|
|
ixurii/ixurie
ixurii/ixurie (ic-su-rí-i) sf ixurii (ic-su-ríĭ) – agunirea-a unui om dit locurli iu s-ari faptã sh-iu bãneadzã di-aradã; loclu iu s-dutsi di bãneadzã omlu tsi easti agunit dit locurli-a lui; catastisea tu cari s-aflã omlu tsi easti agunit dit locurli-a lui; fudzirea tsi sh-u fatsi omlu singur dit locurli-a lui tra si s-ducã s-bãneadzã ma ghini tu alti locuri (xeani); exurii, suryiuni, surghiuni, nsurghiuni, surguni, surgumi, siurghiuni
{ro: surghiun, exil}
{fr: exil}
{en: exile}
ex: l-pitricurã tu ixurii (suryiuni)
§ exurii/exurie (ec-su-rí-i) sf exurii (ec-su-ríĭ) – (unã cu ixurii)
exurii/exurie
exurii/exurie (ec-su-rí-i) sf – vedz tu ixurii
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: ixuriilimã1
limã1 (lí-mã) sf limi/lime (lí-mi) – mirachea mari tsi u-ari atsel tsi lu-arãseashti s-bea i s-mãcã (agonja sh-multu) sh-atumtsea cãndu nu lj-easti foami i s-ari sãturatã chiola; limãryii, lexuiri, lixurii, lixurilji, lixurlichi, tãmãhchirlãchi
{ro: lăcomie}
{fr: gourmandise, appétit vorace}
{en: greediness, gluttony, voracious appetite}
ex: lima (limãryia) tsi u bati lumea di adzã; ari mari limã (easti multu lemargu)
§ limãryii/limãryie (li-mãr-yí-i) sf limãryii (li-mãr-yíĭ) – (unã cu limã1)
§ limos (li-mósŭ) adg limoasã (li-mŭá-sã), limosh (li-móshĭ), limoasi/limoase (li-mŭá-si) – tsi lu-arãseashti s-mãcã multu; cari mãcã ca un tsi nu s-fãnãteashti vãrãoarã; lemaryu, hãrbut, hãrlãput, hirtu, hãrtu, lixur, tãmah, lingarsu, lihud
{ro: lacom}
{fr: gourmand}
{en: greedy}
ex: easti limos, mãcã pãnã creapã
§ lemargu (lé-mar-ghu) adg lemargã (lé-mar-ghã), lemaryi (lé-mar-yi), lemaryi/lemarye (lé-mar-yi) – (unã cu limos)
ex: omlu lemargu easti azgunit di tuts; avem un cãni lemargu
§ limãxescu (li-mãc-sés-cu) vb IV limãxii (li-mãc-síĭ), limãxeam (li-mãc-seámŭ), limãxitã (li-mãc-sí-tã), limãxiri/limãxire (li-mãc-sí-ri) – am mari limã tri mãcari (ti lucri, etc.); mi-arã-seashti s-mãc i s-beau cu limã (ca un limos); limuxescu, limãr-yisescu, lingãrsescu
{ro: (se) lăcomi}
{fr: être gourmand, gour-mander, convoiter}
{en: be greedy, eat or drink greedily, desire}
§ limãxit (li-mãc-sítŭ) adg limãxitã (li-mãc-sí-tã), limãxits (li-mãc-sítsĭ), limãxiti/limãxite (li-mãc-sí-ti) – tsi ari mãcatã i biutã (tsi va s-mãcã i s-bea) cu limã (ca un limos); limuxit, limãryisit, lingãrsit
{ro: lăcomit; dorit cu lăcomie}
{fr: qui est gourmand, convoiteux; qui est convoité}
{en: be greedy; desired with greed}
§ limãxiri/limãxire (li-mãc-sí-ri) sf limãxiri (li-mãc-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva limãxeashti; limuxiri, limãryisiri, lingãrsiri
lingarsu
lingarsu (lin-gár-su) adg lingarsã (lin-gár-sã), lingarshi (lin-gár-shi), lingarsi/lingarse (lin-gár-si) – tsi lu-arãseashti s-mãcã multu; cari mãcã ca un tsi nu s-fãnãteashti vãrãoarã; lemargu, hãrbut, hãrlãput, hirtu, hãrtu, tãmah, limos, lixur
{ro: lacom}
{fr: gourmand}
{en: greedy}
ex: multu lingarsu (lemargu) hii, nu ti shtiam ashi; nu eara lingarsu dupã paradz; cari lu nvitsã s-hibã lingarsu?
