petur (pé-turŭ) sn peturi/peture (pé-tu-ri) –
1: frãndzã di-aloat teasã suptsãri, cu cari s-fatsi pita; frãndzã di aloat teasi suptsãri n casã, uscati sh-fapti cumãts njits (tra s-tsãnã pãnã earna), tsi suntu hearti cu oauã sh-cu cash tra si s-mãcã (ca tãmaci, ca macaroani di casã);
2: acupirãmintul multu suptsãri, faptu di-unã lugurii muljitoasã (ca apa, bueaua, untulemnul, etc.) tsi anvileashti un lucru; lugurii tsi easti arãspãnditã putsãn cãti putsãn pristi fatsa-a unei alti lugurii i namisa di alti dauã lugurii
(expr: (galbin) ca peturlu di tsearã = easti multu galbin la fatsã, ca tseara)
{ro: foaie de plăcintă; strat}
{fr: pâte feuilletée don’t on fait la “pita”; pâte feuilletée mise en morceaux; couche}
{en: dough made specifically in thin, puffy sheets for Macedonian “pita”; layer, stratum}
ex: peturi pisti peturi pãnã n tser, si li-arneshti cu meturi tut nu cher, ma cãndu yini atsel fãrã trup, pri tuti li mãcã ca un lup (angucitoari: vimtul sh-niorlji); peturlu pri cãrpitor s-tindi; prota peturlu di prisuprã, apoea veardzãli; nãs ca petur di tsearã
(expr: galbin tu fatsã ca tseara); galbini ca peturli di tsearã; pulbirea peturi pri fatsa-a ljei s-teasi; peturi cu oauã sh-cu lapti; dada adarã pitã cu peturi multi; si stãteari s-misuri peturli, nu mãts pitã vãrãoarã; cashlu bun s-lja peturi, peturi; featsim peturi trã earnã; mãcãm peturi (tãmaci) aseara
§ mpeatur (mpeá-turŭ) vb I mpiturai (mpi-tu-ráĭ), mpituram (mpi-tu-rámŭ), mpituratã (mpi-tu-rá-tã), mpiturari/mpiturare (mpi-tu-rá-ri) – tindu aloatlu tra s-lu fac peturi (di pitã); bag un petur (faptu dit unã lugurii) pristi fatsa-a unui lucru; mpituredz, mpetur
{ro: tinde foi de plăcintă}
{fr: étendre la pâte pour faire les feuilles de “pita”}
{en: make puffy sheets of dough}
§ mpituredz (mpi-tu-rédzŭ) vb I mpiturai (mpi-tu-ráĭ), mpituram (mpi-tu-rámŭ), mpituratã (mpi-tu-rá-tã), mpiturari/mpiturare (mpi-tu-rá-ri) – (unã cu mpeatur)
§ mpetur (mpé-turŭ) vb I mpiturai (mpi-tu-ráĭ), mpituram (mpi-tu-rámŭ), mpituratã (mpi-tu-rá-tã), mpiturari/mpiturare (mpi-tu-rá-ri) – (unã cu mpeatur)
ex: tora intrã tu cãpisteari ca sã mpeturã (sã ntindã peturi); cashlu gras sã mpeturã (s-disfatsi peturi)
§ mpiturat (mpi-tu-rátŭ) adg mpituratã (mpi-tu-rá-tã), mpiturats (mpi-tu-rátsĭ), mpiturati/mpiturate (mpi-tu-rá-ti) – (aloat) tes shi faptu peturi
{ro: (aloat) întins în foi de plăcintă}
{fr: (pâte) étendue en feuilles de “pita”}
{en: (dough) made in puffy sheets for “pita”}
§ mpiturari/mpiturare (mpi-tu-rá-ri) sf mpiturãri (mpi-tu-rắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-tindi aloatlu ti peturi
{ro: acţiunea de a tinde foi de plăcintă}
{fr: action d’étendre la pâte pour faire les feuilles de “pita”}
{en: action of making sheets of dough}
ex: mpiturarea (fãtsearea, ntindirea-a peturlor) nã lo dauã dzãli
§ dispituredz (dis-pi-tu-rédzŭ) (mi) vb I dispiturai (dis-pi-tu-ráĭ), dispituram (dis-pi-tu-rámŭ), dispituratã (dis-pi-tu-rá-tã), dispi-turari/dispiturare (dis-pi-tu-rá-ri) – (mi) disfac ca un petur di-un lucru (ca peturlu dit pitã, ca bueaua di pi stizmã, ca coaja di pi-un arburi, etc.); dizgolj, dizbilescu
{ro: (se) desface în foi}
{fr: (s’)éffeuiller (en parlant d’un gateau); boursoufler, gondoler (en parlant d’un mur, d’une paroi, d’un arbre, etc.}
{en: fall off, detach (sheets of pastry, paint from a wall, bark from a tree, etc.)}
ex: pita s-dispitureadzã, ashi cum mi-ariseashti; murlji s-dispiturarã di bueauã; li dispiturai tuti shi sãrmãnitsã nu putui s-adar
§ dispeatur (dis-peá-turŭ) (mi) vb I dispiturai (dis-pi-tu-ráĭ), dispituram (dis-pi-tu-rámŭ), dispituratã (dis-pi-tu-rá-tã), dis-piturari/dispiturare (dis-pi-tu-rá-ri) – (unã cu dispituredz)
ex: pita s-dispeaturã; toamna, platanjlji s-dispeaturã; li dispiturai tuti leamnili
§ dispetur (dis-pé-turŭ) (mi) vb I dispiturai (dis-pi-tu-ráĭ), dispituram (dis-pi-tu-rámŭ), dispituratã (dis-pi-tu-rá-tã), dis-piturari/dispiturare (dis-pi-tu-rá-ri) – (unã cu dispituredz)
ex: cãndu aloatlu easti frimitat cu umtu s-dispeturã
§ dispiturat (dis-pi-tu-rátŭ) adg dispituratã (dis-pi-tu-rá-tã), dispiturats (dis-pi-tu-rátsĭ), dispiturati/dispiturate (dis-pi-tu-rá-ti) – (lucru, pitã, coaji, etc.) trã cari peturli s-aleg (s-disfac) ghini; disfaptu dit un lucru ca un petur (peturlu dit pitã, bueaua di pi stizmã, coaja di pri pom, etc.); dizguljat, dizbilit
{ro: desfăcut în foi}
{fr: (gateau) éffeuillé; (mur) boursouflé, gondolé}
{en: fallen off, detached (puffy sheets of pastry, paint from a wall, bark from a tree, etc.)}
ex: ca s-hibã pita dispituratã, lipseashti s-frimintsã aloatlu cu umtu
§ dispiturari/dispiturare (dis-pi-tu-rá-ri) sf dispiturãri (dis-pi-tu-rắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu tsiva s-dispeaturã; dizguljari, dizbiliri
{ro: acţiunea de a se desfoi, de a se descoji; desfoire, des-cojire}
{fr: action de (s’)éffeuiller; de boursoufler, de gondoler}
{en: action of falling off, of detaching (puffy sheets of pastry, paint from a wall, bark from a tree, etc.)}
§ pituridã (pi-tu-rí-dã) sf pituridz (pi-tu-rídzĭ) – njits cumãts albi tsi s-dispitureadzã (s-disfac) dit chealea-a caplui; mãtreatsã, mãtratsã
{ro: mătreaţă}
{fr: péllicules (de la tête)}
{en: dandruff}
