greu1 (gréŭ) adg greauã (greá-ŭã), grei (gréĭ), greali/greale (greá-li) – tsi zixeashti (ngreacã) multu; tsi nu easti lishor trã fãtseari; tsi calcã (apulcuseashti) cu puteari pri loclu (fatsa) pri cari shadi; ngreu, discul, zori, zorti, etc. (fig:
1: greu = mari, arãu, slab, urut, ahãndos, avut, etc.; expr:
2: (muljari, pravdã feaminã) escu greauã = hiu cu njic tu pãnticã; ashteptu njic; escu sartsinã (cu njic), escu ncãrcatã (cu njic);
3: u leg tu greauã = u tsãn unã sh-nu nj-alãxescu mintea, cã am i nu am ãndriptati, cu tuti cã altsã pot s-aibã altã minti;
4: ãlj coc un somnu greu = dormu multu ahãndos;
5: nj-yini greu = nj-yini s-lishin, ãnj cher aearea;
6: greu, ca muntili tsi ngreacã = multu di multu greu)
{ro: greu, dificil, gravidă (femeie)}
{fr: lourd, pesant, grave, difficile, gravide}
{en: heavy, grave, difficult, pregnant}
ex: saclu eara greu sh-mizi-l purta pri pãltãri; nãpoi suntu grealili (lucrili tsi zixescu multu icã lucrili tsi nu suntu lishor trã fãtseari); lucrarea easti greauã; muntsãlj multu grei; nj-yini greu tora tu-aushatic; greali (disculi trã tritseari, trã arãvdari) suntu xeanili; pãduri greauã (mari tufoasã); durnja somnu greu (fig: ahãndos); eara greauã (fig: mari) sãrbãtoari; trapsit lãngori greali (fig: multu slabi); Sãmãrina deadi neauã, nveasta-al Dzimã nchisi greauã
(expr: sartsinã, cu njic tu pãnticã); eapa armasi greauã
(expr: cu njic tu pãnticã); cãdzu un di greilji (fig: di-atselj ma mãri, avuts, cu puteari); el easti di greilji; grei (fig: avuts) nicuchiri; neavutlu u ligã tu greauã
(expr: u tsãnu pi-a lui shi nu sh-alãxi mintea); u ligã tu greauã, ca gumarlu pri punti; cãndu ficiorlu-lj cutsea somnu greu (fig: durnja ahãndos); amirãroanja eara greauã (cu njic tu pãnticã); giuratlu aestu greu ca muntili tsi ngreacã
(expr: greu, multu di multu greu)
§ ngreu1 (ngréŭ) adg ngreauã (ngreá-ŭã), ngrei (ngréĭ), ngreali/ngreale (ngreá-li) – (unã cu greu1)
ex: easti ngreu saclu, nu va pots s-lu portsã; tsal Stasi armasi ngreauã (ashteaptã njic)
§ greu2 (gréŭ) adv – cu greatsã; cu zori; cu disculii; ngreu
{ro: greu}
{fr: lourdement, péniblement}
{en: with difficulty}
ex: arsunã greu (fig: cu dureari multã) curiili; lishor s-amintã, greu si s-tsãnã; greu s-adari, lishor s-aspardzi
§ ngreu2 (ngréŭ) adv – (unã cu greu2)
§ greatsã1 (greá-tsã) sf grets (grétsĭ) shi gretsuri (gré-tsurĭ) – lucru greu purtat deanumirea i ncãrcat pri-unã pravdã (cal i gumar); greu, griatsã, sartsinã, furtii, var, vãrii; (fig:
1: greatsã = minduiri greali sh-cripãri purtati tu suflit; expr:
2: greatsa-a loclui = om multu linãvos)
{ro: încărcătură, sarcină}
{fr: poids, fardeau}
{en: load, burden}
ex: greatsa (furtia, varlu) a loclui; s-lishurarã di greatsa (varlu, furtia) tsi purta; lu ascãpã di greatsa (greulu, griutatea) a banãljei; ashi-lj vinji nã mari greatsã pri cap; ãlj vinji greatsã (greu), sh-aplicã caplu tu cheptu di-arshini; aestu sh-easti greatsa-a loclui
(expr: multu linãvos, cum nu-ari altu tu lumi)
§ griatsã1 (gri-ĭá-tsã) sf griets (gri-ĭétsĭ) – (unã cu greatsã1)
§ griutati/griutate (gri-u-tá-ti) sf griutãts (gri-u-tắtsĭ) – (unã cu greatsã1)
ex: cu multã griutati scãpãm dit mãnjli a lor; tora ahiurhi s-aducheascã griutatea (greatsa)
§ ngriunedz (ngri-u-nédzŭ) (mi) vb I ngriunai (ngri-u-náĭ), ngriunam (ngri-u-námŭ), ngriunatã (ngri-u-ná-tã), ngriunari/ngriunare (ngri-u-ná-ri) – l-fac un lucru s-hibã greu (ma greu); lu ncarcu; am greatsã
{ro: îngreuna}
{fr: alourdir}
{en: make something heavy}
ex: si ngriunarã (s-featsirã ma greali, criscurã, li mãrirã) hãrgili; si ngriunã (s-featsi ma greu) cã aushi
§ ngriunat (ngri-u-nátŭ) adg ngriunatã (ngri-u-ná-tã), ngriunats (ngri-u-nátsĭ), ngriuna-ti/ngriunate (ngri-u-ná-ti) – tsi easti faptu ma greu; tsi easti ncãrcat; tsi ari greatsã
{ro: îngreunat}
{fr: alourdi}
{en: made heavy}
ex: easti multu ngriunat (ari multã greatsã) di fumealji
§ ngriuna-ri/ngriunare (ngri-u-ná-ri) sf ngriunãri (ngri-u-nắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu tsiva si ngriuneadzã
{ro: acţiunea de a îngreuna; îngreunare}
{fr: action d’alourdir}
{en: action of making something heavy}
§ ngrec (ngrécŭ) (mi) vb I ngricai (ngri-cáĭ), ngricam (ngri-cámŭ), ngricatã (ngri-cá-tã), ngricari/ngricare (ngri-cá-ri) – escu greu; spindzur di tsiva; mi ncljin di partea iu escu ma greu; mi-andoapir di tsiva; ncarcu un lucru sh-lu fac ma greu (lu ngriunedz); bag un lucru pri zigã (l-yixescu) tra s-ved tsi greatsã ari (cãts ucadz ari); angrec, ngriunedz;
(expr:
1: nji ngreacã (s-fac tsiva) = nj-easti leani, nj-yini (nj-cadi) greu (tra s-fac tsiva);
2: mi ngrec a unui = l-pãlãcãrsescu multu pri cariva (cãndu-lj mi duc) tra sã-nj facã unã vreari tsi u-am;
3: nji ngreacã mintea = minduescu ghini, ahãndos, salami;
4: nji ngreacã inima = am shubei, intrai tu shubei;
5: tserlu ngreacã = tserlu easti ncãrcat cu niori;
6: ngrec cãtrã el = lj-tsãn partea; dzãc ca el; etc.)
{ro: atârna greu, cântări}
{fr: faire sentir son poids, ménacer; peser}
{en: make feel the weight; weigh, make something heavy}
ex: ngreacã (easti-ahãntu greu) di nj-arupi bratsãli; multu ngreacã (greauã easti, yixeashti) aestã lugurii; ziga ngrica di-unã parti (si ncljina, nu eara tu-aeari); ngreacã cãtrã noi
(expr: nã tsãni partea); lji ngreacã
(expr: lj-yini zori, lj-easti leani) si s-minã dit loc; lucrul tsã ngreacã
(expr: tsã easti leani s-lu fats); mi duchescu cã cu doilji nu nji ngreacã
(expr: nu-nj yini greu, nu u-am ca un var); picati multi sta shi ngreacã pisti mini (mi-apitrusescu); vor s-vindã casa ma ngreacã la dzatsi njilji
(expr: u tsãn pi-a lor, nu vor s-alasã sum); tserlu ngreacã
(expr: easti ncãrcat cu niori) ca ti ploai
§ ngricat (ngri-cátŭ) adg ngricatã (ngri-cá-tã), ngricats (ngri-cátsĭ), ngrica-ti/ngricate (ngri-cá-ti) – cari easti greu; cari spindzurã greu di tsiva; cari easti ncãrcat (ngriunat); tsi si ncljinã di partea iu easti ma greu; tsi s-andoapirã di tsiva; tsi easti yixit; angricat, ncãrcat, ngriunat
{ro: (supra)încărcat}
{fr: (sur)chargé, alourdi}
{en: (over)charged}
§ ngricari/ngricare (ngri-cá-ri) sf ngricãri (ngri-cắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu tsiva ngreacã, lj-si ngreacã i si ngreacã; angricari, ngriunari, greatsã; (fig: ngricari = leani, timbilãchi
{ro: acţiunea de a cântări}
{fr: action de faire sentir son poids; de peser; poids, lourdeur}
{en: action of making feel the weight; of weighing, of making something heavy; weight}
§ ngricos (ngri-cósŭ) adg ngricoasã (ngri-cŭá-sã), ngricosh (ngri-cóshĭ), ngricoasi/ngricoase (ngri-cŭá-si) – tsi easti ca greu; tsi easti ngriunat; (fig: ngricos = tsi easti timbel)
{ro: greoi}
{fr: alourdi}
{en: made heavy}
§ parangrec (pá-ran-grécŭ) (mi) vb I paran-gricai (pá-ran-gri-cáĭ), parangricam (pá-ran-gri-cámŭ), parangricatã (pá-ran-gri-cá-tã), parangricari/parangricare (pá-ran-gri-cá-ri) – ngrec ma multu ca di ngricarea di-aradã; l-pãlãcãrsescu pri cariva (lj-mi ngrec) multu chiro tra sã-nj facã unã hãtãri (un bun, unã mirachi tsi-am, etc.)
{ro: atârna prea mult; stărui, insista}
{fr: (s’)appesantir; insister}
{en: insist too much (too long)}
§ paran-gricat (pá-ran-gri-cátŭ) adg parangricatã (pá-ran-gri-cá-tã), paran-gricats (pá-ran-gri-cátsĭ), parangricati/parangricate (pá-ran-gri-cá-ti) – tsi ngreacã ma multu ca di ngricarea di-aradã; tsi easti pãlã-cãrsit multu chiro
{ro: atârnat prea mult; stăruit, insistat}
{fr: insisté}
{en: insisted too much (too long)}
§ parangrica-ri/parangricare (pá-ran-gri-cá-ri) sf parangricãri (pá-ran-gri-cắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva sã parangreacã
{ro: acţiunea de a atârna prea mult; de a stărui, de a insista}
{fr: action de (s’)appesantir; d’insister}
{en: action of insisting too much (too long)}
§ angrec (an-grécŭ) (mi) vb I angricai (an-gri-cáĭ), angricam (an-gri-cámŭ), angricatã (an-gri-cá-tã), angrica-ri/angricare (an-gri-cá-ri) – (unã cu ngrec)
ex: angreacã (greatsa lj-easti) 50 di ucadz; cum angreacã (spindzurã) pirpiruna pri un schic di veardi grãn; casa angricã (sã ncljinã, pari etimã) s-cadã; tsi ts-angreacã (tsi tsã spindzurã) di fesi; nu ti-angreacã (nu ti-andoapirã) di mini; furtia angreacã (si ncljinã di greatsa-lj) andreapta; greu ca muntili tsi-angreacã; gileplu vru s-lã angreacã; nu lj-angrica vãrnãoarã
(expr: nu-lj yinea greu, nu lj-eara leani); a lui lj-angrica s-discalicã
(expr: lj-eara leani); nã angricãm
(expr: ti pãlãcãrsim multu tra) s-nu ma plãndzi; lji si-angricarã
(expr: l-pãlãcãrsirã multu); multu-lj mi-angricai
(expr: multu-l pãlãcãrsii tra) s-yinã; nu lj-angreacã mintea
(expr: nu mindueashti ahãndos, salami; easti lishor la minti); lji si-angricã multu
(expr: multu-l pãlãcãrsii tra) s-lj-aspunã cari-i gljemlu-a lui
§ angricat (an-gri-cátŭ) adg angricatã (an-gri-cá-tã), angricats (an-gri-cátsĭ), angrica-ti/angricate (an-gri-cá-ti) – (unã cu ngricat)
§ angrica-ri/angricare (an-gri-cá-ri) sf angricãri (an-gri-cắrĭ) – (unã cu ngricari)
ex: cupacilu putridzãt di angricarea-a lui; mash di-a armãnlui angricari (multã pãlãcãrii, arigeai)
§ angricos (an-gri-cósŭ) adg angricoasã (an-gri-cŭá-sã), angricosh (an-gri-cóshĭ), angricoasi/angricoase (an-gri-cŭá-si) (unã cu ngricos)
