gãljinã (gã-ljí-nã) sf gãljinj (gã-ljínjĭ) – pulj di casã, criscut di oaminj trã oauãli sh-carnea tsi u da; feamina-a cucotlui;
(expr:
1: cur di gãljinã = unã lãngoari di cheali tsi s-aspuni cu scuteari di bishits cari, dupã tsi creapã, alasã peatitsi groasi shi uscati pri cheali di-l fatsi omlu sã si scarchinã multu; pitsindzinã;
2: shapti gãlinj = om lishor la minti, chirut, hazo, haha, cap di gai, tsi-lj lipseashti unã scãndurã, etc.;
3: ca gãljinã udã = tsi easti cãtã-dixit, cu nãrli aplicati, tsi easti trã plãndzeari, tsi easti-arushinos, cari s-aspari lishor, tsi-lj seaminã curlu arov;
4: ca gãljinã oarbã = tsi nu veadi ghini pri iu imnã sh-cadi tu grochi;
5: gãljinã shchetã = mãcari di gãljinã heartã, cu ndauã zãrzãvãts, tu apã;
6: gãljinã zmulsã = gãljinã tsi-lj si scoasirã peanili;
7: dzamã di gãljinã = mãcari di gãljinã adratã cu-unã dzamã di fãrinã arsã;
8: u-ari gãljina-atsea laea sãnãtoasã = u-ari punga mplinã di paradz, easti multu-avut;
9: ca gãljina la moarã = s-dzãtsi tr-atsel tsi (i) ari multã tihi, (ii) tsi alagã shi si-anvãrteashti tu idyiul loc, fãrã-astãmãtsiri sh-fãrã s-adarã tsiva;
10: nu shtii pri iu s-chishi gãljina = s-dzãtsi tr-atsel tsi nu shtii tsiva, tsi nu shtii s-facã tsiva;
11: ca gãljina, cãndu-i yini oulu la cur (ãsh caftã cuibarlu) = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi nu shtii sã sh-li ndreagã lucrili di cu oarã, cãndu lipseashti, ma ashteaptã pãnã tu oara dit soni (cãndu-lj yini oulu la cur!);
12: s-bagã s-doarmã cu gãljinjli = s-bagã s-doarmã seara agonja;
13: cãnta cucotlu n casã, nu gãljina = casã iu muljarea nu-ari zbor, s-fatsi mash tsi dzãtsi bãrbatlu;
14: gãljina tsi cãrcãreadzã nu oauã = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi zburashti mash, sh-cãndu easti ti lucru, nu-l fatsi;
15: gãljina tsi nu oauã, tutã dzua cãrcãreadzã; gãljina tsi cãrcãreadzã di cu seara, nu oauã dimneatsa = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi nu va (i nu poati) s-lu facã un lucru, sh-tr-atsea zburashti mash;
16: gãljina-a vitsinlui easti cama grasã = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi, shi s-nu hibã dealihea, a lui ãlj si pari cã, lucrul tsi lu-ari un altu easti ma bun (ma mushat, etc.) di lucrul tsi lu-ari el)
{ro: găină}
{fr: poule}
{en: hen}
ex: unã mulici ncãrcatã cu scãndurici (angucitoari: gãljina); gãljina-i albã sh-oauãli lãi (angucitoari: cartea); yiulu fatsi mortul sh-mortul fatsi yiulu (angucitoari: gãljina shi oulu); cum i oulu di gãljinã albã, ashi-i sh-oulu di gãljinã lai; gãljina featsi oauã; dã oulu, s-ljai gãljina mash trei gãljinj n-arma-sirã; gãljinã veaclji, dzamã bunã; gãljina sh-tu grãn s-u badz, tut va scãlseascã; gãljina, tsi-i gãljinã, bea apã sh-mutreashti la Dumnidzã; cati dzuã gãljina ua cãti un ou; gãljina cari cluceashti, vãrnãoarã nu sã ngrashi; canda lj-u deadi urbarea-a gãljinjlor
(expr: mindueashti strãmbu); ne gãljinj avem, ne di vulpi n-avigljem; tsi yinj deavãrliga ca gãljina la moarã?
(expr: tsi si-anvãrteashti tut loclu shi nu-adarã tsiva?); cu-atsel shapti gãljinj
(expr: chirutlu, hazolu) ti-adunj?; armasish ca gãljinã udã
(expr: armasish ca-aspãreat, ca lãhtãrsit)
§ gãljinushi1/gã-ljinushe (gã-lji-nú-shi) sf gãljinush (gã-lji-núshĭ) – gãljinã njicã
{ro: găinuşă}
{fr: petite poule}
{en: small hen}
ex: gãljinusha azbuirã
§ gãljinush1 (gã-lji-núshĭŭ) adg gãljinushi/gãljinushe (gã-lji-nú-shi), gãljinush (gã-lji-núshĭ), gãljinushi/gãlinushe (gã-lji-nú-shi) – tsi ari s-facã cu gãljinjli; di gãljinã
{ro: de găină}
{fr: de poule; qui concerne les poules}
{en: of hen; that has to do with the hen}
§ gãljinush2 (gã-lji-núshĭŭ) sm, sf gãljinushi2/gã-ljinushe (gã-lji-nú-shi), gãljinush (gã-lji-núshĭ), gãljinushi/gã-linushe (gã-lji-nú-shi) – pulj di gãljinã
{ro: pui de găină}
{fr: poulet}
{en: chicken, chick}
ex: gãljinushi, ciushi, tradz tru nãri cinushi (angucitoari: ciubuchea); vulpea cu oslu di gãljinush (di pulj di gãljinã)
§ Gãljinushi3/Gãljinushe (gã-lji-nú-shi) sf fãrã pl – unã parei (adunãturã) di steali di pri tser tsi sh-u-adutsi cu-unã gãlinushi cu pulj deavãrliga; Pulji, Closhca cu Pulj
{ro: Cloşca cu Pui (stele)}
{fr: Pléiade}
{en: Pleiad}
ex: Gãljinusha (Pulja) cãndu easi; shapti steali (Pulja) Gãljinusha ari
§ gãljinar (gã-lji-nárŭ) sm gãljinari (gã-lji-nárĭ) – omlu tsi tsãni gãljinj; omlu tsi vindi gãljinj; fur di gãljinj
{ro: găinar}
{fr: éleveur ou vendeur de volaille; voleur de poules}
{en: hen}
§ gãljinat1 (gã-lji-nátŭ) sm gãljinats (gã-lji-nátsĭ) – pãngãneatsã (cãcat, spreamit) faptu di gãljinj i pulj; cãcat di pulj; loc iu s-ari gãljinatã un pulj
{ro: găinat}
{fr: fiente (en parlant des oiseaux)}
{en: droppings (of birds)}
ex: curã ahurea di gãljinats (cãcats di gãljinã); nj-cãdzu un gãljinat (cãcat di pulj) pri perlu din cap; casa-a mea easti mplinã di bãlidz shi di gãljinats!; cãlcai un gãljinat; tu tut uborlu avea mash gãljinats (pãngãnets) di gãljinã; cãlcai un gãljinat
§ gãljinedz (gã-lji-nédzŭ) (mi) vb I gãljinai (gã-lji-náĭ), gãljinam (gã-lji-námŭ), gãljinatã (gã-lji-ná-tã), gãljinari/gãljinare (gã-lji-ná-ri) – (trã pulj, gãljinj) alasã un gãljinat (cãcat, pãngãneatsã, spreamit) s-cadã pri loc; cac (pulj)
{ro: găinăţa}
{fr: fienter (en parlant des oiseaux)}
{en: drop droppings (birds)}
ex: puljlji s-gãljinarã sh-astuparã tsirlu; gãljinjli, cara nu li tsãnj ncljisi, s-gãljineadzã shi fac troc uborlu
§ gãljinat2 (gã-lji-nátŭ) adg gãljinatã (gã-lji-ná-tã), gãljinats (gã-lji-nátsĭ), gãljinati/gãljinate (gã-lji-ná-ti) – (pulj, gãljinã) tsi s-ari cãcatã (ari faptã un gãljinat)
{ro: găinăţat}
{fr: fienté (en parlant des oiseaux)}
{en: (birds) who dropped droppings}
§ gãljinari/gãljinare (gã-lji-ná-ri) sf gãljinãri (gã-lji-nắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu unã gãljinã (pulj) gãljineadzã
{ro: acţiunea de a (se) găinăţa}
{fr: action de fienter (en parlant des oiseaux)}
{en: action of dropping droppings (for birds)}
§ gljinat1 (glji-nátŭ) sm gljinats (glji-nátsĭ) – (unã cu gãljinat1)
ex: gljinats (cãcats) di pulj
§ gljinedz (glji-nédzŭ) (mi) vb I gljinai (glji-náĭ), gljinam (glji-námŭ), gljinatã (glji-ná-tã), gljina-ri/gljinare (glji-ná-ri) – (unã cu gãljinedz)
§ gljinat2 (glji-nátŭ) adg gljinatã (glji-ná-tã), gljinats (glji-nátsĭ), gljinati/gljinate (glji-ná-ti) – (unã cu gãljinat2)
§ gljinari/gljinare (glji-ná-ri) sf gljinãri (glji-nắrĭ) – (unã cu gãljinari)
