DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

lingarsu

lingarsu (lin-gár-su) adg lingarsã (lin-gár-sã), lingarshi (lin-gár-shi), lingarsi/lingarse (lin-gár-si) – tsi lu-arãseashti s-mãcã multu; cari mãcã ca un tsi nu s-fãnãteashti vãrãoarã; lemargu, hãrbut, hãrlãput, hirtu, hãrtu, tãmah, limos, lixur
{ro: lacom}
{fr: gourmand}
{en: greedy}
ex: multu lingarsu (lemargu) hii, nu ti shtiam ashi; nu eara lingarsu dupã paradz; cari lu nvitsã s-hibã lingarsu?

§ lingãrsescu (lin-gãr-sés-cu) vb IV lingãrsii (lin-gãr-síĭ), lingãrseam (lin-gãr-seámŭ), lingãrsitã (lin-gãr-sí-tã), lingãrsi-ri/lingãrsire (lin-gãr-sí-ri) – voi (mi-arãseashti) s-mãc i s-beau cu lixurii (ca un lemargu); mi fac (escu) lingarsu ti un lucru tsi mi-arãseashti; limãxescu, limuxescu, limãryisescu
{ro: (se) lăcomi}
{fr: être gourmand, gourmander, convoiter}
{en: eat or drink greedily, desire}
ex: tsi ti lingãrseshti (tsi ti fats lemargu) ti putsãnã mãcari?

§ lingãrsit (lin-gãr-sítŭ) adg lingãrsitã (lin-gãr-sí-tã), lingãrsits (lin-gãr-sítsĭ), lingãrsiti/lingãrsite (lin-gãr-sí-ti) – tsi ari mãcatã i biutã (tsi va s-mãcã i s-bea) cu limã (ca un limos); tsi easti vrut cu limãryii; limuxit, limãxit, limãryisit
{ro: lăcomit}
{fr: qui est desiré avec gourmandise; convoiteux; qui est convoité}
{en: greedy; desired with greed}

§ lingãrsiri/lingãrsire (lin-gãr-sí-ri) sf lingãrsiri (lin-gãr-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva lingãrseashti; limuxiri, limãxiri, limãryisiri
{ro: acţiunea de a se lăcomi; lăcomire}
{fr: action de gourmander, de convoiter; con-voitise}
{en: action of eating or drinking greedily; of desiring with greed}

§ lingãrimi/lingãrime (lin-gã-rí-mi) sf pl(?) – atsea (harea, mirachea, etc.) tsi-l fatsi un tra s-hibã lingarsu; limã, limãryii, lixurii, lixurilji, lixurlichi, tãmãhchirlãchi
{ro: lăcomie}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

alingu

alingu (a-lín-gu) (mi) vb III shi II alimshu (a-lím-shĭu), alindzeam (a-lin-dzeámŭ), alimsã (a-lím-sã) shi alimtã (a-lím-tã), alindziri/alindzire (a-lín-dzi-ri) shi alindzeari/alindzeare (a-lin-dzeá-ri) – dau cu limba pristi fatsa-a unui lucru tra s-u molj cu ascucheat (tra s-u-ashtergu, s-u aduchescu tsi gustu ari, grãsimea i dultseamea di pri deadziti cãndu au nustimada bunã, etc.); dau ma multi ori cu limba pristi mãcarea din gurã tra s-lj-aduchescu nustimada; lingu;
(expr:
1: mi-alingu = mi mbet;
2: lu-alimsi cãtusha = easti murdar cã nu s-ari latã, canda-i alimtu di cãtushi!;
3: alindzi-vasili = timbel, linãvos, tsi bãneadzã di-atseali tsi-lj da altsã)
{ro: linge}
{fr: lécher}
{en: lick}
ex: oili alingu sarea (da cu limba pristi sari tra s-si nsarã); ts-alindzeai dzeaditli di dultsi tsi eara; mi-alimshu (mi mbitai) asãndzã; easti un alindzi-vasili
(expr: timbel, tsi-ashteaptã sã-lj da altsã); iu ascuchi nãs, nu alindzi; cari sh-bagã mãna n njari, dzeaditili va sh-alingã

§ alimtu (a-lím-tu) adg alimtã (a-lím-tã), alimtsã (a-lím-tsã), alimti/alimte (a-lím-ti) – (lucru) tsi easti pusputit di limba-a unui tsi lu-alindzi; (fig: alimtu = (i) lutsit, scãntiljos, nyilcios, pripsit, mushat, mbitat, etc.; (ii) duzi, buimatcu, maznu, ischiu, ndreptu)
{ro: lins}
{fr: léché; lisse}
{en: licked}
ex: perlu lu-ari alimtu; tricu unã alimtã (fig: featã mushatã, pripsitã); vinjirã acasã alimtsã (fig: mbitats); hiu alimtu (fig: mbitat)

§ alimsu (a-lím-su) adg alimsã (a-lím-sã), alimshi (a-lím-shi), alimsi/alimse (a-lím-si) – (unã cu alimtu)

§ alindzi-ri/alindzire (a-lín-dzi-ri) sf alindziri (a-lín-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un alindzi tsiva; alindzeari, lindziri, lindzeari
{ro: acţiunea de a linge; lingere}
{fr: action de lécher}
{en: action of licking}
ex: va ti saturi cu alindzirea (atsea tsi fats cãndu alindzi)?

§ alindzeari/alindzeare (a-lin-dzeá-ri) sf alindzeri (a-lin-dzérĭ) – (unã cu alindziri)
ex: nu ti sãturash cu mãncari, va ti saturi cu alindzeari

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

asot

asot (á-sotŭ) adg asotã (á-so-tã), asots (á-sotsĭ), asoti/asote (á-so-ti) – tsi nu s-saturã vãrnãoarã di-atseali tsi ari sh-caftã s-aibã cãt ma multu; cari nu s-aducheashti vãrãoarã fãnãtit; tsi nu s-saturã vãrnãoarã di tsi ari, di mãcari sh-di beari; lemargu, tãmah, tãmã-chear, limos, lingarsu, lixur, hãrbut, hãrlãput, hirtu, hãrtu
{ro: nesăţios}
{fr: gaspilleur, insatiable}
{en: insatiable}
ex: nu easti avoleto si intrã pãreasinjli tru inima mbitatlui shi a asotlui (nisãturatlui)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

hãrtu

hãrtu (hắr-tu) adg hãrtã (hắr-tã), hãrtsã (hắr-tsã), hãrti/hãrte (hắr-ti) – cari mãcã ca un tsi nu s-fãnãteashti vãrãoarã; hirtu, hãrbut, hãrlãput, lemargu, lixur, tãmah, limos, lingarsu; (fig: hãrtu = (i) cãni njic, slab, tsi mizi s-minã pri loc; (ii) om tsi easti fãrã haractir, pezevenghiu, pushclju)
{ro: lacom}
{fr: gourmand}
{en: greedy}
ex: tsi suntu hãrtsã (lemaryi) trã mãcari gretslji!; nu-ari ma hãrtsã di picurarlu tsi lu-arãseashti s-mãcã multu; avem shi noi un hãrtu di cãni (fig: un cãni slab, tsi nu poati s-facã tsiva!); cari mutreashti la zborlu-a hãrtului atsel (zborlu-a atsilui om slab, pezevenghiu)

§ hirtu (hír-tu) adg hirtã (hír-tã), hirtsã (hír-tsã), hirti/hirte (hír-ti) – (unã cu hãrtu)

§ hãrbut (hãr-bútŭ) adg hãrbutã (hãr-bú-tã), hãrbuts (hãr-bútsĭ), hãrbuti/hãrbute (hãr-bú-ti) – (unã cu hãrtu)
ex: om hãrbut (tsi mãcã multu)

§ hãrlãput (hãr-lã-pútŭ) adg hãrlãputã (hãr-lã-pú-tã), hãrlãputs (hãr-lã-pútsĭ), hãrlãputi/hãr-lãpute (hãr-lã-pú-ti) – (unã cu hãrtu)
ex: nu lipseashti omlu s-hibã hãrlãput (lemargu)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

lihud

lihud (lí-hudŭ) adg lihudã (lí-hu-dã), lihudz (lí-hudzĭ), lihu-di/lihude (lí-hu-di) – tsi lj-easti multã foami; tsi creapã di foami; lishinat di foami (tsi-lj gurleadzã matsãli, tsi-lj si dutsi gura la ureaclji, tsi-lj s-alicheashti buriclu di foami, tsi lj-intrã luplu tu matsi, tsi lj-aurlã luplu tu pãnticã, etc.); tsi lu-arãseashti s-bea i s-mãcã (agonja sh-multu) sh-atumtsea cãndu nu lj-easti foami i s-ari sãturatã chiola; agiun, fumitos, afumitos, lemargu, limos, hãrbut, hãrlãput, hirtu, hãrtu, lixur, tãmah, lingarsu
{ro: lihnit, lacom}
{fr: défaillant, mort de faim, gourmand}
{en: extremely hungry, starving, greedy (for food)}
ex: vinji la noi lihud (agiun, lishinat di foami) cã nu-avea tsi s-mãcã

§ lihudeatsã (li-hu-deá-tsã) sf lihudets(?) (li-hu-détsĭ) – atsea tsi-aducheashti omlu a curi stumahi-lj caftã multu s-mãcã (cã easti-agiun, i cã easti lemargu); agiunatic, foami, limã, limãryii, lixurilji, etc.
{ro: foame, lăcomie}
{fr: faim, gourmandise}
{en: hunger, gluttony}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

limã1

limã1 (lí-mã) sf limi/lime (lí-mi) – mirachea mari tsi u-ari atsel tsi lu-arãseashti s-bea i s-mãcã (agonja sh-multu) sh-atumtsea cãndu nu lj-easti foami i s-ari sãturatã chiola; limãryii, lexuiri, lixurii, lixurilji, lixurlichi, tãmãhchirlãchi
{ro: lăcomie}
{fr: gourmandise, appétit vorace}
{en: greediness, gluttony, voracious appetite}
ex: lima (limãryia) tsi u bati lumea di adzã; ari mari limã (easti multu lemargu)

§ limãryii/limãryie (li-mãr-yí-i) sf limãryii (li-mãr-yíĭ) – (unã cu limã1)

§ limos (li-mósŭ) adg limoasã (li-mŭá-sã), limosh (li-móshĭ), limoasi/limoase (li-mŭá-si) – tsi lu-arãseashti s-mãcã multu; cari mãcã ca un tsi nu s-fãnãteashti vãrãoarã; lemaryu, hãrbut, hãrlãput, hirtu, hãrtu, lixur, tãmah, lingarsu, lihud
{ro: lacom}
{fr: gourmand}
{en: greedy}
ex: easti limos, mãcã pãnã creapã

§ lemargu (lé-mar-ghu) adg lemargã (lé-mar-ghã), lemaryi (lé-mar-yi), lemaryi/lemarye (lé-mar-yi) – (unã cu limos)
ex: omlu lemargu easti azgunit di tuts; avem un cãni lemargu

§ limãxescu (li-mãc-sés-cu) vb IV limãxii (li-mãc-síĭ), limãxeam (li-mãc-seámŭ), limãxitã (li-mãc-sí-tã), limãxiri/limãxire (li-mãc-sí-ri) – am mari limã tri mãcari (ti lucri, etc.); mi-arã-seashti s-mãc i s-beau cu limã (ca un limos); limuxescu, limãr-yisescu, lingãrsescu
{ro: (se) lăcomi}
{fr: être gourmand, gour-mander, convoiter}
{en: be greedy, eat or drink greedily, desire}

§ limãxit (li-mãc-sítŭ) adg limãxitã (li-mãc-sí-tã), limãxits (li-mãc-sítsĭ), limãxiti/limãxite (li-mãc-sí-ti) – tsi ari mãcatã i biutã (tsi va s-mãcã i s-bea) cu limã (ca un limos); limuxit, limãryisit, lingãrsit
{ro: lăcomit; dorit cu lăcomie}
{fr: qui est gourmand, convoiteux; qui est convoité}
{en: be greedy; desired with greed}

§ limãxiri/limãxire (li-mãc-sí-ri) sf limãxiri (li-mãc-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva limãxeashti; limuxiri, limãryisiri, lingãrsiri

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

lixur

lixur (líc-surŭ) adg lixurã (líc-su-rã), lixuri (líc-surĭ), lixuri/lixure (líc-su-ri) – tsi lu-arãseashti s-mãcã multu; cari mãcã ca un tsi nu s-fãnãteashti vãrãoarã; lemargu, hãrbut, hirtu, hãrtu, tãmah, limos, lingarsu
{ro: lacom}
{fr: gourmand}
{en: greedy}
ex: om lixur (lemargu) ca el nu-am vidzutã

§ lixurii/lixurie (lic-su-rí-i) sf lixurii (lic-su-ríĭ) – mirachea mari tsi u-ari atsel tsi lu-arãseashti s-bea i s-mãcã (agonja sh-multu) sh-atumtsea cãndu nu lj-easti foami i s-ari sãturatã chiola; limã, lexuiri, lixurii, lixurilji, lixurlichi, tãmãhchirlãchi
{ro: lăcomie}
{fr: gourmandise, appétit vorace}
{en: greediness, gluttony}

§ lixurilji/lixurilje (lic-su-rí-lji) sf lixurilj (lic-su-rílj) – (unã cu lixurii)

§ lixurlichi/li-xurliche (lic-sur-lí-chi) sf lixurlichi (lic-sur-líchĭ) – (unã cu lixurii)

§ lexuiri/lexuire (lec-su-í-ri) sf lexuiri (lec-su-írĭ) – (unã cu lixurii)
ex: di lexuiri sh-di ehtrilji as s-nã alãsãm

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã