negurã (né-gu-rã) sf neguri (né-gurĭ) – andarã faptã di fum, pulbiri, aburi ishits dit apa tsi s-aflã tu loc, etc. tsi s-arãs-pãndeashti tu aerã di nu poati omlu s-veadã ghini sh-diparti; cãtãcnii, cãtãhnii, eamã, andarã; (fig:
1: negurã = scutidi, ntunearic, cãndu s-veadi ca prit negurã; expr:
2: ca luchi tu negurã = tsi nu s-ved, nu s-aduchescu, cã au hui ca di luchi)
{ro: pâclă, ceaţă, nori de fum sau praf}
{fr: brouillard, nuage de fumée ou poussière}
{en: fog, mist, cloud of smoke or dust}
ex: tsi treatsi prit hoarã shi nu-lj bagã cãnjlji oarã? (angucitoari: negura); negurã (cãtãhnii) easti nafoarã; lai neguri (cãtãhnii), neguri groasi; s-ashtearnã pristi muntsã neguri (cãtãhnii); ahurhi s-veadã ca prit negurã (eamã, andarã); muntsãlj nu s-ved di negurã (cãtãhnii); acatsã nã ploai minutã, dultsi shi suptsãri, cu un ca nior, ca negurã, cã nu videai dip; luplu, negurã caftã
§ niguros (ni-gu-rósŭ) adg niguroasã (ni-gu-rŭá-sã), nigurosh (ni-gu-róshĭ), niguroasi/niguroase (ni-gu-rŭá-si) – tsi easti acupirit di negurã; cu neguri; ntunicos, scutidos, scutinos; (fig: niguros = (i) (tser) tsi easti mplin di niori; (ii) (chiro) tsi easti ntunicos shi nu s-veadi ghini; (iii) (fatsã) tsi easti niuratã, ntunicatã)
{ro: neguros, întunecat}
{fr: nebouleux, assombri}
{en: nebulous, somber}
ex: zãrli niguroasi (cu negurã, ntunicati) ali toamnã; minduirli slabi, niguroasi (fig: ntunicati); pi-un chiro niguros (cu neguri, ntunicos) eara s-nã cheardim pit pãduri; niguros (ntunicat) oclju ari
§ niguredz (ni-gu-rédzŭ) (mi) vb I nigurai (ni-gu-ráĭ), niguram (ni-gu-rámŭ), niguratã (ni-gu-rá-tã), nigurari/nigurare (ni-gu-rá-ri) – acoapir cu negurã; ntunic; (fig: niguredz = (mi) ntunic la fatsã, (nj-si) ntunicã videarea, etc.)
{ro: (se) acoperi cu nori; înnegura, întuneca, (se) posomorî}
{fr: se couvrir de nuages; (s’)obscurcir, (s’)assombrir}
{en: darken, grow obscure; (face, eyes) become cloudy}
ex: nigurash (fig: ti ntuni-cash, niurash) la fatsã; nigurarã muntsã sh-vãljuri; sh-nigurã fatsa (fig: si ntunicã la fatsã) cãndu intrã n casã
§ nigureadzã (ni-gu-reá-dzã) vb I unipirs nigurã (ni-gu-rắ), nigura (ni-gu-rá), niguratã (ni-gu-rá-tã), nigurari/nigurare (ni-gu-rá-ri) – (negura, andara) acoapirã loclu; cadi (yini, s-alasã, s-ashtearni) negura pristi loc; ntunicã, ntunearicã, niureadzã; (fig: nigureadzã = sã ntunicã chirolu, fatsa, videarea)
{ro: (se) acoperi cu nori; înnegura, întuneca, (se) posomorî}
{fr: se couvrir de nuages; (s’)obscurcir, (s’)assombrir}
{en: darken, grow obscure; (face, eyes) become cloudy}
ex: pri muntsã avea niguratã (s-avea ashtirnutã negura); acãtsã s-nigureadzã (s-cadã negura; dictsiunarlu-al Papahagi ari: sã ngureadzã, scriari neaprucheatã tu-aestu dictsiunar)
§ nigurat (ni-gu-rátŭ) adg niguratã (ni-gu-rá-tã), nigurats (ni-gu-rátsĭ), nigurati/nigurate (ni-gu-rá-ti) – (loc) tsi s-ari acupiritã di negurã; ntunicat, niurat; (fig: nigurat = (tser) tsi easti acupirit di niori; tsi easti ntunicat (la fatsã)
{ro: acoperit cu nori; înnegurat, întunecat, posomorât}
{fr: couvert de nuages; obscurci, assombri}
{en: darkened, grown obscure; cloudy (face, eyes)}
ex: anj ncljish, nigurats (fig: ntunicats); niguratã (fig: ntunicatã) masti ari
§ nigurari/nigurare (ni-gu-rá-ri) sf nigurãri (ni-gu-rắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nigureadzã tsiva; ntunicari, niurari
{ro: acţiunea de a (se) acoperi cu nori; de a (se) înnegura, de a (se) întuneca, de a (se) posomorî; acoperire cu nori, înnegurare, întunecare, posomorâre}
{fr: action de se couvrir de nuages; de (s’)obscurcir, de (s’)assombrir}
{en: action of darkening, of growing obscure; of becoming cloudy (face, eyes)}
§ dizniguredz (diz-ni-gu-rédzŭ) (mi) vb I diznigurai (diz-ni-gu-ráĭ), dizniguram (diz-ni-gu-rámŭ), dizniguratã (diz-ni-gu-rá-tã), diznigurari/diznigurare (diz-ni-gu-rá-ri) – es dit negurã; (mi) lunjinedz (la fatsã)
{ro: (se) dispersa (nori, negură)}
{fr: (se) disperser (nuages, brouillard)}
{en: disperse (clouds, mist)}
ex: s-diznigurarã (ishirã di sum nior, s-lunjinarã) muntsãlj
§ diznigureadzã (diz-ni-gu-reá-dzã) vb I unipirs diznigurã (diz-ni-gu-rắ), diznigura (diz-ni-gu-rá), dizniguratã (diz-ni-gu-rá-tã), diznigurari/diznigurare (diz-ni-gu-rá-ri) – (pirs. 3-a; unã cu dizniguredz)
§ diznigurat (diz-ni-gu-rátŭ) adg dizniguratã (diz-ni-gu-rá-tã), diznigurats (diz-ni-gu-rátsĭ), diznigura-ti/diznigurate (diz-ni-gu-rá-ti) – tsi easi di sum negurà; tsi s-lunjineadzã
{ro: (nori, negură) dispersat}
{fr: (nuages, brouillard) dispersé}
{en: (clouds, mist) dispersed}
§ diznigurari/diz-nigurare (diz-ni-gu-rá-ri) sf diznigurãri (diz-ni-gu-rắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu tsiva s-diznigureadzã
{ro: acţiunea de a (se) dispersa (nori, negură)}
{fr: action de (se) disperser (nuages, brouillard)}
{en: action of dispersing (clouds, mist)}
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn