DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

luntri/luntre

luntri/luntre (lún-tri) sf luntri (lún-tri) – unã soi di cãravi njicã tsi s-minã pi apã cu lupãts i pãndzi; varcã, shaicã, cãic, cãicã, cãichi, lãndurã, cãravi, cãradi, ghimii, ghemii, nai
{ro: luntre}
{fr: barque}
{en: small boat}

§ lãndurã2 (lắn-du-rã) sf lãnduri (lắn-durĭ) – (unã cu luntri)
ex: nã dusim la pãnãyir cu lãndura (varca); dzatsi lãnduri mplini nchisirã adzã tahina

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

bathava

bathava (bat-ha-vá) adv – [bãgats oarã cã tu zborlu “bathava” avem unã exceptsii: botsli “t” shi “h” s-avdu ahoryea] – (lucru tsi easti dat, faptu, etc.) trã dip tsiva; (lucru i faptã) di cari nu easti ananghi; (lucru) tsi nu-adutsi vãrã hãiri; batiava, geaba, digeaba, anafal, bosh, ncot, matea, nafile, vãnat, vãnãt, tu cac; (fig: bathava = tsi custuseashti multu putsãn, tsi easti multu eftin; canda easti datã geaba)
{ro: zadarnic, pentru nimic, gratis}
{fr: en vain, pour rien, gratuit}
{en: needless, for nothing, for free}
ex: s-nu-ashteptsã bathava (geaba, ncot); lu-acumpãrai bathava (geaba, trã dip tsiva)

§ batiava (ba-ti-ĭa-vá) adv – (unã cu bathava)
ex: lãna agiumsi eftinã, batiava (dip geaba, trã dip tsiva); batiava (fãrã paradz, trã dip tsiva) nã dusi tu luntri pãnã la Ayiu-Nauni; lucreadzã batiava (digeaba, fãrã paradz); u-aflai batiava (fig: multu eftinã)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

cãic

cãic (cã-ícŭ) sn cãicuri (cã-í-curĭ) – varcã lungã, lishoarã shi suptsãri, cu dauãli capiti niheamã ma-analti di trup, cari poati s-aibã sh-dauã catardzi; cãicã, cãichi, caicã, shaicã, varcã
{ro: caic}
{fr: bateau}
{en: small boat}
ex: suti sh-njilji di cãicuri (vãrtsi) imna pi balta di sãndzi

§ cãicã (cã-í-cã) sf cãitsi/cãitse (cã-í-tsi) – (unã cu cãic)

§ cãichi/cãiche (cã-í-chi) sf cãichi (cã-íchĭ) – (unã cu cãic)
ex: mi dush cu cãichea di-alantã parti a laclui

§ caicã1 (ca-í-cã) sf caitsi/caitse (ca-í-tsi) – (unã cu cãic)
ex: tricum tu caicã (varcã)

§ shaicã (shĭáĭ-cã) sf shaitsi/shaitse (shĭáĭ-tsi) – unã soi di cãravi njicã sh-lishoarã tsi poati s-poartã mash putsãnã lumi sh-trã putsãn chiro, tsi s-minã pri apã cu lupãts, pãndzã i motor (cu gaz); varcã, cãic, cãicã, cãichi, luntri, lãndurã, cãravi, cãradi, ghimii, ghemii
{ro: barcă}
{fr: barque}
{en: small boat}

§ cãicci (cã-ic-cí) sm cãicceadz (cã-ic-cĭádzĭ) – atsel tsi cãrteashti (fatsi) cãiclu s-minã (cu lupãtsli i cu pãndzili); caicci, vãrcãgi, varcagi
{ro: caicciu}
{fr: batelier}
{en: boatman, boatwoman}

§ caicci (ca-ic-cí) sm caicceadz (ca-ic-cĭádzĭ) – (unã cu cãicci)

§ cãiccilãchi/cãiccilãchi (cã-ic-ci-lắ-chi) sf cãiccilãchi (cã-ic-ci-lắchĭ) – tehnea-a atsilui tsi fatsi shi vindi cãitsi; tehnea di cãicci, atsel tsi shtii s-li cãrteascã (s-li minã) cãitsili pri apã
{ro: meseria de caicciu; construcţia sau vânzarea de caicuri}
{fr: métier de batelier; construction ou vente des bateaux}
{en: boatman’s profession; maker or seller of boats}

§ caiccilã-chi/caiccilãchi (ca-ic-ci-lắ-chi) sf caiccilãchi (ca-ic-ci-lắchĭ) – (unã cu cãiccilãchi)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

ghimii/ghimie

ghimii/ghimie (ghi-mí-i) sf ghimii (ghi-míĭ) – vas mari (cãravi) tsi s-minã pi-amari cu pãndzili acãtsati di catardzi sh-pimti di vimtu; vas njic (cãravi njicã sh-lishoarã, soi di cãichi) tsi poartã putsãnã dunjai sh-trã putsãn chiro, tsi s-minã pri apã cu lupãts, pãndzã i motor (cu gaz); ghemii, cãravi, cãradi, catrig, catreg, catric, lãndurã, luntri, varcã, cãichi, shaicã, nai;
(expr: canda-lj si nicarã ghimiili = easti multu nvirinat, nu-aspuni ghini, cã ari pãtsãtã tsiva)
{ro: corabie; barcă}
{fr: bâtiment, navire, vaisseau; barque}
{en: ship, vessel, galley, small boat}
ex: s-veadi tsi ghimii, tsi cãravi au vinjitã la schelã; cu ghimia nã dusim la mãnãstirea di naparti di baltã

§ ghemii/ghemie (ghĭe-mí-i) sf ghemii (ghĭe-míĭ) – (unã cu ghimii)

§ ghimigi (ghi-mi-gí) sm ghimigeadz (gi-mi-gĭádzĭ) – omlu tsi fatsi ghimia ta si s-minã pri apã, vãrcãgi, varcagi, cãicci
{ro: luntraş}
{fr: batelier}
{en: boatman}
ex: ghimigilu nu vru s-aproachi tuts cãts vrea s-intrã tu ghimii

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

nai3/nae

nai3/nae (ná-i) sf nãi (nắĭ) – cãravi tsi s-minã pi-amari cu pãndzili acãtsati di catardzi sh-pimti di vimtu; cãravi, cãradi, catrig, catreg, catric, lãndurã, luntri, ghemii, ghimii
{ro: corabie, navă}
{fr: navire, batteau}
{en: vessel, boat}
ex: cãndu nãs intrã tu nai (cãravi); azburã la hiljlu pi nai (cãravi)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

pescu

pescu (pés-cu) sm peshtsã (pésh-tsã) shi peshti (pésh-ti) – soi di prici tsi bãneadzã tu apã, cu truplu lungu, cu-unã cheali moali acupiritã di soldzã, sh-cu carnea bunã tri mãcari;
(expr:
1: tac ca pescul = nu grescu nitsiun zbor; nu mi-ameastic tu muabeti;
2: easti (gras) ca pescu = easti (ca) multu gras;
3: tsi peshtsã acãtsash? = featsish tsiva?; u scoasish naparti?; lj-deadish di cap?; tsi pulj acãtsash?; tsi guvã tu apã featsish?;
4: ca pescul tu apã = tsi s-aducheashti ghini, tu fisea-a lui;
5: pescul tu-amari easti gioni = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi s-aspuni gioni, mash cãndu easti tu-apanghiu shi vãr nu poati sã-lj facã-arãu;
6: pescul tu-amari, sh-tiganea pri foc = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi nu-ari, sh-nu va poatã s-lu aibã un lucru, ma si ndreadzi dip canda va lu-aibã;
7: mi tsigãripsi ca peashtili pri foc; ca pescul tu tigani mi fripsi = mi tirãnsi multu;
8: nu nj-u bunã pescul = nu para mi-arãseashti pescul; nu mi-arãseashti un lucru;
9: aestã easti altã (idyea) mãcari di pescu = aestã easti dip altsiva, dip altu (idyiul) lucru;
10: di la cap s-amputi pescul = aralili nchisescu cu-atselj mãri ninti ca s-li facã atselj di sum elj;
11: nu-agiungu pescul = dzãc unã minciunã cã nu-l voi un lucru cãndu itia dealihea easti cã nu pot s-lu am, s-lu fac)
{ro: peşte}
{fr: poisson}
{en: fish}
ex: apa-nj mi featsi, soarli-nj mi creashti, sh-ma nu-nj ved dada, moartea-nj mi-anvãleashti (angucitoari: pescul); suntu turlii, turlii di peshti; peshtilj ascãparã di moarti; pescul mari, mãcã njiclu; yermul atsel njiclu, pescul atsel mari acatsã; tsi pescu s-lja atselj edz
(expr: tsi grãsimi s-bagã, cãt lipseashti si sã ngrashi) ca si s-facã cãpri?; vrei, cãtushe, pescu?; cari cãtushi nu-l va pescul?; cãtusha, ma nu-agiundzi pescul, ascuchi; cãtusha, ma nu-agiundzi pescul, dzãtsi cã-i amputsãt

§ peashti (peásh-ti) sm peshtsã (pésh-tsã) shi peshti (pésh-ti) – (unã cu pescu)
ex: tatsi ca peashtili sh-nu greashti tsiva; gras ca peashtili
(expr: easti multu gras)

§ piscoplu (pis-có-plu) sm piscoplji (pis-có-plji) – pescu njic
{ro: peştişor}
{fr: petit poisson}
{en: small fish}
ex: unã gãleatã mplinã cu piscoplji (peshtsã njits)

§ piscar (pis-cárŭ) sm piscari (pis-cárĭ) – om tsi acatsã peshtsã (tra sã sh-amintã bana i tra sã-lj treacã oara cã lu-arãseashti)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

varcã

varcã (vár-cã) sf vãrtsi (vắr-tsi) – unã soi di cãravi njicã sh-lishoarã (soi di cãichi) tsi poartã putsãnã dunjai sh-trã putsãn chiro, tsi s-minã pri apã cu lupãts, pãndzã i motor (cu gaz); shaicã, cãic, cãicã, cãichi, luntri, lãndurã
{ro: barcă}
{fr: barque}
{en: small boat}
ex: intrarã tu varcã (shaicã, luntri); u tãlja apa ca varca (cãichea)

§ vãrcãgi (vãr-cã-gí) sm vãrcãgeadz (vãr-cã-gĭádzĭ) – atsel tsi fatsi cãiclu s-minã (cu lupãts i cu pãndzi); varcagi, cãicci
{ro: barcagiu, caicciu}
{fr: batelier}
{en: boatman}

§ varcagi (var-ca-gí) sm varcageadz (var-ca-gĭádzĭ) – (unã cu vãrcãgi)

§ vãrcãrsescu (vãr-cãr-sés-cu) (mi) vb IV vãrcãrsii (vãr-cãr-síĭ), vãrcãrseam (vãr-cãr-seámŭ), vãrcãrsitã (vãr-cãr-sí-tã), vãrcãrsiri/vãrcãrsire (vãr-cãr-sí-ri) – intru (mi-alin, bag pãrmãtii) tu-unã varcã
{ro: îmbarca}
{fr: embarquer}
{en: embark}

§ vãrcãrsit (vãr-cãr-sítŭ) adg vãrcãrsitã (vãr-cãr-sí-tã), vãrcãrsits (vãr-cãr-sítsĭ), vãrcãrsiti/vãrcãrsite (vãr-cãr-sí-ti) – tsi ari intratã (tsi s-ari alinatã) pi-unã varcã, (pãrmãtii, lucru) tsi easti ncãrcat tu-unã varcã
{ro: îmbarcat}
{fr: embarqué}
{en: embarked}

§ vãr-cãrsiri/vãrcãrsire (vãr-cãr-sí-ri) sf vãrcãrsiri (vãr-cãr-sírĭ) – atsea tsi fatsi atsel tsi s-vãrcãrseashti
{ro: acţiunea de a (se) îmbarca; îmbarcare}
{fr: action de (s‘)embarquer; embarquement}
{en: action of embarking; embarking}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã