DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

fur1

fur1 (fúrŭ) sm furi (fúrĭ) shi fur2 (fúrŭ) adg furã (fú-rã), furi (fúrĭ), furi/fure (fú-ri) – atsel tsi lja peascumta, cu zorea shi fãrã volja-a nicuchirlui un lucru tsi nu easti a lui; afur, furcudar, haramiu, hãrãmit, chisãgi, caceac;
(expr:
1: dau pãni a furlor = (i) lj-aprochi furlji n casã, lj-agiut, lj-ascundu; (ii) om nitinjisit; muljari nitinjisitã, dosã, putanã; tsi da pãni a furlor peascumta;
2: es fur = mi (duc tu muntsã s-mi) fac fur)
{ro: hoţ}
{fr: voleur}
{en: thief, robber}
ex: furlu acatsã furlu; fure, fure, nu ts-u-arshini?; sotslj-a mei s-cunushtea cu furlji; l-dispuljarã furlji cãndu dipunea calea; a furlui, fã-ti fur shi giumitati; cãndu nu s-avdu furi, atumtsea s-ti-aveglji di nãsh; furlu, sh-furã sh-giurã; intrarã furlji la noi, nu him ghini; shi s-pãrea ca doauã furi; acãtsai un fur, lu-alas, nu mi-alasã; nãsã da pãni a furlor n hoarã
(expr: da agiutor, lj-aproachi n casã furlji); aidi s-ishim
(expr: s-nã fãtsem) furi

§ afur1 (a-fúrŭ) sm afuri (a-fúrĭ) shi afur2 (a-fúrŭ) adg afurã (a-fú-rã), afuri (a-fúrĭ), afuri/afure (a-fú-ri) – (unã cu fur1 shi fur2)
ex: s-featsi prot afur tru munti

§ furac (fu-rácŭ) sm furats (fu-rátsĭ) – fur njic
{ro: hoţ mic}
{fr: jeune voleur}
{en: young thief, young robber}
ex: un furac apala scoati

§ furcudar (fur-cu-dárŭ) sm furcudari (fur-cu-dárĭ) – (unã cu fur1)
ex: picurari, lai furcudari!

§ furami/furame (fu-rá-mi) sf furãnj (fu-rắnjĭ) – multimi di furi
{ro: număr mare de hoţi}
{fr: nombre de voleurs}
{en: number of thieves}
ex: armatili a furamiljei (a furlor); iu tut urdinã furãnj (ceti di furi); au tricutã ahãti furãnj (ceti di furi)

§ furtu (fúr-tu) sn furturi (fúr-turĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva lja peascumta i cu zorea un lucru tsi nu easti a lui; furari, afurari, furilji, furlichi, hãrãmitlãchi

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

haramiu

haramiu (ha-ra-míŭ) sm haramii (ha-ra-míĭ) – fur (dit muntsã), furcudar, hãrãmit
{ro: bandit}
{fr: brigand, voleur}
{en: thief, bandit}

§ hãrãmit (hã-rã-mítŭ) sm, sf hãrãmitã (hã-rã-mí-tã), hãrãmits (hã-rã-mítsĭ), hãrãmiti/hãrãmite (hã-rã-mí-ti) – (unã cu haramiu)
ex: lj-astãljarã calea hãrãmitslji (furlji); hãrãmitslji (furlji) lj-intrarã ncasã; sh-nãsã eara nã hãrãmitã

§ hãrãmitlã-chi/hãrãmitlãche (hã-rã-mit-lắ-chi) sf hãrãmitlãchi (hã-rã-mit-lắchĭ) – atsea tsi fatsi un hãrãmit cu furarea; atsea tsi s-fatsi cãndu cariva lja peascumta i cu zorea un lucru tsi nu easti a lui; furtu, furari, furilji, furlichi
{ro: furt, hoţie, brigandaj}
{fr: vol, brigandage}
{en: thievery, robbery}
ex: di hãrãmitlãchi (furtu, furlichi) shtiu cã trapsi mãnã

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

noapti/noapte

noapti/noapte (nŭáp-ti) sf noptsã (nóp-tsã) – chirolu tsi fatsi scutidi nafoarã (dupã-ascãpitata-a soarilui, pãnã la data-a lui di-alantã dzuã tahina);
(expr:
1: noapti bunã = ghinuiri tsi sh-u fac oaminjlji cãndu s-dispartu seara;
2: om di-a noaptiljei; om ca noaptea = om arãu, fur, chisãgi, furcudar;
3: mi scol cu noaptea n cap = mi scol multu di tahina, dit hãryii, cãndu easti ninga noapti nafoarã;
4: noapti sh-dzuã = tut chirolu, nicurmat, fãrã astãmãtsiri;
5: noaptea, u fac dzuã; fac dzua, noapti = lucredz dipriunã, dip canda lucredz, noapti sh-dzuã)
{ro: noapte}
{fr: nuit}
{en: night}
ex: clocea albã cãndu yini, puljlji tuts lj-arãspãndeashti, clocea lai-lj lja la sini shi cu vreari lj-anvileashti (angucitoari: noaptea shi dzua); tsi-s dauã surãri tsi nu pot si s-veadã? (angucitoari: dzua shi noaptea); suntu dauã surãri dzeamini, una-i tut jilitã, alantã-i hãrsitã (angucitoari: dzua shi noaptea); noaptea-atsea, bãstisirã furlji casa-a lor; tu oara a noaptiljei (cãndu fãtsea ninga noapti); dzua fudzi di njelj sh-noaptea arãstoarnã boulu; easti om di-a noaptiljei
(expr: om arãu, furcudar); easti lai ca noaptea
(expr: om arãu)

§ astã-noapti (ás-tã-nŭáp-ti) sf fãrã pl – noaptea tsi yini tu dzua tsi zburãm; noaptea tu cari n-aflãm cãndu zburãm; aestã searã; aestã noapti
{ro: în noaptea aceasta}
{fr: cette nuit}
{en: this night, tonoght}

§ njadzã-noapti1/njadzã-noapte (njĭá-dzã-nŭáp-ti) sf, adv – tu mesea di noapti; oara 12 di noapti; njadzã-noptsã
{ro: miezul nopţii}
{fr: minuit}
{en: midnight}
ex: eara njadzã-noapti; oara njadzãnoapti; njadzã-noapti avea tricutã; vinj njadzã-noapti

§ Njadzãnoapti2/Njadzãnoapte (Njĭá-dzã-nŭáp-ti) sf, adv fãrã pl – partea tsi nu u veadi soarili vãrnãoarã; Nordu
{ro: Miazănoapte}
{fr: Nord}
{en: North}
ex: cãtrã Njadzãnoapti ascapirã

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn