portu1 (pór-tu) (mi) vb I purtai (pur-táĭ), purtam (pur-támŭ), purtatã (pur-tá-tã), purtari/purtare (pur-tá-ri) – duc lucri dit un loc tu altu; ljau un lucru (lu-analtsu, l-tsãn tu mãnã i deanumirea, etc.) sh-lu duc iuva; ncarcu lucri tu-unã amaxi (pi-un gumar, cal, etc.) sh-li duc tu-un altu loc; (pravda) tradzi dupã ea unã furtii; aportu;
(expr:
1: mi (lji) portu = mi (lji) duc; mi mut;
2: mi portu ghini (arãu) cu cariva = lj-zburãscu mushat (urut) shi-lj fac bunets (lãets) a unui;
3: lj-portu gailelu, frundida, angãtanlu, etc. = lu-agiut tra s-aibã tut tsi-lj lipseashti, l-mutrescu ma s-hibã lãndzit, etc.;
4: lj-portu cu dauãli mãnj; lj-portu cu saclu = lj-aduc di tuti, cãti pot;
5: portu njic (tu pãnticã) = hiu greauã, ncãrcatã, cu sartsinã;
6: portu corlu = trag corlu, intru tu frãmtea-a corlui;
7: portu zboarã = dzãc (duc) zboarã (ma multu minciunoasi) di un sh-di-alantu; cacuzburãscu;
8: l-portu cu zborlu = lj-dzãc zboarã minciunoasi shi-lj tãxescu cã va s-fac un lucru (cu tuti cã shtiu ghini cã nu va-l fac, mash tra s-lu-amãn shi s-mi-alasã isih);
9: lj-portu frica (vrearea, inatea, dushmãnilja, tinjia, etc.) = aduchescu trã el fricã (vreari, inati, dushmãnilji, tinjii, etc.);
10: lj-portu numa = nj-bãgarã numa-a lui la pãtidzari; am idyea numã, lj-am numa, lj-duc numa;
11: portu (un stranj) = hiu nviscut (cu-un stranj);
12: portu (stranji) lãi = hiu di jali;
13: s-poartã… = s-poartã (stranjili) dupã cum easti moda; easti la modã; tora easti adetea ca lumea si sã nveascã cu…;
14: stranjlu easti purtat = easti veclju, aros, aruptu;
15: poartã apã shi bea yin = itsi lucru fats, nu easti arshini)
{ro: purta, conduce}
{fr: porter, conduire}
{en: carry, lead}
ex: poartã-ti cum prindi; tsi u portu ea deanumir?; tutã lumea s-purtã (s-dusi) aclo; poartã-ti cum u va loclu, nu cum tsã shtii; cãndu vruta corlu poartã
(expr: l-dutsi, l-tradzi); cãrvanea u-alasã s-u poartã (s-u ducã) cum shtii cãlãuza; purtai nã pãreaclji di stranji nimtseshtsã; portu apã (aduc apã cu mini); mini li purtai (li-adush cu mini); tutã lumea s-purtã
(expr: vinji, s-mutã) aclo; shtii si s-poartã
(expr: ari buni prãxi); s-purta cãt putea cama ghini cu dunjaea; s-lji poartã cu dauãli mãnj
(expr: s-lj-aducã di tuti); tihea s-lji poartã cu saclu
(expr: s-lj-aducã di tuti)
§ purtat (pur-tátŭ) adg purtatã (pur-tá-tã), purtats (pur-tátsĭ), purtati/purtate (pur-tá-ti) – tsi easti dus dit un loc tu altu; apurtat
{ro: purtat, condus}
{fr: porté, conduit}
{en: carried, led}
ex: stranjili aesti suntu multu purtati
(expr: multu veclji, aroasi di purtari)
§ purtari/purtare (pur-tá-ri) sf purtãri (pur-tắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-poartã tsiva; apurtari
{ro: acţiunea de a purta; de a conduce; purtare, conducere}
{fr: action de porter, de conduire}
{en: action of carrying, of leading}
ex: trã purtari apã fatsi; lji s-aurã di purtarea tsi-lj featsi
§ nipurtat (ni-pur-tátŭ) adg nipurtatã (ni-pur-tá-tã), nipurtats (ni-pur-tátsĭ), nipurtati/nipurtate (ni-pur-tá-ti) – (lucru) tsi nu easti dus dit un loc tu altu; (stranj) tsi nu easti purtat
{ro: nepurtat}
{fr: qui n’à pas été porté, qui n’a pas été habillé}
{en: that has not been carried, that has not been worn}
ex: lele cordzã nipurtati!; stranjili-nj suntu nipurtati
(expr: nali, tsi nu li am purtatã ninga)
§ nipurtari/nipurtare (ni-pur-tá-ri) sf nipurtãri (ni-pur-tắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu s-poartã tsiva
{ro: acţiunea de a nu purta (lucruri, haine)}
{fr: action de ne pas porter (choses, habits)}
{en: action of not carrying, of not wearing (clothes)}
§ purtatic (pur-tá-ticŭ) sn purtatitsi/purtatitse (pur-tá-ti-tsi) shi purtaticuri (pur-tá-ti-curĭ) – hãrli shi huili tsi li ari cariva tu purtarea-a lui; turlia di purtari tsi u ari cariva; purtari, apurtari, portu
{ro: ţinută, atitudine}
{fr: port, attitude, maintien}
{en: conduct, behavior, attitude}
ex: purtaticlu (purtarea, ashi cum s-poartã) u spuni cã ari bãnatã tu cãsãbã
§ portu2 (pór-tu) sn porturi (pór-turĭ) – (unã cu purtatic)
ex: nu-ari bun portu (bunã purtari)
§ portu3 (pór-tu) sn porturi (pór-turĭ) – soea di stranji tsi li poartã cariva; soea di stranji tsi li poartã oaminjlji (bãrbatslji shi muljerli) dit unã mileti cari suntu-ahoryea di soea di stranji purtati di-unã altã mileti; custumi, alãxãmintu, tãcãmi, forimã, furishauã
{ro: port, costum}
{fr: costume}
{en: costume, dress}
ex: altu loc, altu portu (alti stranji, altã tãcãmi); alãxi portul (stranjili, custumea); portul a nostru easti ca di zãmani
§ aportu (a-pór-tu) (mi) vb I apurtai (a-pur-táĭ), apurtam (a-pur-támŭ), apurtatã (a-pur-tá-tã), apurtari/apurtare (a-pur-tá-ri) – (unã cu portu1)
ex: nveasti apoartã (poartã) lãi mãndili; crutsea cari u-aportsã (u portsã)
§ apurtat (a-pur-tátŭ) adg apurtatã (a-pur-tá-tã), apurtats (a-pur-tátsĭ), apurtati/apurtate (a-pur-tá-ti) – (unã cu purtat)
§ apurtari/apurtare (a-pur-tá-ri) sf apurtãri (a-pur-tắrĭ) – (unã cu purtari)
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn