gioni/gione (gĭó-ni) sm, sf, adg gioanã (gĭŭá-nã), gionj (gĭónjĭ), gioani/gioane (gĭŭá-ni) –
1: tinir ficior (featã); ficior prãxit, livendu, zveltu sh-mushat;
2: (om) vãrtos, curagios sh-cutidzãtor, tsi nu s-aspari di-alumtã (cari di-aradã lã u poati sh-lji azvindzi dushmanjlji); joni, giunar, junar, giunac, cuduman, zot, curagios, inimarcu, dãldãsit, babagean, babashcu, babashcan, sãrpit (fig:
1: gioni = gambro; expr:
2: gioni aleptu = ficior livendu, zveltu, mu-shat sh-multu babagean;
3: Gioni-Aleptu = gioni dit pirmiti aspus di-aradã ca hilj di-amirã, tsi s-bati cu lamnja, sh-u azvindzi tra s-u-ascapã shi si sã nsoarã cu Mushata-a Mushatilor, Mushata-a Loclui, etc.)
{ro: flăcău, brav; viteaz}
{fr: jeune (homme; fille); preux, brave, vaillant, gentil chevalier}
{en: young (man, girl); brave, valiant}
ex: cari vã-i gionili (tinirlu, ficiorlu) trã nsurari?; cai di-aeshti trei easti gionili? (fig: gambrolu?); s-featsi gioni (s-featsi ficior mari, ari criscutã) di cãndu nu lu-am vidzutã; easti unã muljari gioanã (tinirã, livendã); gionili (livendul, babageanlu) tu padi s-veadi; fu gioni (babagean), li-azvimsi tuts; sh-eara nã gioa-nã, aleaptã, ca soarili sh-cama bunã; featã gioanã (babageanã); eara nã gioanã (featã livendã, babageanã); gioanã muljari (babageanã), nãsã singurã li azguni tuts; gioni-aleptu, gionj-aleptsã, gionj mu-shats
§ joni/jone (jĭó-ni) sm, sf, adg joanã (jĭŭá-nã), jonj (jĭónjĭ), joani/joane (jĭŭá-ni) – (unã cu gioni)
ex: ca zmei jonjlji (gionjlji) s-alumtarã; ma nj-am multu joni (gioni, inimarcu) ghioclu
§ giunar (gĭu-nárŭ) sm giunari (gĭu-nárĭ) – (unã cu gioni)
ex: a ta s-hibã, gione giunar; giunari dit vlahuhori; fãrshirots! giunarlji (gionjlji) a mei
§ junar (jĭu-nárŭ) sm junari (jĭu-nárĭ) – (unã cu gioni)
§ giunac (gĭu-nácŭ) sm giunats (gĭu-nátsĭ) – (unã cu gioni)
ex: un gioni mushat shi giunac (livendu, dãldãsit)
§ giunel (gĭu-nélŭ) sm, sf giuneauã (gĭu-neá-ŭã), giunelj (gĭu-néljĭ), giuneali/giuneale (gĭu-neá-li) [zbor cu cari s-diznjardã un] – gioni ma tinir; junel, giunop, junop, giunoplu
{ro: voinicel}
{fr: tout jeune et vaillant}
{en: valiant youngster}
ex: un giunel (gioni ficiurac) shutsã sula; mumã, giuneauã (gioanã, babageanã) cu numã; ca giuneauã (inimarcã, babageanã) cum eshti; arsari sarpitã giuneaua; suntu sh-featili giuneali (gioani, babageani)
§ junel (jĭu-nélŭ) sm, sf juneauã (jĭu-neá-ŭã), junelj (jĭu-néljĭ), juneali/juneale (jĭu-neá-li) – (unã cu giunel)
ex: suntu sh-featili juneali; shi di nveastili juneali
§ giunop (gĭu-nópŭ) sm giunochi (gĭu-nóchĭ) – (unã cu giunel)
ex: un giunop di munti; giunochi mushats cu soari
§ junop (jĭu-nópŭ) sm junochi (jĭu-nóchĭ) – (unã cu giu-nel)
ex: junochi mushats ca soari
§ giunoplu (gĭu-nó-plu) sm giunoplji (gĭu-nóp-lji) – (unã cu giunel)
ex: muri un giunoplu; patru giunoplji nchisirã
§ giunami/giuname (gĭu-ná-mi) sf fãrã pl –
1: harea tsi-l fatsi omlu di easti tinir shi gioni; ilichia-a gionjlor, a oaminjlor tiniri;
2: harea tsi-l fatsi gionili tra s-hibã babagean (vãrtos, cuduman, zot, curagios sh-cutidzãtor, tsi nu s-aspari di-alumtã);
3: multimi di gionj, di oaminj babageanj (cudumanj, zots, gionj, etc., tsi nu s-aspar di-alumtã); junami, giunatic, giuneatsã, tinirami, tinireatsã, bãrbãteatsã, dãldãsiri, livindeatsã, etc.
{ro: tineret; bravură; mulţime de tineri, de oamenj viteji}
{fr: jeunesse; bravoure; nombre de vaillants}
{en: youth, boyhood, girlhood; bravery; number of youngsters, number of brave people}
ex: giunamea (tiniramea) nviscu frãntseshtsã; iu gioacã giunamea (tiniramea) n cor; mari giunami (vãrtushami, curagi, dãldãsiri) aspusi; tora, tu-aushami, scoati, cal, giunami (curagi, dãldãsiri); prots armãnj tu oi sh-giunami (bãrbãteatsã, giunatic); tradzits funea, lea giunami (tinirami); iu-i veaclja giunami! (giunatic!); yini multã giunami (multimi di tiniri, di gionj); giunamea tutã (tuts gionjlji, tuts tinirlji), di pit horli di avãrliga avea vinjitã
§ junami/juname (jĭu-ná-mi) sf fãrã pl – (unã cu giunami)
ex: trã marea-a lui junami
§ giunatic (gĭu-ná-ticŭ) sn giunatitsi (gĭu-ná-ti-tsi) shi giunaticuri (gĭu-ná-ti-curĭ) –
1: harea tsi-l fatsi omlu di easti tinir shi gioni; ilichia-a gionjlor, anjlj-a oaminjlor tiniri;
2: harea tsi-l fatsi gionili tra s-hibã babagean (vãrtos, cuduman, zot, curagios sh-cutidzãtor, tsi nu s-aspari di-alumtã); junatic, giuneatsã, bãrbãteatsã, tinireatsã, giunami, tinirami, dãldãsiri, livindeatsã, etc.
{ro: tineret; bravură}
{fr: jeunesse; bravoure}
{en: youth, boyhood, girlhood; bravery}
ex: nveatsã tu giunatic (anjlji tsi eshti tinir), s-ti tindzã tu-aushatic; ta s-nã batim cu giunatic (cu curagi, cu bãrbãteatsã); atumtsea s-vidzu giunaticlu (giuneatsa, bãrbãteatsa) a tutulor; aspusirã mari giunatic (bãrbãteatsã) a noshtri tu-aestu polim; pot s-fac seamni shi ciudii cu giunaticlu a meu
§ junatic (jĭu-ná-ticŭ) sn junatitsi (jĭu-ná-ti-tsi) shi junaticuri (jĭu-ná-ti-curĭ) – (unã cu giunatic)
ex: tru junatic (bãrbãteatsã) nintricutã
§ giuneatsã (gĭu-neá-tsã) sf giunets (gĭu-nétsĭ) – (unã cu giunatic)
ex: io nu-am vidzutã ahãtã giuneatsã (giunatic, bãrbãteatsã); nu vor giuneatsã (bãrbãteatsã) ascumtã; e, ficiorlj-a mei, sh-giuneatsã s-u-aspunã omlu sh-va loclu-a ljei; feci multi giunets tu chirolu-a meu; cum s-chearã ahtari tinireatsã sh-ahtari giuneatsã; crimã pi giuneatsa-a ta, mushat-gione
§ giunescu (gĭu-nés-cu) adg giuneascã (gĭu-neás-cã), giuneshtsã (gĭu-nésh-tsã), giuneshti/giuneshte (gĭu-nésh-ti) – tsi ari s-facã cu-un gioni, cu giunamea, cu giunaticlu-a unui om; tsi easti faptu ca di-un gioni, ca di un om dãldãsit, livendu; di (om) gioni; junescu
{ro: tineresc; vitejesc}
{fr: d’homme jeune, d’homme vaillant}
{en: of young man; heroic, brave}
ex: u nviscu tu stranji giuneshti (di gioni, di oaminj tiniri); giunescul (di om gioni, dãldãsit) a tãu dor
§ junescu (jĭu-nés-cu) adg juneascã (jĭu-neás-cã), juneshtsã (jĭu-nésh-tsã), juneshti/juneshte (jĭu-nésh-ti) – (unã cu giunescu)
ex: cãntitsli juneshti (di gionj, di giunatic, di bãrbãteatsã)
§ giuneashti/giuneashte (gĭu-neásh-ti) adv – ca faptu di-un gioni; faptu cu giuneatsã
{ro: vitejeşte}
{fr: vaillament, bravement}
{en: bravely}
ex: giuneashti (cu giuneatsã, ca un gioni), nã noapti s-bãtu
§ juneshti/juneshte (jĭu-nésh-ti) adv – (unã cu giuneashti)
ex: tut imnãndalui juneshti (giuneashti, ca gionjlji, cu bãrbãteatsã)
