|
|
mucealã
mucealã (mu-cĭá-lã) sf – vedz tu muceali
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: mucealialãcescu
alãcescu (a-lã-cĭés-cu) (mi) vb IV shi II alãcii (a-lã-cíĭ), alãceam (a-lã-cĭámŭ), alãcitã (a-lã-cí-tã), alãciri/alãcire (a-lã-cí-ri) shi alãceari/alãceare (a-lã-cĭá-ri) – mintescu (apili) tra s-li cutrubur shi s-nu si s-veadã limpidi; (tserlu) s-acoapirã cu niori; mintescu, cutrubur, cuturbur, cutulbur, tulbur, turbur, trub;
(expr: nji s-alãceashti mintea = nji si tulburã, nji s-minteashti mintea sh-nu shtiu tsi s-pistipsescu)
{ro: tulbura}
{fr: troubler}
{en: trouble}
ex: apa pãn nu s-alãceashti, nu s-limpidzashti; arãulu tut s-alãcea (cutrubura); di iu ti alãcish? (murdãripsish?); arãulu, mari, dipus, cã tsã s-alãcea mintea
(expr: turbura); lã alãcish
(expr: mintish) inima; mintea sta si s-alãceascã
(expr: cutruburã)
§ alãcit (a-lã-cítŭ) adg alãcitã (a-lã-cí-tã), alãcits (a-lã-cítsĭ), alãciti/alãcite (a-lã-cí-ti) – tsi easti mintit, tulburi; tsi nu easti limpidi; cutruburat, cuturburat, cutulburat, mintit, tulbur, turbur, turburi, tulburat, turburat, trubat
{ro: tulburat, tulbure}
{fr: troublé; souillé; couvert de nuages}
{en: troubled; cloudy}
ex: eara apa alãcitã (mintitã) canda sh-lã draclu cãmeasha nuntru; tsi lj-u apa totna alãcitã (turburatã, nilimpidã)?; yinurli suntu alãciti (tulburi); alãcit
(expr: mintit, ca glar) di minti; tserlu alãcit (tulbur, cu niori)
§ alãci-ri/alãcire (a-lã-cí-ri) sf alãciri (a-lã-círĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu apa (tserlu) s-alãceashti; mintiri, cutruburari, cuturburari, cutulbu-rari, tulburari, turburari, trubari
{ro: acţiunea de a tulbura, tulburare}
{fr: action de troubler}
{en: action of troubling}
§ alãceari/alãceare (a-lã-cĭá-ri) sf alãceri (a-lã-cĭérĭ) – (unã cu alãciri)
§ lãcescu (lã-cĭés-cu) (mi) vb IV shi II lãcii (lã-cíĭ), lãceam (lã-cĭámŭ), lãcitã (lã-cí-tã), lãciri/lãcire (lã-cí-ri) shi lãcea-ri/lãceare (lã-cĭá-ri) – (unã cu alãcescu)
ex: apili s-avea lãcitã (turburatã)
azmac
azmac (az-mácŭ) sn azmatsi/azmatse (az-má-tsi) – baltã cu apã stãtãtoari (di ploai i dit virsãri di-arãu) tsi easti mplinã di lãschi; mucirlã, mucearã, mucealã, mucior, alãcimi, varco, valtu, vultuc, laspi
{ro: mocirlă, mlaştină, noroi}
{fr: marais, marécage, fange}
{en: swamp, marshland, bog, muddy puddle of water, mud-pit}
muceali/muceale
muceali/muceale (mu-cĭá-li) adg invar, adv – ud multu di multu; molj, amolj, muclishti, lercã, pãpulj, pupulj, bljondã, saragarã, chicutã;
(expr: mi fac muceali = (i) asud multu; (ii) lucredz multu greu)
{ro: ud leoarcă}
{fr: mouillé, trempé jusqu’au os}
{en: wet, soaked}
ex: escu ud muceali; ploaea n-adrã muceali (nã udã multu); mi feci muceali (mi udai multu; icã expr: asudai multu)
§ muclishti/muclishte (mu-clish-ti) adg invar, adv – (unã cu muceali)
§ mucilescu (mu-ci-lés-cu) (mi) vb IV mucilii (mu-ci-líĭ), mucileam (mu-ci-leámŭ), mucilitã (mu-ci-lí-tã), muciliri/mucilire (mu-ci-lí-ri) – (mi) ud di ploai; (mi)-arucutescu tu apã (murdarã, cu lãschi); lãvushescu di lãschi; sufrusescu stranjili di ploai; muhlidzãscu; muciulescu, nghihuredz; (mi) murdãripsescu, lãvushescu, ncarcu, mãryescu, etc.
{ro: (se) uda de ploaie; bălăci; mucegăi}
{fr: (se) mouiller de pluie; patauger; chancir; salir, souiller}
{en: get wet from rain; splash in the mud; go mouldy; soil, dirty}
ex: nã mucilim (udãm, lãvushim) multu di ploai; s-mucili (s-udã, si ncãrcã, lãvushi) acoala pri cari ngrãpseam
§ mucilit (mu-ci-lítŭ) adg mucilitã (mu-ci-lí-tã), mucilits (mu-ci-lítsĭ), muciliti/mucilite (mu-ci-lí-ti) – tsi easti udat di ploai; tsi s-ari arucutitã tu apã (murdarã, cu lãschi); muciulit, nghihurat; murdãripsit, lãvushit, ncãrcat, mãryit, etc.; (fig: mucilit = tsi ari acãtsatã muhlã; muhlidzãt)
{ro: udat (murdărit) de ploaie; bălăcit; mucegăit}
{fr: mouillé (sali) par la pluie; pataugé; chanci; sailli, souillé}
{en: wet from rain; mouldy; splashed in the mud; soiled, made dirty by the rain}
ex: earam ud mucilit (udat di ploai)
§ muciliri/mucilire (mu-ci-lí-ri) sf muciliri (mu-ci-lírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un easti udat di ploai; atsea tsi s-fatsi cãndu un s-arucuteashti tu apã murdarã, cu lãschi; muhlidzãri; muciuliri, nghihurari; murdãripsiri, lãvushiri, ncãrcari, mãryiri, etc.
{ro: acţiunea de a se uda de ploaie; bălăcire, mucegăire}
ntroc2
ntroc2 (ntrócŭ) adv – tsi easti mplin di lãvushii, lãschi; tsi s-ari murdãripsitã; troc, birbati, murdar, lãvos, liros, pishliros, atsal, cãrnjidã, bashur, bashurcu, etc.; (fig: ntroc = cari s-aflã tu-unã halã greauã)
{ro: murdar}
{fr: sordiment, malproprement}
{en: filthy}
ex: imnã pit mucealã di s-featsi ntroc (birbati, murdar di lãschi); s-nu fats ntroc (s-nu tsã ncartsi) mãnica
§ troc (trócŭ) adv – (unã cu ntroc2)
ex: eara troc (murdar) di la cap pãn la cicioari; lu-aflai troc (fig: tu-unã halã greauã, tihilai); gãljinjli, cara nu li tsãnj ncljisi, s-gãljineadzã shi fac troc (lãvushescu) uborlu; ti fãtsesh troc di stizmã
varco
varco (var-có) sn varcadz (var-cádzĭ) – loc putsãn ahãndos (baltã, lac, etc.) cu apã stãtãtoari tsi easti mplinã di lãschi (rugoz, earbã di apã, etc.); loc nutios mplin di rugoz; vultuc, valtu, azmac, alãcimi, mucirlã, mucearã, mucealã, mucior
{ro: mlaştină}
{fr: marécage}
{en: swamp}
ex: earba dit varcadz (mucirli) nu-i bunã
§ vultuc (vul-túcŭ) sn vultutsi/vultutse (vul-tú-tsi) shi vultucuri (vul-tú-curĭ) – (unã cu varco)
ex: i mplinã di vultucuri (varcadz)
§ valtu1 (vál-tu) sn valturi (vál-turĭ) – (unã cu varco)
ex: valtul din hoarã cu peshtsã; s-hipsirã doilji tu valtu (tu erburli dit mucirlã); tricui pi la valtu (mucirla cu rugoz)
§ vãltos (vãl-tósŭ) adg vãltoasã (vãl-tŭá-sã), vãltosh (vãl-tóshĭ), vãltoasi/vãltoase (vãl-tŭá-si) – (loc) tsi easti mplin di varcadz; tsi easti mplin di apã stãtãtoari cu lãschi; glãburos
{ro: mocirlos}
{fr: marécageux}
{en: swampy}
§ vãrcusescu (vãr-cu-sés-cu) vb IV vãrcusii (vãr-cu-síĭ), vãrcuseam (vãr-cu-seámŭ), vãrcusitã (vãr-cu-sí-tã), vãrcusi-ri/vãrcusire (vãr-cu-sí-ri) – intru tu lãschi di nu pot s-mata es lishor nafoarã; vurcusescu, vultusescu; (fig: vãrcusescu = (i) mintescu sh-shuts lucrili ahãntu multu cã easti multu greu s-li dizmintescu (s-li dizleg); (ii) fac alatusi, alãtusescu)
{ro: se împotmoli}
{fr: s’embouer, s’embourber}
{en: stick in the mud}
§ vãrcusit1 (vãr-cu-sítŭ) adg vãrcusitã (vãr-cu-sí-tã), vãrcusits (vãr-cu-sítsĭ), vãrcusiti/vãrcusite (vãr-cu-sí-ti) – tsi easti acãtsat tu lãschi; vurcusit, vultusit
{ro: împotmolit}
{fr: emboué, embourbé}
{en: stuck in the mud}
§ vãrcusiri1/vãrcusire (vãr-cu-sí-ri) sf vãrcusiri (vãr-cu-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva vãrcuseashti; vurcusiri, vultusiri
{ro: acţiunea de a se împotmoli; împotmolire}