{ro: făcut să fie mai puţin acru}
{fr: fait quelque chose moins aigre}
{en: made something to be less sour}

§ disacriri/disacrire (di-sa-crí-ri) sf disacriri (di-sa-crírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu si disacreashti un lucru
{ro: acţiunea de a face mai puţin acru}
{fr: action de faire quelque chose moins aigre}
{en: action of making something to be less sour}

§ acredz (a-crédzŭ) (mi) vb I acrai (a-cráĭ), acram (a-crámŭ), acratã (a-crá-tã), acrari/acrare (a-crá-ri) – (unã cu acrescu1)

§ acrat (a-crátŭ) adg acratã (a-crá-tã), acrats (a-crátsĭ), acrati/acrate (a-crá-ti) – (unã cu acrit)

§ acrari/acrare (a-crá-ri) sf acrãri (a-crắrĭ) – (unã cu acriri)

§ acrimi/acrime (a-crí-mi) sf acrinj (a-crínjĭ) –
1: lucru acru; harea tsi-l fatsi un lucru tra s-hibã acru;
2: tumati i purni hearti shi stricurati tra s-tsãnã multu chiro, cu cari s-acreadzã mãcãrli earna; anãcrimi, acriturã, acrãturã
{ro: acrime, acreală; bulion}
{fr: aigreur; verjus}
{en: sourness; verjuice}
ex: acreadzã ghela cu acrimi; yeatrul lj-deadi izini s-mãcã scrimi; acrinjli nu li voi; nu mãcã acrinj di-aesti cã va ti lja heavra

§ acriturã (a-cri-tú-rã) sf acrituri (a-cri-túrĭ) – lucru acru; mãcari acrã; harea tsi-l fatsi un lucru tra s-hibã acru; acrimi, anãcrimi, thãrãpelj
{ro: acreală, acritură}
{fr: aigreur, chose aigre, plat aigre}
{en: sourness, sour meal}
ex: mãcã multã acriturã

§ acrã-turã (a-crã-tú-rã) sf acrãturi (a-crã-túrĭ) – (unã cu acriturã)

§ acrearcu (a-creár-cu) adg acrearcã (a-creár-cã), acreartsã (a-creár-tsã), acreartsi/acreartse (a-creár-tsi) –
1: acru;
2: om acru, ursuz, lai
{ro: acru; om rău}
{fr: aigre; homme aigre; irascible, méchant}
{en: sour; bad man}
ex: hii acrearcu

§ acrishor (a-cri-shĭórŭ) adg acrishoarã (a-cri-shĭŭá-rã), acrishori (a-cri-shĭórĭ), acrishoari/acrishoare (a-cri-shĭŭá-ri) – tsi ari unã nustimadã tsi da (ma nu multu) ca pri acrã
{ro: acrişor}
{fr: aigrelet}
{en: sourish}
ex: merlu-aestu easti niheamã acrishor (da ca pri acru)

§ acrish (a-críshĭŭ) sn acrishuri (a-crí-shĭŭrĭ) – acrimi tsi yini dit stumahi tu gurã; anãcrici, puscãiturã, bruzgãiturã, cãurã
{ro: acreală, aciditate stomahală}
{fr: aigreur, acidité}
{en: heartburn}

§ anãcrescu (a-nã-crés-cu) (mi) vb IV anãcrii (a-nã-críĭ), anãcream (a-nã-creámŭ), anãcritã (a-nã-crí-tã), anãcriri/anãcrire (a-nã-crí-ri) – (cã nu n-aduchim trã un lucru) alãxim zboarã greali shi cu unã boatsi apreasã; lu ncaci pri cariva di itia cã nu-ari faptã ashi cum minduescu mini cã easti ghini; ncaci, ancaci, ãncaci, aur-lu, vãryescu, filunichisescu, ntsertu, tãcãnsescu, hulescu, huledz
{ro: certa, admonesta, dojeni}
{fr: gronder, réprimander}
{en: scold, quarrel with, reprove}
ex: li-anãcrescu (li vãryescu, li ncaci) lãili soacri

§ anãcrit (a-nã-crítŭ) adg anãcritã (a-nã-crí-tã), anãcrits (a-nã-crítsĭ), anãcriti/anãcriti (a-nã-crí-ti) – tsi-lj si zburashti cu zboarã greali shi cu unã boatsi apreasã di itia cã nu-ari faptã ashi cum mindueashti un cã easti ghini; ancãceat, ncãceat, ãncãceat, aurlat, vãryit, filunichisit, ntsirtat, tãcãnsit, hulit, hulidzat
{ro: certat, admonestat, dojenit}
{fr: grondé, réprimandé}
{en: scolded, quarrelled with, reproved}

§ anãcriri/anãcrire (a-nã-crí-ri) sf anãcriri (a-nã-crírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-alãxescu zboarã greali icã atumtsea cãndu cariva easti ncãceat; ancãceari, ncãceari, ãncãceari, aurlari, vãryiri, filunichisiri, ntsirtari, tãcãnsiri, huliri, hulidzari
{ro: acţiunea de a certa, de a dojeni; certare, admonestare, dojenire}
{fr: action de gronder, de réprimander}
{en: action of scolding, of quarrelling with, of reproving}

§ anãcrimi/anãcrime (a-nã-crí-mi) sf anãcrinj (a-nã-crinjĭ) – (unã cu acrimi)

§ anãcrici (a-nã-crícĭŭ) sn anãcriciuri (a-nã-crí-cĭúrĭ) – (unã cu acrish)
ex: njurizmã greauã, anãcrici yiu mi lo di nãri

(expr: dzãnili) trei; agudit di albi
(expr: dzãni); trã Stã-Vinjiri va ishim tu albi
(expr: stranji albi); ishii cu fatsa albã
(expr: fãrã stepsu)

§ albat (al-bátŭ) adg albatã (al-bá-tã), albats (al-bátsĭ), albati/albate (al-bá-ti) – (unã cu albu)
ex: cari-i ma albatã (albã)?

§ albeatsã (al-beá-tsã) sf albets (al-bétsĭ) –
1: harea tsi fatsi lucrul tra s-hibã albu; algheatsã;
2: partea albã tsi s-mãcã di nãuntrul a oului; albush;
3: bueaua (pulbirea, pudra) albã tsi sh-u bagã muljerli pri fatsã tra s-aspunã ma mushati
{ro: albeaţă; albuşul de ou; fard alb}
{fr: blancheur; blanc d’oeuf; fard blanc}
{en: whiteness; egg-white; white make-up}
ex: albeatsa-a ocljului; lu agru-brui, cu albetsli (albetsli a ocljilor); oulu ari croc (partea galbinã) shi albeatsã (partea albã); sh-deadi cu albetsuri (pudrã albã di fatsã); sh-bãgã albeatsã pri fatsã; albeatsa (albushlu) di ou nu mi-ariseashti

§ algheatsã (al-ghĭá-tsã) sf alghets (al-ghĭétsĭ) – (unã cu albeatsã)
ex: algheatsa-a neauãljei; s-nu mi schinã pisti fatsã cã-nj lja algheatsa sh-arushatsa

§ albush1 (al-búshĭŭ) sn albushi/albushe (al-bú-shi) shi albushuri (al-bú-shĭurĭ) – partea albã tsi s-mãcã di nãuntrul a oului; albeatsã
{ro: albuşul de ou}
{fr: blanc d’oeuf}
{en: egg-white}

§ alber (al-bérŭ) adg alberã (al-bé-rã), alberi (al-bérĭ), alberi/albere (al-bé-ri) – cu perlji tsi da ca pi galbin; arus, rus, albush
{ro: blond}
{fr: blond}
{en: blond}
ex: feata-atsea alberã (arusã); era cu perlu-alber

§ albush2 (al-búshĭŭ) adg albushi/albushe (al-bú-shi), albush (al-búshĭ), albushi/albushe (al-bú-shi) – (unã cu alber)

§ alburiu (al-bu-ríŭ) adg alburii (al-bu-rí-i), alburii (al-bu-ríĭ), alburii (al-bu-ríĭ) – unã hromã tsi da ca pi albã-sivã tsi sh-u-adutsi niheamã cu hroma-a cinushiljei i a pljumbului
{ro: alburiu}
{fr: blanchâtre}
{en: whitish}
ex: tserlu easti alburiu (tsi da ca pi albu-siv)

§ alghescu (al-ghĭés-cu) vb IV alghii (al-ghíĭ), algheam (al-ghĭámŭ), alghitã (al-ghí-tã), alghiri/alghire (al-ghí-ri) – fac un lucru tra s-hibã albu; buisescu un lucru tu albu; mi ved albu; (fig:
1: alghescu = (i) mi fac hãrios; (ii) aspel stranjili sh-li fac curati (albi); (iii) nj-si fac perlji alghi, aushescu; (iv) algheashti = apirã, creapã dzua; (v) algheashti = s-alãnceashti di diparti; expr:
2: nj-alghescu ocljilj (di foami) = nu mata pot s-aravdu;
3: nj-alghescu perlji = aushescu;
4: nj-algheashti fatsa = mi fac om tinjisit;
5: alghii noaptea; avui nã noapti albã = avui nã noapti nidurnjitã; nu durnjii tutã noaptea;
6: mi-alghish ca ocljul ali gai = mi prucupsish)
{ro: albi}
{fr: blanchir}
{en: whiten}
ex: vedz tu munti iu algheashti (iu s-veadi albã) atsea bãrtsiri?; algheashti (fig: s-alãnceashti di diparti) unã hoarã aclo largu; pãn iu neurli alghescu; pãnã s-algheascã (fig: s-aushascã) bãrbat-nju; alghii (fig: aushii) pãnã s-ti nvets; cãndu lihoana s-dutsea tu vãrã casã cu natlu n bratsã, nicuchira-a atsiljei casã lu-alghea (fig: lu nvishtea) cu lãnã albã, tra s-aushascã; s-duc s-algheascã (fig: s-aspealã stranji) la izvur; s-algheshti (fig: s-ausheshti ghini, s-bãnedz hãrioasã), hilja-a mea; s-bãneadzã pãnã s-algheascã (fig: pãnã s-aushascã, pãnã va-lj si facã perlji alghi); ca Elimbul s-algheshti (fig: s-ausheshti); ninga nu alghi (fig: nu-apiri), easti noapti; sculats-vã, cã alghi (fig: apiri) nafoarã; alghi (fig: apiri) di nghios; nj-alghirã ocljilj di foami (acats pãndzinã la oclji di foami; escu multu-agiun); cãndu va ts-algheascã ocljilj di foami
(expr: cãndu nu va mata pots s-aravdzã di-agiun tsi eshti); trã nãsh nj-alghescu ocljilj
(expr: nu mata pot di dorlu-a lor)

§ alghit (al-ghítŭ) adg alghitã (al-ghí-tã), alghits (al-ghítsĭ), alghiti/alghite (al-ghí-ti) – tsi easti faptu tra s-aspunã albu; tsi easti hãrios; tsi-ari aushitã; tsi ari apiritã
{ro: albit}
{fr: blanchi, vieilli}
{en: whitened, who became old}
ex: easti multu-alghit (fig: multu-aushit)

§ alghiri/alghire (al-ghí-ri) sf alghiri (al-ghírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu algheashti tsiva, etc.
{ro: acţiunea de a albi}
{fr: action de blanchir}
{en: action of whitening}

§ alghiturã (al-ghi-tú-rã) sf alghituri (al-ghi-túrĭ) – un stranj (cãmeashi, sindoni, etc.) tsi s-aspealã; aushatic
{ro: albitură}
{fr: blanchissure}
{en: washing}

5: lj-alumtã ploili = ãlj tirinsescu, lj-munduescu ploili)
{ro: lupta}
{fr: combattre, lutter, lapider}
{en: combat, fight with stones}
ex: mi-alumtu cu tini; bãrbãteashti s-alumtarã (s-bãturã); s-alumtarã (s-bãturã) ashi di dimneatsa pãnã cãtrã searã; s-alumtarã zmeilji trei dzãli shi trei noptsã; furlji s-alumtarã cu ascherea dauã ori; un cucosh, sh-acats s-lu-alumtu cu chetrili (s-lu-ambulisescu, s-aruc chetri pri el); acãtsã s-alumtã casa
(expr: s-li lja shi s-li-arãspãndeascã lucrili din casã) shi s-minteascã tuti; avea sh-nãs un semnu di calj cu cari alumta
(expr: cutriyira) cãsãbadzlji tuts; mi-alumtu dzua sh-noaptea
(expr: lucredz greu) s-nji scot hrana; alumtu
(expr: fac) multi lucri; mi-alumtã greu
(expr: mi frimintã) minduirli

§ alumtat (a-lum-tátŭ) adg alumtatã (a-lum-tá-tã), alumtats (a-lum-tátsĭ), alumtati/alumtate (a-lum-tá-ti) – tsi ari faptã unã alumtã cu cariva; aluptat, lumtat, luptat, ljuftat, ljuftit, ljuftuit, apulimsit, bãtut, alãgat, cutriyirat, cilistisit, etc.
{ro: luptat}
{fr: guerroyé, combattu, lutté, lapidé}
{en: fought; fought with stones}

§ alumtari/alumtare (a-lum-tá-ri) sf alumtãri (a-lum-tắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-alumtã; aluptari, lumtari, luptari, ljuftari, ljuftiri, ljuftuiri; alumtã, apulimsiri; alumtã, alumtatic, bãtii, cilistisiri, cutriyirari, etc.
{ro: acţiunea de a lupta; luptare; luptă}
{fr: action de lutter, de lapider; lutte}
{en: action of fighting; of fighting with stones; fight}
ex: aeri, ma gionili tu-alumtãri (alumti)

§ alumtãtor (a-lum-tã-tórŭ) sm, sf, adg alumtã-toari/alumtãtoare (a-lum-tã-tŭá-ri), alumtãtori (a-lum-tã-tórĭ), alumtãtoari/alumtãtoare (a-lum-tã-tŭá-ri) – atsel tsi s-alumtã cu tsiva i cariva; lumtash, ljuftã
{ro: luptător}
{fr: guerrier, com-battant, lutteur}
{en: combatant, fighter}

§ lumtu (lúm-tu) (mi) vb I lumtai (lum-táĭ), lumtam (lum-támŭ), lumtatã (lum-tá-tã), lumtari/lumtare (lum-tá-ri) – (unã cu alumtu)
ex: s-lumtã (s-alumtã) pãnã apuni soarili; s-lumtã (s-alumtã) sãptãmãnj ãntredz

§ lumtat (lum-tátŭ) adg lumtatã (lum-tá-tã), lumtats (lum-tátsĭ), lumtati/lumtate (lum-tá-ti) – (unã cu alumtat)

§ lumta-ri/lumtare (lum-tá-ri) sf lumtãri (lum-tắrĭ) – (unã cu alumtari)

§ lumtash (lum-táshĭŭ) adg lumtashi/lumtashe (lum-tá-shi), lumtash (lum-táshĭ), lumtashi/lumtashe (lum-tá-shi) – (unã cu alumtãtor)
ex: xenj lumtash nã calcã greu

§ lumptu (lúmp-tu) (mi) vb I lumptai (lump-táĭ), lumptam (lump-támŭ), lumptatã (lump-tá-tã), lumptari/lumptare (lump-tá-ri) – (unã cu alumtu)
ex: s-lumptã (s-alumtã) cu tuti chiametsli

§ lumptat (lump-tátŭ) adg lumptatã (lump-tá-tã), lumptats (lump-tátsĭ), lumptati/lumptate (lump-tá-ti) – (unã cu alumtat)

§ lumptari/lumptare (lump-tá-ri) sf lumptãri (lump-tắrĭ) – (unã cu alumtari)

§ aluptu (a-lúp-tu) (mi) vb I aluptai (a-lup-táĭ), aluptam (a-lup-támŭ), aluptatã (a-lup-tá-tã), aluptari/aluptare (a-lup-tá-ri) – (unã cu alumtu)
ex: s-intrãm tu oasti s-n-aluptãm (ampulisim); shi lj-aluptash (lj-ampulisish, lj-ai azvimtã) ehtsãrlji a tãi

§ aluptat (a-lup-tátŭ) adg aluptatã (a-lup-tá-tã), aluptats (a-lup-tátsĭ), aluptati/aluptate (a-lup-tá-ti) – (unã cu alumtat)

§ aluptari/aluptare (a-lup-tá-ri) sf aluptãri (a-lup-tắrĭ) – (unã cu alumtari)

§ luptu (lúp-tu) (mi) vb I luptai (lup-táĭ), luptam (lup-támŭ), luptatã (lup-tá-tã), luptari/luptare (lup-tá-ri) – (unã cu alumtu)
ex: s-luptã (s-alumtã) pãnã nu-armãni sãndzi

§ luptat (lup-tátŭ) adg luptatã (lup-tá-tã), luptats (lup-tátsĭ), luptati/luptate (lup-tá-ti) – (unã cu alumtat)

§ luptari/luptare (lup-tá-ri) sf luptãri (lup-tắrĭ) – (unã cu alumtari)

§ ljuftu1 (ljĭúf-tu) (mi) vb I – ljuftai (ljĭuf-táĭ), ljuftam (ljĭuf-támŭ), ljuftatã (ljĭuf-tá-tã), ljuftari/ljuftare (ljĭuf-tá-ri) – (unã cu alumtu)
ex: aflã luplu ljuftãndalui (alumtãndalui) cu ursa

§ ljuftat1 (ljĭuf-tátŭ) adg ljuftatã (ljĭuf-tá-tã), ljuftats (ljĭuf-tátsĭ), ljuftati/ljuftate (ljĭuf-tá-ti) – (unã cu alumtat)

§ ljuftari1/ljuftare (ljĭuf-tá-ri) sf ljuftãri (ljĭuf-tắrĭ) – (unã cu alumtari)

§ ljuftã2 (ljĭúf-tã) sm ljufteanj (ljĭúf-teanjĭ) – (unã cu alumtãtor)
ex: un gioni ljuftã (alumtãtor), mari cãt un munti; ari altu ljuftã (alumtãtor) ma arpid di Gogã?

§ ljuftescu1 (ljĭuf-tés-cu) vb IV ljuftii (ljĭuf-tíĭ), ljufteam (ljĭuf-teámŭ), ljuftitã (ljĭuf-tí-tã), ljuftiri/ljuftire (ljĭuf-tí-ri) – (unã cu alumtu)
ex: ljuftescu (s-alumtã) di dimneatsã cã tufechili shi topili nu pãpsirã; amirãlu-a nostru nu vrea s-ljufteascã ma nu lu-alãsarã rihati

§ ljuftit1 (ljĭuf-títŭ) adg ljuftitã (ljĭuf-tí-tã), ljuftits (ljĭuf-títsĭ), ljuftiti/ljuftite (ljĭuf-tí-ti) – (unã cu alumtat)

§ ljuftiri1/ljuftire (ljĭuf-tí-ri) sf ljuftiri (ljĭuf-tírĭ) – (unã cu alumtari)

§ ljuftuescu1 (ljĭuf-tu-ĭés-cu) vb IV – ljuftuii (ljĭuf-tu-íĭ), ljuftueam (ljĭuf-tu-ĭámŭ), ljuftuitã (ljĭuf-tu-í-tã), ljuftuiti/ljuftuite (ljĭuf-tu-í-ti) – (unã cu alumtu)

§ ljuftuit1 (ljĭuf-tu-ítŭ) adg ljuftuitã (ljĭuf-tu-í-tã), ljuftuits (ljĭuf-tu-ítsĭ), ljuftuiti/ljuftuite (ljĭuf-tu-í-ti) – (unã cu alumtat)

§ ljuftui-ri1/ljuftuire (ljĭuf-tu-í-ri) sf ljuftuiri (ljĭuf-tu-írĭ) – (unã cu alumtari)