{ro: acţiunea de a încăpea, de a conţine, de a avea loc, de a include; încăpere, conţinere, includere}
{fr: action de contenir, d’avoir place, d’inclure}
{en: action of containing, of finding room, of going into, of enclosing}

§ ncãpãtor (ncã-pã-tórŭ) adg ncãpãtoari/ncãpãtoare (ncã-pã-tŭá-ri), ncãpãtori (ncã-pã-tórĭ), ncãpãtoari/ncãpãtoare (ncã-pã-tŭá-ri) – tsi easti mari shi ncap multi lucri tu el; tsi easti mari (ahãt cãt lipseashti) tra s-lji ncapã ntreg un lucru tsi-l vrem nuntru; tsi easti largu tra s-poatã s-treacã un lucru prit el; ãncãpãtor
{ro: încăpător}
{fr: large, spatieux}
{en: large, spacious}

§ ncãpãturã (ncã-pã-tú-rã) sf ncãpãturi (ncã-pã-túrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu bãgãm un lucru tu tsiva tsi lu ncapi; ncãpeari
{ro: încăpere}
{fr: action de contenir}
{en: action of containing}

§ ãncap (ãn-cápŭ) vb II ãncãpui (ãn-cã-púi), ãncãpeam (ãn-cã-peámŭ), ãncãputã (ãn-cã-pú-tã), ãncãpeari/ãncãpeare (ãn-cã-peá-ri) – (unã cu ncap)

§ ãncãput (ãn-cã-pútŭ) adg ãncãputã (ãn-cã-pú-tã), ãncãputs (ãn-cã-pútsĭ), ãncãputi/ãncãputi (ãn-cã-pú-ti) – (unã cu ncãput)

§ ãncãpeari/ãncãpeare (ãn-cã-peá-ri) sf ãncãperi (ãn-cã-péri) – (unã cu ncãpeari)

(expr: cãt s-lj-agiungã, cãt loc va s-lja sãrma tu stumahi)?; cãndu mi minduescu cãt lucru am, mi-acatsã heavra
(expr: canda lãndzidzãscu); acãtsat casã
(expr: loat casã cu nichi)?; pri mini mi-acatsã
(expr: ãnchisi s-mi doarã) tu lingurici; li mãcã! si-lj s-acatsã!
(expr: s-lj-armãnã tu grumadz); cu nãs nu putem s-n-acãtsãm
(expr: s-nã ncãrligãm, s-nã nciupãm; s-n-acãtsãm la ntreatsiri); acãtsã
(expr: cãdzu greauã) eapa cu nãs; mi-acãtsai
(expr: dada-nj cãdzu greauã cu mini) tru paranomãlj; nu lu-acatsã mintea
(expr: nu-achicãseashti, nu aducheashti); s-acãtsã
(expr: sicã, dãmlusi) di mãnj sh-di cicioari; lu-acatsã
(expr: ãlj sta ghini) armatli; lj-acãtsã ghini
(expr: vidzu hãiri cu) minciuna; lãili stranji mi-acatsã
(expr: nj-sta ghini); apa nu lu-avea acãtsatã
(expr: nu lj-avea faptã ghini); mi-acatsã
(expr: mi fatsi s-vom) amarea; bãgarã s-acatsã aloaturli trã numtã
(expr: si sã ndreagã trã numtã); lu-acãtsarã dratslji di ureclji
(expr: s-nãiri multu, s-inãtusi multu, timusi multu); s-avea acãtsatã di peri
(expr: s-avea ncãrligatã, nciupatã); muljari tsi lj-acatsã mãna di tuti
(expr: shtii s-facã multi lucri, cu mãsturilji, lishor sh-cum lipseashti); s-afirea s-nu lj-acatsã luna
(expr: s-nu-agiungã noaptea-amãnat); nu lu-acãtsa loclu
(expr: nu putea si sta tu-un loc; nu-l tsãnea, nu lu-avea loclu); zboarãli a tali acãtsarã loc
(expr: avurã griutati, featsirã lucrul tsi lipsea); nj-spunea cã la izvur acãtsarã feata aestã
(expr: u ncãlicarã, u-ambãirarã); cãldãrusha easti-acãtsatã
(expr: s-arsi pri foc) cu lapti; biu unã scafã di yin shi lu-acãtsã
(expr: lu-andrãlãsi, l-featsi sã-lj yinã mintsãli deavãrliga, lu mbitã); cum lu vidzu, acãtsã guvili
(expr: s-ascumsi); easti acãtsat cu mãyii
(expr: lj-si featsirã mãyi) di nu easti ghini; etc. etc.

§ acãtsat (a-cã-tsátŭ) adg acãtsatã (a-cã-tsá-tã), acãtsats (a-cã-tsátsĭ), acãtsati/acãtsate (a-cã-tsá-ti) – harea tsi u-ari un tsi easti acãtsat; tsi easti bãgat tu mãnã; loat, apucat, apcat, spindzurat, nchisit, etc.
{ro: agăţat, prins, ocupat}
{fr: accroché, attrapé, saisi, occupé}
{en: caught, occupied, started}
ex: suntu acãtsati (loati) cãljurli; cu mãnjli acãtsati (di lucru); ficiori acãtsats
(expr: a curi dadã avea cãdzutã greauã) Sãmbãta; tsi-ai di cãntsã acãtsat (mãrãnat)?

§ acãtsari/acãtsare (a-cã-tsá-ri) sf acãtsãri (a-cã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu acatsã cariva icã s-acatsã tsiva; loari, apucari, apcari, spindzurari, nchisiri, etc.
{ro: acţiunea de a agăţa, de a prinde, de a ocupa; agăţare, prindere, ocupare}
{fr: action d’accrocher, d’attraper, de saisir, d’occuper}
{en: action of catching, of occupying, of starting}
ex: nã acãtsam cu acãtsarea; tãmbarea vrea acãtsari (spindzurari di penurã)

§ neacãtsat (nea-cã-tsátŭ) adg neacãtsatã (nea-cã-tsá-tã), neacãtsats (nea-cã-tsátsĭ), neacãtsati/neacãtsate (nea-cã-tsá-ti) – tsi nu easti acãtsat; tsi nu-ari lucru; niloat, neapucat, nispindzurat, ninchisit, etc.
{ro: care nu este agăţat (prins, ocupat); neagăţat}
{fr: qui n’est pas pris, qui ne pas attrapé; inoccupé, chômeur}
{en: who is not caught (occupied); unemployed}
ex: ãl leagã di doi calj neacãtsats (tsi nu eara acãtsats; dit irghilii); easti neacãtsat (nu-ari lucru, shadi tutã dzua)

§ neacãtsari/neacãtsare (nea-cã-tsá-ri) sf neacãtsãri (nea-cã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu-acatsã icã nu s-acatsã tsiva; niloari, neapucari, nispindzurari, ninchisiri, etc.
{ro: acţiunea de a nu agăţa, de a nu prinde, de a nu ocupa}
{fr: action de ne pas attraper, de ne pas saisir, de ne pas occuper}
{en: action of not catching, of not occupying, of not starting}

§ acãtsãturã (a-cã-tsã-tú-rã) sf acãtsãturi (a-cã-tsã-túrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva acatsã tsiva; atsea tsi ari acãtsatã un; apucãturã, hui, tabieti, nvets, hãri (uruti), etc.; (fig: acãtsãturã = (i) stihimã; (ii) itii, sibepi, furnjii; (iii) alatusi, nindriptati)
{ro: agăţătură, nărav}
{fr: prise, (mauvaise) manière}
{en: catch, grasp, bad habit}
ex: lj-aflai unã acãtsãturã (fig: furnjii)

§ discats (dis-cátsŭ) (mi) vb I discãtsai (dis-cã-tsáĭ), discãtsam (dis-cã-tsámŭ), discãtsatã (dis-cã-tsá-tã), discãtsari/discãtsare (dis-cã-tsá-ri) – scot (ljau, dipun, etc.) un lucru di-aclo iu easti acãtsat (spindzurat);
(expr: hiu discãtsat = nu-am lucru)
{ro: desprinde (un lucru de unde este agăţat)}
{fr: décrocher}
{en: unhook, take down}
ex: discatsã-nj giuplu di pi penurã

§ discãtsat (dis-cã-tsátŭ) adg discãtsatã (dis-cã-tsá-tã), discãtsats (dis-cã-tsátsĭ), discãtsati/discãtsate (dis-cã-tsá-ti) – (lucru) tsi easti scos di-aclo iu eara acãtsat; (loclu) di iu easti loat un lucru spindzurat; fui discãtsat
(expr: nu-avui lucru) tutã veara
{ro: desprins (de unde este agăţat)}
{fr: décroché}
{en: unhooked, taken down}

§ discãtsari/discãtsare (dis-cã-tsá-ri) sf discãtsãri (dis-cã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-discatsã un lucru
{ro: acţiunea de a desprinde (un lucru de unde este agăţat)}
{fr: action de décrocher}
{en: action of unhooking, of taking down}

§ lavdu (láv-du) (mi) vb I lãvdai (lãv-dáĭ), lãvdam (lãv-dámŭ), lãvdatã (lãv-dá-tã), lãvdari/lãvdare (lãv-dá-ri) – (unã cu alavdu)

§ lãvdat (lãv-dátŭ) adg lãvdatã (lãv-dá-tã), lãvdats (lãv-dátsĭ), lãvdati/lãvdate (lãv-dá-ti) – (unã cu alãvdat)
ex: sh-eara trei masturi lãvdats

§ lãvdari/lãvdare (lãv-dá-ri) sf lãvdãri (lãv-dắrĭ) – (unã cu alãvdari)
ex: nu ncap lãvdãri

§ alãvdãciuni/alãvdãciune (a-lãv-dã-cĭú-ni) sf alãvdãciunj (a-lãv-dã-cĭúnjĭ) – (unã cu alavdã)

§ alãvdãturã (a-lãv-dã-tú-rã) sf alãvdãturi (a-lãv-dã-túrĭ) – (unã cu alavdã)

§ alãvdos (alãv-dósŭ) sm, sf, adg alãvdoasã (a-lãv-dŭá-sã), alãvdosh (a-lãv-dóshĭ), alãvdoasi/alãvdoase (a-lãv-dŭá-si) – tsi s-alavdã; tsi lu-arãseashti si s-alavdã multu; alãvdãtor, fudul, fãlos, pirifan, ãndãrlu, tartares, tartabes
{ro: lăudăros}
{fr: louangeur, fanfaron, vantard}
{en: bragging, boasting}
ex: nune shcrete, shi alãvdos (pirifan)!; bre alãvdoase (tsi ti-arãseashti s-ti-alavdzã)!

§ alãvdãtor (a-lãv-dã-tórŭ) sm, sf, adg alãvdãtoari/alãvdãtoare (a-lãv-dã-tŭá-ri), alãvdãtori (a-lãv-dã-tórĭ), alãvdãtoari/alãvdãtoare (a-lãv-dã-tŭá-ri) – (unã cu alãvdos)

1: harea tsi u-ari atsel tsi easti anapud (sh-cari fatsi lucrili anapuda); anapudilji, anapudzãlji, anãpudzãlji;
2: tihi anapudã; tihi oarbã; tihi lai; anapudilji, nitihi
{ro: îndărătnicie; ghinion}
{fr: esprit de travers; caprice; guignon, adversité}
{en: stubborness, awkward temper; misfortune, bad luck}
ex: las s-chearã anãpudilja

§ anapudilji/anapudilje (a-na-pu-dhí-lji) sf anapudilj (a-na-pu-dhílj) – (unã cu anãpudilji)
ex: vidzush ahãntã anapudilji (tihi oarbã)

§ anapudzãlji/anapudzãlje (a-na-pu-dzã-lji) sf anapudzãlj (a-na-pu-dzãlj) – (unã cu anãpudilji)

§ anãpudzã-lji/anãpudzãlje (a-nã-pu-dzã-lji) sf anãpudzãlj (a-nã-pu-dzãlj) – (unã cu anãpudilji)

§ anãpudzãscu (a-nã-pu-dzắs-cu) vb IV anãpudzãi (a-nã-pu-dzắĭ), anãpudzam (a-nã-pu-dzámŭ), anãpu-dzãtã (a-nã-pu-dzắ-tã), anãpudzãri/anãpudzãre (a-nã-pu-dzắ-ri) – nu voi s-ascultu di vãr sh-fac mash tsi voi mini, dupã caplu-a meu; mi fac multu anapud; fac lucri strãmbi (anapuda)
{ro: îndărătnici, deveni neascultător}
{fr: devenir retif et turbulent}
{en: become disobedient, stubborn and turbulent}
ex: ficiorlji anãpu-dzãrã (s-featsirã anapudz) ca vãrnãoarã; zboarãli-a lui mi-anãpu-dzãrã (mi featsirã arãu) multu

§ anãpudzãt (a-nã-pu-dzắtŭ) adg anãpudzãtã (a-nã-pu-dzắ-tã), anãpudzãts (a-nã-pu-dzắtsĭ), anãpudzãti/anãpudzãte (a-nã-pu-dzắ-ti) – lucru tsi easti faptu anapuda; tsi s-poartã ca un om anapud; tsi fatsi lucrili ashi cum va el, fãrã s-ascultã di vãr
{ro: îndărătnic, neascultător, încăpăţânat}
{fr: bizarre, turbulent, retif}
{en: turbulent, obstinate, reckless}

§ anãpudzãri/anãpudzãre (a-nã-pu-dzắ-ri) sf anãpudzãri (a-nã-pu-dzắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva anãpudzashti
{ro: acţiunea de a se îndărătnici, de a deveni neascultător; îndărătnicire; destrăbălare, neruşinare}
{fr: action de devenir retif et turbulent; turbulence, contrariété, dévergondage}
{en: action of becoming disobedient, stubborn and turbulent; shamelessness}

{ro: acţiunea de a astupa; astupare}
{fr: action de boucher}
{en: action of plugging}

§ neastupat (neas-tu-pátŭ) adg neastupatã (neas-tu-pá-tã), neastupats (neas-tu-pátsĭ), neastupati/neastupate (neas-tu-pá-ti) – tsi nu s-ari ncljisã tra s-nu-alasã tsiva s-treacã; tsi nu-lj s-ari bãgatã un dop; nincljis, neacupirit
{ro: neastupat}
{fr: qui n’est pas bouché}
{en: which is not plugged}

§ neastupari/neastupare (neas-tu-pá-ri) sf neas-tupãri (neas-tu-pắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu s-astupã tsiva; nincljideari, neacupiriri, etc.
{ro: acţiunea de a nu astupa; neastupare}
{fr: action de ne pas boucher}
{en: action of not plugging}

§ astupãturã (as-tu-pã-tú-rã) sf astupãturi (as-tu-pã-túrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-astupã tsiva; loclu iu easti astupatã unã guvã (gurã, dishcljidzãturã, etc.); astupari
{ro: astupătură}
{fr: bouchage}
{en: plugging}

§ astupãtoari/astupãtoare (as-tu-pã-tŭá-ri) sf astupãtori (as-tu-pã-tórĭ) – lucrul (dop, peaticã, gumolj di carti, etc.) cu cari s-astupã unã guvã (gurã, dishcljidzãturã, etc.); stupãtoari, stuputor, dop, stupunã, stupumã
{ro: dop}
{fr: bouchon}
{en: plug}
ex: chirdui astupãtoarea (doplu)

§ stupãtoari/stupãtoare (stu-pã-tŭá-ri) sf stupãtori (stu-pã-tórĭ) – (unã cu astupãtoari)

§ stuputor (stu-pu-tórŭ) sn stuputoari/stuputoare (stu-pu-tŭá-ri) – (unã cu astupãtoari)

§ stupumã (stú-pu-mã) sf stupumi/stupume (stú-pu-mi) – (unã cu astupãtoari)

§ stupunã (stú-pu-nã) sf stupuni/stupune (stú-pu-ni) – (unã cu astupãtoari)

§ distup (dis-tupŭ) (mi) vb I distupai (dis-tu-páĭ), distupam (dis-tu-pámŭ), distupatã (dis-tu-pá-tã), distupari/distupare (dis-tu-pá-ri) – scot atsea (dop, cep, cãpachi, etc.) cu cari easti astupatã guva di la un lucru (botsã, buti, vas, tengiri, etc.); scot lucrili tsi-astupã un sulinar; fac unã guvã tu-un lucru tra s-alas s-easã dit el (s-curã nafoarã) atsea tsi s-aflã ncljisã nuntru; disfac, dishcljid, dizvilescu, etc.;
(expr:
1: nj-distup urecljili = caftu s-avdu tsi si zburashti;
2: nj-distup gura = nchisescu sã zburãscu, di-aclo iu nu-nj dzãtseam un zbor)
{ro: destupa, deschide}
{fr: déboucher, défoncer}
{en: uncork, open, unplug}
ex: distupats (scutets doplu, dishcljidets) tuti botsli di yin; tora distupã (scoati doplu, dishcljidi) lãyinlu cu untulemnu; s-trapsi azvarna-azvarna, distupã butea shi ea s-guli; distupã (scoati tsi au bãgati tra s-nu-asunã) chiprili; lj-si distuparã urecljili
(expr: nchisi s-avdã) sh-gura
(expr: nchisi sã zburascã)

§ distupat (dis-tu-pátŭ) adg distupatã (dis-tu-pá-tã), distupats (dis-tu-pátsĭ), distupati/distupate (dis-tu-pá-ti) – tsi-lj s-ari scoasã atsea cu cari easti astupatã guva di la un lucru; tsi-lj s-ari faptã unã guvã tra s-alasã s-easã (s-curã nafoarã) atsea tsi s-aflã ncljisã tu-un lucru; tsi fu gulit di lucrili tsi astupa un sulinar; disfaptu, dishcljis, dizvilit, etc.
{ro: destupat}
{fr: débouché, défoncé}
{en: uncorked, opened, unplugged}
ex: shidea fãrã arshini, distupatã (dizvilitã)

§ dis-tupari/distupare (dis-tu-pá-ri) sf distupãri (dis-tu-pắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-distupã tsiva; disfãtseari, disfatsiri, dishcljideari, dishcljidiri, dizviliri, etc.
{ro: acţiunea de a destupa, de a deschide; destupare}
{fr: action de déboucher, de défoncer}
{en: action of uncorking, of opening, of unplugging}

§ nidistupat (ni-dis-tu-pátŭ) adg nidistupatã (ni-dis-tu-pá-tã), nidistupats (ni-dis-tu-pátsĭ), nidistupati/nidistupate (ni-dis-tu-pá-ti) – tsi nu easti distupat; tsi easti nica astupat
{ro: destupat}
{fr: débouché, défoncé}
{en: uncorked, unopened, unplugged}
ex: bujanili nidistupati (nidishcljisi)

§ nidistupari/nidistupare (ni-dis-tu-pá-ri) sf nidistupãri (ni-dis-tu-pắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu s-distupã tsiva
{ro: acţiunea de a nu destupa, de a nu deschide; nedestupare}
{fr: action de ne pas déboucher, de ne pas défoncer}
{en: action of not uncorking, of not opening, of not unplugging}

{ro: învrednici, merita}
{fr: mériter, faire mériter, accorder en grâce; se rendre digne}
{en: be able to; deserve, merit}
ex: si vã axits (s-u aflats cu cali)

§ axit2 (ac-sítŭ) adg axitã (ac-sí-tã), axits (ac-sítsĭ), axiti/axite (ac-sí-ti) – tsi s-ari aspusã acshu s-facã tsiva; tsi ari aflatã cu cali s-facã tsiva; axiusit, axizit, ahãrzit, texiusit, cataxipsit
{ro: învrednicit}
{fr: mérité, rendu digne}
{en: been able to; deserved, merited}

§ axiri2/axire (ac-sí-ri) sf axiri (ac-sírĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu axeashti, axiusiri, axiziri, ahãrziri, texi-usiri, cataxipsiri
{ro: acţiunea de a învrednici, de a merita; învred-nicire}
{fr: action de mériter, de se faire mériter, de se rendre digne}
{en: action of being able to, of being worthy of, of deserving}

§ axiusescu (ac-si-u-sés-cu) (mi) vb IV axiusii (ac-si-u-síĭ), axiuseam (ac-si-u-seámŭ), axiusitã (ac-si-u-sí-tã), axiu-siri/axiusire (ac-si-u-sí-ri) – (unã cu axescu2)
ex: mi-axiusi (ahãrzi) Dumnidzã s-bãnedz

§ axiusit (ac-si-u-sítŭ) adg axiusitã (ac-si-u-sí-tã), axiusits (ac-si-u-sítsĭ), axiusiti/axiusite (ac-si-u-sí-ti) – (unã cu axit2)

§ axiusiri/axiusire (ac-si-u-sí-ri) sf axiusiri (ac-si-u-sírĭ) – (unã cu axiri2)

§ texiusescu (tec-si-u-sés-cu) vb IV texiusii (tec-si-u-síĭ), texiuseam (tec-si-u-seámŭ), texiusitã (tec-si-u-sí-tã), texiusiri/texiusire (tec-si-u-sí-ri) – (unã cu axescu2)
ex: hara s-avets shi s-vã hãrsits cã trã tsi cã texiusitã s-hits pãrintsãlj a aishtei hilji

§ texiusit (tec-si-u-sítŭ) adg texiusitã (tec-si-u-sí-tã), texiusits (tec-si-u-sítsĭ), texiusiti/texiusite (tec-si-u-sí-ti) – (unã cu axit2)

§ texiusiri/texiusire (tec-si-u-sí-ri) sf texiusiri (tec-si-u-sírĭ) – (unã cu axiri2)

§ axizescu (ac-si-zés-cu) vb IV axizii (ac-si-zíĭ), axizeam (ac-si-zeámŭ), axizitã (ac-si-zí-tã), axiziri/axizire (ac-si-zí-ri) – am hãri tsi mi fac vrut (cu tinjii) trã cariva (tsi va s-mi aibã); ahãrdzescu; am unã tinjii (pãhã); custisescu, fac
{ro: valora, merita, costa}
{fr: valoir, mériter, coûter}
{en: have a value, cost}
ex: om tsi nu axizeashti (fatsi, custiseashti, ahãrdzeashti) tsiva; cãt axizescu (fac, custisescu, ahãrdzescu)

§ axizit (ac-si-zítŭ) adg axizitã (ac-si-zí-tã), axizits (ac-si-zítsĭ), axiziti/axizite (ac-si-zí-ti) – tsi ari hãri tra s-hibã vrut di cariva; tsi ari tinjia (pãhãlu)…; ahãrdzit
{ro: valorat, meritat}
{fr: mérité, évalué}
{en: with a certain value, cost}

§ axiziri/axi-zire (ac-si-zí-ri) sf axiziri (ac-si-zírĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu-lj da unã tinjii (bagã un pãhã) a unui lucru; ahãrdziri
{ro: acţiunea de a valora, de a merita; valorare, meritare}
{fr: action d’évaluer, de mériter}
{en: action of having (giving to something) a value}

{ro: scufiţă}
{fr: petit bonnet pour les enfants}
{en: little cap for the children}

§ cãciulitsã (cã-cĭu-lí-tsã) sf cãciulitsi/cãciulitse (cã-cĭu-lí-tsi) – (unã cu cãciulicã)

§ cãciular (cã-cĭu-lárŭ) sm, sf, adg cãciularã (cã-cĭu-lá-rã), cãciulari (cã-cĭu-lárĭ), cãciulari/cãciulare (cã-cĭu-lá-ri) – atsel tsi fatsi i vindi cãciulj
{ro: fabricant sau vânzător de căciuli}
{fr: fabriquant ou vendeur de chapeaux}
{en: hat maker or seller}