|
|
mârâjosu
RO:bolvănăvicios … Dictsiunar Armãn-Romãn Data DB:38610>2014-05-14 22:31:07.890048 »
mãrãjos
mãrãjos (mã-rã-jĭósŭ) adg – vedz tu mãraza2
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: mãraza2lãngoari/lãngoare
lãngoari/lãngoare (lãn-gŭá-ri) sf lãngori (lãn-górĭ) – niputeari, nipteari, heavrã;
1: atsea tsi-l fatsi suflitlu i truplu-a omlui (cu mãdularli-a lui) tra s-nu poatã s-lucreadzã ca atumtsea cãndu easti sãnãtos sh-cari (cãndu lãngoarea easti multu greauã) poati s-lj-aducã sh-moartea;
2: starea (sufliteascã, adusã multi ori di scãdearea-a puteariljei) tsi-l fatsi omlu s-hibã multu alãsat, s-nu-l mealã atseali tsi s-fac deavãrliga di el shi s-nu-aibã chefi di tsiva;
3: heavrã tsi s-lja di la un om la altu (datã multi ori di unã yeatsã tsi s-aflã tu mãcari) shi s-aspuni cu cãlduri mãri (cu piritolu alinat);
(expr:
1: lãngoari di cheptu = ofticã;
2: lãngoari di nafoarã = dãmblã;
3: lãngoari di oclji, di ureclji, etc.;
3: lãngoarea yini cu carlu = lãngoarea nu yini singurã, ma cama multi diunãoarã;
4: nj-lja lãngoarea cu mãna = mi vindicã dip lishor, ca trã ciudii)
{ro: boală, prostraţie, febră (tifoidă)}
{fr: maladie, langueur, fièvre (typhoïde)}
{en: illness, sickness, languor, (typhoid) fever}
ex: cãdzu tu lãngoari (niputeari) greauã shi trãdzea s-moarã; lãngoarea (heavra) a lui, sãnãtatea-a noastrã; lu ntribarã, di tsi-lj vinji lãngoarea?; deadi lãngoari greauã n hoarã; dzãcu di lãngoari doi mesh, fu pi budza-a groapãljei sh-ascãpã; lu-arcã tu lãngoari greauã shi nu mãca, nu bea, nu-lj si bãga tsiva n gurã; itsi lãngoari nu-adutsi moarti; vinjirã yeatsrã dit patruli mãrdzinj a loclui shi vãrã nu putea si-lj da cali a lãngoariljei; nu-ari ma greauã lãngoari ca urfanja; afirea s-nu ti-apucã lãngoarea, sh-cãnd ti-apucã, apucã-u sh-tini; duchi, cã aistã va-lj hibã lãngoarea di vrearea-a ljei; lãngoarea yini cu carlu
(expr: yini cu alti deadun), shi easi prit gura-a aclui; canda-nj lo lãngoarea cu mãna
§ lãndzit (lắn-dzitŭ) adg lãndzitã (lắn-dzi-tã), lãndzits (lắn-dzitsĭ), lãndziti/lãndzite (lắn-dzi-ti) – (omlu, pravda) tsi easti agudit di unã lãngoari a truplui i a suflitlui; lãntsid, lãndzidzãt, niputut, niptut, hivrit, hiuvrit, shuplicat;
(expr: necã lãndzit, necã yeatru = ma ghini s-nu hii lãndzit shi s-nu-ai ananghi di yeatru)
{ro: bolnav}
{fr: malade, languissant}
{en: sick, languid}
ex: truoarã cãdzu gionili greu lãndzit; lj-cãdzu amirãroanja greu lãndzitã; easti om lãndzit; sãnãtoslu nu pistipseashti pi-atsel lãndzit; easti lãndzitã di dauã stãmãnj, s-caftã cu yeatru; lãndzita, tsi sh-avea dorlu, cum suntu tuts lãndzitslji tsi ashteaptã sãnãtati; ntreabã lãndzitlu (nipututlu, hivritlu): vrei sãnãtati?; cãlãtorlu sh-lãndzitlu nu-au pãreasinj shi sãrbãtori; a lãndzitlui, tuti lji ftisescu; ca lãndzit zilipseashti
mãrazi2/mãraze
mãrazi2/mãraze (mã-rá-zi) sf mãrãj (mã-rắjĭ) shi mãrãzuri (mã-rắ-zurĭ) – lãngoari veaclji
{ro: boală veche}
{fr: maladie chronique}
{en: chronic illness}
ex: om cu mãrazi (lãngoari) veaclji
§ mãrãjar2 (mã-rã-jĭárŭ) sm, sf, adg mãrãjarã (mã-rã-jĭá-rã), mãrãjari (mã-rã-jĭárĭ), mãrãjari/mãrãjare (mã-rã-jĭá-ri) – (omlu) tsi lãndzidzashti lishor; mãrãjos, zãbun, zãbuni
{ro: bolnăvicios, suferind}
{fr: maladif, souffreteux}
{en: sickly, suffering}
ex: nj-deadirã un mãrãjar (zãbun, om lãnguros)
§ mãrãjos (mã-rã-jĭósŭ) adg mãrãjoasã (mã-rã-jĭŭá-sã), mãrãjosh (mã-rã-jĭóshĭ), mãrãjoasi/mãrãjoase (mã-rã-jĭŭá-si) – (unã cu mãrãjar)
§ mãrãzliu (mã-rãz-líŭ) adg mãrãzlii (mã-rãz-lí-i), mãrãzlii (mã-rãz-líĭ), mãrãzlii (mã-rãz-líĭ) – tsi easti lãndzit di mãrazi, unã lãngoari tsi tsãni di multu chiro shi nu s-para vindicã
{ro: bolnav cronic}
{fr: malade d’une maladie chronique}
{en: suffering from a chronic illness}
ex: eara mãrãzlii di multu chiro; mãrãzliu cum easti, bãneadzã
zãifcu
zãifcu (zã-íf-cu) adg zãifcã (zã-íf-cã), zãiftsi (zã-íf-tsi), zãiftsi/zãif-tse (zã-íf-tsi) – tsi easti slab sh-fãrã puteari; tsi nu-aspuni ghini shi pari ca lãndzit; tsi lãndzidzashti lishor zãif, slab, adinat
{ro: slab, suferind}
{fr: maigre, souffreteux}
{en: weak, suffering}
ex: ti vidzui zãifcã (slabã); feata s-featsi cã-i zãifcã (cã nu para easti ghini), nipututã sh-amãnã trã dzua-alantã
§ zãif (ã-ífŭ) adg zãifã (zã-í-fã), zãifi (zã-ífĭ), zãifi/zãife (zã-í-fi) – (unã cu zãifcu)
§ zãbuni/zãbune (zã-bú-ni) sf zãbunj (zã-búnjĭ) – om tsi easti slab sh-fãrã puteari; om tsi lãndzidzashti lishor (tsi easti zãifcu, zãif, lãnguros, lãngãros, lunguros, mãrãjar, mãrãjos)
{ro: bolnă-vicios}
{fr: maladif, souffreteux}
{en: sickly}
ex: cã nj-earai zãbuni (om lãnguros)
§ zãbun2 (zã-búnŭ) sn zãbuni/zãbune (zã-bú-ni) – (unã cu zãbuni)
ex: hiu zãbun (hiu zãifcu, lãndzidzãscu lishor)