reá-ŭã) sf chifãlãrei (chi-fã-lã-réĭ) – chealea di la cap
{ro: pielea de la cap}
{fr: la peau autour de la tête}
{en: head skin}

§ cheali2/cheale (chĭá-li) sf chelj (chĭéljĭ) – sac njic (unã soi di pungã i tastru) faptu di cheali di prãvdzã (oai, caprã, etc.) tu cari s-poartã, di-aradã, lapti acru (cash, umtu, untu-lemnu, apã, etc.); chilitsã, chilits, tãvãrceac, tãrvash, tãrvaci, vur-gã, foali, fuljinã, zbãrnic, vãtãlah, utri, utur
{ro: burduf}
{fr: outre remplie de fromage, d’huile, du vin, etc.}
{en: (goat)skin bag filled up with cheese, oil, wine, etc.}
ex: lo chealea (tãvãrceaclu) cu lapti acru; chealea (vurga) mplinã di lapti gros; umtul va bãgari tu cheali (tãvãrceac, vurgã); lj-dimãndai unã cheali di untulemnu

§ chilicã1 (chi-lí-cã) sf chilitsi/chilitse (chi-lí-tsi) – cheali njicã; chilimi njicã di cheali; lucru njic adrat di cheali
{ro: pieliţă}
{fr: petite peau, petit tapis}
{en: little skin}

§ chilitsã (chi-lí-tsã) sf chilitsã (chi-lí-tsã) – (unã cu cheali2)
ex: sh-lo nã chilitsã (fig: vurgã) cu apã

§ chilits (chi-lítsŭ) sn chilits (chi-lítsĭ) – (unã cu cheali2)
ex: purta un chilits (fig: tãrvaci) di cash

§ chilicã2 (chi-lí-cã) sf chilitsi/chilitse (chi-lí-tsi) – (unã cu chilits)

§ chilãrii/chilãrie (chi-lã-rí-i) sf chilãrii (chi-lã-ríĭ) – loclu iu s-lucreadzã chealea; ducheanea iu s-vindu chelj
{ro: pielărie}
{fr: place où on fait ou vend des peaux}
{en: place where objects of leather are made or sold}
ex: chilãria adutsi multã cheari

§ chelã-rii/chelãrie (chĭe-lã-rí-i) sf chelãrii (chĭe-lã-ríĭ) – (unã cu chilãrii)

{fr: action de croître (grossir); éducation, etc.}
{en: action of growing (increasing); education, etc.}

§ crishtea-ri/crishteare (crish-teá-ri) sf crishteri (crish-térĭ) – (unã cu creashtiri)

§ acrescu2 (a-crés-cu) vb III shi II acriscui (a-cris-cúĭ), acrishteam (a-crish-teámŭ), acriscutã (a-cris-cú-tã), acreashtiri/acreashtire (a-creásh-ti-ri) shi acrishteari/acrishteare (a-crish-teá-ri) – (unã cu crescu)
ex: ficiorlji acriscurã; nã moashi armãnã lj-acriscu; tindilinj pri grochi s-lã acreascã

§ acriscut (a-cris-cútŭ) adg acriscutã (a-cris-cú-tã), acriscuts (a-cris-cútsĭ), acriscuti/acriscute (a-cris-cú-ti) – (unã cu criscut)

§ acreashti-ri/acreashtire (a-creásh-ti-ri) sf acreashtiri (a-creásh-tirĭ) – (unã cu creashtiri)

§ acrishteari/acrishteare (a-crish-teá-ri) sf acrishteri (a-crish-térĭ) – (unã cu creashtiri)

§ nicriscut (ni-cris-cútŭ) adg nicriscutã (ni-cris-cú-tã), nicriscuts (ni-cris-cútsĭ), nicriscuti/nicriscute (ni-cris-cú-ti) – tsi nu easti criscut (omlu, aloatlu, etc.)
{ro: necrescut, nedospit, etc.}
{fr: qui n’a pas grandi, etc.}
{en: who has not grown, has not increased, etc.}
ex: cã easti njic shi nicriscut (tsi nu-ari criscutã ninga); s-minduea la fumealji, tuts njits shi nicriscuts

§ nicreashtiri/nicreashtire (ni-creásh-ti-ri) sf nicreashtiri (ni-creásh-tirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu creashti (nu s-mãreashti, nu s-adavgã, etc.)
{ro: necreştere}
{fr: action de ne pas croître ne pas (grossir)}
{en: action of not growing (not increasing)}

§ nicrishteari/nicrishteare (ni-crish-teá-ri) sf nicrishteri (ni-crish-térĭ) – (unã cu nicreashtiri)

§ discrescu (dis-crés-cu) vb III shi II discriscui (dis-cris-cúĭ), discrishteam (dis-crish-teámŭ), discriscutã (dis-cris-cú-tã), dis-creashtiri/discreashtire (dis-creásh-ti-ri) shi discrishteari/dis-crishteare (dis-crish-teá-ri) – fac tsiva s-njicshureadzã; adar ma njic (ma lishor, ma putsãn, etc.); scad tu boi, s-disumflã (arãulu, aloatlu, etc.)
{ro: descreşte}
{fr: décroître}
{en: decrease}
ex: cãt s-dutsi, discreashti (scadi); discriscu (scãdzu) apa di pi foc

§ discriscut (dis-cris-cútŭ) adg discriscutã (dis-cris-cú-tã), discriscuts (dis-cris-cútsĭ), discriscuti/discriscute (dis-cris-cú-ti) – tsi s-ari njicshuratã (nputsãnatã, scãdzutã, disumflatã, etc.)
{ro: descrescut}
{fr: décrû}
{en: decreased}

§ discreashtiri/dis-creashtire (dis-creásh-ti-ri) sf discreashtiri (dis-creásh-tirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva i tsiva discreashti (scadi, s-fatsi ma putsãn, s-adarã ma lishor, etc.); mãngatã
{ro: acţiunea de a descreşte; descreştere}
{fr: action de décroître; décroissance, décrue}
{en: action of dicreasing; decrease}

§ discrishteari/dis-crishteare (dis-crish-teá-ri) sf discrishteri (dis-crish-térĭ) – (unã cu discreashtiri)

§ cuciubeauã (cu-cĭu-beá-ŭã) sf cuciubei (cu-cĭu-béĭ) – (unã cu cuciubã)

§ cuciubeu (cu-cĭu-béŭ) sm cuciubei (cu-cĭu-béĭ) – (unã cu cuciubã)

§ ciubã (cĭú-bã) sf ciubi/ciube (cĭú-bi) – (unã cu cuciubã)

§ cuciub1 (cú-cĭubŭ) sn cuciubi/cuciube (cú-cĭu-bi) – cumatã dit truplu-a unui arburi tãljat; cuciubã, chiutuc, chiutuchi, cutsur, bucium, grij
{ro: buştean, buturugă}
{fr: bûche, tronc d’arbre}
{en: tree trunk, tree log}
ex: ashtiptã di tricu cuciublu (chiutuclu)

§ chiutuc (chĭu-túcŭ) sm chiututs (chĭu-tútsĭ) – cumatã dit truplu-a unui arburi (ayitã), tãljatã sh-tsãnutã di-unã parti; chiutuchi, cutsur, bucium, cuciub, ciubã, cuciubã, cãciubã, cuciubeauã, cuciubeu, grij; (fig: chiutuc = (i) tsi ari caplu gros, easti ca glar di minti, cari aducheashti greu tsi-lj si dzãtsi; (ii) tsi easti om di la oi, fãrã prãxi, tsi nu shtii multi; (iii) zãconi, nom; carti mari, chitapi cu nomuri)
{ro: buştean, butuc, buturugă}
{fr: bûche, tronc d’arbre, billot}
{en: tree trunk, log, block (of wood)}
ex: sh-bãgã bratslu pi chiutuc (bucium) shi-l tãlje; shidzu pi-un chiutuc (cutsur); sã scrii tu chiutuc (fig: carti)

§ chiutuchi/ciutuche (chĭu-tú-chi) sf chiutuchi (chĭu-túchĭ) – (unã cu chiutuc)
ex: chiutuchea (fig: cartea, chitapea cu nomuri) aoa n-aspuni

§ discãciub (dis-cã-cĭúbŭ) vb I discãciubai (dis-cã-cĭu-báĭ), discãciubam (dis-cã-cĭu-bámŭ), discãciubatã (dis-cã-cĭu-bá-tã), discãciubari/discãciubare (dis-cã-cĭu-bá-ri) – talj unã pãduri, tra s-u facã bunã trã lucrarea-a loclui (pãshuni icã agru)
{ro: desţeleni}
{fr: défricher une forêt}
{en: cut and fallow a forest land}
ex: va s-discãciub nã parti di pãduri

§ discãciubat (dis-cã-cĭu-bátŭ) adg discãciubatã (dis-cã-cĭu-bá-tã), discãciubats (dis-cã-cĭu-bátsĭ), discãciuba-ti/discãciubate (dis-cã-cĭu-bá-ti) – (pãduri) tsi easti tãljatã tra si s-fac loc ti pãshuni (arungu) i agri (crishtearea di grãni)
{ro: des-ţelenit}
{fr: (forêt) défrichée}
{en: (forest land) cut and fallowed}

§ discãciubari/discãciubare (dis-cã-cĭu-bá-ri) sf discãciuberi (dis-cã-cĭu-bérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-discãciubeadzã nã pãduri
{ro: acţiunea de a desţeleni}
{fr: action de défricher une forêt}
{en: action of cutting and fallowing a forest land}

§ fiti-lji1/fitilje (fi-tí-lji) sf fãrã pl – harea tsi u-ari feata tra s-hibã featã; faptul cã cariva easti featã; chirolu tsi-l treatsi (tsi-l bãneadzã) unã muljari ca unã featã
{ro: fetie}
{fr: état de fille; le temps passé comme une fille}
{en: state of being a girl; time spent in life as a girl}
ex: fitilja (atsea tsi ari bãnatã ca featã) nu shtii tsi-i sucrilja

§ fitescu (fi-tés-cu) adg fiteascã (fi-teás-cã), fiteshtsã (fi-tésh-tsã), fiteshti/fiteshte (fi-tésh-ti) – tsi ari s-facã cu feata; di featã;
(expr: fiteshti = stranji di featã)
{ro: fetesc}
{fr: de jeune fille}
{en: girlish}
ex: purta un stranj fitescu (di featã); featsirã altu cor deanvãrliga di corlu fitescu (di feati), cama mari; feata-a mea, nu mi creapã, cã nu-i fitescu lucru!; aestã, minti fiteascã, lji li dizligã; mã-sa lu nvishtea tu fiteshti
(expr: stranji di featã), di dorlu trã featã; portsã fiteshtili
(expr: stranjili di featã)

§ fiteai1 (fi-teáĭŭ) sm fitaeanj (fi-tá-ĭanjĭ) – bãrbat (ficior) tsi ari purtãri sh-prãxi ca di featã; bãrbat tsi lu-arãseashti sã-sh treacã chirolu cu featili; omlu tsi-l featsi Dumnidzã tra s-hibã sh-ficior shi featã
{ro: fătălău}
{fr: éffeminé; homme qui se plaît dans la société des filles; hermaphrodite}
{en: effeminate; man who likes to spend his time with girls; hermaphrodite}

{fr: adouci, civilisé, apprivoisé}
{en: that came to reason, settled down, civilized}

§ fruminiri/fruminire (fru-mi-ní-ri) sf fruminiri (fru-mi-nírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-frumineashti
{ro: acţiunea de a cuminţi, de a îmblânzi; cuminţire, îmblânzire}
{fr: action d’adoucir, de civiliser, d’apprivoiser}
{en: action of coming to reason, of settling down, of civilizing}