|
|
lugursiri/lugursire
lugursiri/lugursire (lu-gur-sí-ri) sf – vedz tu lugursescu
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: lugursescugiudic1
giudic1 (gĭú-dicŭ) vb I giudicai (gĭu-di-cáĭ), giudicam (gĭu-di-cámŭ), giudicatã (gĭu-di-cá-tã), giudicari/giudicare (gĭu-di-cá-ri) – cu mintea, caftu s-aflu cãndu un lucru easti bun icã-arãu, cãndu easti ndreptu i strãmbu, caftu s-aflu tsi easti ghini s-fac tu-unã catastasi tsi mi frimintã, tsi cali s-ljau trãninti, etc.; lu cãtigursescu sh-lu ncaci pri cariva; minduescu, lugursescu, crisescu, siluyisescu, sãlushescu, cãtigursescu, ncaci
{ro: gândi, judeca, raţiona, socoti, critica}
{fr: raisonner, juger, réfléchir, sermonner, critiquer}
{en: reason, judge, reflect, reprimand, criticize}
ex: giudicã (minduea-ti) sh-deapoea zbura; nu giudicã (mindueashti) ghini; l-giudicai (lu ncãceai) multu; cãt lu giudicai (cãftai s-lu fac s-aducheascã) el nu easi dit mintea-a lui; mi giudicã (mi cãtigurseashti, mi ncaci) tutã dzua
§ giudicat1 (gĭu-di-cátŭ) adg giudicatã (gĭu-di-cá-tã), giudicats (gĭu-di-cátsĭ), giudicati/giudicate (gĭu-di-cá-ti) – minduit, lugursit, crisit, siluyisit, sãlushit, cãtigursit
{ro: gândit, judecat, raţionat, socotit, criticat}
{fr: raisonné, jugé, réfléchi, sermonné, critiqué}
{en: reasoned, judged, reflected, reprimanded, criticized}
§ giudicari1/giudicare (gĭu-di-cá-ri) sf giudicãri (gĭu-di-cắrĭ) – atsea tsi fatsi omlu cãndu giudicã; minduiri, lugursiri, crisiri, siluyisiri, sãlushiri, cãtigursiri
{ro: acţiunea de a gândi, de a judeca, de a raţiona, de a socoti, de a critica; gândire, judecare, raţionare, socotire, criticare}
{fr: action de raisonner, de juger, de réfléchir, de sermonner, de critiquer}
{en: action of reasoning, of judging, of reflecting, of repriman-ding, of criticizing}
ex: ãlj talji fãrã njilã sh-giudicari (crisiri, minduiri); agiundzi ahãtã giudicari (cãtigursiri)
§ giudicatã1 (gĭu-di-cá-tã) sf giudicãts (gĭu-di-cắtsĭ) – apofasea la cari agiundzi cariva dupã tsi giudicã (u mindueashti) ghini unã catastasi; minduiri, minti
{ro: judecată}
{fr: jugement}
{en: judgement}
§ prigiudic1 (pri-gĭú-dicŭ) vb I prigiudicai (pri-gĭu-di-cáĭ), prigiu-dicam (pri-gĭu-di-cámŭ), prigiudicatã (pri-gĭu-di-cá-tã), prigiudica-ri/prigiudicare (pri-gĭu-di-cá-ri) – giudic, cu-unã minti apufãsitã (astãsitã) di ma ninti cã un lucru easti bun icã-arãu, cã easti ndreptu i strãmbu, etc.; giudic fãrã sã shtiu (i nu voi sã shtiu) cãtse s-ari faptã un lucru, cari-lj fu itia, etc.
lughursiri/lughursire
lughursiri/lughursire (lu-ghur-sí-ri) sf lughursiri (lu-ghur-sírĭ) – unã cu lugursiri
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: lugursirilugursescu
lugursescu (lu-gur-sés-cu) (mi) vb IV lugursii (lu-gur-síĭ), lugurseam (lu-gur-seámŭ), lugursitã (lu-gur-sí-tã), lugursiri/lu-gursire (lu-gur-sí-ri) – minduescu (cã un lucru easti bun i arãu, cã easti ghini si s-facã i s-nu s-facã un lucru, etc.); nj-va (nj-si dutsi) mintea (cã va s-facã tsiva, cã va yinã cariva, ta s-fac un lucru, etc.); nj-bag (nj-dzãc, nj-dau) cu mintea (ti-atseali tsi va-nj dzãcã i va-nj facã un, etc.); fac (tsãn) unã isapi (di exudili tsi fac, di paradzlji tsi-lj voi a unui, etc.); lu-am tri...; luguryisescu, minduescu, hãbãrsescu
{ro: socoti, calcula, presupune, închipui}
{fr: compter, calculer; avoir l’intention, penser à}
{en: calculate, think, suppose}
ex: mi lugursii (nj-feci isapea) ghini; multi lugursescu (minduescu) cã va si s-facã
§ lugursit (lu-gur-sítŭ) adg lugursitã (lu-gur-sí-tã), lugursits (lu-gur-sítsĭ), lugursiti/lu-gursite (lu-gur-sí-ti) – (lucru) tsi easti minduit; (isapi) tsi s-ari faptã, tsãnutã); tsi lu-am (lu-ai, lu-ati) tri...; luguryisit, minduit, hãbãrsit
{ro: socotit, calculat, presupus, închipuit}
{fr: compté, calculé; avoir l’intention, pensé à}
{en: calculated, thought, supposed}
§ lugursiri/lugursire (lu-gur-sí-ri) sf lugursiri (lu-gur-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva lugurseashti tsiva; luguryi-siri, minduiri, hãbãrsiri
{ro: acţiunea de a socoti, de a calcula, de a presupune, de a-şi închipui; socotire, calculare, presupunere, închipuire}
{fr: action de compter, de calculer; d’avoir l’intention, de penser à}
{en: action of calculating, of thinking, of supposing to}
§ lugãrsescu (lu-gãr-sés-cu) (mi) vb IV lugãrsii (lu-gãr-síĭ), lugãrseam (lu-gãr-seámŭ), lugãrsitã (lu-gãr-sí-tã), lugãrsiri/lu-gãrsire (lu-gãr-sí-ri) – (unã cu lugursescu)
ex: yinu-aoatsi s-nã lugãrsim; cum nj-u lugãrsescu (minduescu) mini, aestã nu poati s-hibã
§ lugãrsit (lu-gãr-sítŭ) adg lugãrsitã (lu-gãr-sí-tã), lugãrsits (lu-gãr-sítsĭ), lugãrsiti/lugãrsite (lu-gãr-sí-ti) – (unã cu lugursit)
ex: tuti suntu lugãrsiti sh-misurati
par1
par1 (párŭ) vb II pãrui (pã-rúĭ), pãream (pã-reámŭ), pãrutã (pã-rú-tã), pãreari/pãreare (pã-reá-ri) – lugursecu cã hiu ashi cum mi veadi cariva; nj-yini s-pistipsescu cã easti ashi cum nji s-alãnceashti; apar, mpar, ampar, lugursescu, minduescu;
(expr:
1: nj-si pari = lugursescu, minduescu, pistipsescu, etc.;
2: nj-pari ghini = mi-arãseashti, nj-yini ghini, mi hãrsescu;
3: nj-pari-arãu = nu mi-arãseashti, nu-nj yini ghini, mi fac pishman)
{ro: părea}
{fr: paraître, sembler}
{en: seem, appear}
ex: lucru bun nu lã pãrea (nu-l videa s-hibã lucru bun); ma s-pari (ma lugursim cã easti un) cal cu fãrnu; s-par (s-veadi) cã sta pãdurli muti; nj-si pari (nj-yini s-pistipsescu) cã plãndzi; nu par (nu-s para veadi s-hiu) cama aush ca multsã altsã di vrãsta-a mea; nj-pari (pistipsescu) cã yini tata
§ pãrut (pã-rútŭ) adg pãrutã (pã-rú-tã), pãruts (pã-rútsĭ), pãruti/pãrute (pã-rú-ti) – ashi cum ãlj s-alãnceashti a unui un lucru; apãrut, mpãrut, ampãrut, alãncit, lugursit, minduit
{ro: părut}
{fr: paru, semblé}
{en: seemed, appeared}
§ parcã (pár-cã) adv – nji sã pari cã; ashi-nj si pari; pistipsescu cã; canda
{ro: parcă}
{fr: comme ci; on dirait que}
{en: it seems like}
§ pãreari/pãreare (pã-reá-ri) sf pãreri (pã-rérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-pari tsiva; atsea tsi-aspuni cari easti minduirea-a mea; apãreari, mpãreari, ampãreari, alãnciri, lugursiri, minduiri; minti, idei
{ro: acţiunea de a părea; părere}
{fr: action de paraître, de sembler; apparence, illusion}
{en: action of seeming, of appearing; appearance, illusion}
ex: nu avem unã pãreari (minduiri, minti, idei); pãrearea-a mea easti s-ti duts la tat-tu
§ ampar1 (am-párŭ) vb II ampãrui (am-pã-rúĭ), ampãream (am-pã-reámŭ), ampãrutã (am-pã-rú-tã), ampãreari/ampãreare (am-pã-reá-ri) – (unã cu par1)
ex: lj-ampãru cã nu-i vãrã ma mushat (sh-lugursea cã nu undzeashti s-aibã vãrã ma mushat); nu nj-ampari dip arãu; lj-ampãrea ghini cãndu-l vidzu cã vinji sh-el
siluyii/siluyie
siluyii/siluyie (si-lu-yí-i) sf siluyii (si-lu-yíĭ) – minduiri tsi-nj treatsi prit minti; niisihia shi vrundida tsi u-aduchescu tu suflit sh-cari-nj frimintã mintea; siluii, siluyisiri, minduiri, crisiri, sãlushiri, lugursiri
{ro: îngândurare, îngrijorare}
{fr: méditation, souci}
{en: meditation, anxiety, worry}
§ siluii/siluie (si-lu-í-i) sf siluii (si-lu-íĭ) – (unã cu siluyii)
§ siluyisescu (si-lu-yi-sés-cu) vb IV siluyisii (si-lu-yi-síĭ), siluyiseam (si-lu-yi-seámŭ), siluyisitã (si-lu-yi-sí-tã), siluyisiri/siluyisire (si-lu-yi-sí-ri) – minduescu ndreptu (ghini, loyic, ashi cum lipseashti); nu minduescu strãmbu; giudic ghini; crisescu, sãlushescu, lugursescu, minduescu
{ro: raţiona, socoti}
{fr: raisonner, juger, réfléchir, méditer}
{en: reason, judge}
ex: siluyisish (ti minduish ghini la) tuti
§ siluyisit (si-lu-yi-sítŭ) adg siluyisitã (si-lu-yi-sí-tã), siluyisits (si-lu-yi-sítsĭ), siluyisiti/siluyisite (si-lu-yi-sí-ti) – giudicat ghini, crisit, sãlushit, lugursit, minduit ghini; giudicat, crisit, sãlushit, lugursit, minduit
{ro: raţionat, socotit}
{fr: raisonné, jugé, réfléchi, médité}
{en: reasoned, judged}
§ siluyisiri/siluyisire (si-lu-yi-sí-ri) sf siluyisiri (si-lu-yi-sírĭ) – giudicari ghini shi ndreptu, crisiri, sãlushiri, lugursiri, minduiri ghini; giudicari, crisiri, sãlushiri, lugursiri, minduiri
{ro: acţiunea de a raţiona, de a socoti; raţionare, socotire}
{fr: action de raisonner (juger, réfléchir, méditer)}
{en: action of reasoning, of judging}
§ sãlushescu (sã-lu-shĭés-cu) vb IV sãlushii (sã-lu-shíĭ), sãlusham (sã-lu-shĭámŭ), sãlushitã (sã-lu-shí-tã), sãlushiri/sãlushire (sã-lu-shí-ri) – (unã cu siluyisescu)
§ sãlushit (sã-lu-shítŭ) adg sãlushitã (sã-lu-shí-tã), sãlushits (sã-lu-shítsĭ), sãlushiti/sãlushite (sã-lu-shí-ti) – (unã cu siluyisit)