§ lingãrsescu (lin-gãr-sés-cu) vb IV lingãrsii (lin-gãr-síĭ), lingãrseam (lin-gãr-seámŭ), lingãrsitã (lin-gãr-sí-tã), lingãrsi-ri/lingãrsire (lin-gãr-sí-ri) – voi (mi-arãseashti) s-mãc i s-beau cu lixurii (ca un lemargu); mi fac (escu) lingarsu ti un lucru tsi mi-arãseashti; limãxescu, limuxescu, limãryisescu
{ro: (se) lăcomi}
{fr: être gourmand, gourmander, convoiter}
{en: eat or drink greedily, desire}
ex: tsi ti lingãrseshti (tsi ti fats lemargu) ti putsãnã mãcari?
§ lingãrsit (lin-gãr-sítŭ) adg lingãrsitã (lin-gãr-sí-tã), lingãrsits (lin-gãr-sítsĭ), lingãrsiti/lingãrsite (lin-gãr-sí-ti) – tsi ari mãcatã i biutã (tsi va s-mãcã i s-bea) cu limã (ca un limos); tsi easti vrut cu limãryii; limuxit, limãxit, limãryisit
{ro: lăcomit}
{fr: qui est desiré avec gourmandise; convoiteux; qui est convoité}
{en: greedy; desired with greed}
§ lingãrsiri/lingãrsire (lin-gãr-sí-ri) sf lingãrsiri (lin-gãr-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva lingãrseashti; limuxiri, limãxiri, limãryisiri
{ro: acţiunea de a se lăcomi; lăcomire}
{fr: action de gourmander, de convoiter; con-voitise}
{en: action of eating or drinking greedily; of desiring with greed}
§ lingãrimi/lingãrime (lin-gã-rí-mi) sf pl(?) – atsea (harea, mirachea, etc.) tsi-l fatsi un tra s-hibã lingarsu; limã, limãryii, lixurii, lixurilji, lixurlichi, tãmãhchirlãchi
{ro: lăcomie}
{fr: gourmandise}
{en: greediness}
lixurii/lixurie
lixurii/lixurie (lic-su-rí-i) sf – vedz tu lixur
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: lixurlixur
lixur (líc-surŭ) adg lixurã (líc-su-rã), lixuri (líc-surĭ), lixuri/lixure (líc-su-ri) – tsi lu-arãseashti s-mãcã multu; cari mãcã ca un tsi nu s-fãnãteashti vãrãoarã; lemargu, hãrbut, hirtu, hãrtu, tãmah, limos, lingarsu
{ro: lacom}
{fr: gourmand}
{en: greedy}
ex: om lixur (lemargu) ca el nu-am vidzutã
§ lixurii/lixurie (lic-su-rí-i) sf lixurii (lic-su-ríĭ) – mirachea mari tsi u-ari atsel tsi lu-arãseashti s-bea i s-mãcã (agonja sh-multu) sh-atumtsea cãndu nu lj-easti foami i s-ari sãturatã chiola; limã, lexuiri, lixurii, lixurilji, lixurlichi, tãmãhchirlãchi
{ro: lăcomie}
{fr: gourmandise, appétit vorace}
{en: greediness, gluttony}
§ lixurilji/lixurilje (lic-su-rí-lji) sf lixurilj (lic-su-rílj) – (unã cu lixurii)
§ lixurlichi/li-xurliche (lic-sur-lí-chi) sf lixurlichi (lic-sur-líchĭ) – (unã cu lixurii)
§ lexuiri/lexuire (lec-su-í-ri) sf lexuiri (lec-su-írĭ) – (unã cu lixurii)
ex: di lexuiri sh-di ehtrilji as s-nã alãsãm
suryiuni/suryiune
suryiuni/suryiune (sur-yĭú-ni) sf suryiunj (sur-yĭúnjĭ) – aguni-rea-a unui om dit locurli iu s-ari faptã sh-iu bãneadzã di-aradã; loclu iu s-dutsi di bãneadzã omlu tsi easti agunit dit locurli-a lui; catastisea tu cari s-aflã omlu tsi easti agunit dit locurli-a lui; fudzirea tsi sh-u fatsi omlu singur dit locurli-a lui tra si s-ducã shi s-bãneadzã ma ghini tu alti locuri (xeani); nsurghiuni, surghiuni, surguni, surgumi, siurghiuni, ixurii, exurii
{ro: exil, surghiun}
{fr: exil}
{en: exile}
§ suryiunipsescu (sur-yĭu-nip-sés-cu) (mi) vb IV suryiunipsii (sur-yĭu-nip-síĭ), suryiunipseam (sur-yĭu-nip-seámŭ), suryiunipsitã (sur-yĭu-nip-sí-tã), suryiunipsiri/suryiunip-sire (sur-yĭu-nip-sí-ri) – pitrec (l-fac s-fugã) suryiuni pi cariva; agunescu pri cariva s-fugã dit locurli iu bãneadzã; fug dit locurli iu mi-am faptã (iu bãnedz) tra s-mi duc tu alti locuri (xeani), cã hiu agunit, i cã voi si-nj trec unã banã ma bunã; surghiunipsescu, surgunipsescu, siurghiunescu, surghiunescu, nsurghiunescu
{ro: (se) surghiuni, (se) exila, expulza}
{fr: (s’)exiler, (s’)expulser}
{en: exile, expel}
§ suryiunipsit (sur-yĭu-nip-sítŭ) adg suryiunipsitã (sur-yĭu-nip-sí-tã), suryiunipsits (sur-yĭu-nip-sítsĭ), suryiunipsi-ti/suryiunipsite (sur-yĭu-nip-sí-ti) – tsi easti agunit dit locurli iu bãneadzã tra si s-ducã tu alti locuri; tsi easti vgat dit locurli iu s-ari faptã sh-bãneadzã (ti-unã banã ma bunã aljurea); surghiunipsit, surgunipsit, siurghiunit, surghiunit, nsurghiunit
{ro: (se) surghiuni, (se) exila, expulza}
{fr: (s’)exiler, (s’)expulser}
{en: exile, expel}
§ suryiunipsiri/suryiunipsire (sur-yĭu-nip-sí-ri) sf suryiunipsiri (sur-yĭu-nip-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva easti suryiunipsit; surghiunipsiri, surgunipsiri, siurghiuniri, surghiuniri, nsurghiuniri
{ro: (se) surghiuni, (se) exila, expulza}
{fr: (s’)exiler, (s’)expulser}
{en: exile, expel}
§ surghiuni/sur-ghiune (sur-ghĭú-ni) sf surghiunj (sur-ghĭúnjĭ) – (unã cu suryiuni)
ex: lu featsirã surghiuni ti dzatsi anj
tãmah
tãmah (tã-máhŭ) adg tãmahã (tã-má-hã), tãmahi (tã-máhĭ), tãmahi/tãmahe (tã-má-hi) – tsi lu-arãseashti s-mãcã multu; cari mãcã ca un tsi nu s-fãnãteashti vãrãoarã; tãmãchear, tãhmãchear, lemargu, hirtu, hãrtu, hãrbut, hãrlãput, lixur, limos, lingarsu
{ro: lacom}
{fr: gourmand, glouton}
{en: greedy}
§ tãmãchear (tã-mã-chĭárŭ) adg tãmãchearã (tã-mã-chĭá-rã), tãmãcheari (tã-mã-chĭárĭ), tãmãcheari/tãmãcheare (tã-mã-chĭá-ri) – (unã cu tãmah)
§ tãhmãchear (tãh-mã-chĭárŭ) adg tãhmãchearã (tãh-mã-chĭá-rã), tãhmãcheari (tãh-mã-chĭárĭ), tãhmãcheari/tãhmãcheare (tãh-mã-chĭá-ri) – (unã cu tãmah)
ex: nu-lj si umpli ocljul cu tsiva, easti tãhmãchearã (lemargã)
§ tãhmachi/tãhmache (tãh-má-chi) sf tãhmãchi (tãh-mắchi) – mirachea mari tsi u-ari atsel tsi lu-arãseashti s-bea i s-mãcã (agonja sh-multu) sh-atumtsea cãndu nu lj-easti foami i s-ari sãturatã chiola; tãmãhchirlãchi, limã, limãryii, lexuiri, lixurii, lixurilji, lixurlichi
{ro: lăcomie}
{fr: gourmandise, appétit vorace}
{en: greediness, gluttony}
ex: tãhmachea (limãryia) l-vãtãmã
§ tãmãhchirlãchi (tã-mãh-chir-lắ-chi) sf tãmãh-chirlãchi (tã-mãh-chir-lắchi) – (unã cu tãhmachi)
lixuríi
RO:lăcomie la mâncare
EN:gluttony
FR:appétit sans limite
Dictsiunar Armãn-Romãn-Englez-Francez - Mariana Bara 2015