Dictsiunar

hascu1

hascu1 (hás-cu) vb I hãscai (hãs-cáĭ), hãscam (hãs-cámŭ), hãscatã (hãs-cá-tã), hãscari/hãscare (hãs-cá-ri) –
1: dishcljid gura mari sh-ljau un adiljatic ahãndos tu plumunj (cãndu nj-easti somnu, escu multu avursit, etc.);
2: dishcljid gura shi stau cu ea dishcljisã ma multu chiro; cascu;
(expr:
1: hascã (gura, usha, etc.) = dishcljidi (gura, usha, etc.);
2: u hascu n gurã = lj-am multu mirachi, sivdai, vreari; u voi multu; pistipsescu tut tsi-nj dzãtsi;
3: hascu gura = (i) ascultu (mutrescu, etc.) cu gura dishcljisã, cu multã cãshtigã; (ii) mi ciudisescu di tsi avdu i ved;
4: altu hascã sh-altu s-cumãnicã; altu hascã gura sh-altu nchirdãseashti = zbor tsi s-dzãtsi cãndu cariva sã ndreadzi, ashteaptã sã-lj si da un lucru, ma easti altu tsi va lu-aproachi)
{ro: căsca}
{fr: bayer, demeurer (être) bouche béante; bâiller}
{en: stand gaping; yawn}
ex: tuts ãlj hãsca n gurã
(expr: ãlj shidea ãn fatsã sh-lu-asculta cu gura dishcljisã di-atseali tsi-avdza); n gurã u hãsca
(expr: u vrea multu, murea sh-chirea trã nãsã); tsi hashti acshi?
(expr: tsi stai di mutreshti acshi cu ocljilj sh-cu gura dishcljisã?)

§ hãscat (hãs-cátŭ) adg hãscatã (hãs-cá-tã), hãscats (hãs-cátsĭ), hãscati/hãscate (hãs-cá-ti) – tsi sta cu gura dishcljisã n fatsa-al cuiva (tsi-lj zburashti tsiva, tsi fatsi tsiva, etc.); tsi easti mutrit cu gura hãscatã; tsi easti dishcljis; cãscat;
(expr:
1: ashteptu cu gura hãscatã = ashteptu cu multã nearãvdari, mizi pot s-ashteptu;
2: ascultu cu gura hãscatã = ascultu cu multã cãshtigã;
3: armãn (stau) cu gura hãscatã = mi ciudusescu di-atseali tsi ved)
{ro: căscat}
{fr: bayé, demeuré bouche béante; bâillé; béant, entrebâillé}
{en: who stands gaping; yawned}
ex: tuts ashtipta cu gura hãscatã
(expr: cu mari mirachi, cu nearãvdari); armãnea cu gura hãscatã
(expr: cu gura dishcljisã, s-ciudusea tsi videa); tutã hoara armasi cu gura hãscatã
(expr: s-ciudusi), cãndu u vidzu; ashtipta cu gura hãscatã tuts
(expr: cu nearãvdari, etinj s-lã s-arucã mãcarea n gurã), ca cireasha-atsea coapta

§ hãscari/hãscare (hãs-cá-ri) sf hãscãri (hãs-cắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva hascã; cãscari
{ro: acţiunea de a căsca; căscare, căscat}
{fr: action de bayer, de demeurer (être) bouche béante; de bâiller; bâillement}
{en: action of standing and gaping; of yawning; yawn}
ex: ca hãscarea om di om

§ cascu (cás-cu) vb I cãscai (cãs-cáĭ), cãscam (cãs-cámŭ), cãscatã (cãs-cá-tã), cãscari/cãscare (cãs-cá-ri) – (unã cu hascu1)
ex: cascã ficiorlu, lj-u somnu; cascã (fig: dishcljidi) gura niheamã; alasã usha s-cascã (fig: si sta dishcljisã) niheamã

§ cãscat (cãs-cátŭ) adg cãscatã (cãs-cá-tã), cãscats (cãs-cátsĭ), cãscati/cãscate (cãs-cá-ti) – (unã cu hãscat)
ex: unã moashi cu gura cãscatã (cu gura dishcljisã) (angucitoari: oala); vulpea lu-ascultã cu gura cãscatã
(expr: cu multã cãshtigã); armasi cu gura cãscatã (armasi multu ciudisit)

§ cãscari/cãscare (cãs-cá-ri) sf cãscãri (cãs-cắrĭ) – (unã cu hãscari)
ex: cãscarea easti semnul a heavrãljei; mi-acãtsã unã cãscari di nu puteam s-mi-acumtinescu

§ hasca1 invar – tsi easti (sta) cu gura dishcljisã; bashinghel; (fig:
1: hasca = om tsi sta sh-hascã mash gura, fãrã s-lucreadzã, tsi nu para lu-ariseashti lucrul; expr:
2: fãtsem hasca = adeti veaclji armãneascã dit Dumãnica di Pãreasinj cãndu njitslji sta cu gura dishcljisã tra s-acatsã hãlvãlu ligat di un hir, spindzurat di tãvani i di-unã shtsalã, tsi-l leagãnã, di-unã parti sh-di-alantã ãn fatsa-a lor, un ma mari, pãrinti i pap)
{ro: cu gura căscată}
{fr: bouche béante}
{en: with wide open mouth}

§ hasca2 invar – un tsi easti niheamã hazo, lipsit di minti, fãrã giudicatã, tu zbor i tu fapti, tsi sta cu gura dishcljisã shi nu para aducheashti mari lucru di tsi-lj si dzãtsi; hascanifur, ageamit, ahmac, anoit, hut, cshura, ciulja, chirut, dabo-lja, divanã, glar, hazo, hazuscu, hljara, hahã, hai-hui, haihum, leangã, lefcã, temblã, lishor, shahulcu, tabolja, ta-o-to, ljoco, shapshal, shabsha, shamandur, tivichel, turlu, uzun, etc.
{ro: prostănac; gură-cască}
{fr: bouche béante, vaurien, sot, nigaud}
{en: fool, rascal, no good}
ex: hasca (hazo) sh-easti

§ hasca-nifur (has-ca-ní-furŭ) sm, sf, adg hascanifurã (has-ca-ní-fu-rã), hascanifuri (has-ca-ní-furĭ), hascanifuri/hascanifure (has-ca-ní-fu-ri) – (unã cu hasca2)
ex: easti niheamã hascanifur (ca hazo)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn