Dictsiunar

ncheadic

ncheadic (nchĭá-dicŭ) (mi) vb I – vedz tu cheadicã

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: cheadicã

ambodyiu (am-bódh-yĭu) sn ambodyiuri (am-bódh-yĭurĭ) – atsea tsi caftã (va) ca un lucru si nu s-facã; atsea tsi fatsi lucrul tra s-nu s-adarã; hãlatea tsi fatsi s-astãmãtseascã un lucru tsi s-minã; ambod, mbod, cheadicã, biducljauã, pirducljauã, purducljauã
{ro: piedică, obstacol}
{fr: entrave, obstacle}
{en: obstacle}

§ ambudyisescu (am-budh-yi-sés-cu) (mi) vb IV ambudyisii (am-budh-yi-síĭ), ambudyiseam (am-budh-yi-seámŭ), ambudyisitã (am-budh-yi-sí-tã), ambudyisiri/ambudyisire (am-budh-yi-sí-ri) – bag cheadits a unui lucru (tra s-nu s-facã); mbudyisescu, ambu-tsescu, mbutsescu, mbudhuescu, cheadic, ncheadic, ancheadic, ãncheadic
{ro: împiedeca}
{fr: empêcher, entraver}
{en: hamper, hinder, impede, put obstacles}

§ ambudyisit (am-budh-yi-sítŭ) adg ambudyisitã (am-budh-yi-sí-tã), ambudyisits (am-budh-yi-sítsĭ), ambudyisiti/ambudyisite (am-budh-yi-sí-ti) – tsi easti nchidicat cãndu va s-facã un lucru; (lucru) tsi-lj s-ari bãgatã cheadits (tra s-nu s-facã); mbudyisit, ambutsit, mbutsit, mbudhuit, chidicat, nchidicat, anchidicat, ãnchidicat
{ro: împiedecat}
{fr: em-pêché, entravé}
{en: hampered, hindered, impeded}

§ am-budyisiri/ambudyisire (am-budh-yi-sí-ri) sf ambudyisiri (am-budh-yi-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva bagã (i lj-si bagã) cheadits; mbudyisiri, ambutsiri, mbutsiri, mbudhuiri, chidicat, nchidicat, anchidicari, ãnchidicari
{ro: acţiunea de a împiedeca; împiedecare, obstacol}
{fr: action d’empêcher, d’entraver; empê-chement}
{en: action of hampering, of hindering, of impeding; impediment}

§ mbudyisescu (mbudh-yi-sés-cu) vb IV mbudyisii (mbudh-yi-síĭ), mbudyiseam (mbudh-yi-seámŭ), mbudyisitã (mbudh-yi-sí-tã), mbudyisiri/mbudyisire (mbudh-yi-sí-ri) – (unã cu ambudyisescu)

§ mbudyisit (mbudh-yi-sítŭ) adg mbud-yisitã (mbudh-yi-sí-tã), mbudyisits (mbudh-yi-sítsĭ), mbudyisi-ti/mbudyisite (mbudh-yi-sí-ti) – (unã cu ambudyisit)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

ancheadic

ancheadic (an-chĭa-dicŭ) (mi) vb I – vedz tu cheadicã

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: cheadicã

ãncheadic

ãncheadic (ãn-chĭá-dicŭ) (mi) vb I – vedz tu cheadicã

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: cheadicã

bãlbãescu

bãlbãescu (bãl-bã-ĭés-cu) vb IV bãlbãii (bãl-bã-íĭ), bãlbãeam (bãl-bã-ĭámŭ), bãlbãitã (bãl-bã-í-tã), bãlbãiri/bãlbãire (bãl-bã-í-ri) – scot bots i zboarã dit gurã tsi par multi ori fãrã noimã cã nu suntu ghini avdzãti i aduchiti di-atselj tsi li avdu; scot bots i cumãts di zboarã din gurã tsi par fãrã noimã shi suntu greu aduchiti (cã (i) multi ori mi ncheadic tu zburãri, cã (ii) idyea cumatã di zbor easti dzãsã di ma multi ori cu-aradã, di itia cã am unã cusuri tu zburãri, cã (iii) hiu acãtsat di-unã mari lãhtarã i arcoari, etc.); dãrdãrescu, bãnduredz, guguredz, fãrfãlescu, bãbãlescu, ngulishedz, gonghisescu
{ro: bolborosi, bâlbâi}
{fr: bredouiller, bégayer}
{en: mumble, stutter, stammer}

§ bãlbãit (bãl-bã-ítŭ) adg bãlbãitã (bãl-bã-í-tã), bãlbãits (bãl-bã-ítsĭ), bãlbãiti/bãlbãite (bãl-bã-í-ti) – tsi scoati bots (zboarã i cumãts di zboarã) din gurã tsi par fãrã noimã cã nu suntu ghini aduchiti di-atsel tsi li avdi; (zboarã) scoasi din gurã tsi par fãrã noimã (cã omlu tsi li scoati sã ncheadicã tu zburãri, li dzãtsi zboarãli mpãrtsãti tu cumãts, idyea cumatã easti dzãsã ma multi ori cu-arada, etc.); dãrdãrit, bãndurat, gugurat, fãrfãlit, bãbãlit, ngulishat, gonghisit, gãngu, gãngãvets, chec
{ro: bolborosit, bâlbâit}
{fr: bégayé, bredouillé}
{en: mumbled, stuttered, stammered}

§ bãlbãiri/bãlbãire (bãl-bã-í-ri) sf bãlbãiri (bãl-bã-írĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva bãlbãeashti; dãrdãriri, bãndurari, gugurari, fãrfãliri, bãbãliri, ngulishari, gonghisiri
{ro: acţiunea de a bolborosi, de a bâlbâi; bolborosire, bâlbâire}
{fr: action de bredouiller, de bégayer; bredouillement}
{en: action of mumbling, of stuttering, of stammering}

§ bãbã-lescu2 (bã-bã-lés-cu) vb IV bãbãlii (bã-bã-líĭ), bãbãleam (bã-bã-leámŭ), bãbãlitã (bã-bã-lí-tã), bãbãliri/bãbãlire (bã-bã-lí-ri) – (unã cu bãlbãescu)
ex: chirturi, bãbãli paplu

§ bãbãlit2 (bã-bã-lítŭ) adg bãbãlitã (bã-bã-lí-tã), bãbãlits (bã-bã-lítsĭ), bãbãliti/bãbãlite (bã-bã-lí-ti) – (unã cu bãlbãit)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

balconi/balcone

balconi/balcone (bal-có-ni) sf balconj (bal-cónjĭ) – unã soi di cirdachi tsi easi (prit unã ushi) nafoarã di stizma-a casãljei, mãrdzinitã di-aradã di-unã pãrmãclãchi tsi ncheadicã cãdearea-a omlui; cirdachi
{ro: balcon}
{fr: balcon}
{en: balcony}
ex: bãnam tu-unã casã cu balconi; alinã-ti pi balconi; feata shidea pi balconi; sh-mutã ocljilj cãtrã la balconi

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

bishcã

bishcã (bísh-cã) sf bishchi/bishche (bísh-chi) – unã balã di peatitsi (unã cumatã di lemnu i di os, un cucean di misur, etc.), dit un agioc di ficiurits (cu bishca), tsi easti aguditã cu shcoplu di-un ficior tsi va s-u bagã tu-unã guvã, sh-alantsã ficiori tsi nu vor s-lu-alasã shi caftã s-lu ncheadicã; bicicã, poarcã, gugi, gotcã, cotcã
{ro: poarca (de la un joc de copii)}
{fr: une balle (un morceau de bois, morceau d’os, etc.) qui fait partie d’un jeu d’enfants}
{en: a ball (a piece of wood or bone, etc.) that is a part of a children’s game}

§ bicicã (bícĭ-cã) sf bicichi/biciche (bícĭ-chi) – (unã cu bishcã)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

calcu

calcu (cál-cu) (mi) vb I cãlcai (cãl-cáĭ), cãlcam (cãl-cámŭ), cãlcatã (cãl-cá-tã), cãlcari/cãlcare (cãl-cá-ri) – bag ciciorlu pri tsiva icã iuva tu-un loc; alag locuri; mi duc, trec, yin la cariva, etc.
(expr:
1: l-calcu (un om, un loc, unã hoarã, unã fumealji, etc.) = (i) mi duc la un om, dau iurusi (nãvalã) pristi un loc; (ii) lu mprad (l-fur, lu nduchescu, l-tirãnsescu, lu-avin, etc.) omlu icã lu mprad loclu (hoara, fumealja, etc.);
2: nj-calcu pri inimã (ma-l fac un lucru) = (l-fac un lucru) cu zori, cu tuti cã nu vream (s-lu fac);
3: nj-calcu zborlu dat (giuratlu, nomlu, leadzea, etc.) = nu-l fac lucrul ashi cum nj-am datã zborlu (cum am faptã giuratlu, cum u caftã nomlu, etc.);
4: calcu ciciorlu = u tsãn unã, mi ngrec, tra si s-facã cum voi mini;
5: calcu pri ungljili di la cicioari = imnu pe-agalea sh-nu fac vãrnu vrondu tra s-nu mi avdã cariva;
6: l-calcu pri cicior = lj-fac tsiva tsi nu lu-ariseashti dip, tsi-l cãrteashti multu;
7: calcu stranjili = dau cu herlu caldu di cãlcari pristi stranjili sufrusiti (di-aradã dupã lari) tra s-li ischedz;
8: lj-calcu cu ocljul (ocljilj) = lj-fac semnu cu ocljul;
9: lj-calcu pirifanja = l-cãtãdixescu, l-fac s-lji scadã tinjia, lj-frãngu nãrli;
10: calcu pi urma-a lui = hiu ca el, li fac lucrili ashi cum li fatsi el;
11: calcu cu ndreptul = nchisescu ghini un lucru, va-nj njargã lucrul ambar;
12: calcu cu nastãngul, calcu strãmbu = nu lu nchisescu ghini lucrul, nu va-nj njargã ambar;
13: (alag di) nu ved iu calcu = alag multu agonja, fãrã s-mutrescu di-unã parti i di-alantã;
14: mi calcã unã stihii, unã fandazmã = nj-fatsi vizitã unã stihii sh-nj-arucã-amãyi, mi mãyipseashti;
15: calcu pri “dzatsi” (anj) = ncljish “noauãlji” anj; nchisescu andzatsilea an;
16: l-calcu pi gushi = lj-bag zori, l-furtsedz s-facã tsiva;
17: mi calcã la imnari (la nvitsãturã, etc.) = mi-astreatsi la imnari (la nvitsãturã, etc.);
18: calcu tu pitã = fac unã mari glãrimi;
18: mi calcã calea = nj-si caftã (nj-si cadi) tra s-lu fac mini lucrul;
19: nu calcu mpadi (di harauã, di pirifanji, etc.) = mi hãrsescu multu di multu; nu shtiu tsi s-fac di-ahãntã harauã; nu mi ncap stranjili, nu mi ncapi casa (loclu, etc.) di harauã)
{ro: călca, păşi, cutreiera, etc.}
{fr: mettre les pieds sur; marcher, parcourir; passer, fouler aux pieds, etc.}
{en: step on, trample, tread, crush, travel all over, etc.}
ex: pi ficiorlu-al tadi, l-cãlcã unã cherã; tuts muntsãlj lj-am cãlcatã (alãgatã); cãrvãnarlu cãlcã
(expr: alãgã, dusi prit) loc multu; prumuveara, ficiorlu va calcã tu (s-dutsi tu, intrã tu) yinghits

(expr: va ncljidã 19 anj); va vã cãlcãm
(expr: yinim la voi) cãndu nu va shtits; s-nu-ts caltsi
(expr: s-nu-ts arniseshti) giuratlu; s-nu-sh calcã (si sh-lu tsãnã) zborlu dat; Gardani cãlcã ciciorlu
(expr: sã ngricã); arbineshlji lã cãlcarã
(expr: nãpãdirã tu, mprãdarã) loclu; ti ncljinash la turcu? ma-arãu va ti calcã
(expr: tirãnseascã, nducheascã, avinã); nu lj-avea cãlcatã pirifanja
(expr: nu lj-avea cãtãdixitã, nu l-avea frãmtã nãrli, nu lj-avea faptã s-lã scadã tinjia); pi Giuvara sã-l cãlcãm
(expr: s-lu mprãdãm); s-cãlcãm
(expr: s-lu mprãdãm) astarã amirãlu; furlji nã cãlcarã
(expr: nã mprãdarã) cãrvanea; calcã-lj stranjili
(expr: ischeadzã-lj stranjili sufrusiti cu herlu caldu); calcã-nj cãmeasha cã va mi duc la bisearicã; calcã pri urma-a tatã-sui
(expr: easti, fatsi ca tatã-su; ari tuti hãrli shi huili a lui); lj-cãlcã
(expr: featsi semnu) cu ocljul a tatã-sui; noaptea nã calcã
(expr: nã vinji oaspi sh-nã mãyipsi) cãti unã aumbrã; calcã-l pri cicior
(expr: fã-lj tsiva tsi nu lu-ariseashti dip, tsi-l cãrteashti multu); cãlcãnda pri ungljili di cicioari
(expr: imnãndalui pe-agalea fãrã s-fac vrondu); pi tini ti calcã calea
(expr: a tsia tsã si caftã, tsã si cadi tra) s-ti duts cã eshti ma njica

§ cãlcat (cãl-cátŭ) adg cãlcatã (cãl-cá-tã), cãlcats (cãl-cátsĭ), cãlcati/cãlcate (cãl-cá-ti) – (lucru) pri cari cariva sh-bãgã ciciorlu; (lucru, loc) apitrusit cu ciciorlu; etc.
{ro: călcat, păşit, cutreierat, etc.}
{fr: mis les pieds sur; marché, foulé, écrasé, foulé aux pieds, etc.}
{en: stepped on, trampled, trod, crushed, travelled all over, etc.}
ex: fesea cãlcatã (ndreaptã cu herlu caldu di cãlcari)

§ cãlcari/cãlcare (cãl-cá-ri) sf cãlcãri (cãl-cắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva calcã i easti cãlcat
{ro: acţiunea de a călca, de a păşi, de a cutreiera, etc.; călcare, păşire, cutreierare, etc.}
{fr: action de mettre les pieds sur; de marcher, de parcourir; de passer, de fouler aux pieds, etc.}
{en: action of stepping on, of trampling, of treading, of crushing, of traveling all over, etc.}

§ nicãlcat (ni-cãl-cátŭ) adg nicãlcatã (ni-cãl-cá-tã), nicãlcats (ni-cãl-cátsĭ), nicãlcati/nicãlcate (ni-cãl-cá-ti) – tsi nu easti cãlcat; (loc) tsi nu easti alãgat (cutriyirat, mprãdat, etc.)
{ro: necălcat, nepăşit, necutreierat, neprădat, etc.}
{fr: qui n’a pas été exploré (pillé), etc.}
{en: which is not stepped on (trampled, crushed, travelled all over, etc.)}
ex: loc nicãlcat di om (pri iu nu-ari alãgatã omlu); pãduri nicãlcatã (pri cari nu-ari cãlcatã cicior di om); nicãlcatã nu-i pãduri; mizii-ascãpã cãrvãnjli nicãlcati (tra s-nu hibã mprãdati); n poartã-s erghi mãri, shi nicãlcati

§ nicãl-cari/nicãlcare (ni-cãl-cá-ri) sf nicãlnicãri (ni-cãl-cắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu easti cãlcat
{ro: acţiunea de a nu călca, de a nu păşi, de a nu cutreiera, etc.}
{fr: action de ne pas mettre les pieds sur; de ne pas marcher, de ne pas parcourir; de ne pas passer, de ne pas fouler aux pieds, etc.}
{en: action of not stepping on, of not trampling, of not treading, of not crushing, of not traveling all over, etc.}
ex: trã nicãlcarea a pãniljei a domnu-sui (trã sibepea cu cari fu mbistimen (pisto) a domnului tri cari lucra)

§ cãlcãturã1 (cãl-cã-tú-rã) sf cãlcãturi (cãl-cã-túrĭ) – soea cu cari calcã omlu cãndu imnã; urmã, tor, imnatic; cãlcarea-a stranjilor cu herlu caldu
{ro: călcătură, pas}
{fr: pas; repassage}
{en: step; cloth ironing}

§ paracalcu (pá-ra-cál-cu) vb I paracãlcai (pá-ra-cãl-cáĭ), paracãlcam (pá-ra-cãl-cámŭ), paracãlcatã (pá-ra-cãl-cá-tã), paracãlcari/paracãlcare (pá-ra-cãl-cá-ri) – calcu strãmbu (arunic, mi ncheadic, etc.); (fig: paracalcu = fac unã alatusi, alãtusescu, stipsescu)
{ro: călca greşit, aluneca}
{fr: faire un faux pas, glisser}
{en: stumble, slip}
ex: s-paracãlca (fig: s-alãtusea) vãr; paracãlcai (feci alatusi) la-aestu grai

§ paracãlcat (pá-ra-cãl-cátŭ) adg paracãlcatã (pá-ra-cãl-cá-tã), paracãlcats (pá-ra-cãl-cátsĭ), paracãlcati/paracãlcate (pá-ra-cãl-cá-ti) – cari cãlcã strãmbu
{ro: care a călcat greşit, alunecat}
{fr: qui a fait un faux pas, qui a glissé}
{en: stumbled, slipped}

§ paracãlcari/paracãlcare (pá-ra-cãl-cá-ri) sf paracãlcãri (pá-ra-cãl-cắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva paracalcã
{ro: acţiunea de a călca greşit, de a aluneca}
{fr: action de faire un faux pas, de glisser}
{en: action of stumbling, of slipping}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

cheadicã

cheadicã (chĭá-di-cã) sf cheadits (chĭá-ditsĭ) – atsea tsi caftã s-adarã tsiva (s-bagã un ambodyiu) ca un lucru si nu s-facã; atsea tsi fatsi lucrul tra s-nu s-adarã; atsea tsi s-fatsi cãndu s-bagã ciciorlu dinãpoea (dinintea) omlui (tra s-lu facã s-cadã cu imnarea i pindzearea); hãlatea tsi fatsi s-astãmãtseascã un lucru tsi s-minã; ambodyiu, ambod, biducljauã, pirducljauã, purducljauã
{ro: piedică, obstacol}
{fr: entrave, obstacle, croc-en-jambe}
{en: obstacle, trip (to fall)}
ex: cati cheadicã trã ghini; nj-bãgã cheadicã (purducljauã) cu ciciorlu sh-cãdzui

§ chedicã (chĭé-di-cã) sf chedits (chĭé-ditsĭ) – (unã cu cheadicã)
ex: nu-nj fu bunã chedica

§ ncheadic (nchĭá-dicŭ) (mi) vb I nchidicai (nchi-di-cáĭ), nchidicam (nchi-di-cámŭ), nchidicatã (nchi-di-cá-tã), nchidi-cari/nchidicare (nchi-di-cá-ri) – mi-agudescu cu ciciorlu di tsiva tsi-nj sta n cali (cari poati s-mi facã s-cad); bag cheadits tra s-nu s-facã un lucru; cheadic, ancheadic, ãncheadic, scundipsescu, ambudyisescu, mbudyisescu, ambutsescu, mbutsescu, mbudhuescu;
(expr:
1: lu ncheadic (s-facã tsiva) = lu-ambuyisescu pri cariva (lj-bag cheadits, l-tsãn, nu lu-alas) tra sã-sh facã lucrul (s-fugã di iuva, etc.);
2: mi ncheadic di cariva = dau di cariva, lu-astãmãtsescu n cali;
3: ncheadic (leg) calu = leg ciciorlu a calui di tsiva tra s-nu s-minã dit loc, s-nu fugã;
4: mi ncheadic tu zburãri; nji sã ncheadicã limba = bãbãlescu, gonghisescu, nj-s-acatsã limba cãndu zburãscu;
5: di nchidicarealui = agioc di ficiurits)
{ro: împiedeca}
{fr: empêcher, entraver}
{en: hamper, hinder, impede, put obstacles}
ex: s-nu sã ncheadicã tsiva tu alãgari; calu sã nchidicã (s-agudi cu ciciorlu di tsiva cãndu imna n cali); nchidicats caljlji
(expr: ligats-lã cicioarli a caljlor di tsiva tra s-nu fugã); ahiurhi limba si-lj si ncheadicã
(expr: s-bãbãleascã); iu mi duc di nãsã mi ncheadic

(expr: dau di nãsã, u-astãmãtsescu)

§ nchidicat (nchi-di-cátŭ) adg nchidicatã (nchi-di-cá-tã), nchidicats (nchi-di-cátsĭ), nchidicati/nchidicate (nchi-di-cá-ti) – tsi-lj s-ari bãgatã cheadits; tsi cãdzu mpadi cã-lj si bãgã unã cheadicã; chidicat, anchidicat, ãnchidicat, scundipsit, ambudyisit, mbudyisit, ambutsit, mbutsit, mbudhuit
{ro: împiedecat}
{fr: empêché, entravé}
{en: hampered, hindered, impeded}

§ nchidicari/nchidicare (nchi-di-cá-ri) sf nchidicãri (nchi-di-cắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva bagã cheadits (cãndu cariva si ncheadicã i cãndu-lj si bagã) cheadits; chidicat, anchidicari, ãnchidicari, scundipsiri, ambudyisiri, mbudyisiri, ambutsiri, mbutsiri, mbudhuiri
{ro: acţiunea de a împiedeca; împiedecare, obstacol}
{fr: action d’empêcher, d’entraver; empêchement}
{en: action of hampering, of hindering, of impeding; impediment}

§ nchidicãturã (nchi-di-cã-tú-rã) sf nchidicãturi (nchi-di-cã-túrĭ) – atsea tsi s-ari faptã cãndu cariva fu nchidicat; cheadicã tsi-lj s-ari bãgatã a unui (tra s-lu facã s-cadã); nchidicari, cheadicã, biducljauã, pirducljauã, purducljauã, ambod-yiu, ambod;
(expr: (am) nchidicãturi = (am) lucri, stranji, pleacichi, cãrãndii)
{ro: împiedicătură}
{fr: entrave, croc-en-jambe}
{en: trip (to fall)}
ex: am niscãnti nchidicãturi (cheadits) cari mi tsãn; am multi nchidicãturi (fig: lucri, stranji) trã purtari

§ cheadic (chĭá-dicŭ) (mi) vb I chidicai (chi-di-cáĭ), chidicam (chi-di-cámŭ), chidicatã (chi-di-cá-tã), chidicari/chidicare (chi-di-cá-ri) – (unã cu ncheadic)
ex: s-cheadicã (si ncheadicã) puljanlu di un prag

§ chidicat (chi-di-cátŭ) adg chidicatã (chi-di-cá-tã), chidicats (chi-di-cátsĭ), chidicati/chidicate (chi-di-cá-ti) – (unã cu nchidicat)

§ chidicari/chidicare (chi-di-cá-ri) sf chidicãri (chi-di-cắrĭ) – (unã cu nchidicari)

§ ancheadic (an-chĭá-dicŭ) (mi) vb I anchidicai (an-chi-di-cáĭ), anchidicam (an-chi-di-cámŭ), anchidicatã (an-chi-di-cá-tã), anchidicari/anchidicare (an-chi-di-cá-ri) – (unã cu ncheadic)

§ anchidicat (an-chi-di-cátŭ) adg anchidicatã (an-chi-di-cá-tã), anchidicats (an-chi-di-cátsĭ), anchidicati/anchidicate (an-chi-di-cá-ti) – (unã cu nchidicat)

§ anchidicari/anchidicare (an-chi-di-cá-ri) sf anchidicãri (an-chi-di-cắrĭ) – (unã cu nchidicari)

§ ãncheadic (ãn-chĭá-dicŭ) (mi) vb I ãnchidicai (ãn-chi-di-cáĭ), ãnchidicam (ãn-chi-di-cámŭ), ãnchidicatã (ãn-chi-di-cá-tã), ãnchidicari/ãnchidicare (ãn-chi-di-cá-ri) – (unã cu ncheadic)

§ ãnchidicat (ãn-chi-di-cátŭ) adg ãnchidicatã (ãn-chi-di-cá-tã), ãnchidicats (ãn-chi-di-cátsĭ), ãnchidicati/ãnchidicate (ãn-chi-di-cá-ti) – (unã cu nchidicat)

§ ãnchidicari/ãnchidicare (ãn-chi-di-cá-ri) sf ãnchidicãri (ãn-chi-di-cắrĭ) – (unã cu nchidicari)

§ discheadic (dis-chĭá-dicŭ) (mi) vb I dischidicai (dis-chi-di-cáĭ), dischidicam (dis-chi-di-cámŭ), dischidicatã (dis-chi-di-cá-tã), dischidicari/dischidicare (dis-chi-di-cá-ri) – dizleg ciciorlu a calui tsi lu-aveam ligatã di tsiva tra s-nu s-minã dit loc, s-nu fugã;
(expr: lji si discheadicã limba = lji si dizligã limba, nchiseashti sã zburascã, nu mata sta ca mutlu)
{ro: dezpiedica}
{fr: enlever les entraves}
{en: untie leg of a horse}
ex: discheadicã gumarlu; l-dischidicai calu sh-lu-alãsai s-pascã ileftir

§ dischidicat (dis-chi-di-cátŭ) adg dischidicatã (dis-chi-di-cá-tã), dischidicats (dis-chi-di-cátsĭ), dischidica-ti/dischidicate (dis-chi-di-cá-ti) – tsi-lj s-ari dizligatã ciciorlu
{ro: dezpiedicat}
{fr: avec les entraves enlevées}
{en: with the leg untied}

§ dischidicari/dischidicare (dis-chi-di-cá-ri) sf dischidicãri (dis-chi-di-cắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un cal (gumar) easti dischidicat
{ro: acţiunea de a dezpiedica; dezpiedicare}
{fr: action d’enlever les entraves}
{en: action of untying leg of a horse}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

cotcã2

cotcã2 (cót-cã) sf pl(?) – unã balã di peatitsi (unã cumatã di lemnu i di os, un cucean di misur, etc.), dit agioclu di ficiurits “cotcã, i cu poarca”, tsi easti aguditã cu shcoplu di-un ficior tsi va s-u bagã tu-unã guvã, sh-alantsã ficiori tsi nu vor s-lu-alasã shi caftã s-lu ncheadicã; gotcã, poarcã, bishcã, gugi
{ro: poarca (de la un joc de copii)}
{fr: une balle (un morceau de bois, morceau d’os, etc.) qui fait partie d’un jeu d’enfants}
{en: a ball (a piece of wood or bone, etc.) that is a part of a children’s game}
ex: s-agiuca cotcã (cu poarca) tu padi

§ gotcã (gót-cã) sf pl(?) – (unã cu cotcã)
ex: canda mprãnjeshti gotca (poarca)

§ gugi2 (gúgĭŭ) sm gugeanj (gu-gĭánjĭ) – (unã cu cotcã2)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

cutsut

cutsut (cu-tsútŭ) sn cutsuti/cutsute (cu-tsú-ti) – hãlati cu cari s-talji lucri (pãni, carni, cãrtsã, etc.) faptã di-aradã di-unã lipidã nturyisitã ghini (trã tãljari) sh-unã mãneari (trã tsãneari cu mãna); cãtsut, lipidã, custurã, curtelã;
(expr:
1: suntu pri cutsuti = nu s-vor dip, s-aurãscu multu, suntu dushmanj tsi nu pot si mbuneadzã shi caftã si-sh facã cãt ma multu-arãu;
2: bag cutsut = fac mãchelj, mãchilipsesu, gilitipsescu, vatãm;
3: am pãnea sh-cutsutlu tu mãnã = aum tutã putearea s-fac tsi voi, nu poati s-mi ncheadicã vãrnu;
4: lj-bag cutsutlu la gushi = lj-bag multã zori sh-nu-ari tsi s-facã, va s-adarã tsi-lj caftu mini;
5: nj-agiundzi cutsutlu la os; mi-aflu pri lipida (muclja) di cutsut = cãdzurã bileadzlji pri mini, u-am multu zori sh-agiumshi aclo iu va fac atsea tsi nu vream dip ta s-fac;
6: nj-da (nj-intrã, aduchescu) un cutsut tu inimã = am unã mari dureari)
{ro: cuţit}
{fr: couteau}
{en: knife}
ex: lj-intrã cutsutlu tu hicat; a cutsutlui nu-lj si da cu bushlu; dzua tutã pri cutsuti eara
(expr: si ncãcea, s-alumta cu multã urã); turtsãlj va bagã cutsut

§ cãtsut (cã-tsútŭ) sn cãtsuti/cãtsute (cã-tsú-ti) – (unã cu cutsut)
ex: nu-lj sunt zboarã ma cutsãti; lo hiljlu di-amirã cãtsutlu ta s-lu talji puljlu

§ cutsutic (cu-tsu-tícŭ) sn cutsuti-tsi/cutsutitse (cu-tsu-tí-tsi) – cutsut njic
{ro: cuţitaş}
{fr: petir couteau}
{en: small knife}

§ cutsutash (cu-tsu-táshĭŭ) sn cutsuta-shi/cutsutashe (cu-tsu-tá-shi) – (unã cu cutsutic)

§ cutsutici (cu-tsu-tícĭŭ) sn cutsutici/cutsutice (cu-tsu-tí-ci) – (unã cu cutsutic)
ex: trapsi apoea cutsuticilu shi-lj tãlje limba

§ curtelã (cur-té-lã) sf curteli/curtele (cur-té-li) – cutsut mari
{ro: cuţit mare}
{fr: grand couteau}
{en: big knife}

§ cãtsutar (cã-tsu-tárŭ) sm, sf adg cãtsutarã (cã-tsu-tá-rã), cãtsutari (cã-tsu-tárĭ), cãtsuta-ri/cãtsutare (cã-tsu-tá-ri) – atsel tsi fatsi i vindi cutsuti; cutsãtar, cutsitar

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn