§ mishteari/mish-teare (mish-teá-ri) sf mishteri (mish-térĭ) – (unã cu meashtiri)
ex: trã vindeari nu-l vindu, ma mishteari, cãti un yin di om va mescu; mishterli suntu mishteri shi borgea va plãtiri; ca s-hibã trã mishteari; ma dã-nj sh-unã mishteari

ex: hiljlu di measi (nolgicanlu)

§ mitsiu (mi-tsíŭ) sm fãrã pl – giumitatea dit-un lucru dispãrtsãt (tãljat) tu mesi; giumetã
{ro: o jumătate de}
{fr: une moitié de}
{en: a half of}
ex: nã fripsi sugiuc shi nã scoasi un mitsiu (unã giumitati di) di yin

§ njedz (njĭédzŭ) sn njedzuri (njĭé-dzuri) – partea di nai ma nuntru a unui lucru; partea ma moali (dit mesi) di nuntru a cãrvealiljei di pãni; partea di nuntru (dit mesi) a yimishilor;
(expr: njedzlu-a loclui = pãtatã, cartofi, cumpiri, curcaci, bãrboalji, etc.)
{ro: miez}
{fr: mie du pain, pulpe des fruits}
{en: crumb (of loaf, as opposed to crust), pulp (of fruit)}
ex: io mãc njedzlu sh-tini cuãli; mizia chipirã niheamã di njedz cu lapti; nutsli-aesti nu au njedz; cutsea njedzlu-a loclui
(expr: pãtatã) sh-mãca

§ njadzã- (njĭá-dzã-) prifixu – zbor tsi s-adavgã nãintea-a altui zbor tra s-aspunã “loclu dit mesea-a lui”; loclu tsi s-aflã la giumitatea di-un lucru; tu mesea di; misu-, namisa di; nolgica di; njidzã, nidzã, njizã, nolgica, namisa, anamisa, pintru, ntrã
{ro: mijloc de, miez de, etc.}
{fr: mi-, au milieu de}
{en: mid-, middle of}

§ njidzã-1 (njí-dzã) prifixu – (unã cu njadzã-)

§ njidzã2 (njí-dzã) adv – tu mesea di, namisa di, anamisa di, pintru
{ro: la mijloc, printre}
{fr: parmi, au milieu}
{en: among, middle of}

§ nidzã-1 (ní-dzã) prifixu – (unã cu njadzã-)

§ nidzã2 (ní-dzã) adv – (unã cu njidzã2)
ex: escu sh-io nidzã di elj (tu mesea-a lor, namisa di elj)

§ njizã-1 (njí-zã) adv – (unã cu njadzã-)
ex: imnã pi njizã-cali (mesea di cali); tu njizã-cali (tu mesea di cali) lj-ishirã furlji; cãldurã di njizã-dzuã (mesea di dzuã)

§ njizã2 (njí-zã) adv – (unã cu njidzã2)
ex: njizã (anamisa di) elj; njizã (namisa di) alanti

§ misu- (mi-su) prifixu – (unã cu njadzã-)

§ misu-arosh (mi-sŭa-róshĭŭ) adg misu-aroshi/misu-aroshe (mi-sŭa-ró-shi), misu-arosh (mi-sŭa-róshĭ), misu-aroshi/misu-aroshe (mi-sŭa-ró-shi) – tsi easti pi giumitati arosh
{ro: semi-roşu}
{fr: à moitié rouge}
{en: half red}
ex: niori murdzi shi misu-arosh (pi giumitati arosh)

§ misuhori/misuhore (mi-su-hó-ri) sf misuhori (mi-su-hórĭ) – loclu gol (migdanea) dit mesea-a hoarãljei iu s-adunã laolu (s-gioacã Dumãnitsli i dzãlili pisimi, s-facã muabeti la cafineadz, s-acumpãrã lucri di la duchenj, etc.); mesea di hoarã; piatsã, for, codru
{ro: piaţă}
{fr: place (milieu) d’un village}
{en: market place, village square}
ex: esh featã tu misuhori (mesea di hoarã); di-aclotsi trapsi tu misuhori; tu misuhori, di zbor-zbor, acãtsã cu alts sots a lui, aclo iu tãlja groasi, si-sh alavdã muljarea; yini seara paplu di misuhori shi caftã measã

§ misimeri/misimere (mi-si-mé-ri) sf misimeri (mi-si-mérĭ) – dizvursirea tsi sh-u fatsi omlu tu mesea-a dzuãljei (dupã measa di prãndzu, cãndu s-tindi sh-lu furã niheamã somnul, ninti ca sã nchiseascã lucru di dupã prãndzu)
{ro: siestă după masa de prânz}
{fr: sieste qu’on fait d’ordinaire vers midi dans les pays chauds}
{en: siesta, nap made usually after noon lunch}

§ mishacã (mi-shĭá-cã) sm, sf, adg mishacã (mi-shĭá-cã) mishats (mi-shĭátsĭ), mishatsi/mishatse (mi-shĭá-tsi) – atsel dit mesi; atsel tsi s-aflã namisa di alti lucri; atsel tsi s-aflã tu mesi (namisa di-atselj ma mãri, ma bunj, etc, di-unã parti, sh-di-atselj ma njits, ma-arãi, etc. di-alantã); mijacou, nulgican, nolgic, nolgican, nolgiucan, njolgican, njilgiucan, njijlucan
{ro: mijlociu}
{fr: qui est au milieu}
{en: the one in the middle}
ex: atumtsea vinji mishacã (nolgicanlu) shi-lj dzãsi

§ mijacou (mi-jĭa-cóŭ) sm, sf, adg mijacouã (mi-jĭa-có-ŭã), mi-ja-coi (mi-jĭa-cóĭ), mijacouã (mi-jĭa-có-ŭã) – (unã cu mishacã)

§ misochir (mi-só-chirŭ) adg misochirã (mi-só-chi-rã), misochiri (mi-só-chirĭ), misochiri/mi-sochire (mi-só-chi-ri) – tsi easti tu ilichia di mesi, namisa di tinir sh-aush; tsi nu easti nitsi tinir, ma nitsi aush
{ro: de etate mijlocie}
{fr: qui est entre deux âges}
{en: middle age}
ex: dupã aush yinea altsã misochiri (oaminj ma tiniri)

§ misotriv (mi-só-trivŭ) adg misotrivã (mi-só-tri-vã), misotrivi (mi-só-trivĭ), misotrivi/mi-sotrive (mi-só-tri-vi) – (lucru) tsi easti tu mesi, nitsi bun ma nitsi-arãu; (om) tsi nu para easti dishteptu
{ro: mediocru}
{fr: médiocre}
{en: mediocre}

§ misit (mi-sítŭ) sm misits (mi-sítsĭ) – omlu tsi s-bagã namisa di altsã oaminj tra si s-aducheascã (tsi caftã s-li ndreagã lucrili, tsi lj-adutsi deadun, omlu tsi vindi cu omlu tsi va s-acumpãrã tsiva, tsi caftã si s-aducheascã trã tinjia-a lucrilor tsi s-vindu i s-acumpãrã tu-unã alishvirishi, etc.); sãmsar
{ro: misit, intermediar}
{fr: médiateur, entremetteur, courtier, agent}
{en: mediator, intermediary, broker, agent}
ex: un misit nj-aflã nã casã mushatã ma scumpã; mi-arãsi, nj-trapsi cãlupea misitlu

§ misitii/misitie (mi-si-tí-i) sf misitii (mi-si-tíĭ) – lucrul tsi-l fatsi un misit; atsea cu tsi easti pãltit misitlu dupã tsi sh-fatsi lucrul; sãmsãrlichi
{ro: misitie}
{fr: médiation, courtage}
{en: mediation, brokerage}
ex: fatsi misitii; nu plãtii misitia tsi lj-u vream; nu-nj lo multu misitii

§ ambushulari/ambushulare (am-bu-shĭu-lá-ri) sf ambushulãri (am-bu-shĭu-lắrĭ) – (unã cu abushilari)

{ro: încetinit, aşteptat}
{fr: rallenti; attendu}
{en: slowed down; waited}

§ agãliri/agãlire (a-gã-lí-ri) sf agãliri (a-gã-lírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva agãleashti; fãtseari ma peanarga; agãlisiri, agãljisiri, ashtiptari, etc.
{ro: acţiunea de a încetini, de a aştepta; încetinire, aşteptare}
{fr: action de rallentir, d’attendre}
{en: action of slowing down, of waiting}

§ agãlisescu (a-gã-li-sés-cu) vb IV agãlisii (a-gã-li-síĭ), agãliseam (a-gã-li-seámŭ), agãlisitã (a-gã-li-sí-tã), agãlisiri/agãlisire (a-gã-li-sí-ri) – fac s-chearã icã fac s-njicshureadzã putearea; isi-hãsescu, astãmãtsescu, curmu, acumtin, apuituescu, agãlescu
{ro: potoli, opri, linişti}
{fr: cesser, tranquiliser, apaiser}
{en: stop, re-assure, calm down}
ex: tu meshlji din coadã agãlisi (isihãsi) putsãn

§ agãlisit (a-gã-li-sítú) adg agãlisitã (a-gã-li-sí-tã), agãlisits (a-gã-li-sítsĭ), agãlisiti/agãlisite (a-gã-li-sí-ti) – tsi sh-ari chirutã i njicshuratã putearea; isihãsit, astãmãtsit, curmat, acumtinat, apuituit, agãlit
{ro: potolit, oprit, liniştit}
{fr: cessé, tranquilisé, apaisé}
{en: stopped, reassured, calmed down}
ex: foclu ardi-agãlisit (isih); lumea durnja agãlisitã (isihãsitã)

§ agãlisiri/agãlisire (a-gã-li-sí-ri) sf agãlisiri (a-gã-li-sírĭ) – chirearea i njicshurarea-a puteariljei; isihãsiri, astãmãtsiri, curmari, acumtinari, apuituiri, agãliri
{ro: acţiunea de a potoli, de a opri, de a linişti; potolire, oprire, liniştire}
{fr: action de cesser, de tranquiliser, d’apaiser}
{en: action of stopping, of reassuring, of calming down)}

§ agãljisescu (a-gã-lji-sés-cu) vb IV agãljisii (a-gã-lji-síĭ), agãljiseam (a-gã-lji-seámŭ), agãljisitã (a-gã-lji-sí-tã), agãljisiri/agãljisire (a-gã-lji-sí-ri) – avursescu (apustusescu, mi curmu, mi pidipsescu, etc.) multu di multu; lishin di-avursit tsi hiu; ligusescu di multa plãndzeari tsi-am faptã; lishin, ligusescu
{ro: istovi, extenua, epuiza}
{fr: épuiser, pleurer à s’évanouir}
{en: exhaust}
ex: agãljisi (avursi multu, lishinã) ficiorlu di plãngu

§ agãljisit (a-gã-lji-sítŭ) adg agãljisitã (a-gã-lji-sí-tã), agãljisits (a-gã-lji-sítsĭ), agãljisiti/agãljisite (a-gã-lji-sí-ti) – tsi easti avursit multu di multu; lishinat, ligusit
{ro: istovit, extenuat, epuizat}
{fr: épuisé, pleuré à s’évanouir}
{en: exhausted}

§ agã-ljisiri/agãljisire (a-gã-lji-sí-ri) sf agãljisiri (a-gã-lji-sírĭ) – avur-siri multu di multu; lishinari, ligusiri
{ro: acţiunea de a istovi, de a extenua; istovire, extenuare, epuizare}
{fr: action de s’épuiser, de pleurer à s’évanouir}
{en: action of exhausting}

§ agiundziri/agiundzire (a-gĭún-dzi-ri) sf agiundziri (a-gĭún-dzirĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu agiundzi iuva (cãndu s-ari adunatã cu cariva, cari ari amintatã, etc.); asiri, fãtseari, aprucheari, cutseari, etc.
{ro: acţiunea de a ajunge, de a atinge, etc.; ajungere; atingere; devenire; egalare; învingere; coacere; etc.}
{fr: action d’arriver, de rejoindre; de devenir; d’égaler; de vaincre; de mûrir, etc.)}
{en: action of arriving, of joining; of becoming; of equaling; of defeating; of maturing; etc.)}

§ agiundzeari/agiundzeare (a-gĭun-dzeá-ri) sf agiundzeri (a-gĭun-dzérĭ) – (unã cu agiundziri)

§ agiumtã (a-gĭúm-tã) sf fãrã pl – agiundzeari
{ro: ajungere, sosire}
{fr: ar-rivée}
{en: arrival}
ex: unã agiumtã (unã tsi-agiumsi; unãshunã dupã agiundzeari) aoatsi

§ neagiumtu (nea-gĭúm-tu) adg neagiumtã (nea-gĭúm-tã), neagiumtsã (nea-gĭúm-tsã), neagium-ti/neagiumte (nea-gĭúm-ti) – tsi nu-ari agiumtã; tsi nu s-ari adunatã cu cariva; (fig: neagiumtu = (i) tsi nu easti asit; nifaptu, nicoptu, nicriscut; (ii) tsi nu-ari faptã aveari, tsi nu-ari acãtsatã usãndzã)
{ro: neajuns; necopt}
{fr: qui n’est pas arrivé; qui n’a pas mûri; qui n’a pas grandi}
{en: who did nor arrive yet; who has not grown, has not matured yet}
ex: amintã nã featã neagiumtã (fig: cari vinji ninti di noauã mesh); mer neagiumtu (fig: nicoptu); s-lu ljartã cã easti nica neagiumtu (cã nu-ari criscutã ninga); neagiumtu ghini shi na! acatsã nã bumbunidzari sh-nã furtunã

§ neagiumsu (nea-gĭúm-su) adg neagiumsã (nea-gĭúm-sã), neagiumshi (nea-gĭúm-shi), neagiumsi/neagiumse (nea-gĭúm-si) – (unã cu neagiumtu)

§ neagiundziri/neagiundzire (nea-gĭún-dzi-ri) sf neagiundziri (nea-gĭún-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu-agiundzi iuva
{ro: acţiunea de a nu ajunge; neajungere; nematurizare}
{fr: action de ne pas arriver; de ne pas mûrir}
{en: action of not arriving; of not maturing}

§ neagiundzeari/nea-giundzeare (nea-gĭun-dzeá-ri) sf neagiundzeri (nea-gĭun-dzérĭ) – (unã cu neagiundziri)

§ paragiungu (pá-ra-gĭún-gu) vb III shi II paragiumshu (pá-ra-gĭúm-shĭu), paragiundzeam (pá-ra-gĭun-dzeámŭ), paragiumsã (pá-ra-gĭúm-sã) shi paragiumtã (pá-ra-gĭúm-tã), paragiundziri/paragiundzire (pá-ra-gĭún-dzi-ri) shi paragiun-dzeari/paragiundzeare (pá-ra-gĭun-dzeá-ri) – easti (nj-agiundzi) ma multu dicãt lipseashti; (fig: (fructul) paragiundzi = (fructul) s-coatsi multu, aseashti multu, s-paracoatsi)
{ro: fi prea (mai mult decât) destul}
{fr: être plus que suffisant}
{en: become more than necessary}
ex: paragiumsirã (fig: s-coapsirã multu) poamili

§ paragiumtu (pá-ra-gĭúm-tu) adg paragiumtã (pá-ra-gĭúm-tã), paragiumtsã (pá-ra-gĭúm-tsã), paragiumti/paragiumte (pá-ra-gĭúm-ti) – tsi-agiundzi ma multu dicãt lipseashti; tsi easti di primansus
{ro: care este mai mult decât destul}
{fr: qui est plus que suffisant}
{en: that became more than necessary}

§ paragiumsu (pá-ra-gĭúm-su) adg paragiumsã (pá-ra-gĭúm-sã), paragiumshi (pá-ra-gĭúm-shi), paragiumsi/paragiumse (pá-ra-gĭúm-si) – (unã cu paragiumtu)

§ paragiundziri/paragiundzire (pá-ra-gĭún-dzi-ri) sf paragiundziri (pá-ra-gĭún-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu easti ma multu dicãt lipseashti
{ro: acţiunea de a fi prea (mai mult decât) destul}
{fr: action d’être plus que suffisant}
{en: action of becoming more than necessary}

§ paragiundzeari/paragiun-dzeare (pá-ra-gĭun-dzeá-ri) sf paragiundzeri (pá-ra-gĭun-dzérĭ) – (unã cu paragiundziri)

§ ajungu (a-jĭún-gu) vb III shi II ajum-shu (a-jĭúm-shĭu), ajundzeam (a-jĭun-dzeámŭ), ajumsã (a-jĭúm-sã) shi ajumtã (a-jĭúm-tã), ajundziri/ajundzire (a-jĭún-dzi-ri) shi ajundzeari/ajundzeare (a-jĭun-dzeá-ri) – (unã cu agiungu)

§ ajumtu (a-jĭúm-tu) adg ajumtã (a-jĭúm-tã), ajumtsã (a-jĭúm-tsã), ajumti/ajumte (a-jĭúm-ti) – (unã cu agiumtu)

§ ajumsu (a-jĭúm-su) adg ajumsã (a-jĭúm-sã), ajumshi (a-jĭúm-shi), ajumsi/ajumse (a-jĭúm-si) – (unã cu agiumtu)

§ ajundziri/ajundzire (a-jĭún-dzi-ri) sf ajundziri (a-jĭún-dzirĭ) – (unã cu agiundziri)

§ ajundzeari/ajundzeare (a-jĭun-dzeá-ri) sf ajundzeri (a-jĭun-dzérĭ) – (unã cu agiundziri)

§ alãxi-ri/alãxire (a-lãc-sí-ri) sf alãxiri (a-lãc-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-alãxeashti tsiva i cariva
{ro: acţiunea de a schimba, de a schimba îmbrăcămintea, de a se îmbrăca într-un costum nou; schimbare, schimbare de îmbrăcăminte}
{fr: action de changer; de changer de linge, de changer de vêtements, de s’habiller dans des habits neufs}
{en: action of changing; of changing clothes, of dressing in a new suit}

§ nealãxit (nea-lãc-sítŭ) adg nealãxitã (nea-lãc-sí-tã), nealãxits (nea-lãc-sítsĭ), nealãxiti/nealãxite (nea-lãc-sí-ti) – cari nu easti alãxit (cu-un altu lucru); cari nu easti nviscut cu stranji curati icã stranji nali
{ro: care nu s-a schimbat; care nu şi-a schimbat îmbrăcămintea (cu straie curate sau noi)}
{fr: qui n’a pas changé; qui n’a pas changé son linge ou ses vêtements (avec du linge propre ou habits neufs)}
{en: who has not changed; who has not changed clothes}
ex: hiu nealãxit (hiu cu stranjili veclji, murdari; nu nj-am alãxitã stranjili)

§ nealãxi-ri/nealãxire (nea-lãc-sí-ri) sf nealãxiri (nea-lãc-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu s-alãxeashti tsiva i cariva
{ro: acţiunea de a nu schimba ceva; de a nu schimba îmbrăcămintea}
{fr: action de ne pas changer; de ne pas changer de vêtements, de ne pas s’habiller dans des habits neufs}
{en: action of not changing; of not changing clothes, of not dressing in a new suit}

§ alãxãmintu (a-lãc-sã-mín-tu) sn alãxãminti/alãxãminte (a-lãc-sã-mín-ti) – stranjili (custumea, cãmeshli, zmeanili, etc.) cu cari si nveashti (s-alã-xeashti) cariva; tãcãmi, portu, forimã, furishauã
{ro: costum, schimb de rufe}
{fr: costume, lingerie, vêtements de rechange}
{en: change (clothes, costume)}
ex: un alãxãmintu di stranji (custumi, lucrili di-alãxiri)

§ dizlãxescu (diz-lãc-sés-cu) (mi) vb IV dizlãxii (diz-lãc-síĭ), dizlãxeam (diz-lãc-seámŭ), dizlãxitã (diz-lãc-sí-tã), dizlãxiri/dizlãxire (diz-lãc-sí-ri) – scot stranjili di pi cariva; scot atseali tsi acoapirã tsiva i cariva; dizvescu, gulishinedz, dispolj
{ro: (se) dezbrăca, (se) despuia}
{fr: (se) dévêtir, (se) déshabiller}
{en: undress, strip}
ex: dizlãxits-vã di stranjili atseali noauãli

§ dizlãxit (diz-lãc-sítŭ) adg dizlãxitã (diz-lãc-sí-tã), dizlãxits (diz-lãc-sítsĭ), dizlãxiti/dizlãxite (diz-lãc-sí-ti) – tsi s-ari dispuljatã di stranji; tsi nu-ari stranji pri el; dizviscut, gulishinat, dispuljat
{ro: dezbrăcat, despuiat}
{fr: dévêtu, déshabillé}
{en: undressed, stripped}

§ dizlãxi-ri/dizlãxire (diz-lãc-sí-ri) sf dizlãxiri (diz-lãc-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-dizlãxeashti tsiva i cariva; dizveashtiri, dizvishteare, gulishinari, dispuljari
{ro: acţiunea de a (se) dezbrăca, de a (se) despuia}
{fr: (se) action de dévêtir, de (se) déshabiller}
{en: action of undressing, of stripping}