DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

pãrigurii/pãrigurie

pãrigurii/pãrigurie (pã-ri-gu-rí-i) sf pãrigurii (pã-ri-gu-ríĭ) – zboarãli dultsi tsi-l si dzãc a unui tra sã-lj si isihãseascã durearea tsi u-aducheashti tu trup i tu suflit (cãndu pati tsiva, cãndu easti lãndzit, etc.); zboarãli tsi-lj si dzãcã a unui a curi lj-ari moartã cariva di soea-lj aprucheatã; measã tsi u fatsi soea-a mortului trã oaspits, dzua tsi lu ngroapã
{ro: consolare, condoleanţă}
{fr: consolation, condoléance}
{en: consolation, condolences}
ex: pãrigurii a lãndzitlui pãnã sã-sh da suflitlu; singurã sh-fãtsea pãrigurii; singura-a lui pãrigurii eara mash feata-atsea njica; plãndzea moartea-a pãrintsãlor shi pãrigurii nu-avea; omlu tu slab caftã oaminj sh-pãrigurii; aestã-i aushaticlu a meu, pãriguria-a mea!

§ pãrãgurii/pãrãgurie (pã-rã-gu-rí-i) sf pãrãgurii (pã-rã-gu-ríĭ) – (unã cu pãrigurii)
ex: nu-am pãrãgurii

§ pãrgu-rii/pãrgurie (pãr-gu-rí-i) sf pãrgurii (pãr-gu-ríĭ) – (unã cu pãri-gurii)
ex: lj-feci putsãnã pãrgurii; njershu mini cu pãrguria

§ pãrigursescu (pã-ri-gur-sés-cu) (mi) vb IV pãrigursii (pã-ri-gur-síĭ), pãrigurseam (pã-ri-gur-seámŭ), pãrigursitã (pã-ri-gur-sí-tã), pãrigursiri/pãrigursire (pã-ri-gur-sí-ri) – dzãc zboarã buni di mbunari (di-arãzbunari, di hãidipsiri) a unui tra s-isihãseascã (di durerli shi cripãrli tsi li ari, etc.); mi duc la cariva s-lji spun durearea tsi u-aduchescu deadun cu el cãndu-lj moari soi di-aproapea; pãrgurisescu, pãrgursescu, pãrãgurisescu
{ro: consola; prezenta condoleanţe}
{fr: consoler; présenter des condoléances}
{en: console; offer condolences}
ex: u pãrigursea cum putea shi-lj dzãtsea s-facã inimã shi s-nu plãngã; ti-atsea-lj pãrigursi sh-lã dzãsi, cã nu-i tsiva

§ pãrigursit (pã-ri-gur-sítŭ) adg pãrigursitã (pã-ri-gur-sí-tã), pãrigursits (pã-ri-gur-sítsĭ), pãrigursiti/pãrigursite (pã-ri-gur-sí-ti) – tsi-lj si dzãc zboarã di mbunari cãndu (truplu i) suflitu-lj easti mplin di dureari; pãrgurisit, pãrgursit, pãrãgurisit

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

balsam

balsam (bál-samŭ) sm fãrã pl – unã lugurii tsi s-aflã tu ritsina shi tu dzama-a ma multor soiuri di arburi shi arburits (di-aradã dit locurili caldi), cari ari unã anjurizmã mushatã sh-arãsitã di narea-a omlui, sh-cari s-bagã multi ori tu alifii shi yitrii trã harea tsi u ari tra s-vindicã arãnj sh-lãngori; balsãm, basan, barsam, valsam;
(expr: balsam (albu, arosh, etc.) = (i) soiuri di alifii shi yitrii (muljituri tsi anjurzescu mushat, ca shpirtul i balsamlu tsi lu au nuntru) cu cari s-vindicã multi ori omlu di arãnj sh-di dureri; (ii) zboarã dultsi, di vreari sh-di pãrigurii spusi a unui tsi easti cu inima grea, tra s-lu apuitueascã shi s-lu isihãseascã di jalea, nvirinarea, etc. tsi u-aducheashti tu suflit)
{ro: balsam}
{fr: baume}
{en: balm, balsam}

§ balsãm (bál-sãmŭ) sm fãrã pl – (unã cu balsam)
ex: cu balsãm arosh lj-tricurã dzindziili; balsãmlu albu easti bun cãndu ti doari pãntica

§ valsam (vál-samŭ) sm fãrã pl – (unã cu balsam)

§ basan (bá-sanŭ) sm fãrã pl – (unã cu balsam)
ex: basanlu di Venetii

§ barsam (bár-samŭ) sm fãrã pl – unã soi di plantã (earbã) dit cari s-fac yitrii, trã balsamlu tsi lu-ari nuntru
{ro: plantă medicinală}
{fr: plante médicamenteuse}
{en: species of balmy shrub}

§ mbãlsãmedz (mbãl-sã-médzŭ) vb I mbãlsãmai (mbãl-sã-máĭ), mbãlsãmam (mbãl-sã-mámŭ), mbãlsãmatã (mbãl-sã-má-tã), mbãlsãmari/mbãl-sãmare (mbãl-sã-má-ri) – bag yitrii (alifii, mihlemi) pisti-aranã tra s-u vindic; bag yitrii tu truplu-a unui mortu tra s-lu fac s-tsãnã shi s-nu-anjurzeascã ma multu chiro; bãlsãmedz, bãlsãmusescu; (fig: mbãlsãmedz = ljishuredz inima, apuituescu, pãrgursescu)
{ro: îmbălsăma}
{fr: embaumer}
{en: embalm}
ex: cara tu cãdeari sh-frãmsi doi dintsã, lji mbãlsãmã dzindzia (lj-bãgã yitrii pi dzindzii) shi-lj si vindicã; nji mbãlsãmash (fig: nj-ljishurash inima, mi-apuituish) cu-un zbor, pleaga tsi am; cum s-u mbãlsãmedz (fig: s-u-apuituescu), mãrata!

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn