{ro: care a luat masa de după amiază}
{fr: qui a pris le repas de l’après-midi}
{en: who had the late afternoon snack}
ex: vinjim mirindats (mãcats trã mirindi); nica nu eara mirindat (mãcat trã mirindi)

§ mirindari/mirindare (mi-rin-dá-ri) sf mirindãri (mi-rin-dắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva mirindã
{ro: acţiunea de a mânca pe la ora chindiei; gustare de chindie}
{fr: action de manger quelque chose vers l’heure 4-5 de l’après-midi}
{en: action of having a snack around 4-5 o’clock in the late afternoon}

{fr: briser, casser, rompre; surcharger; hésiter, bouder; déguerpir, s’en aller au diable; se dandiner, trémousser; serpenter, biaiser; baisser, decroître, diminuer, décliner; reculer; affliger, chagriner; humilier; leurrer, tromper (la faim); accabler; vaincre; anéantir; remuer; sérancer, carder; jeter un sort, porter malheur; etc.}
{en: break, smash, shatter; overcharge; hesitate, sulk; clear out, decamp; have a rolling gait; turn, bend; lower, diminish; step back; grieve; humiliate; stop (hunger); overwhelm; vanquish; destroy; etc.}
ex: ciucuti stamnili sh-li frãmsi (li featsi tsivali); s-frãmsi geamea di la casã; lj-frãmsim di shcop
(expr: ãlj bãtum multu; lj-astimsim di bãteari); ts-freadzish
(expr: ts-agudish multu) caplu; sh-frãmsi
(expr: lj-criparã) dintsãlj; s-frãndzea
(expr: eara ahãntu ncãrcats di pãrea cã va s-frãngã) merlji di meari aroshi; nj-easti s-nu frãndzi coasti
(expr: s-nu shuvãeshti, s-nu stai s-ti mindueshti cã nu para shtii tsi s-fats); lji si freadzi
(expr: sh-alãxi) mintea; apirã sh-u frãngu la oi
(expr: mi duc, fug, u cãlescu, u cãrtsãnescu, etc. la oi); frãmsirã
(expr: fudzirã, u cãlirã) nãpoi cãtã la hani; frãndzi-ti di-aoa!
(expr: fudz, cã nu voi s-ti ved ãn fatsã; arupi-ts gusha!); gionjlji trec, va s-lji frãngu oasili
(expr: va-lj dau un shcop) s-lu acãtsari; eali s-frãngu (fig: sh-leagãnã truplu, s-cãmãrusescu); u vidzu ahãt mushatã shi cum lji si frãndzea truplu (fig: shi cum sh-mina shi sh-ligãna truplu); el frãndzea
(expr: strãmba, alãxea, turna) calea; trã mirindi freadzi
(expr: scãdzu, njicshurã) cãroarea; unã tsi frãndzi
(expr: scadi) noaptea; vedz, frãmshu
(expr: scãdzui la fatsã sh-la trup) tora, hoge, yiramatli mi loarã; apoea, fregi chiola
(expr: slãghii, nu-am puteari s-fac tsiva); dzua lo ca s-frãngã
(expr: sã scadã); di aestã cali freadzi nãpoi
(expr: aestã oarã deadi nãpoi); nu prindea s-lji frãngã inima
(expr: s-u nvirineadzã); eali sh-frãndzea mãnjli
(expr: si zbãtea di dureari); lã avea frãmtã nãrli
(expr: lji tãpinusirã, lji cãtãdixirã, lj-arushinarã); dats si-nj frãngu
(expr: si-nj curmu, s-nj-astãmãtsescu) foamea; cãndu somnul lja s-mi frãngã
(expr: s-mi curmã, s-mi-aplucuseascã); frãmsirã vurtutea a apishtilor
(expr: lj-azvimsirã apishtilj); trei ori ãl freadzi
(expr: lu-azvimsi) Burã; vãrtos arãi shi nimbinats, nu-lj frãndzi noaptea somnul
(expr: nu lj-azvindzi, nu lj-aplucuseashti noaptea somnul); cãmbãnjli s-frãngu
(expr: nu-astãmãtsescu) di bãteari; laptili shi-l frãngu cãntãndalui cãsharlji; apãlj cari va frãngã
(expr: apãlj di lãnã, cari va li tragã)?; cãntã cuclu si-nj mi frãngã
(expr: si-nj numãtseascã, si-nj cubãeascã); s-frãngã
(expr: s-u-aru-shineadzã) vruta-nj tu-ashtirnut; shi-sh frãmsirã zverca
(expr: fu-dzirã ampatrulea) dratslji; s-vãtãmã shi s-frãmsi
(expr: fudzi ampatrulea) pãnã s-ascapã; giucai pãnã mi frãmshu di gioc
(expr: giucai multu); acãtsarã s-gioacã shi sã s-frãngã (fig: si-sh leagãnã truplu sh-gofurli); lumea s-ciudusea ma multu shi s-frãndzea (fig: ligãna truplu sh-gofurli)

§ frãmtu (frắm-tu) adg frãmtã (frắm-tã), frãmtsã (frắm-tsã), frãmti/frãmte (frắm-ti) – tsi s-ari faptã dauã (i ma multi) cumãts dit un lucru (cu arupearea, agudirea, nduplicarea, arcarea, plãscãnirea, apitrusirea, etc. a lucrului); aruptu, aspartu, disicat, etc.
{ro: frânt, înfrânt; supraîncărcat; ezitat; etc.}
{fr: brisé, cassé, rompu; surchargé; hésité; etc.}
{en: broken, smashed, shattered; overcharged; hesitated; etc.}
ex: doauãli poaci suntu frãmti (suntu cumãts); cupili frãmti (asparti); s-easti cã nutsli suntu frãmti shi puximãdzli muljati; loclu easti frãmtu (nu easti ndreptu ma cu njits alinãri shi dipuneri di locuri); cu inimã frãmtã
(expr: afãnsitã, nvirinatã, cripatã), u pitricu n pãduri; vinji frãmtu di cali
(expr: multu avursit); frãmtsã di cãnjinã
(expr: nvirinats, multu cripats, sãcãldãsits); feati ca frãmti
(expr: zmuticati) di nãvai; frãmtã-frãmtã
(expr: tsi s-cãmãru-seashti, pirifanã di cari easti nãsã); paradz frãmtsã
(expr: faptsã minuts, ljanumã)

§ frãndziri/frãndzire (frắn-dzi-ri) sf frãndziri (frắn-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-frãndzi tsiva; arupeari, aspãrdzeari, disicari, etc.
{ro: acţiunea de a frânge, de a înfrânge; de a supraîncărca; de a ezita, etc.; frângere, înfrângere; supraîncărcare; ezitare, etc.}
{fr: action de briser; de surcharger; d’hésiter; etc.}
{en: action of breaking; of overcharging; of hesitating; etc.}

§ frãndzeari/frãndzeare (frãn-dzeá-ri) sf frãndzeri (frãn-dzérĭ) – (unã cu frãndziri)
ex: cu calu frãndzeari (ligãnari, cãmãrusiri pri cal)

§ nifrãmtu (ni-frắm-tu) adg nifrãmtã (ni-frắm-tã), nifrãmtsã (ni-frắm-tsã), nifrãmti/nifrãmte (ni-frắm-ti) – tsi nu easti frãmtu; nearuptu, neaspartu, nidisicat, etc.;
(expr: nifrãmtu = cari nu easti (nu s-alasã) azvimtu)
{ro: nefrânt, neînfrânt; etc.}
{fr: non brisé; qui n’est pas défait; etc.}
{en: not broken; not vanquished; etc.}
ex: cum i-alghina-atsea nifrãmtã
(expr: tsi nu s-alãsã-azvimtã); nifrãmtã dzua ghini
(expr: ninga tu lunjina-a ljei); chirutlu di lup, ascãpã nãoarã nifrãmtu (ascãpã cu bana, neaspartu) shi s-lo dupã mintea-ali vulpi

§ nifrãndzi-ri/nifrãndzire (ni-frắn-dzi-ri) sf nifrãndziri (ni-frắn-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu s-frãndzi tsiva; nearupeari, neaspãr-dzeari, nidisicari, etc.
{ro: acţiunea de a nu (se) frânge, de a nu înfrânge; etc.}
{fr: action de ne pas (se) briser; de ne pas être vaincu; etc.}
{en: action of not breaking; of not being vanquished; etc.}

§ nifrãndzeari/nifrãndzeare (ni-frãn-dzeá-ri) sf nifrãndzeri (ni-frãn-dzérĭ) – (unã cu nifrãndziri)

§ frãmturã (frãm-tú-rã) sf frãmturi (frãm-túrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-frãndzi tsiva; cumatã tsi-armãni dupã frãndzearea-a unui lucru; cumatã tsi cadi (easi) dit un lucru; shutsãturã di cali; ligãnari di trup shi gofuri tu imnari (gioc, cãntic, etc.); frãndzeari, arupeari, aspãrdzeari, cumatã, ashclji, luschidã, etc.; (fig: frãmturã = (i) ligãnari lishoarã sh-dultsi cu truplu sh-cu gofurli, di-unã parti sh-di-alantã; (ii) minari di mãnã, cicior, cap, fatsã, etc. tsi u fatsi cariva cãndu va s-aspunã tsi mindueashti, tsi aducheashti, tsi nieti ari, etc.; (iii) minari sh-trimburãturi a boatsiljei)
{ro: frântură; cotitură; legănare (de şolduri); modulare}
{fr: brisure, cassure; tournant, crochet; dandinement, trémoussement; modulation, trille; etc.}
{en: fracture; broken fragment, (road) bend; dandling, waddling; trill, shake, etc.}
ex: nã frãmturã di (cumatã aruptã dit unã) cheatrã, lu-agudi tu frãmti; adunai tuti frãmturli tra s-li alichescu; s-featsi mari frãmturã (frãndzeari, aspãrdzeari); cãrarea ari multi frãmturi (shutsãturi); multi frãmturi (fig: ligãnãri) ãlj dãdea a truplui; frãmturli (fig: trimurãturli, ligãnãrli, shutsãturli) a cãnticlui; tuti eara frãmturi (zboarã dzãsi tra s-ascundã, si nvileascã alithea); spunea cu nãshti frãmturi (fig: minãri sh-trimurãturi a boatsiljei) mushati cãnticlu-aestu; multi frãmturi (minãri di cap, mãnã, etc.) ari aestã featã

{fr: bonne disposition, bonne humeur, plaisir}
{en: disposition, good humour, high spirits, pleasure}
ex: el sh-mutrea gustul (chefea) a lui; nu vrea s-aspargã gustul (chefea) a dicunjarlor; catiun sh-mutreashti gustul (chefea)

§ gustos (gus-tósŭ) adg gustoasã (gus-tŭá-sã), gustosh (gus-tóshĭ), gustoasi/gustoase (gus-tŭá-si) – cari ari un gustu tsi lu-ariseashti omlu; tsi ari unã bunã nustimadã; nostim; (fig: (om) gustos = (om) cu gustu, nustimac, cu cari ti-ariseashti s-tsã trets oara cã zburashti ghini, fatsi shicadz, ti fatsi s-arãdz, etc.)
{ro: gustos}
{fr: qui a un goût agréable}
{en: tasty}
ex: nu s-gustoasi gortsãli tsi-nj deadi

§ ngustu1 (ngús-tu) vb I ngustai (ngus-táĭ), ngustam (ngus-támŭ), ngustatã (ngus-tá-tã), ngustari/ngustare (ngus-tá-ri) – mãc (ljau measa) trã tahina; mãc, angustu, ngustedz
{ro: dejuna, lua masa de dimineaţă}
{fr: déjeuner, prendre le repas du matin}
{en: have breakfast}
ex: yinu sã ngustãm (s-mãcãm trã tahina); nu ngustai ninga

§ ngustedz1 (ngus-tédzŭ) vb I ngustai (ngus-táĭ), ngustam (ngus-támŭ), ngustatã (ngus-tá-tã), ngustari/ngustare (ngus-tá-ri) – (unã cu ngustu1)

§ ngustat1 (ngus-tátŭ) adg ngustatã (ngus-tá-tã), ngustats (ngus-tátsĭ), ngustati/ngustate (ngus-tá-ti) – tsi ari mãcatã trã tahina; angustat, mãcat (tri tahina)
{ro: dejunat, care a luat masa de dimineaţă}
{fr: déjeuné, qui a pris le repas du matin}
{en: who had breakfast}

§ ngus-tari1/ngustare (ngus-tá-ri) sf ngustãri (ngus-tắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva mãcã trã tahina (ngusteadzã); angustari, mãcari (tri tahina)
{ro: acţiunea de a dejuna, de a lua masa de dimineaţă; dejunare, dejun}
{fr: action de déjeuner, de prendre le repas du matin; déjeuner}
{en: action of having breakfast; breakfast}
ex: ngustarea di tahina shi nsurarea di cu tinir acatsã loc; ashteaptã sã si scoalã shi Stamula s-lja ngustarea

§ angustu1 (an-gús-tu) vb I angustai (an-gus-táĭ), angustam (an-gus-támŭ), angustatã (an-gus-tá-tã), angustari/angustare (an-gus-tá-ri) – (unã cu ngustu1)

§ angustedz1 (an-gus-tédzŭ) vb I angustai (an-gus-táĭ), angustam (an-gus-támŭ), angustatã (an-gus-tá-tã), angustari/angustare (an-gus-tá-ri) – (unã cu ngustu1)

§ angustat1 (an-gus-tátŭ) adg an-gustatã (an-gus-tá-tã), angustats (an-gus-tátsĭ), angustati/angustate (an-gus-tá-ti) – (unã cu ngustat1)

§ angustari1/angustare (an-gus-tá-ri) sf angustãri (an-gus-tắrĭ) – (unã cu ngustari1)

§ dizgustu1 (diz-gús-tu) sn dizgusturi (diz-gús-turĭ) – atsea tsi-adu-cheashti un cãndu mãcã (veadi i avdi) tsiva tsi nu lu-arãseashti dip, shi-l fatsi s-voamã icã sã-lj yinã greatsã; agnos, gunos, agunos, agãnos, gnos, greatsã
{ro: scârbă, dezgust}
{fr: dégoût, ré-pugnance}
{en: disgust} dizgustu2 (diz-gús-tu) vb I dizgustai (diz-gus-táĭ), dizgustam (diz-gus-támŭ), dizgustatã (diz-gus-tá-tã), dizgustari/dizgustare (diz-gus-tá-ri) – ãl fac pri cariva ta sã-lj yinã agnos di tsi mãcã (veadi i avdi); ãnj yini agnos (greatsã); agnusescu, agnusedz
{ro: (se) scârbi, dezgusta}
{fr: dégoûter quel-qu’un}
{en: disgust someone}
ex: mi dizgustã (mi agnusi cu havaleili-a lui; troarã s-dizgustã (lji si lo di pristi inimã, lji s-agnusi) di casã

§ dizgustat (diz-gus-tátŭ) adg dizgustatã (diz-gus-tá-tã), dizgustats (diz-gus-tátsĭ), dizgustati/dizgustate (diz-gus-tá-ti) – tsi-lj yini agnos (greatsã) di-un lucru; tsi nu lu-arãseashti shi-lj si lja di pristi inimã; agnusit, agnusat
{ro: scârbit, dezgustat}
{fr: dégoûté}
{en: disgusted}

§ dizgustari/dizgustare (diz-gus-tá-ri) sf dizgustãri (diz-gus-tắrĭ) – atsea tsi-aducheashti omlu cãndu s-dizgusteadzã (lj-yini agnos) di-un lucru; agnusiri, agnusari
{ro: acţiunea de a (se) dezgusta, de a (se) scârbi; scârbire, dezgustare}
{fr: action de dégoûter quelqu’un}
{en: action of disgusting someone}

§ prostu (prós-tu) adg proastã (prŭás-tã), proshtsã (prósh-tsã) shi proshti (prósh-ti), proasti/proaste (prŭás-ti) – (unã cu mprostu)
ex: nã tuchim laili, di proasti (mproasti, pri cicioari)

§ mprustedz (mprus-tédzŭ) (mi) vb I mprustai (mprus-táĭ), mprustam (mprus-támŭ), mprustatã (mprus-tá-tã), mprustari/mprustare (mprus-tá-ri) – mi scol mprostu (di iu shideam mpadi); mi-analtsu di cum earam (ftohi cu-avearea); mi bag pi cicioari sh-mi fac ghini (dupã tsi fui lãndzit un chiro); ãmprustedz, analtsu, ndreptu, prucupsescu, etc.; nsãnedz, nsãnãtushescu, nsãnãtushedz, nturturedz, nturtãredz;
(expr: mi mprustedz = (i) fac aveari, bag arãndzã, prucupsescu; (ii) mi-aspun para-pirifan, mi cãmãrusescu, mi para-alavdu, mi fudulescu, ncucutedz, etc.)
{ro: (se) pune pe picioare, face pro-grese, dirija, conduce}
{fr: (se) mettre debout, faire progresser, diriger, conduire}
{en: get on one’s feet, progress, lead}
ex: mprustedz (u-analtsu, u ndreptu) crutsea di pri bisearicã; sã mprustã (sã sculã mprostu di-iu shidea) shi vidzu ficiorlu; si mprustã (s-alinã pri cicioari, imnã) njiclu la noauã mesh; estan avum lucru shi nã mprustãm niheamã
(expr: prucupsim, bãgãm niheamã arãndzã); nu putem tra s-u mprustãm (s-u bãgãm pri cicioari, s-u anãltsãm); tu putsãn chiro elj si mprustarã
(expr: prucupsirã, vidzurã hãiri); omlu s-umflã, si mprusteadzã
(expr: s-para-alavdã, sã ncucuteadzã); buvalu troarã sã mprustã (s-anãltsã pri cicioari); mprusteadzã (analtsã, scoalã) di cidãri nã ntreagã hoarã; la cãshari li mprusta (li dutsea)

§ mprostu2 (mprós-tu) (mi) vb I mprustai (mprus-táĭ), mprustam (mprus-támŭ), mprustatã (mprus-tá-tã), mprustari/mprustare (mprus-tá-ri) – (unã cu mprustedz)
ex: si mproastã (si mprusteadzã, si-analtsã) aripidina; sumsoarã njitslji shi lji mproastã (shi lji mprusteadzã, shi lj-analtsã); cãrvanea u mprustãm (u dutsem, u-anãltsãm) dzeana nsus

§ mprustat (mprus-tátŭ) adg mprustatã (mprus-tá-tã), mprustats (mprus-tátsĭ), mprustati/mprustate (mprus-tá-ti) – tsi s-ari sculatã mprostu; tsi ari faptã aveari; tsi s-ari faptã ghini dupã unã lãngoari; ãmprustat, anãltsat, ndriptat, prucupsit, etc.; nsãnat, nsãnãtushit, nsãnãtushat, nturturat, nturtãrat
{ro: pus pe picioare, care a făcut progrese, dirijat, condus}
{fr: mis debout, qui a progressé, dirigé, conduit}
{en: got on his feet, progressed, led}
ex: lu-aflai mprustat (anãltsat pi cicioari, ishit dit urfãnilji, vindicat di lãngoarea tsi-avea, etc.)

§ mprustari/mprustare (mprus-tá-ri) sf mprustãri (mprus-tắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu si mprusteadzã cariva; ãmprustari, anãltsari, ndriptari, prucupsiri, etc.; nsãnari, nsãnãtushiri, nsãnãtushari, nturturari, nturtãrari
{ro: acţiunea de a (se) pune pe picioare, de a face progrese, de a (se) dirija, de a (se) conduce}
{fr: action de (se) mettre debout, de faire progresser, de diriger, de conduire}
{en: action of getting on his feet, of progressing, of leading}

§ nimprustat (nim-prus-tátŭ) adg nimprustatã (nim-prus-tá-tã), nimprustats (nim-prus-tátsĭ), nimprustati/nimprustate (nim-prus-tá-ti) – tsi nu s-ari sculatã mprostu; tsi nu s-ari faptã ghini dupã unã lãngoari; tsi nu poati si sã scoalã mprostu tra si sta pi cicioari (cã easti ninga njic)
{ro: care nu este pus pe picioare, care nu a făcut progrese, copilaş care nu poate sta pe picioare}
{fr: qui n’est pas debout, qui n’a pas progressé, tout petit qui ne peut pas rester debout}
{en: who did not get on his feet, who has not progressed, little child who cannot stand on his feet}
ex: pri cicioari nimprustat

§ mprustishor (mprus-ti-shĭórŭ) adg mprustishoarã (mprus-ti-shĭŭá-rã), mprustishori (mprus-ti-shĭórĭ), mprustishoari/mprustishoare (mprus-ti-shĭŭá-ri) – tsi easti niheam ca prostu, ca glar
{ro: prostuţ}
{fr: un peu sot, niais}
{en: a little foolish}
ex: ti-aflarã mprushtishoarã (ca glarã); nã fum mprustishoari (niheam ca glari); sh-easti mprushtishor (ca glar); dzua dusi mirindi shi mprustishorlu (prostul, glarlu) easti ninga cu ocljilj ncljish

§ ãmprustedz (ãm-prus-tédzŭ) (mi) vb I ãmprustai (ãm-prus-táĭ), ãmprustam (ãm-prus-támŭ), ãmprustatã (ãm-prus-tá-tã), ãm-prustari/ãmprustare (ãm-prus-tá-ri) – (unã cu mprustedz)
ex: ca cu zori si ãmprusteadzã (si scoalã di mpadi pri cicioari, si mprusteadzã); s-umflã, si ãmprusteadzã
(expr: s-para-alavdã, s-fuduleashti)

§ ãmprustat (ãm-prus-tátŭ) adg ãmprustatã (ãm-prus-tá-tã), ãmprustats (ãm-prus-tátsĭ), ãmprustati/ãmprustate (ãm-prus-tá-ti) – (unã cu mprustat)
ex: Surina, featã cama ãmprustatã (ma criscutã, ma sãnãtoasã, ma ncljigatã, ma aleaptã)

§ ãmprustari/ãmprustare (ãm-prus-tá-ri) sf ãmprustãri (ãm-prus-tắrĭ) – (unã cu mprustari)