DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

agalea

agalea (a-gá-lea) adv – fãrã-agunjii, fãrã avrapã; putsãn cãti putsãn; galea, preagalea, peagalea, pagalea, anarga, anargalui, peanarga, preanarga, omnja, cãteanjor, cãtilin
{ro: agale}
{fr: lente-ment, nonchalamment}
{en: slowly, nonchalant}
ex: agalea-agalea (fãrã-avrapã, putsãn cãti putsãn) agiumsirã; agalea, agalea (peanar-ga-anarga), o lai, frate

§ galea (gá-lea) adv – (unã cu agalea)
ex: galea, galea, o, lai sor

§ agali/agale (a-gá-li) adv – (unã cu agalea)

§ agalits (a-ga-lítsŭ) adv – (unã cu agalea)
ex: agalits (peanarga) yin

§ agalitsa (a-ga-lí-tsa) adv – (unã cu agalea)

§ preagalea (prea-gá-lea) adv – (unã cu agalea)

§ peagalea (pea-gá-lea) adv – (unã cu agalea)

§ pagalea (pa-gá-lea) adv – (unã cu agalea)

§ agalnic (a-gál-nic) adg agalnicã (a-gál-ni-cã), agalnits (a-gál-nitsĭ), agalnitsi/agalnitse (a-gál-ni-tsi) – tsi fatsi lucrili peanarga; yeavashcu
{ro: molatic}
{fr: lent, nonchalant}
{en: slow, nonchalant}

§ agãlescu (a-gã-lés-cu) vb IV agãlii (a-gã-líĭ), agãleam (a-gã-leámŭ), agãlitã (a-gã-lí-tã), agãliri/agãlire (a-gã-lí-ri) –
1: fac lucrili (s-neagã, s-creascã, si s-minã, etc.) cama peagalea; agãlisescu, agãljisescu;
2: ashteptu, adastu
{ro: încetini, aştepta}
{fr: rallentir; attendre}
{en: slow down; wait}
ex: pri cali cãrvãnjli agãlescu (s-minã cama peagalea); agãlits (imnats ma peanarga), s-tritsem traplu; agãlits (ashtiptats) s-u ntribãm

§ agãlit (a-gã-lítŭ) adg agãlitã (a-gã-lí-tã), agãlits (a-gã-lítsĭ), agãliti/agãlite (a-gã-lí-ti) – tsi s-fatsi (i s-ari faptã) ma peanarga; agãlisit, agãljisit, ashtiptat, etc.

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

anarga

anarga (a-nár-ga) adv – fãrã-agunjii, fãrã avrapã; anargalui, peanarga, agalea, peagalea, pagalea, omnja, cãteanjor, cãtilin, ãntardã
{ro: domol}
{fr: nonchalamment}
{en: slowly}
ex: peanarga-anarga; anarga s-minã caljlji; shi nchisi, anarga sh-mushat, la pãlatea-a amirãlui

§ anargalui (a-nár-ga-luĭ) adv – (unã cu anarga)
ex: anargalui feati dipun di la shoput

§ peanarga (pea-nár-ga) adv – (unã cu anarga)
ex: cãrvãnj ãn-tredz urdina peanarga

§ preanarga (prea-nár-ga) adv – (unã cu anarga)
ex: preanarga-anarga

§ narga (nár-ga) adv – (unã cu anarga)
ex: narga n vali trec mulãrli; narga, narga-a corului, hilj di Domnu

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

papagal

papagal (pa-pa-gálŭ) sm papagalj (pa-pa-gáljĭ) – numã datã la ma multi soiuri di pulj dit locurli caldi, cu dintana ncusuratã, cu peani mushati di tuti bueili sh-cari poati s-hibã nvitsat s-dzãcã zboarã cu-unã boatsi dip ca di om;
(expr: easti papagal; easti ca un papagal = om tsi nveatsã zbor cu zbor tsi-lj dzãtsi un altu, fãrã s-aducheascã noima-a zboarãlor nvitsati; om tsi dzãtsi multi ori cu-arada, fãrã s-li aducheascã, atseali tsi lj-ari dzãsã un altu ma ninti)
{ro: papagal}
{fr: perroquet}
{en: parrot}
ex: papagalu easti pulj cari poati s-greascã dauã-trei zboarã; nveatsã ca papagalu
(expr: zbor cu zbor, fãrã s-aducheascã tsi dzãtsi, atseali tsi nveatsã)

§ papagaleashti/papagaleashte (pa-pa-ga-leásh-ti) adv – cari zburashti sh-nu-aducheashti atseali tsi dzãtsi, ca papagalu; ca un papagal
{ro: papagaliceşte}
{fr: comme un perroquet}
{en: like a parrot}
ex: nu-achicãseashti tsi nveatsã, cã nveatsã papagaleashti (ca papagalu)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

tãrdzãu1

tãrdzãu1 (tãr-dzắŭ) adv – tsi nu yini (nu s-fatsi, nu s-tihiseashti, etc.) atumtsea cãndu si shtea di ma dinãinti cã va s-yinã (va si s-facã, va si s-tihiseascã, etc.) ma dupã tsi treatsi un castilea chiro; dupã tsi treatsi oara shtiutã i astãsitã (ca si s-facã un lucru); tsi s-fatsi cu amãnari; amãnat, amnat, ãntardã, ntardu, tardu, paraoarã
{ro: târziu}
{fr: tard, tardivement}
{en: late, lately}
ex: tãrdzãu (amãnat), cãndu nsireadzã; s-nu-agiungã acasã-lã tãrdzãu (amãnat); tãrdzãu, pãnã njadzãnoapti

§ tãrdzãu2 (tãr-dzắŭ) adg tãrdzãi/tãrdzãe (tãr-dzắ-i), tãrdzãi (tãr-dzắĭ), tãrdzãi/tãrdzãe (tãr-dzắ-i) – (njic, njel, etc.) tsi s-fitã amãnat, nu tu oara tsi lipsea si s-featã di-aradã; tsi nu s-featsi tu chirolu tsi lipsea, ma cama amãnat; tsi fu mutat shi faptu dupã un castilea chiro;
(expr:
1: agru tãrdzãu = agru siminat ma amãnat ca di-aradã;
2: oai tãrdzã = oai tsi-ari afitatã amãnat)
{ro: întârziat, amânat}
{fr: attardé, qui a mis bas tard}
{en: late}

§ tardu (tár-du) adv – (unã cu tãrdzãu1)
ex: mea, cã curundu fu cã tardu (tãrdzãu, amãnat) fu, tuts tru-un loc va s-njardzim cu moartea; tardu (tãrdzãu) ishi bisearica

§ ãntardã (ãn-tár-dã) adv
1: tsi nu yini (nu s-fatsi, nu s-tihiseashti, etc.) atumtsea cãndu si shtea ma dinãinti cã va s-yinã (si s-facã, si s-tihiseascã, etc.) ma dupã tsi treatsi un castilea chiro; dupã tsi treatsi oara shtiutã i astãsitã (ca si s-facã un lucru); tãrdzãu, ntardu, tardu, amãnat, amnat;
2: fãrã-agunjii, fãrã avrapã; anarga, anargalui, peanarga, agalea, peagalea, pagalea, omnja, cãteanjor, cãtilin
{ro: încet, lent; târziu}
{fr: lentement, tard}
{en: slowly; lately}

§ ntardu (ntár-du) adv – (unã cu tãrdzãu1)
ex: s-featsi ntardu (amãnat); ntardu (tãrdzãu) agiumsim Bituli

§ ntãrdedz (ntãr-dédzŭ) vb I ntãrdai (ntãr-dáĭ), ntãrdam (ntãr-dámŭ), ntãrdatã (ntãr-dá-tã), ntãrdari/ntãrdare (ntãr-dá-ri) – fac (ljau apofasi ca) un lucru si s-adarã dupã oara tu cari eara lugursit si s-adarã; mut un lucru dit oara iu easti tu-aradã tra si s-adarã, tu-unã oarã ma amãnat; lj-dzãc a unui (lu-arãd) di pri unã dzuã pri-alantã cã va-l fac un lucru (cã va-lj dau tsiva) ma nclo, nu tora; amãn, shintescu

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn