{ro: acţiunea de a lipsi, de a trebui; lipsire}
{fr: action d’être absent, de manquer; d’être nécessaire, de falloir}
{en: action of missing, of lacking, of wanting, of needing, of being short of}
ex: lipsirli u-adusirã tu calea-aestã

§ nilipsit (ni-lip-sítŭ) adg nilipsitã (ni-lip-sí-tã), nilipsits (ni-lip-sítsĭ), nilipsiti/nilipsite (ni-lip-sí-ti) –
1: (tsiva i cariva) di cari nu easti ananghi; tsi nu lipseashti si s-facã;
2: tsi nu lipseashti dit (tsi s-aflã totna tu) un loc; tsi lipseashti totna si s-facã; nihãrzãit
{ro: nelipsit, care nu trebue, de care nu este lipsă, inutil}
{fr: qui ne manque pas, immanquable; qui n’est pas absent; qui n’est pas nécessaire, inutile}
{en: which (what) is not missed, not lacked, not short of, not needed}
ex: lucri nilipsiti (1: di cari nu-avem ananghi; icã (ii) tsi s-aflã totna); eara nilipsit di la measã (nu lipseashti vãrãoarã di la measã)

§ nilipsiri/nilipsire (ni-lip-sí-ri) sf nilipsiri (ni-lip-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu lipseashti tsiva (nu lipseashti dit un loc, etc.); nihãrzãiri
{ro: acţiunea de a nu lipsi, de a nu trebui; nelipsire}
{fr: action de ne pas être absent, de ne pas manquer; de ne pas être nécessaire, de ne pas falloir}
{en: action of not missing, of not lacking, of not wanting, of not needing, of not being short of}

§ lipsitã (lip-sí-tã) sf fãrã plural – atsea di cari easti ananghi tra si s-facã (ghini) un lucru; ananghi, nivolji, ihtizai, ihtizã, htizã
{ro: lipsă, necesitate}
{fr: besoin, nécessité}
{en: lack, necessity, need}
ex: easti multu lipsitã (ananghi) s-adunãm; cãndu fu lipsitã (nivolji) s-dishcljidã shcoala; di grãtseascã nu nã easti lipsitã (ihtizai); ma multu, dascale, nu nã eshti lipsitã (ihtizai); nu fu lipsitã (ananghi) ca si s-pidipseascã

§ istirisescu (is-ti-ri-sés-cu) (mi) vb IV istirisii (is-ti-ri-síĭ), istiriseam (is-ti-ri-seámŭ), istirisitã (is-ti-ri-sí-tã), istirisiri/istirisire (is-ti-ri-sí-ri) – (unã cu lipsescu)

§ istirisit (is-ti-ri-sítŭ) adg istirisitã (is-ti-ri-sí-tã), istirisits (is-ti-ri-sítsĭ), istirisiti/istirisite (is-ti-ri-sí-ti) – (unã cu lipsit)

§ istirisiri/istirisire (is-ti-ri-sí-ri) sf istirisiri (is-ti-ri-sírĭ) – (unã cu lipsiri)

§ agiundziri/agiundzire (a-gĭún-dzi-ri) sf agiundziri (a-gĭún-dzirĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu agiundzi iuva (cãndu s-ari adunatã cu cariva, cari ari amintatã, etc.); asiri, fãtseari, aprucheari, cutseari, etc.
{ro: acţiunea de a ajunge, de a atinge, etc.; ajungere; atingere; devenire; egalare; învingere; coacere; etc.}
{fr: action d’arriver, de rejoindre; de devenir; d’égaler; de vaincre; de mûrir, etc.)}
{en: action of arriving, of joining; of becoming; of equaling; of defeating; of maturing; etc.)}

§ agiundzeari/agiundzeare (a-gĭun-dzeá-ri) sf agiundzeri (a-gĭun-dzérĭ) – (unã cu agiundziri)

§ agiumtã (a-gĭúm-tã) sf fãrã pl – agiundzeari
{ro: ajungere, sosire}
{fr: ar-rivée}
{en: arrival}
ex: unã agiumtã (unã tsi-agiumsi; unãshunã dupã agiundzeari) aoatsi

§ neagiumtu (nea-gĭúm-tu) adg neagiumtã (nea-gĭúm-tã), neagiumtsã (nea-gĭúm-tsã), neagium-ti/neagiumte (nea-gĭúm-ti) – tsi nu-ari agiumtã; tsi nu s-ari adunatã cu cariva; (fig: neagiumtu = (i) tsi nu easti asit; nifaptu, nicoptu, nicriscut; (ii) tsi nu-ari faptã aveari, tsi nu-ari acãtsatã usãndzã)
{ro: neajuns; necopt}
{fr: qui n’est pas arrivé; qui n’a pas mûri; qui n’a pas grandi}
{en: who did nor arrive yet; who has not grown, has not matured yet}
ex: amintã nã featã neagiumtã (fig: cari vinji ninti di noauã mesh); mer neagiumtu (fig: nicoptu); s-lu ljartã cã easti nica neagiumtu (cã nu-ari criscutã ninga); neagiumtu ghini shi na! acatsã nã bumbunidzari sh-nã furtunã

§ neagiumsu (nea-gĭúm-su) adg neagiumsã (nea-gĭúm-sã), neagiumshi (nea-gĭúm-shi), neagiumsi/neagiumse (nea-gĭúm-si) – (unã cu neagiumtu)

§ neagiundziri/neagiundzire (nea-gĭún-dzi-ri) sf neagiundziri (nea-gĭún-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu-agiundzi iuva
{ro: acţiunea de a nu ajunge; neajungere; nematurizare}
{fr: action de ne pas arriver; de ne pas mûrir}
{en: action of not arriving; of not maturing}

§ neagiundzeari/nea-giundzeare (nea-gĭun-dzeá-ri) sf neagiundzeri (nea-gĭun-dzérĭ) – (unã cu neagiundziri)

§ paragiungu (pá-ra-gĭún-gu) vb III shi II paragiumshu (pá-ra-gĭúm-shĭu), paragiundzeam (pá-ra-gĭun-dzeámŭ), paragiumsã (pá-ra-gĭúm-sã) shi paragiumtã (pá-ra-gĭúm-tã), paragiundziri/paragiundzire (pá-ra-gĭún-dzi-ri) shi paragiun-dzeari/paragiundzeare (pá-ra-gĭun-dzeá-ri) – easti (nj-agiundzi) ma multu dicãt lipseashti; (fig: (fructul) paragiundzi = (fructul) s-coatsi multu, aseashti multu, s-paracoatsi)
{ro: fi prea (mai mult decât) destul}
{fr: être plus que suffisant}
{en: become more than necessary}
ex: paragiumsirã (fig: s-coapsirã multu) poamili

§ paragiumtu (pá-ra-gĭúm-tu) adg paragiumtã (pá-ra-gĭúm-tã), paragiumtsã (pá-ra-gĭúm-tsã), paragiumti/paragiumte (pá-ra-gĭúm-ti) – tsi-agiundzi ma multu dicãt lipseashti; tsi easti di primansus
{ro: care este mai mult decât destul}
{fr: qui est plus que suffisant}
{en: that became more than necessary}

§ paragiumsu (pá-ra-gĭúm-su) adg paragiumsã (pá-ra-gĭúm-sã), paragiumshi (pá-ra-gĭúm-shi), paragiumsi/paragiumse (pá-ra-gĭúm-si) – (unã cu paragiumtu)

§ paragiundziri/paragiundzire (pá-ra-gĭún-dzi-ri) sf paragiundziri (pá-ra-gĭún-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu easti ma multu dicãt lipseashti
{ro: acţiunea de a fi prea (mai mult decât) destul}
{fr: action d’être plus que suffisant}
{en: action of becoming more than necessary}

§ paragiundzeari/paragiun-dzeare (pá-ra-gĭun-dzeá-ri) sf paragiundzeri (pá-ra-gĭun-dzérĭ) – (unã cu paragiundziri)

§ ajungu (a-jĭún-gu) vb III shi II ajum-shu (a-jĭúm-shĭu), ajundzeam (a-jĭun-dzeámŭ), ajumsã (a-jĭúm-sã) shi ajumtã (a-jĭúm-tã), ajundziri/ajundzire (a-jĭún-dzi-ri) shi ajundzeari/ajundzeare (a-jĭun-dzeá-ri) – (unã cu agiungu)

§ ajumtu (a-jĭúm-tu) adg ajumtã (a-jĭúm-tã), ajumtsã (a-jĭúm-tsã), ajumti/ajumte (a-jĭúm-ti) – (unã cu agiumtu)

§ ajumsu (a-jĭúm-su) adg ajumsã (a-jĭúm-sã), ajumshi (a-jĭúm-shi), ajumsi/ajumse (a-jĭúm-si) – (unã cu agiumtu)

§ ajundziri/ajundzire (a-jĭún-dzi-ri) sf ajundziri (a-jĭún-dzirĭ) – (unã cu agiundziri)

§ ajundzeari/ajundzeare (a-jĭun-dzeá-ri) sf ajundzeri (a-jĭun-dzérĭ) – (unã cu agiundziri)

{ro: împărătesc, regal, domnesc}
{fr: impé-rial, royal}
{en: imperial, royal}
ex: la numtã-amirãreascã (di amiradz, vãsilcheascã); el nu s-mintea cu-amirãreshtili (cu lucrili di-amiradz); stranj amirãrescu (ca di-amirã); loclu amirãrescu, tuts ãl ursescu

§ mirãrescu (mi-rã-rés-cu) adg mirãreascã (mi-rã-reás-cã), mirãreshtsã (mi-rã-résh-tsã), mirãreshti (mi-rã-résh-ti) – (unã cu amirãrescu)

§ amirescu (a-mi-rés-cu) adg amireascã (a-mi-reás-cã), amireshtsã (a-mi-résh-tsã), amireshti (a-mi-résh-ti) – (unã cu amirãrescu)
ex: vidzutã ghighifteascã, namea ami-reascã (angucitoari: cafelu)

§ amirãreashti/amirãreashte (a-mi-rã-reásh-ti) adv – ca faptã di-un amirã; ca di-amirã; vãsili-cheashti, dumneashti
{ro: împărăteşte, domneşte}
{fr: impé-rialement, royalement}
{en: imperially, royally, in a kingly manner}

§ amirãripsescu (a-mi-rã-rip-sés-cu) vb IV amirãripsii (a-mi-rã-rip-síĭ), amirãripseam (a-mi-rã-rip-seámŭ), amirãripsitã (a-mi-rã-rip-sí-tã), amirãripsiri/amirãripsire (a-mi-rã-rip-sí-ri) – ursescu (chivirnisescu, dumnescu) pristi unã-amirãrilji; vãsilipsescu, dumnescu
{ro: împărăţi, domni}
{fr: régner}
{en: reign, rule}

§ amirãripsit (a-mi-rã-rip-sítŭ) adg amirãripsitã (a-mi-rã-rip-sí-tã), amirãripsits (a-mi-rã-rip-sítsĭ), amirãripsiti/amirãripsite (a-mi-rã-rip-sí-ti) – tsi-lj si deadi putearea s-urseascã unã amirãrilji; tsi easti sum putearea-a unui amirã; vãsilipsit, dumnit
{ro: împărăţit, domnit}
{fr: qui est fait à régner, qui est régné}
{en: made to reign; who is reigned, ruled}

§ amirãripsiri/amirãripsire (a-mi-rã-rip-sí-ri) sf amirãripsiri (a-mi-rã-rip-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un amirã urseashti un crat; vãsilipsiri, dumniri
{ro: acţiunea de a împărăţi, de a domni; împărăţire, domnire}
{fr: action de régner; régne}
{en: action of reigning, of ruling; reign; rule}

{ro: acţiunea de a nu-şi bate joc}
{fr: action de ne pas railler, de ne pas se moquer}
{en: action of not laughing at, of not making fun of, of not teasing}

§ nearãdeari2/nearãdeare (nea-rã-deá-ri) sf nearãderi (nea-rã-dérĭ) – (unã cu nearãdiri2)

§ arid2 (a-rídŭ) vb III shi II arish (a-ríshĭŭ), arideam (a-ri-deámŭ), arisã (a-rí-sã), aridiri/aridire (a-rí-di-ri) shi arideari/arideare (a-ri-deá-ri) – (unã cu arãd2)

§ aris2 (a-rísŭ) adg arisã (a-rí-sã), arish (a-ríshĭ), arisi/arise (a-rí-si) – (unã cu arãs2)

§ aridiri2/aridire (a-rí-di-ri) sf aridiri (a-rí-dirĭ) – (unã cu arãdiri2)

§ arideari2/arideare (a-ri-deá-ri) sf arideri (a-ri-dérĭ) – (unã cu arãdeari2)

{fr: action de baver}
{en: action of slavering, of drooling, of driveling}

2: un beasi sh-altu nchirdãseashti = zbor tsi s-dzãtsi trã omlu cari fatsi un lucru ma altu va-lj veadi hãirea; ordzul ãl arã boilji, shi-l mãcã caljlji;
3: mini lu nvets s-beasã = mini-lj dzãc tsi s-facã cã el nu para shtii; mini lu urnipsescu;
4: ntsapã gumarlu tra s-beasã = va s-lu caftsã un lucru tra s-tsã si da;
5: tsi s-easã, s-beasã = tsi s-hibã, s-hibã;
6: cari beasi, amputi = ma s-fats un lucru, nu va pots s-lu-ascundzã)
{ro: băşi}
{fr: péter, vesser}
{en: farted}
ex: iu s-easã, s-beasã!; omlu linãvos, i va s-tindã, i ba s-beasã; nu-l cãrtea gumarlu, s-nu beasã; bishish fãrã arshini cã-ts fu fatsa lai; altu bishi sh-altu nchirdãsi
(expr: un lu fatsi lucrul sh-trã altu s-dzãtsi cã-l featsi); prashlu s-mãcã pãnã tu Martsu, cã dupã Martsu s-amputi, cã-l beasi Martsul

§ bishit (bi-shítŭ) adg bishitã (bi-shí-tã), bishits (bi-shítsĭ), bishiti/bishite (bi-shí-ti) – tsi ari traptã unã bishinã
{ro: băşit}
{fr: pété, vessé}
{en: farted}
ex: prash bishit (moali?)

§ bishiri/bishire (bi-shí-ri) sf bishiri (bi-shírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva tradzi unã bishinã
{ro: acţiunea de a băşi}
{fr: action de péter, de vesser}
{en: action of farting}
ex: bishirea easti-arushinoasã

§ bishinedz (bi-shi-nédzŭ) (mi) vb I bishinai (bi-shi-náĭ), bishinam (bi-shi-námŭ), bishinatã (bi-shi-ná-tã), bishina-ri/bishinare (bi-shi-ná-ri) – (unã cu bes)

§ bishinat (bi-shi-nátŭ) adg bishinatã (bi-shi-ná-tã), bishinats (bi-shi-nátsĭ), bishinati/bi-shinate (bi-shi-ná-ti) – (unã cu bishit)

§ bishinari/bishinare (bi-shi-ná-ri) sf bishinãri (bi-shi-nắrĭ) – (unã cu bishiri)

§ bishi-nãtoari/bishinãtoare (bi-shi-nã-tŭá-ri) sf bishinãtori (bi-shi-nã-tórĭ) – unã soi di pãrnoanji tsi-lj si da a unei tufechi i a unei pishtoalã
{ro: revolver}
{fr: arme à feu}
{en: fire arm}

§ strãbãshinã (strã-bã-shí-nã) sf strãbãshinj (strã-bã-shínjĭ) – partea dit truplu a omlui (ma nghios di mesi) iu s-aflã matsãli; strãbishinã, buric, bãric, bric, bicã, fuljinã, foali, pãntic, pãnticã, plãsturã, prãsturã, schimbe
{ro: burtă}
{fr: ventre, panse}
{en: belly, abdomen}
ex: lj-u deadi tu strãbãshinã (pãntica) cu cutsutlu shi-lj virsã matsãli

§ strãbishinã (strã-bi-shí-nã) sf strãbishinj (strã-bi-shínjĭ) – (unã cu strãbãshinã)

{ro: acţiunea de a îndatori, de a face datorii; îndatorire}
{fr: action d’avoir des dettes, de contracter des obligations}
{en: action of having or acquiring a debt or an obligation}

§ burgilã (bur-gi-lắ) sm burgiladz (bur-gi-ládzĭ) –
1: omlu tsi intrã (tsi easti) borgi la cariva;
2: omlu a curi cariva lj-intrã borgi
{ro: dator; creditor}
{fr: débiteur; créancier}
{en: debtor; creditor}
ex: hiu burgilã (lj-voi borgi a unui); burgealadzlji (atselj a curi lã vrea paradz) lu scularã pi dãvii; burgealadzlji-lj vindurã tutiputa; burgealadzlji nu-avurã dip njilã di el

{fr: colorer, colorier; teindre, peindre}
{en: color, dye, paint}
ex: buisii (li ded cu bueauã) stranjili; buisim oauãli ti Pahti; nu-ts buisea (nu tsi-lj da cu bueauã), lea, perlji ahãntu; sh-buiseashti perlu cu mãzii; buisim (azvistusim) tãvanea; l-buisirã
(expr: lu rizilipsirã) tu misu-hori; mi buisescu
(expr: jilescu); s-buisi
(expr: s-curbisi) multu mãrata; lu-avinarã pãnã-l buisirã
(expr: l-curbisirã)

§ buisit (bu-i-sítŭ) adg buisitã (bu-i-sí-tã), buisits (bu-i-sítsĭ), buisiti/buisite (bu-i-sí-ti) – tsi easti acupirit cu-un petur di bueauã; dat cu bueauã; vãpsit, azvistusit, chindrisit, chindisit, zugrãfsit, zugrãpsit, cundiljatã (fatsa, ocljilj)
{ro: colorat, vopsit, pictat}
{fr: coloré, colorié; teint, peint}
{en: colored, dyed, painted}
ex: buisea-ti
(expr: curbisea-ti), buisite
(expr: mãrate)!; iu ti dutseai, lea buisitã
(expr: lea mãratã, curbisitã); buisitã!
(expr: curbisitã!), nu vedz tsi s-fatsi?

§ buisi-ri/buisire (bu-i-sí-ri) sf buisiri (bu-i-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-buiseashti tsiva i cariva; vãpsiri, azvistusiri, chindrisiri, chindisiri, zugrãfsiri, zugrãpsiri, cundiljari (fatsa, ocljilj)
{ro: acţiunea de a colora, de a vopsi, de a picta}
{fr: action de colorer, de colorier; de teindre, de peindre}
{en: action of coloring, of dyeing, of painting}

§ bueangi (bu-ĭan-gí) sm bueangeadz (bu-ĭan-gĭádzĭ) – omlu tsi buiseashti (multi ori stranji, tu-unã ducheani adratã maxus trã aestu lucru)
{ro: boiangiu}
{fr: teinturier}
{en: dyer}
ex: si nvãpsi la bueangeadzlji tuts
(expr: s-featsi rizili dinintea-a ntreagãljei lumi)

§ bueagi (bu-ĭa-gí) sm bueageadz (bu-ĭa-gĭádzĭ) – (unã cu bueangi)
ex: bueagilu nu nj-adusi ninga shiaclu

§ bugeai (bu-gĭáĭŭ) sm bugeai (bu-gĭáĭ) – (unã cu bueangi)
ex: va-nj mi tornu la bugeailu, stranjili ta si-nj lãescu

§ bueagilãchi (bu-ĭa-gi-lắ-chi) sf bueagilãchi (bu-ĭa-gi-lắchĭ) – ducheani iu s-buisescu lucri (stranji); tehnea, murafetea cu cari s-buisescu lucrili (stranjili)