{fr: éteint; apaisé; calmé}
{en: (fire, light, etc.) put out; quieted, calmed}
ex: gri nãs zbor astimtu (scãdzut, chirut) di banã; cãm-bãnjli, astimti, dipriunã asuna, asuna; di hir adarã funi, astimtili
(expr: blãstimatili, s-li lja neclu!)!; astimtul
(expr: blãstimatlu) mi-acãtsã di mãnã; calu atsel astimtu
(expr: gioni), cal tsi fudzi ca un vimtu

§ astes (as-tésŭ) adg asteasã (as-teá-sã), astesh (as-téshĭ), asteasi/astease (as-teá-si) – (unã cu astimtu)
ex: cu ocljilj astesh (fig: ca fãrã banã); tutã ascherea fu asteasã (fig: cãtãstrãpsitã)

§ astindziri/astindzire (as-tín-dzi-ri) sf astindziri (as-tín-dzírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-astindzi tsiva
{ro: acţiunea de a stinge; de a linişti, de a calma; stingere, liniştire, calmare}
{fr: action d’éteindre; d’apaiser; de calmer}
{en: action of putting out (a fire, a light, etc.); of quieting, of calming}

§ astindzeari/astindzeare (as-tin-dzeá-ri) sf astindzeri (as-tin-dzérĭ) – (unã cu astindziri)

§ neastimtu (neas-tím-tu) adg neastimtã (neas-tím-tã), neastimtsã (neas-tím-tsã), neastimti/neas-timte (neas-tím-ti) – tsi nu easti astimtu; tsi ardi ninga; neastes; (fig: neastimtu = blãstimat, afurisit)
{ro: nestins}
{fr: qui n’est pas éteint}
{en: (fire, light, etc.) that is not put out}
ex: fucurina neasteasã (tsi ardi ninga); si sculã neastimtul (fig: blãstimatlu!)

§ neastes (neas-tésŭ) adg neasteasã (neas-teá-sã), neastesh (neas-téshĭ), neasteasi/neastease (neas-teá-si) – (unã cu neastimtu)
ex: foclu dit vatrã easti neastes (nu easti-astes)

§ neastindziri/neas-tindzire (neas-tín-dzi-ri) sf neastindziri (neas-tín-dzírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un lucru nu s-astindzi
{ro: acţiunea de a nu se stinge}
{fr: action de ne pas (s’)éteindre}
{en: action of not putting out (a fire, a light, etc.)}

§ neastindzeari/neastindzeare (neas-tin-dzeá-ri) sf neastindzeri (neas-tin-dzérĭ) – (unã cu neastin-dziri)

§ stingu (stín-gu) (mi) vb III shi II stimshu (stím-shĭu) shi stesh (stéshĭŭ), stindzeam (stin-dzeámŭ), stimtã (stím-tã) shi steasã (steá-sã), stindziri/stindzire (stín-dzi-ri) shi stindzeari/stin-dzeare (stin-dzeá-ri) – (unã cu astingu)
ex: pãnã dimneatsa mizi astimsirã foclu; cu moartea-a lui s-astindzi (cheari) un ugeac veclju; si steasi
(expr: muri) tu floarea-a banãljei; si stimsi
(expr: muri) mãrata cu ohlu tu suflit cã nu sh-vidzu ficiorlji nica nãoarã; stindzi-ti s-ti stindzi
(expr: s-mori)

§ stimtu (stím-tu) adg stimtã (stím-tã), stimtsã (stím-tsã), stimti/stimte (stím-ti) – (unã cu astimtu)
ex: foclu easti stimtu; ishi stimtul
(expr: blãstimatlu) tra s-mi creapã

§ stes (stésŭ) adg steasã (steá-sã), stesh (stéshĭ), steasi/stease (steá-si) – (unã cu astimtu)
ex: foclu ardi ninga, nu easti stes

§ stindziri/stindzire (stín-dzi-ri) sf stindziri (stín-dzirĭ) – (unã cu astindziri)

§ stindzeari/stindzeare (stin-dzeá-ri) sf stindzeri (stin-dzérĭ) – (unã cu astindziri)

§ nistimtu (nis-tím-tu) adg nistimtã (nis-tím-tã), nistimtsã (nis-tím-tsã), nistim-ti/nistimte (nis-tím-ti) – (unã cu neastimtu)

§ nistes (nis-tésŭ) adg nisteasã (nis-teá-sã), nistesh (nis-téshĭ), nisteasi/nistease (nis-teá-si) – (unã cu neastimtu)

§ nistindziri/nistindzire (nis-tín-dzi-ri) sf nistindziri (nis-tín-dzírĭ) – (unã cu neastindziri)

§ nis-tindzeari/nistindzeare (nis-tin-dzeá-ri) sf nistindzeri (nis-tin-dzérĭ) – (unã cu neastindziri)

(expr: alagã ca un vagabondu, fãrã casã); fudzi ca cãnili upãrit; tricu ca cãnili prit apã; aflash hoarã fãrã cãnj, imnã fãrã lemnu; ca cãnli tsi mbitãrneashti di leani

§ cãini/cãine (cắĭ-ni) sm cãinj (cắĭnjĭ) – (unã cu cãni)

§ cãnilji/cãnilje (cã-ní-lji) sf cãnilji/cãnilje (cã-ní-lji) – multimi di cãnj; cãnãrii; (fig: cãnilji = arãeatsã, slãbintsã, uruteatsã)
{ro: mulţime de câini}
{fr: foule des chiens}
{en: great number of dogs}
ex: bãneadzã cu cãnilji (fig: lãeatsã); ari mari cãnilji pri nãs (fig: lj-va multã arãeatsã)

§ cãnãrii/cãnãrie (cã-nã-rí-i) sf cãnãrii (cã-nã-ríĭ) – (unã cu cãnilji)
ex: tu pãzari easti multã cãnãrii (ari multsã cãnj)

§ cãniu (cã-níŭ) sm fãrã pl – (unã cu cãnilji)

§ cãnescu (cã-nés-cu) adg cãneascã (cã-neás-cã), cãneshtsã (cã-nésh-tsã), cãneshti/cãneshte (cã-nésh-ti) – di cãni; tsi-ari s-facã cu cãnili; cãnos; (fig: cãnescu = lai, arãu)
{ro: câinesc}
{fr: de chien, canin}
{en: of dog, canine}
ex: banã cãneascã (fig: di cãni, lai)

§ cãnos (cã-nósŭ) adg cãnoasã (cã-nŭá-sã), cãnosh (cã-nóshĭ), cãnoasi/cãnoase (cã-nŭá-si) – (unã cu cãnescu)

§ cãneashti (cã-neásh-ti) adv – cum fatsi (cum easti) cãnili; ca di cãni; (fig: cãneashti = arãu, lai)
{ro: câineşte}
{fr: à la manière des chiens}
{en: doggedly}
ex: s-poartã cãneashti (fig: arãu, ca un cãni)

21: di la cap s-amputi pescul = zborlu tsi s-dzãtsi cãndu lucrili s-duc anapuda shi stepsul ahiurheashti cu-atselj ma mãrlji, cu capitli;
22: am cap, ãnj talji caplu, nj-lja caplu, nj-aprindi caplu, etc. = hiu multu dishteptu, u nvets multu ghini cartea, aduchescu lishor sh-ghini tut tsi-nj si spuni i tsi dghivãsescu;
23: cap ligat = cap cu minti sãnãtoasã, cu giudicatã bunã, cap tsi mindueashti ghini;
24: un cu dauã capiti = un gioni cutidzãtor, cu gãireti;
25: (trec, s-fac) “doi” anj ãn cap = (trec, s-fac) tamam “doi” anj;
26: dau cap, scot caplu = mi-aspun, mi ved, mi-alãncescu, mi ndzãmedz; es nafoarã;
27: nu pot sã scot caplu iuva; nu am iu sã scot caplu; nj-bãgai caplu tu loc = nj-easti multã arshini, mi-arushinai multu, mi ngroapã loclu;
28: (nj-)aplec caplu = mi ncljin, mi tãpinjusescu, u-adun coada, ãnj scadi tinjia, lu-aspindzur caplu, etc.;
29: cu caplu nghios = amãrãt, nvirinat, cripat, tapin, tãpinusit;
30: cu caplu-aspindzurat, lu-aspindzurai caplu = (i) hiu nvirinat, mãrãnat, amãrãt, cãnjisit, cripat, etc.; (ii) escu cãtãdixit, nj-si freadzirã nãrli, nj-adunai coada, etc.;
31: hiu domnu pri caplu-a meu = fac cum voi mini, nu fac tsi-nj dzãc altsã, nu tsãn di vãrnu tu bana-a mea;
32: nj-bag caplu tu tastru = mi afierusescu, mi fac curbani (tilefi);
33: lj-mãc caplu = ãl mor, ãl vatãm;
34: mut (scol) caplu = mi ximut, rebilipsescu; mi-alumtu cu oaminjlji a unei chivernisi dit cratlu iu bãnedz di itia cã elj fac nindriptãts shi tirãnsescu dunjaea;
35: l-bag cu caplu tu loc = lu-aurlu, l-cãtigursescu multu;
36: nj-leg caplu = mi nsor;
37: mi scol cu noaptea n cap = mi scol di-andzari, tu hãrãxitã, tu cripata-a dzuãljei, tu hãryii, etc.;
38: pri caplu-a meu! nj-bag caplu! = unã soi di giurat tsi s-fatsi dinintea-a unui om tsi nu nã pistipseashti, cu noima di “hiu sigur di-atseali tsi dzãc, giur cã-i dealihea, s-mor ma s-nu hibã dealihea, s-mi-agudeascã astrãpia, etc.”;
39: ãlj ljau caplu = ãlj talj caplu sh-lu-alas fãrã cap!;
40: nj-ljau caplu = fug di-aoa, mi fac afan, u-angan cãtsaua, li cãlescu, etc.;
41: s-lj-arachi caplu shi s-fudz; sã-lj ljai caplu shi s-fudz!; sã-lj ljai caplu di mushatã tsi easti = easti multu mushatã, nu-ari tu lumi ma mushatã di ea;
42: ãnj shuirã prit cap = ãnj treatsi prit minti;
43: nu mi doari caplu = nu-am ananghi, nu-am vãrã cripari, nu nj-adutsi vãrã ghideri;
44: nj-u da n cap = mi fatsi sã-nj yinã-andralã, mi mbeatã;
45: nj-adar caplu, lu-am adratã caplu = mi mbet, mi-am mbitatã;
46: nu shtiu iu nj-am caplu = hiu ahãntu acãtsat cã nu shtiu tsi s-fac prota;
47: nu dzãc cap = nu mi doari caplu, nu am dureari di cap;
48: u acot ãn cap; lu scot un lucru n cap = l-biti-sescu un lucru ashi cum ãl voi, u scot naparti, l-fac lucrul cum mi-arãseashti s-hibã adrat, amintu (azvingu) tu-unã alumtã, etc.;
49: nj-fac di cap; nj-fac dupã cum ãnj lja caplu vimtu = fac tsi voi, cum voi, cum ãnj treatsi prit minti, nu-ascultu di vãrnu;
50: u-adar cu cap sh-cu coadã = fac un lucru slab, nibun, cum nu lipseashti adrari;
51: din cap pãnã n coadã; di la cap pãnã la cicioari = ditu-nchisitã pãnã tu bitisitã;
52: nu-ari ni coadã, ni cap; ne cap, ne cior = easti ncãrshiljat, alocuta, sh-mintit, di nu pots s-aducheshti tsiva di tsi s-fatsi;
53: lj-aprindu palji n cap; lj-aprindu caplu = lj-dzãc zboarã tsi-l cãrtescu, tsi lu-aprindu, tsi-l inãtusescu, tsi-l fac s-lu-acatsã dratslji;
54: nj-bat caplu di mur (stizmã) = mi frimintu multu shi nu shtiu tsi s-fac, nu pot s-ljau unã apofasi;
55: am fumuri ãn cap = nj-trec mash glãrinj, yisi, pirifãnj prit cap;
56: nj-dau caplu di cheatrã = nj-pari arãu di tsi am faptã)
{ro: cap, căpăţână de usturoi, sfârc de sân, roată de caşcaval, capital, şef, capăt, extremitate, etc.}
{fr: tête; tête d’ail, têtin, bout de sein; fromage; capital, chef, bout, commencement, etc.}
{en: head, garlic cloves; nipple, cheese, capital, chief, end, etc.}
ex: unã cãciubã yirminoasã, sum cãciubã nã livadi, sum livadi dauã-arveli, sum arveli doi purunghi, sum purunghi un shoput cu dauã shulinari, sum shoput unã moarã, sum moarã un cioc (angucitoari: caplu-a omlui); nã cuciubã cu shapti guvi (angucitoari: caplu-a omlui); tricu fãndãclu pisti capitli-a noastri; caplu fatsi, caplu tradzi; caplu tsi nu ntreabã, multi vai tragã; cap ai, tsi u vrei mãdua?; voi cari avets cap? (fig: ma marli?); cari sh-aveaglji gura, caplu-a lui sh-aveaglji; caplu s-hibã ghini, scuturi (taxirãts) cãti s-vrei; nu s-aleadzi, iu-i caplu shi iu-i coada
(expr: easti mintit, alocuta, nu ari ni nchisitã ni bitisitã); cari s-ai cap trã discari, du-ti la moarã; cari ai cap trã discari, du-ti ndzeanã sh-huhutea; acãtsarã capitli sh-li tãljarã (fig: cãpiili sh-lji vãtãmarã); coada cap (fig: cãpii, ma mari) easti la noi sh-luplu picurar la oi; mizia scoasi cap
(expr: cãt fitrusi, cãt criscu niheamã); scoasi cap
(expr: nchisi si scoatã pronj) furuntselu; nu pot si scot caplu di fricã
(expr: nu pot s-es nafoarã); inshits soatsã, cu capitli goali
(expr: capitli neacupiriti); s-acãtsã tu caplu-a corlui
(expr: tu nchisita-a corlui); nu-ari nitsiun cap di alj
(expr: easti multu oarfãn); lj-supsi caplu di tsãtsã
(expr: lj-supsi gurguljlu); adu-nj dauã capiti
(expr: aroati) di cãshcãval; toclu mãca caplu (fig: capitalu); caplu (fig: capitalu) di paradz njicshurã; nj-mãcã calpuzanlu shi capitli
(expr: capitaljlu, paradzlji bãgats tu alishvirishi) shi diafurlu; ari capitli cu diafur
(expr: paradzlji bãgats cu toc); oili deadirã cap
(expr: s-alãncirã); da cap
(expr: s-aspun, s-ved, s-alãncescu) cãrvãnarlji la crutsi; deadirã cap fumeljli, si lj-arcãm cãrveljli; deadi un cap di-arãu
(expr: andzãmã un izvur); lãcrinjli-a ljei, un cap di-rãu
(expr: izvur); cap
(expr: da cap, s-alãncescu) sh-cudarlji; ishirã tu caplu
(expr: intrata, nchisita) a prumuvearãljei; mushatã, sã-lj ljai caplu; el ari cap ligat
(expr: tsi mindueashti ghini, cu giudicatã bunã), nu-lj lja caplu
(expr: nu-aducheashti, nu-lj talji caplu); lj-loa multu caplu
(expr: eara multu dishteptu, nvitsa multu ghini); nveatsã culai, lj-aprindi caplu
(expr: easti dishteptu); bãneadzã fãrã s-lu doarã caplu
(expr: fãrã cripãri); pãn tu oara-a moartiljei nu dzãsi cap (nu dzãsi cã-l doari caplu); di-atumtsea tricurã doi anj ãn cap
(expr: s-featsirã tamam doi anj); nu va poatã s-u scoatã n cap
(expr: nu va poatã s-bitiseascã lucrul, s-amintã, s-azvingã); n cap cu tini ni draclu nu u scoati
(expr: ni draclu nu poati s-ti-azvingã, s-amintã cu tini); s-lu scoatã lucurlu n cap
(expr: s-lu bitiseascã lucrul); cari i-atsel cu dauã capiti
(expr: cari easti atsel tsi s-pistipseashti gioni sh-cuteadzã s-facã…); mutã caplu
(expr: rebilipsi); ashtirnets-vã, nu mutats cap
(expr: nu vã ximutats); cari s-dutsi aclo, sh-bagã caplu tu tastru
(expr: s-fatsi curbani); s-tsã mãts caplu, s-tsã mãts!
(expr: s-ti moarã, s-ti vatãmã); tsi yini cu caplu nghios
(expr: nvirinat, tãpinusit)?; li-aspindzurarã capitli
(expr: s-cãtãdixirã, lã scãdzu tinjia, sh-li freadzirã nãrli, s-arushinarã); mi featsi s-nu pot si-nj scot caplu iuva
(expr: mi featsi s-mi-arushinedz multu); mi bãgarã cu caplu tu loc
(expr: mi-aurlarã multu); dusi, sh-lo caplu!
(expr: fudzi!); an, trã Stã Vinjiri, sh-ligã sh-el caplu
(expr: si nsurã); yinlu lj-u deadi n cap
(expr: lu mbitã, l-featsi sã-lj yinã an-dralã); lu-avea adratã caplu
(expr: s-avea mbitatã); si scoalã cu noaptea n cap
(expr: si scoalã di andzari, tu hãrãxitã, etc.); mi giur pi caplu-a meu
(expr: mi giur, s-mor ma s-nu hibã dealihea); pi cap-tsã, nu mi-arãdi!
(expr: s-ti-agudeascã astrãpia ma s-mi-arãdz); sculã caplu
(expr: si ximutã, rebilipsi) Arbinshia; di tsi ts-arãdz va-ts cadã (yinã) pri cap; cap mari, mplin cu carni
(expr: tsi nu-aducheashti lishor); caplu tsã lu-aspargu, chefea nu ts-u-aspargu; caplu ca tãgari (mari ca tãgarea), ma minti nu-ari; altsã lucreadzã cu truplu sh-altsã cu caplu; capiti fãrã minduiri tu bustãnj crescu

§ cãpic1 (cã-pícŭ) sn cãpitsi/cãpitse (cã-pí-tsi) – cap ma njic
{ro: căpuşor}
{fr: petite tête}
{en: small head}

§ cãpos (cã-pósŭ) adg cãpoasã (cã-pŭá-sã), cãposh (cã-póshĭ, cãpoasi/cãpoase (cã-pŭá-si) – tsi ari caplu mari; tsi ari caplu gros shi aducheashti greu; tsi u tsãni pi-a lui sh-atumtsea cãndu tuts alantsã dzãc altã soi; cap di crinã, cap di shinic, cap di tãgari, etc.
{ro: căpăţânos}
{fr: qui a une grosse tête; têtu}
{en: with a big head; stubborn}

§ cãpitsãnã (cã-pi-tsắ-nã) sf cãpitsãnj (cã-pi-tsắnjĭ) –
1: partea di nai ma nsus a truplui di om (iu s-aflã ncljisã midua, acupiritã prisuprã di per shi n fatsã cu oclji, nari, ureclji, gurã, etc.); oasili-a caplui di om sh-di prãvdzã tsi ncljid nãuntru midua; cãpãtsãnã, cap, craniu, cafcalã, cafcã, cãrapã, cãrãfetã, cãrfetã, cocã, cofã, ciufutinã, ftinã, puscar, cãrtsunã, ciuturã, curcubetã;
2: arãdãtsina (ca unã tseapã) di alj; cap di alj; cãpitsãnã di alj;
3: cumatã di zahãri faptã tra si sh-u-aducã cu un lucru tsi ari unã chipitã nsus sh-unã parti largã nghios (pri cari poati s-hibã bãgatã s-shadã; cãpitsãnã di zahari)
{ro: craniu, cap, căpăţână de usturoi, căpăţână de zahăr}
{fr: crâne, tête, gousse d’ail, pain de sucre}
{en: skull, head, clove of garlic, sugar-loaf}
ex: un la yinghits cãpitsãnj (capiti)

§ cãpãtsãnã (cã-pã-tsắ-nã) sf cãpãtsãnj (cã-pã-tsắnjĭ) – (unã cu cãpitsãnã)

§ cãpitãnj (cã-pi-tắnjĭŭ) sn cãpitãnji/cãpitãnje (cã-pi-tắ-nji) – unã soi di pungã di pãndzã ncljisã (cusutã di tuti pãrtsãli) sh-umplutã di lãnã (bumbac, puh., etc.) faptã maxus tra si s-bagã sum caplu-a omlui cãndu doarmi (pi scamnu iu s-shadi, la mesi cãndu s-andoapirã di tsiva, etc.); cãpitinj, cãpitunj, pruschefal;
(expr: fatsã di cãpitãnj = unã soi di pungã di pãndzã (cãtivãrãoarã chindisitã) tu cari s-bagã cãpitãnjlu tra s-nu s-murdãripseascã)
{ro: căpătâi, pernă}
{fr: chevet, oreiller, coussin}
{en: bed head, pillow}
ex: dada-ts plãndzi cãpitãnj (la pruschefal)

§ cãpitinj (cã-pi-tínjĭŭ) sn cãpitinji/cã-pitinje (cã-pi-tí-nji) – (unã cu cãpitãnj)
ex: si-andoapirã pi cãpitinj; cãt fu lãndzitã nu fudzi di la cãpitinjlu-a ljei

§ cãpitunj (cã-pi-túnjĭŭ) sn cãpitunji/cãpitunje (cã-pi-tú-nji) – (unã cu cãpi-tãnj)
ex: bãgã vasilico sum cãpitunj; dutsi shi nhidzi cutsutlu sum cãpitunjlu a cumnatã-sai

§ capelã (ca-pé-lã) sf capeli/capele (ca-pé-li) – lugurii purtatã pri cap di oaminj (tra s-lji afireascã di ploai, soari, arcoari, etc.); cãpelã; cãciulã, cãciuã, bãrbãrusã, barbarusã, fesi, cãlpachi
{ro: pălărie}
{fr: chapeau}
{en: hat}
ex: di cãndu fu tu Rumãnii, poartã capelã, nu fatsi cãbuli fesea; sh-muljerli a noastri ahiurhirã s-poartã capeli ca tu Ivropi; aflã nã preaclji di stranji ma buni sh-nã capelã-analtã

§ cãpelã (cã-pé-lã) sf cãpeli/cãpele (cã-pé-li) – (unã cu capelã)

§ capit1 (cá-pitŭ) sn capiti/capite (cá-pi-ti) – partea (mardzina, caplu) dit bitisitã (sh-cãtivãrãoarã nchisitã) a unui lucru lungu (cioarã, spangu, banã, mes, prumuvearã, etc.); caput, cap, cornu, spitsã
{ro: capăt}
{fr: bout, extrémité}
{en: end, extremity}

§ caput (cá-putŭ) sn capu-ti/capute (cá-pu-ti) – (unã cu capit1)
ex: aflã caputlu a hirlui; u dusi pãnã tu caput (mardzini)

§ capit2 (cá-pitŭ) sn capiti/capite (cá-pi-ti) – lãna tsi s-tundi di la caplu, gusha shi coada-a oailjei
{ro: lâna tunsă de la capul şi coada de oaie}
{fr: laine de mouton qui croît sur la tête, autour du cou et sur la queue}
{en: sheep wool taken from the head and tail}

§ cãpitedz (cã-pi-tédzŭ) vb I cãpitai (cã-pi-táĭ), cãpitam (cã-pi-támŭ), cãpitatã (cã-pi-tá-tã), cãpitari/cãpitare (cã-pi-tá-ri) – tundu “capit”-lu (lãna di la caplu shi coada-a oailjei)
{ro: tund “capitlu” oilor}
{fr: tondre le “capit” des moutons}
{en: shear the sheep “capit”}
ex: cãpitãm oili (tundem lãna di la caplu shi coada-a oailor)

§ capit3 (cá-pitŭ) vb I cãpitai (cã-pi-táĭ), cãpitam (cã-pi-támŭ), cãpitatã (cã-pi-tá-tã), cãpitari/cãpitare (cã-pi-tá-ri) – (unã cu cãpitedz)

§ cãpitat (cã-pi-tátŭ) adg cãpitatã (cã-pi-tá-tã), cãpitats (cã-pi-tátsĭ), cãpitati/cã-pitate (cã-pi-tá-ti) – (oaea) tsi easti tumsã la cap, gushi shi coadã; (lãna) tumsã di la caplu shi coada-a oailjei
{ro: tuns la cap şi la gât; (lâna) care vine de la cap şi gât}
{fr: tondue sur la tête et autour du cou}
{en: with head and neck sheared}

§ cãpi-tari/cãpitare (cã-pi-tá-ri) sf cãpitãri (cã-pi-tắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-capitã unã oai
{ro: acţiunea de a tunde “capitlu” de la oi}
{fr: action de tondre le “capit” des moutons}
{en: action of shearing the “capit” of sheep}

§ capishonã (ca-pi-shĭó-nã) sf capishoni/capishone (ca-pi-shĭó-ni) – unã soi di capelã (di adimtu, pustavi, pãndzã, etc.) tsi s-adavgã la gulirlu-a paltolui tra si s-bagã pristi cap cãndu da ploai (tra s-nu s-udã perlu i caplu-a omlui); cãpush, zãrculã, culari, cuculã
{ro: capişon}
{fr: capuchon}
{en: hood}

§ cãpush2 (cã-púshĭŭ) sn cãpushi/cãpushe (cã-pú-shi) – (unã cu capishonã)
ex: bagã-ts cãpushlu n cap

§ capã (cá-pã) sf capi/cape (cá-pi) – palto cu capishonã (zãrculã); tãmbari, pãnãcapã, pãnucaplã
{ro: manta cu glugă}
{fr: manteau à capushon}
{en: coat with hood}

§ pãnucapã (pã-nu-cá-pã) sf pãnucapi/pãnucape (pã-nu-cá-pi) – (unã cu capã)

§ pãnucaplã (pã-nu-cá-plã) sf pãnucapli/pãnucaple (pã-nu-cá-pli) – (unã cu capã)

§ ncãpushedz (ncã-pu-shĭédzŭ) (mi) vb I ncãpushai (ncã-pu-shĭáĭ), ncãpusham (ncã-pu-shĭámŭ), ncãpushatã (ncã-pu-shĭá-tã), ncãpushari/ncãpushare (ncã-pu-shĭá-ri) – nj-trag capishonea pristi cap s-mi-afirescu di ploai (neauã, arcoari, soari, etc.); nj-bag nã mãndilã pristi cap (ca un capishon)
{ro: pune pe cap capişonul}
{fr: mettre le capuchon sur la tête}
{en: put the hood on the head}
ex: cara lu ncãpushe (lj-bãgã capishona, baltsul pristi cap) ghini, nu-avea pri iu s-lji intrã vimtul

§ ncãpushat (ncã-pu-shĭátŭ) adg ncãpushatã (ncã-pu-shĭá-tã), ncãpushats (ncã-pu-shĭátsĭ), ncãpushati/ncãpushate (ncã-pu-shĭá-ti) – tsi sh-ari bãgatã capishonea pri cap (capishonea) tsi easti bãgatã pristi cap
{ro: cu capişonul pus pe cap}
{fr: avec le capuchon sur la tête}
{en: with the hood on the head}

§ ncãpushari/ncãpushare (ncã-pu-shĭá-ri) sf ncãpusheri (ncã-pu-shĭérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva si ncãpushadzã
{ro: acţiunea de a pune pe cap capişonul}
{fr: action de mettre le capuchon sur la tête}
{en: action of putting the hood on the head}

§ capotã (ca-pó-tã) sf capoti/capote (ca-pó-ti) – stranj tsi s-poartã n casã i nafoarã tsi poati s-aibã mãnits shi zãrculã; cãpotã, capot
{ro: manta cu mâneci şi poate capişon}
{fr: peignoir, capote pourvue de manches et, des fois, de capuchon}
{en: housecoat or overcoat with sleeves and sometimes hood}

§ cãpotã (cã-pó-tã) sf cãpoti/cãpote (cã-pó-ti) – (unã cu capotã)

§ capot (ca-pótŭ) sn capoati/capoate (ca-pŭá-ti) – (unã cu capotã)
ex: dã-ts capotlu la nã parti; ãlj deadi capotlu si s-anvãleascã

§ cacutsã (ca-cú-tsã) sf cacutsã (ca-cú-tsã) – capotã njicã
{ro: manta mică}
{fr: petit peignoir, petit man-teau}
{en: small housecoat or overcoat}

§ capitalj (ca-pi-táljĭŭ) sn capitalji/capitalje (ca-pi-tá-lji) – aveari (paradz, loc, pãrmãtii, etc.) cu cari omlu poati sã nchiseascã un lucru cu cari s-facã ma multã aveari (ca bunãoarã, sã-sh dishcljidã unã ducheani, s-acumpãrã oi cu cari s-facã mãxulji trã vindeari, etc.); cap, capital, cãpitalj, sirmae, seu
{ro: capital}
{fr: capital}
{en: capital}
ex: nu li ljau trã capitalj (cap) graili a lor; sh-adunã pãrã cu pãrã shi sh-featsi un capitalj

§ cãpitalj (cã-pi-táljĭŭ) sn cãpitalji/cãpitalje (cã-pi-tá-lji) – (unã cu capitalj)
ex: avets cãpitalji?; nu-am cãpitalj (paradz) s-dishcljid nã ducheani

§ capital (ca-pi-tálŭ) sn capi-talji/capitalje (ca-pi-tá-lji) – (unã cu capitalj)

§ cãp (cắpŭ) sm cãpi (cắpĭ) shi cãchi (cắchĭ) shi sn cãpuri (cắ-purĭ) – omlu di frãmti ditu-unã hoarã (pulitii, crat, etc.); atsel tsi easti ma marli tu-unã parei di oaminj; un tsi s-aflã tu-unã semti (scarã) ma nsus di altsã (ditu-unã multimi di oaminj, tu-unã parei, sutsatã, etc. cari ascultã di el); cap, cãpii, frãmti, ma marli, mar, mãimar
{ro: şef}
{fr: chef}
{en: chief}
ex: celniclu easti ca pãrinti, ca cãp astãdz; celniclu easti cãplu (caplu) a fãlcariljei; him cupii fãrã picurar, fãrã cãp (mãimar); cãplu (frãmtea) a numtãljei easti nunlu; prota bea cãplu (ma marli); escu tu cãp (inshii protlu: zbor dit un agioc di ficiurits)

§ cãpii/cãpie (cã-pí-i) sf cãpii (cã-píĭ) –
1: cãp, cap, frãmti, ma marli, mar, mãimar, tãpar;
2: semtea (loclu) tsi u-ari shi lucrul tsi-l fatsi cãplu a unei multimi di oaminj; (fig: cãpii = fumealji (soi, scarã bunã); ugeachi)
{ro: şef, căpetenie; şefie, conducere}
{fr: chef, conducteur; commandement, protection}
{en: chief, leader, head; leadership, position of command}
ex: acatsã cãpia (atsel ma marli) a peshtilor; pitricurã la Dumnidzã cãpiili (ma mãrlji) a lor; tatã, di cãpii (fig: scarã, soi, ugeachi) mari; easti di soi, di cãpii (fig: ugeachi) mari

§ cãpitan (cã-pi-tánŭ) sm, sf cãpitanã (cã-pi-tá-nã), cãpitanj (cã-pi-tánjĭ), cãpitani/cãpitane (cã-pi-tá-ni) – atsel tsi easti caplu (ma marli) tu-unã ceatã di furi (tu-unã buluchi di oaminj tsi vor s-facã deadun un lucru, unã parti dit ascheri, etc.); cãpidan, capidan, cap, cãp, cãpii
{ro: căpitan}
{fr: capitain, chef}
{en: captain, chef}
ex: ligati ca capitani (ligati la cap ca neshti cãpitanj di furi)

§ cãpidan (cã-pi-dánŭ) sm, sf cãpidanã (cã-pi-dá-nã), cãpidanj (cã-pi-dánjĭ), cãpidani/cãpidane (cã-pi-dá-ni) – (unã cu cãpitan)
(expr: muljari cãpidanã = muljari livendã, gioanã, babageanã)
ex: moi mushatã cãpidanã
(expr: livendã, gioanã)

§ capidan (ca-pi-dánŭ) sm, sf capidanã (ca-pi-dá-nã), capidanj (ca-pi-dánjĭ), capidani/capidane (ca-pi-dá-ni) – (unã cu cãpitan)
ex: eara capidan (cãpitan di furi) la munti

§ cãpitã-natã (cã-pi-tã-ná-tã) sf cãpitãnati/cãpitãnate (cã-pi-tã-ná-ti) – lucrul (shi soea di lucru) tsi-l fatsi cariva tu chirolu tsi easti cãpitan di furi; ceatã di oaminj tsi ari n cap un cãpitan (shi loclu tsi-l ursescu nãsh); cãpitãnlãchi, cãpii
{ro: căpitănie}
{fr: capitai-nerie, commandement}
{en: captaincy, command}
ex: tu cãpitãnata al Jeacã (chirolu cãndu Jeacã cumãndãrsea furlji); Ali-Pasha asparsi cãpitãnatili

§ cãpitãnlãchi/cãpitãnlãche (cã-pi-tãn-lắ-chi) sf cãpitãnlãchi (cã-pi-tãn-lắchĭ) – (unã cu cãpitãnatã)

§ cãpitãnilji/cãpitãnilje (cã-pi-tã-ní-lji) sf cãpitãnilj (cã-pi-tã-níljĭ) – paradzlji tsi lã si da a furlor (sh-di-aradã-lj lja capidanlu-a lor) tra s-sãlãgheascã un sclav tsi lu-avea acãtsatã ninti; xagurauã, axagurauã, discumpãrari
{ro: răscumpărare, răsplată}
{fr: rachat, rançon}
{en: ransom, payment for buying the freedom of a prisoner}

§ ncirghedz (ncir-ghĭédzŭ) (mi) vb I ncirgai (ncir-gáĭ), ncirgam (ncir-gámŭ), ncirgatã (ncir-gá-tã), ncirgari/ncirgare (ncir-gá-ri) – acoapir cu unã cergã
{ro: (se) încerga, (se) acoperi cu cerga}
{fr: (se) couvrir d’une “cergã”}
{en: cover with a “cergã”}
ex: mi ncirgai ghini (mi-acupirii ghini cu cerga)

§ ncirgat (ncir-gátŭ) adg ncirgatã (ncir-gá-tã), ncirgats (ncir-gátsĭ), ncirgati/ncirgate (ncir-gá-ti) – tsi easti acupirit cu-unã cergã
{ro: încergat, acoperit cu cerga}
{fr: couvert d’une “cergã”}
{en: cover with a “cergã”}

§ ncirga-ri/ncirgare (ncir-gá-ri) sf ncirgãri (ncir-gắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-acoapirã cu-unã cergã
{ro: acţiunea de a (se) încerga, de a (se) acoperi cu cerga; încergare}
{fr: action de (se) couvrir d’une “cergã”}
{en: action of covering with a “cergã”}

{ro: acţiunea de a împuşca (răni sau omorî) pe cineva cu gloanţe de puşcă}
{fr: action de fusiller (tuer ou blesser) par des balles de fusil}
{en: action of shooting someone (wounding or killing) with a rifle}

{ro: acţiunea de a despica, de a sparge, de a sfâşia}
{fr: action de fendre; de se déchirer}
{en: action of cleaving, of splitting}

§ discari/discare (dis-cá-ri) sf discãri (dis-cắrĭ) – (unã cu disicari)
ex: discarea-a cuciubãljei va tãpor greu; ma s-ai cap trã discari
(expr: tra s-glãreshti di minti di vrondul tsi va lu-avdzã), du-ti la moarã

§ disicãturã (di-si-cã-tú-rã) sf disicãturi (di-si-cã-túrĭ) – tãljitura faptã cãndu s-disicã un lucru; loclu iu s-featsi tãljitura di disicari a unui lucru; crãpãturã
{ro: despicătură}
{fr: coupure, fente, éclisse}
{en: cut, fissure, splint}
ex: s-videa prit disicãturi (locurli disicati)

§ discãturã (dis-cã-tú-rã) sf discãturi (dis-cã-túrĭ) – (unã cu disicãturã)

§ disicãtor (di-si-cã-tórŭ) sn disicãtoari/disicãtoare (di-si-cã-tŭá-ri) – cutsurlu pri cari s-disicã leamnili
{ro: butucul pe care se despică lemnele}
{fr: billot sur lequel on fend du bois}
{en: tree trunk on which the wood is splint}

§ discãtor (dis-cã-tórŭ) sn discãtoari/discãtoare (dis-cã-tŭá-ri) – (unã cu disicãtor)

§ dischic (dis-chícŭ) (mi) vb I dischicai (dis-chi-cáĭ), dischicam (dis-chi-cámŭ), dischicatã (dis-chi-cá-tã), dischicari/dischicare (dis-chi-cá-ri) – (unã cu disic)
ex: dischicai bucinjlji cu sfini

§ dischicat (dis-chi-cátŭ) adg dischicatã (dis-chi-cá-tã), dischicats (dis-chi-cátsĭ), dischicati/dischicate (dis-chi-cá-ti) – (unã cu disicat)

§ dischicari/dischicare (dis-chi-cá-ri) sf dischicãri (dis-chi-cắrĭ) – (unã cu disicari)

{fr: allé, conduit}
{en: gone, led}
ex: easti dus (vgat) la cãshari; featili eara-lã dusi (vgati) tri leamni uscati; din tser cãndu soarili easti dus (fig: faptu afan, ascãpitat); cãndu va s-hii dus (fig: mortu); cãndu vai him dush (fig: mortsã); vrearea-i dusã (fig: moartã, vgatã, chirutã); easti dus, lo calea mari
(expr: easti chirut)

§ dutsiri/dutsire (dú-tsi-ri) sf dutsiri (dú-tsirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva dutsi tsiva i s-dutsi iuva; njardziri, njirdzeari, njadziri, njidzeari, neardziri, nirdzeari, minari, njishcari, vgari, alãgari, litiri, nchisiri (s-fugã), plicari, etc.
{ro: acţiunea de a (se) duce, de a conduce; ducere, conducere}
{fr: action d’aller, de conduire}
{en: action of going, of leading}
ex: sh-tu dutsiri sh-tu viniri nã adunãm

§ dutseari/dutseare (du-tseá-ri) sf dutseri (du-tsérĭ) – (unã cu dutsiri)

§ nidus (ni-dúsŭ) adg nidusã (ni-dú-sã), nidush (ni-dúshĭ), nidusi/niduse (ni-dú-si) – tsi nu s-ari dusã; tsi nu easti dus
{ro: nedus}
{fr: qui n’est pas parti ou allé}
{en: who is not gone}
ex: s-armãnã nidush (nivgats) tu Turchii

§ nidutsiri/nidutsire (ni-dú-tsi-ri) sf nidutsiri (ni-dú-tsirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu omlu nu s-dutsi
{ro: acţiunea de a nu (se) duce}
{fr: action de ne pas partir, de ne pas aller}
{en: action of not going}

§ nidutseari/nidutseare (ni-du-tseá-ri) sf nidutseri (ni-du-tsérĭ) – (unã cu nidutsiri)

§ ducã (dú-cã) sf fãrã pl – atsea tsi fatsi omlu cãndu s-dutsi iuva; tucã, fugã, dutseari, dutsiri, ducãturã, fudziri, vdziri, vgari, njardziri, njirdzeari, njadziri, njidzeari, neardziri, nirdzeari, alãgari, nchisiri (si s-ducã iuva), etc.
{ro: plecare}
{fr: aller, départ}
{en: start, going, departure}
ex: tu ducã (dutseari), patru ori feci; nã ducã (unã dutseari, nidzeari) la fratslji dit Grãtsii; cu duca (dutsearea) a lor aclotsi sã mbunarã; cã duca (vdzirea) lã-i ambarã; di ducã (di nidzeari) nu trapsi mãnã; cu duca si-lj ljau suflitlu; duca aestã tu mesea a earnãljei va s-hibã hatalii; tu ducã earam deadun

§ tucã1 (tú-cã) sf fãrã pl – (unã cu ducã)
ex: trã tucã (ducã) ded ahãntu

§ ducãturã (du-cã-tú-rã) sf ducãturi (du-cã-túrĭ) – (unã cu ducã)

ex: si nhipsi (s-bãgã) nãpoi tu dafnjauã; nhipshu (bãgai) mãnjli pãnã la coati; feata sã nhipsi (s-bãgã) tu-apã; nu pot sã shtiu iu li ari nhiptã (fig: bãgatã ghini, ascumtã); si nhipsi (fig: s-bãgã, s-ascumsi) tu guvã; s-ti nhidz (fig: s-ti badz, s-ti-ascundzã) sh-tu guvã di sharpi shi tut va ti aflu mini; cãndu shi nhidzea dintsãlj sharpili, fãsh di carni arupea; s-virsarã utrili cu yin, cã lji nhipsi cutsutlu nora tu utri; vidzãndalui un par spirlungos di gardul dit grãdinã, u nhipsi agonja

§ nhiptu (nhíp-tu) adg nhiptã (nhíp-tã), nhiptsã (nhíp-tsã), nhipti/nhipte (nhíp-ti) – (unã cu hiptu)
ex: civia eara nhiptã (plãntatã, bãgatã) ghini; cari shtii iu easti nhiptu (fig: ascumtu); nhiptu tru guvã, nu putea nitsi nã sutã di lãmnji s-lu-aflã

§ nhipsu (nhíp-su) adg nhipsã (nhíp-sã), nhipshi (nhíp-shi), nhipsi/nhipse (nhíp-si) – (unã cu hiptu)

§ nhidziri/nhidzire (nhí-dzi-ri) sf nhidziri (nhí-dzirĭ) – (unã cu hidziri)

§ nhidzeari/nhidzeare (nhi-dzeá-ri) sf nhidzeri (nhi-dzérĭ) – (unã cu hidziri)