§ minciunami/minciuname (min-cĭu-ná-mi) sf fãrã pl – multi minciunj
{ro: minciuni multe}
{fr: beaucoup de mensonges}
{en: full of lies}

§ minciunedz (min-cĭu-nédzŭ) vb I minciunai (min-cĭu-náĭ), minciunam (min-cĭu-námŭ), minciunatã (min-cĭu-ná-tã), minciunari/minciunare (min-cĭu-ná-ri) – dzãc minciunj; arãd pri cariva; aminciunedz
{ro: minţi}
{fr: mentir}
{en: lie}
ex: nu lu-am minciunatã (nu lj-am dzãsã minciunj); cara mi minciunã (cara-nj dzãsi minciunj) nãoarã, tora nu dau pi zborlu-a lui nitsi doi paradz; mã-sa lj-umplu curcubeta, cã ficiorlji minciuneadzã (dzãc minciunj); pãrãmit shteam, pãrãmit aspush, cara s-vã minciunai di-itsi v-aspush, ntribats…

§ minciunat (min-cĭu-nátŭ) adg minciunatã (min-cĭu-ná-tã), minciunats (min-cĭu-nátsĭ), minciuna-ti/minciunate (min-cĭu-ná-ti) – tsi-lj s-ari dzãsã unã minciunã; aminciunat
{ro: minţit}
{fr: qui a été menti}
{en: who has been lied to}
ex: minciunat (cu minciunj, arãs) bãnã tutã bana

§ minciuna-ri/minciunare (min-cĭu-ná-ri) sf minciunãri (min-cĭu-nắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva dzãtsi minciunj; aminciunari
{ro: acţiunea de a minţi; minţire}
{fr: action de mentir}
{en: action of lying}
ex: furtu sh-minciunari (arãdeari)

§ minciunos (min-cĭu-nósŭ) sm, sf, adg minciunoasã (min-cĭu-nŭá-sã), minciunosh (min-cĭu-nóshĭ), minciunoasi/minciunoase (min-cĭu-nŭá-si) – cari dzãtsi minciunj; cari arãdi pri cariva; cari easti mplin di minciunj; arãditor, yealangiu, ealangiu, pseftu, psimatear;
(expr: io minciunos sh-tini pseftu = doilji him minciunosh unã soi; io minciunos, ma tini hii sh-cama mari minciunos)
{ro: mincinos}
{fr: menteur}
{en: liar}
ex: minciunoslu acatsã minciunoslu; tuts fratslji suntu minciunosh (dzãc minciunj, arãd lumea); preftul pitricu nã carti minciunoasã la tatã-su (tsi easti mplinã cu minciunj, tsi ari minciunj scriati nuntru); nu shteam s-hii ahãntu minciunos; tatã cu hilj minciunos s-bãsharã, si mbrãtsitarã; armasi cu nãrli spindzurati sh-cu hãrgili a minciunoshlor pristi zvercã

§ minciunilea (di-a-) (min-cĭú-ni-lea) adv – cu minciunj
{ro: cu minciuni}
{fr: mensongérement}
{en: with lies, lying}
ex: bãneadzã di-a-minciunilea (cu minciunj)

§ aminciunedz (a-min-cĭu-nédzŭ) vb I aminciunai (a-min-cĭu-náĭ), aminciunam (a-min-cĭu-námŭ), aminciunatã (a-min-cĭu-ná-tã), aminciunari/aminciunare (a-min-cĭu-ná-ri) – (unã cu minciunedz)
ex: nu aminciuneadzã (nu dzã minciunj)

§ aminciunat (a-min-cĭu-nátŭ) adg aminciunatã (a-min-cĭu-ná-tã), aminciunats (a-min-cĭu-nátsĭ), aminciunati/aminciunate (a-min-cĭu-ná-ti) – (unã cu minciunat)

§ aminciunari/aminciunare (a-min-cĭu-ná-ri) sf aminciunãri (a-min-cĭu-nắrĭ) – (unã cu minciunari)

(expr: cãt s-lj-agiungã, cãt loc va s-lja sãrma tu stumahi)?; cãndu mi minduescu cãt lucru am, mi-acatsã heavra
(expr: canda lãndzidzãscu); acãtsat casã
(expr: loat casã cu nichi)?; pri mini mi-acatsã
(expr: ãnchisi s-mi doarã) tu lingurici; li mãcã! si-lj s-acatsã!
(expr: s-lj-armãnã tu grumadz); cu nãs nu putem s-n-acãtsãm
(expr: s-nã ncãrligãm, s-nã nciupãm; s-n-acãtsãm la ntreatsiri); acãtsã
(expr: cãdzu greauã) eapa cu nãs; mi-acãtsai
(expr: dada-nj cãdzu greauã cu mini) tru paranomãlj; nu lu-acatsã mintea
(expr: nu-achicãseashti, nu aducheashti); s-acãtsã
(expr: sicã, dãmlusi) di mãnj sh-di cicioari; lu-acatsã
(expr: ãlj sta ghini) armatli; lj-acãtsã ghini
(expr: vidzu hãiri cu) minciuna; lãili stranji mi-acatsã
(expr: nj-sta ghini); apa nu lu-avea acãtsatã
(expr: nu lj-avea faptã ghini); mi-acatsã
(expr: mi fatsi s-vom) amarea; bãgarã s-acatsã aloaturli trã numtã
(expr: si sã ndreagã trã numtã); lu-acãtsarã dratslji di ureclji
(expr: s-nãiri multu, s-inãtusi multu, timusi multu); s-avea acãtsatã di peri
(expr: s-avea ncãrligatã, nciupatã); muljari tsi lj-acatsã mãna di tuti
(expr: shtii s-facã multi lucri, cu mãsturilji, lishor sh-cum lipseashti); s-afirea s-nu lj-acatsã luna
(expr: s-nu-agiungã noaptea-amãnat); nu lu-acãtsa loclu
(expr: nu putea si sta tu-un loc; nu-l tsãnea, nu lu-avea loclu); zboarãli a tali acãtsarã loc
(expr: avurã griutati, featsirã lucrul tsi lipsea); nj-spunea cã la izvur acãtsarã feata aestã
(expr: u ncãlicarã, u-ambãirarã); cãldãrusha easti-acãtsatã
(expr: s-arsi pri foc) cu lapti; biu unã scafã di yin shi lu-acãtsã
(expr: lu-andrãlãsi, l-featsi sã-lj yinã mintsãli deavãrliga, lu mbitã); cum lu vidzu, acãtsã guvili
(expr: s-ascumsi); easti acãtsat cu mãyii
(expr: lj-si featsirã mãyi) di nu easti ghini; etc. etc.

§ acãtsat (a-cã-tsátŭ) adg acãtsatã (a-cã-tsá-tã), acãtsats (a-cã-tsátsĭ), acãtsati/acãtsate (a-cã-tsá-ti) – harea tsi u-ari un tsi easti acãtsat; tsi easti bãgat tu mãnã; loat, apucat, apcat, spindzurat, nchisit, etc.
{ro: agăţat, prins, ocupat}
{fr: accroché, attrapé, saisi, occupé}
{en: caught, occupied, started}
ex: suntu acãtsati (loati) cãljurli; cu mãnjli acãtsati (di lucru); ficiori acãtsats
(expr: a curi dadã avea cãdzutã greauã) Sãmbãta; tsi-ai di cãntsã acãtsat (mãrãnat)?

§ acãtsari/acãtsare (a-cã-tsá-ri) sf acãtsãri (a-cã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu acatsã cariva icã s-acatsã tsiva; loari, apucari, apcari, spindzurari, nchisiri, etc.
{ro: acţiunea de a agăţa, de a prinde, de a ocupa; agăţare, prindere, ocupare}
{fr: action d’accrocher, d’attraper, de saisir, d’occuper}
{en: action of catching, of occupying, of starting}
ex: nã acãtsam cu acãtsarea; tãmbarea vrea acãtsari (spindzurari di penurã)

§ neacãtsat (nea-cã-tsátŭ) adg neacãtsatã (nea-cã-tsá-tã), neacãtsats (nea-cã-tsátsĭ), neacãtsati/neacãtsate (nea-cã-tsá-ti) – tsi nu easti acãtsat; tsi nu-ari lucru; niloat, neapucat, nispindzurat, ninchisit, etc.
{ro: care nu este agăţat (prins, ocupat); neagăţat}
{fr: qui n’est pas pris, qui ne pas attrapé; inoccupé, chômeur}
{en: who is not caught (occupied); unemployed}
ex: ãl leagã di doi calj neacãtsats (tsi nu eara acãtsats; dit irghilii); easti neacãtsat (nu-ari lucru, shadi tutã dzua)

§ neacãtsari/neacãtsare (nea-cã-tsá-ri) sf neacãtsãri (nea-cã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu-acatsã icã nu s-acatsã tsiva; niloari, neapucari, nispindzurari, ninchisiri, etc.
{ro: acţiunea de a nu agăţa, de a nu prinde, de a nu ocupa}
{fr: action de ne pas attraper, de ne pas saisir, de ne pas occuper}
{en: action of not catching, of not occupying, of not starting}

§ acãtsãturã (a-cã-tsã-tú-rã) sf acãtsãturi (a-cã-tsã-túrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva acatsã tsiva; atsea tsi ari acãtsatã un; apucãturã, hui, tabieti, nvets, hãri (uruti), etc.; (fig: acãtsãturã = (i) stihimã; (ii) itii, sibepi, furnjii; (iii) alatusi, nindriptati)
{ro: agăţătură, nărav}
{fr: prise, (mauvaise) manière}
{en: catch, grasp, bad habit}
ex: lj-aflai unã acãtsãturã (fig: furnjii)

§ discats (dis-cátsŭ) (mi) vb I discãtsai (dis-cã-tsáĭ), discãtsam (dis-cã-tsámŭ), discãtsatã (dis-cã-tsá-tã), discãtsari/discãtsare (dis-cã-tsá-ri) – scot (ljau, dipun, etc.) un lucru di-aclo iu easti acãtsat (spindzurat);
(expr: hiu discãtsat = nu-am lucru)
{ro: desprinde (un lucru de unde este agăţat)}
{fr: décrocher}
{en: unhook, take down}
ex: discatsã-nj giuplu di pi penurã

§ discãtsat (dis-cã-tsátŭ) adg discãtsatã (dis-cã-tsá-tã), discãtsats (dis-cã-tsátsĭ), discãtsati/discãtsate (dis-cã-tsá-ti) – (lucru) tsi easti scos di-aclo iu eara acãtsat; (loclu) di iu easti loat un lucru spindzurat; fui discãtsat
(expr: nu-avui lucru) tutã veara
{ro: desprins (de unde este agăţat)}
{fr: décroché}
{en: unhooked, taken down}

§ discãtsari/discãtsare (dis-cã-tsá-ri) sf discãtsãri (dis-cã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-discatsã un lucru
{ro: acţiunea de a desprinde (un lucru de unde este agăţat)}
{fr: action de décrocher}
{en: action of unhooking, of taking down}

ex: alincirea (fãnirusirea) a Hristolui

§ alincitor (a-lin-ci-tórŭ) adg alincitoari/alincitoare (a-lin-ci-tŭá-ri), alincitori (a-lin-ci-tórĭ), alincitoari/alincitoare (a-lin-ci-tŭá-ri) – tsi s-aspuni, tsi fãniruseashti, tsi da cap; tsi s-aspuni unã soi, cãndu-averlu easti cã-i altã soi; tsi-arãdi lumea; arãditor, calpuzan, calpu, aplãnãsitor, minciunos, pseftu, yealangi
{ro: care apare; înşelător}
{fr: qui surgit; trompeur}
{en: who appears; deceitful, misleading}
ex: un yis alincitor (tsi ti-arãdi, minciunos)

§ alingii/alingie (a-lin-gí-i) sf alingii (a-lin-gíĭ) – arãdeari, minciunã, psemã, yealani
{ro: înşelătorie, iluzie}
{fr: menterie, tricherie, illusion}
{en: deceit, illusion}

{ro: apă}
{fr: eau}
{en: water}
ex: unã lugurii, anda ari apã, domnul bea yin, anda nu-ari apã, domnul bea apã (angucitoari: moara); apa di fãntãnã nu s-alãceashti; dã-nj nã chicã di-apã; tricum nã apã mari (fig: amari; arãu mari); moashi di atseali tsi tsãn apili
(expr: moashi gioanã, mãyistrã); apa mintitã
(expr: apã alãcitã) cuciubi adutsi; apa totna s-toarnã iu lj-eara cupanja veaclji; nchisirã ntr-apã la arãu
(expr: dusirã s-lja apã di la-arãu); nj-yini apa-atsea minuta
(expr: nj-yini s-mi chish); cari va sã-sh facã apa?
(expr: si s-chishi?); armasi sã-sh facã apa
(expr: sã s-chishi); sh-fãtsea feata apa
(expr: s-chisha feata); vã fãtsets apa minutã
(expr: vã chishats); easti apã di lituryii
(expr: easti fãrã stepsu); lji nvitsai apili
(expr: huili); muljarea ts-lja apa
(expr: tsã nveatsã huili) sh-deapoea ti ncalicã; adrash guvã tu-apã
(expr: nu-adrash tsiva dip); avea faptã nã guvã ntr-apã
(expr: nu-avea faptã tsiva dip); apa doarmi, dushmanlu nu doarmi; di apã tsi doarmi s-tsã hibã fricã; apa, foclu sh-muljarea nu-au pisti; apa stãtutã amputi; apa pãnã nu s-alãceashti nu s-limpidzashti; asudai sum limbã

§ apshoarã (ap-shĭŭá-rã) sf apshoari/apshoare (ap-shĭŭá-ri) – apã putsãnã, apã njicã; (fig: apshoarã = mãcari cu multã dzamã apãtoasã)
{ro: apă puţină}
{fr: eau (en petite quantité)}
{en: water (in small amounts)}

§ apãtos (a-pã-tósŭ) adg apãtoasã (a-pã-tŭá-sã), apãtosh (a-pã-tóshĭ), apãtoasi/apãtoase (a-pã-tŭá-si) – tsi ari (multã) apã; tsi easti ca apa; tsi easti mplin cu apã; tsi easti moali ca apa; tsi sh-u-adutsi cu apa; tsi ari dzamã multã, easti dzãmos; apãtios, apos, vlãngos, vãltos, nutios
{ro: apos}
{fr: aqueux}
{en: watery}
ex: locuri apãtoasi; ghelã apãtoasã (cu dzamã multã); fãtsesh aloatlu apãtos (cu apã multã, moali); loclu apãtos (vlãngos, vãltos) nu-i bun trã casã

§ apãtios (a-pã-ti-ósŭ) adg apãtioasã (a-pã-ti-ŭá-sã), apãtiosh (a-pã-ti-óshĭ), apãtioa-si/apãtioase (a-pã-ti-ŭá-si) – (unã cu apãtos)
ex: pirde apãtios di pi oclji

§ apos (a-pósŭ) adg apoasã (a-pŭá-sã), aposh (a-póshĭ), apoasi/apoase (a-pŭá-si) – (unã cu apãtos)

§ apãtusescu (a-pã-tu-sés-cu) (mi) vb IV apãtusii (a-pã-tu-síĭ), apãtuseam (a-pã-tu-seámŭ), apãtusitã (a-pã-tu-sí-tã), apãtusiri/apãtusire (a-pã-tu-sí-ri) – umplu di apã; lj-adavgu apã (ma multã) sh-u fac luguria ma moali (unã mãcari ma dzãmoasã); l-fac apãtos; l-molj tu apã
{ro: umple cu apă; deveni apos}
{fr: remplir d’eau; devenir aqueux; rendre mou, s’amollir}
{en: fill with water; become watery; become soft}
ex: truplu nji s-apãtusi (nj-si featsi ma moali, ma molav)

§ apãtusit (a-pã-tu-sítŭ) adg apãtusitã (a-pã-tu-sí-tã), apãtusits (a-pã-tu-sítsĭ), apãtusiti/apãtusite (a-pã-tu-sí-ti) – tsi easti umplut cu apã; tsi-lj s-ari adãvgatã apã sh-faptã moali; tsi s-featsi apãtos
{ro: umplut cu apă, apos}
{fr: rempli d’eau; aqueux; mou, amolli}
{en: filled with water; watery; soft}

§ apãtusiri/apãtusire (a-pã-tu-sí-ri) sf apãtusiri (a-pã-tu-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un lucru s-umpli cu apã, lji s-ari adãvgatã apã shi faptu moali
{ro: acţiunea de a umple cu apă; de a deveni apos}
{fr: action de remplir d’eau; de devenir aqueux; de rendre mou, de s’amollir}
{en: action of filling with water; of becoming watery; of becoming soft}

{en: who has not been deceived, nor cheated}

§ nearãdiri3/nearãdire (nea-rắ-di-ri) sf nearãdiri (nea-rắ-dirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu omlu nu lu-arãdi pri cariva; nearãdeari
{ro: acţiunea de a nu înşela, de a nu minţi}
{fr: action de ne pas tromper, de ne pas duper, de ne pas mentir}
{en: action of not deceiving, of not cheating, of not duping, of not telling lies}

§ nearãdeari3/nearãdeare (nea-rã-deá-ri) sf nearãderi (nea-rã-dérĭ) – (unã cu nearãdiri3)

§ arid3 (a-rídŭ) vb III shi II arish (a-ríshĭŭ), arideam (a-ri-deámŭ), arisã (a-rí-sã), aridiri/aridire (a-rí-di-ri) shi arideari/arideare (a-ri-deá-ri) – (unã cu arãd3)

§ aris3 (a-rísŭ) adg arisã (a-rí-sã), arish (a-ríshĭ), arisi/arise (a-rí-si) – (unã cu arãs3)

§ aridiri3/aridire (a-rí-di-ri) sf aridiri (a-rí-dirĭ) – (unã cu arãdiri3)

§ arideari3/arideare (a-ri-deá-ri) sf arideri (a-ri-dérĭ) – (unã cu arãdeari3)

§ arãditor (a-rã-di-tórŭ) adg arãditoari/arãditoare (a-rã-di-tŭá-ri), arãditori (a-rã-di-tórĭ), arãditoari/arãditoare (a-rã-di-tŭá-ri) – (atsel) tsi lu-arãdi (lu-aplã-nãseashti) pri cariva, marghiol, maryiol, apation, ehle
{ro: înşelător}
{fr: trompeur}
{en: deceiver, cheater}
ex: shtii-arãditorlu (atsel tsi-arãdi lumea) oclji ca s-acatsã

§ antreatsiri/an-treatsire (an-treá-tsi-ri) sf antreatsiri (an-treá-tsirĭ) – (unã cu as-treatsiri)

§ antritseari/antritseare (an-tri-tseá-ri) sf antritseri (an-tri-tsé-ri) – (unã cu astritseari)

§ ntrec (ntrécŭ) vb III shi II ntricui (ntri-cúĭ), ntritseam (ntri-tseámŭ), ntricutã (ntri-cú-tã), ntreatsiri/ntreatsire (ntreá-tsi-ri) shi ntritseari/ntritseare (ntri-tseá-ri) – (unã cu astrec)
ex: tru soatsã nu-avea altã s-u ntreacã ea tu njatã; cai poati s-lu ntreacã?; sh-tini cirac mi ntricush; tu minti ntritsea tutã lumea; lu ntricu tu nvitsãturã; ntricu suta (tricu, ari ma nsus di-unã sutã)

§ ntricut (ntri-cútŭ) adg ntricutã (ntri-cú-tã), ntricuts (ntri-cútsĭ), ntricuti/ntricute (ntri-cú-ti) – (unã cu astricut)

§ ntreatsiri/ntreatsire (ntreá-tsi-ri) sf ntreatsiri (ntreá-tsirĭ) – (unã cu astreatsiri)
ex: s-lja la ntreatsiri

§ ntritseari/ntritseare (ntri-tseá-ri) sf ntritseri (ntri-tsé-ri) – (unã cu astritseari)

§ nintricut (nin-tri-cútŭ) adg nintricutã (nin-tri-cú-tã), nintricuts (nin-tri-cútsĭ), nintricuti/nintricute (nin-tri-cú-ti) – cari nu easti ntricut; cari nu lu-antreatsi vãrnu (tu alãgari, tu dishtiptãciuni, etc.)
{ro: neîntrecut, necovârşit}
{fr: qui n’est pas dépassé, qui n’est pas devancé}
{en: who has not been passed, has not been overtaken}
ex: nintricutã (cari nu easti ntricutã) tu aveari; tru giunatic, nintricut (tsi nu lu ntreatsi vãr)

§ nintreatsiri/nin-treatsire (nin-treá-tsi-ri) sf nintreatsiri (nin-treá-tsirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un nu lu ntreatsi pri cariva
{ro: acţiunea de a nu întrece; neîntrecere}
{fr: action de ne pas dépasser, de ne pas devancer}
{en: action of not passing beyond, of not overtaking}

§ nintritseari/nintritseare (nin-tri-tseá-ri) sf nintritseri (nin-tri-tsé-ri) – (unã cu nintreatsiri)

ex: cãpsalã (loc arsu, ardeari; icã fig: arãdeari, aplãnãsiri) anjurzeashti