DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

haimalã

haimalã (haĭ-ma-lắ) sm haimaladz (haĭ-ma-ládzĭ) – lucru tsi s-poartã di gushi tra s-aducã tihi (sã-lj si ducã lucrul ambar, etc.); lucru tsi-l poartã omlu tra s-nu hibã loat di oclju; haimali, haimani, haimalii, haimanlii, mãnochir, munochir, monochir, bair {ro amuletă, talisman}
{fr: amulette, talisman}
{en: amulet, charm}
ex: haimaladzlji s-bat pri cheptu; tu fustãnj, tu haimaladz

§ haimali (haĭ-ma-lí) sm haimaladz (haĭ-ma-ládzĭ) – (unã cu haimalã)

§ haimani (haĭ-ma-ní) sm haimanadz (haĭ-ma-nádzĭ) – (unã cu haimalã)

§ haimalii/haimalie (haĭ-ma-lí-i) sf haimalii (haĭ-ma-líĭ) – (unã cu haimalã)
ex: haimalii, pãlãshti di-asimi

§ haimanlii/haimanlie (haĭ-man-lí-i) sf haimanlii (haĭ-man-líĭ) – (unã cu haimalã)
ex: furi cu ciuprãchi shi haimanlii

§ aimãlii/aimãlie (aĭ-mã-lí-i) sf aimãlii (aĭ-mã-líĭ) – (unã cu haimalã)
ex: poartã di gushi aimãlii cu sãndzi di nauã frats

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

bair

bair (bá-irŭ) sn bairi/baire (bá-i-ri) –
1: aradã di lucri tsi s-aflã (i suntu bãgati si sta) un dupã (ningã) alantu; baiur, aradã, arãdã-richi, ordu, udopsu, sãrã, sireauã, chindinar;
2: un i ma multi lucri (cruts, mãrdzeali, flurii, chitritseali, etc.) bãgati tu-aradã sh-tricuti prit un hir (silivar, etc.) tra si s-poartã digushi trã mushuteatsã (trã cãmãrusiri, trã adutseari aminti, etc.); baiur, ghiurdani, ghirdani, arãdãrichi, rãdãrichi;
3: lucru tsi-l poartã omlu di gushi tra s-nu-l lja cariva di oclju (tra s-lj-aducã tihi, sã-lj njargã lucrili ambar, trã mushuteatsã, etc.); haimalã, haimali, haimani, haimalii, haimanlii, mãnochir, munochir, monochir;
4: cioarã (spangu, hir, curauã, utrai, etc.) acãtsatã i cusutã di-un lucru (tra s-lishureadzã purtarea-a lui, tra s-lu mushutsascã, tra s-lu ncljidã, etc.); cioarã, curauã, funi, lutrai (bair di sirmã), utrai, trushinã (cioarã di pãputsã, tsãruhi, etc.), ligãturã, etc. (fig:
1: bair = bair di zboarã (versu) dit un cãntic (cari ari di-aradã un ritmu sh-unã rimã); expr:
2: dit bairli di inimã = dit ahãndamea-a suflitlui; dit frãndzãli di inimã)
{ro: rând, şir, şirag, salbă, colan, amuletă, talisman, baier, şiret, şnur, legătură}
{fr: série, rangée, file, enfilade, collier, amulette, talisman, cordon, lacet, lien}
{en: series, file, row, necklace, amulet, charm, lace, strand, rope, tie}
ex: s-yinã bair (aradã) di arhundadz; un bair (aradã, sãrã) alb di oasi; bairi (cãrtsã, arãdz di zboarã ngrãpsiti) lãi, udati cu lãcrinj; feati gioacã bair, bair (aradã cu-aradã); bair, bair, oili-azghearã; cu perlu tut cair shi dzãlili pri bair (pi-aradã, tu bitisitã); lj-deadirã bairi (ghiurdãnj) di flurii; feata purta di gushi un bair (ghiurdani) di mãrdzeali; nj-feci un bair (ghiurdani) di flurii; nj-adusi un bair di mãrdzeali; poartã bair (haimalii) di gushi ca s-nu-l lja vãr di oclju; uhta dit bairli di inimã
(expr: dit ahãndamea-a inimãljei); s-arupsi bairlu (cioara) di disagã; u ncljisi punga cu bairlu (cioara) di la gurã

§ baiur (bá-ĭurŭ) sn baiuri/baiure (bá-ĭu-ri) – (unã cu bair)
ex: baiur (ghiurdani) di flurii

§ ambair (am-bá-irŭ) (mi) vb I ambãirai (am-bã-i-ráĭ), ambãiram (am-bã-i-rámŭ), ambãiratã (am-bã-i-rá-tã), ambãirari/ambãirare (am-bã-i-rá-ri) – bag tu-aradã unã dupã-alantã prãvdzãli dit unã cupii (tra s-li fac s-intrã tu cutar, s-li tundu, s-li mulgu, etc.); trec un hir prit mãrdzeali (flurii) tra s-fac unã ghiurdani; trec cãrlidzlji prit ocljilj di lãpudã; bag lucri tu-aradã; ãmbair, mbair, mbar; arãdãpsescu, arãdyisescu, arãd-yipsescu; (fig:

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

mãnochir

mãnochir (mã-nó-chirŭ) sn mãnochiri/mãnochire (mã-nó-chi-ri) – lucru tsi s-poartã di gushi tra s-aducã tihi (sã-lj si ducã lucrul ambar, etc.); lucru tsi-l poartã omlu tra s-nu hibã loat di oclju; crutsi tsi fatsi nishenj; munochir, monochir, haimalã, haimali, haimani, haimalii, haimanlii, bair {ro amuletă, talisman, cruce făcătoare de minuni}
{fr: amulette, talisman, croix thaumaturgique, chaîne d’une telle croix}
{en: amulet, charm, cross that makes miracles}
ex: mãnochir di asimi; zborlu aushescu: mãnochir di gushi

§ monochir (mo-nó-chirŭ) sn monochi-ri/monochire (mo-nó-chi-ri) – (unã cu mãnochir)
ex: cu monochirlu pri cheptu

§ munochir (mu-nó-chirŭ) sn munochi-ri/munochire (mu-nó-chi-ri) – (unã cu mãnochir)
ex: cu munochirlu di gushi

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã