DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

bãbãlescu1

bãbãlescu1 (bã-bã-lés-cu) vb IV bãbãlii (bã-bã-líĭ), bãbãleam (bã-bã-leámŭ), bãbãlitã (bã-bã-lí-tã), bãbãliri/bãbãlire (bã-bã-lí-ri) – fac muabeti cu cariva trã lucri njits fãrã mari simasii (chirãturi, bãrcudii, etc.); bãnduredz, zburãscu, lãfusescu, dãrdãrescu, fãrfãrescu
{ro: trăncăni, flecări}
{fr: bavarder, babiller, baliverner}
{en: chatter, blab, rattle}
ex: tsi bãbãleashti (tsi chirãturi dzãtsi, tsi zburashti, tsi fãrfãreashti) el aclo?

§ bãbãlit1 (bã-bã-lítŭ) adg bãbãlitã (bã-bã-lí-tã), bãbãlits (bã-bã-lítsĭ), bãbãli-ti/bãbãlite (bã-bã-lí-ti) – (om) tsi ari faptã muabeti trã lucri njits (chirãturi, bãrcudii, etc.); bãndurat, zburãt, lãfusit, dãrdãrit, fãrfãrit
{ro: trăncănit, flecărit}
{fr: bavardé, babillé, baliverné}
{en: chattered, blabbed, rattled}

§ bãbãliri1/bãbãlire (bã-bã-lí-ri) sf bãbãliri (bã-bã-lírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva bãbãleashti; (chirãturã) tsi easti zburãtã; bãndurari, zburãri, lãfusiri, dãrdãriri, fãrfãriri, dãrdari
{ro: acţiunea de a trăncăni, de a flecări; trăncănire}
{fr: action de bavarder, de babiller, de baliverner}
{en: action of chattering, of blabbing, of rattling}

§ bãbãljar (bã-bã-ljĭárŭ) sm, sf, adg bãbãljarã (bã-bã-ljĭá-rã), bãbãljari (bã-bã-ljĭárĭ), bãbãljari/bãbãljare (bã-bã-ljĭá-ri) – tsi nu-lj tatsi gura dip; tsi lãfu-seashti (bãndureadzã, bãbãleashti, fãrfãreadzã, dãrdãreashti) tut chirolu; tsi lu-ariseashti sã zburascã ti lucri njits tsi nu-au mari simasii; farfaljar, fafaljar, farfara, farafurã, fãrfar, fãrfãrã, limbar, limbutsescu, zburyearcu, zburyearic, lafãzan, polilog, dãrdãrã, dãrdãros
{ro: flecar, palavragiu}
{fr: bavard, babillard}
{en: talkative, chatterer, tattler}

§ bãnduredz1 (bãn-du-rédzŭ) vb I bãndurai (bãn-du-ráĭ), bãnduram (bãn-du-rámŭ), bãnduratã (bãn-du-rá-tã), bãndurari/bãndurare (bãn-du-rá-ri) – (unã cu bãbã-lescu1)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

dãrdãrescu1

dãrdãrescu1 (dãr-dã-rés-cu) vb IV dãrdãrii (dãr-dã-ríĭ), dãrdã-ream (dãr-dã-reámŭ), dãrdãritã (dãr-dã-rí-tã), dãrdãriri/dãrdãrire (dãr-dã-rí-ri) – fac muabeti cu cariva trã lucri njits fãrã mari simasii (chirãturi, bãrcudii, etc.); dãrdãrsescu, zburãscu, lãfusescu, bãnduredz, fãrfãlescu, bãbãlescu
{ro: trăncăni, flecări}
{fr: bavarder, babiller, baliverner}
{en: chatter, blab, rattle}
ex: nu dãrdãrea ahãti (nu zbura ahãti chirãturi)

§ dãrdãrit1 (dãr-dã-rítŭ) adg dãrdãritã (dãr-dã-rí-tã), dãrdãrits (dãr-dã-rítsĭ), dãrdãri-ti/dãrdãrite (dãr-dã-rí-ti) – tsi ari faptã muabeti trã lucri njits (chirãturi, bãrcudii, etc.); dãrdãrsit, zburãt, lãfusit, bãndurat, fãrfãlit, bãbãlit
{ro: trăncănit, flecărit}
{fr: bavardé, babillé, baliverné}
{en: chattered, blabbed, rattled}

§ dãrdãriri1/dãrdãrire (dãr-dã-rí-ri) sf dãrdãriri (dãr-dã-rírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva dãrdãreashti; dãrdãrsiri, zburãri, lãfusiri, bãndurari, fãrfãliri, bãbãliri
{ro: acţiunea de a trăncăni, de a flecări; trăncănire}
{fr: action de bavarder, de babiller, de baliverner}
{en: action of chattering, of blabbing, of rattling}

§ dãrdãros (dãr-dã-rósŭ) adg dãrdãroasã (dãr-dã-rŭá-sã), dãrdãrosh (dãr-dã-róshĭ), dãrdãroasi/dãrdãroase (dãr-dã-rŭá-si) – tsi lu-ariseashti sã zburascã ti lucri njits tsi nu-au mari simasii; tsi nu-lj tatsi gura dip; tsi lãfuseashti (bãndureadzã, bãbãleashti, fãrfãreadzã, dãrdãrseashti) tut chirolu; limbar, limbutsescu, zburyearcu, zburyearic, lafãzan, polilog, bãbãljar, fafaljar, farfaljar, farfara, farafurã, fãrfar, fãrfãrã, dãrdãrã
{ro: flecar}
{fr: bavard, blagueur}
{en: talkative, chatterer}

§ dãrdãrã (dãr-dã-rắ) sm dãrdãradz (dãr-dã-rádzĭ) – (unã cu dãrdãros)

§ dãrdãrsescu1 (dãr-dãr-sés-cu) vb IV dãrdãrsii (dãr-dãr-síĭ), dãrdãrseam (dãr-dãr-seámŭ), dãrdãrsitã (dãr-dãr-sí-tã), dãrdãrsi-ri/dãrdãrsire (dãr-dãr-sí-ri) – (unã cu dãrdãrescu1)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

farfaljar

farfaljar (far-fa-ljĭárŭ) sm, sf, adg farfaljarã (far-fa-ljĭá-rã), farfaljari (far-fa-ljĭárĭ), farfaljari/farfaljare (far-fa-ljĭá-ri) – tsi lu-ariseashti sã zburascã ti lucri njits tsi nu-au mari simasii; tsi nu-lj tatsi gura dip; tsi lãfuseashti (bãndureadzã, bãbãleashti, fãrfãreadzã, dãrdãreashti) tut chirolu shi dutsi zboarã di la un la altu; fafaljar, farfara, farafurã, fãrfar, fãrfãrã, limbar, limbutsescu, zburyearcu, zburyearic, lafãzan, polilog, bãbãljar, dãrdãrã, dãrdãros
{ro: flecar, palavragiu}
{fr: bavard, blagueur}
{en: talkative, chatterer}

§ farfara (far-fa-rá) sm, sf, adg farfaroanji/farfaroanje (far-fa-rŭá-nji), farfaradz (far-fa-rádzĭ), far-faroanji/farfaroanje (far-fa-rŭá-nji) – (unã cu farfaljar)

§ fara-furã (fa-ra-fú-rã) sm farafureanj (fa-ra-fú-reanjĭ) shi farafuranj (fa-ra-fú-ranjĭ) – (unã cu farfaljar)

§ fafaljar (fa-fa-ljĭárŭ) sm, sf, adg fafaljarã (fa-fa-ljĭá-rã), fafaljari (fa-fa-ljĭárĭ), fafaljari/fa-faljare (fa-fa-ljĭá-ri) – (unã cu farfaljar)
ex: om fafaljar (bãbãljar, zburyearic, limbar)

§ fãrfar (fãr-fárŭ) sm, sf, adg fãrfarã (fãr-fá-rã), fãrfari (fãr-fárĭ), fãrfari/fãrfare (fãr-fá-ri) – (unã cu farfaljar)
ex: fãrfarã (fafaljarã, bãbãljarã) eara teta Lena

§ fãrfãrã (fãr-fã-rắ) sm, sf, adg fãrfãroanji/fãrfãroanje (fãr-fã-rŭá-nji), fãrfãradz (fãr-fã-rádzĭ), fãrfãroanji/fãrfãroanje (fãr-fã-rŭá-nji) – (unã cu farfaljar)
ex: am un frati fãrfãrã; s-nu grits tsiva ãn fatsa-a lui cã easti fãrfãrã (cã dutsi zboarã)

§ fãrfãrescu (fãr-fã-rés-cu) vb IV fãrfãrii (fãr-fã-ríĭ), fãrfãream (fãr-fã-reámŭ), fãrfãritã (fãr-fã-rí-tã), fãrfãriri/fãrfãrire (fãr-fã-rí-ri) – fac muabeti cu cariva shi zburãscu ca un farfaljar trã lucri njits fãrã mari simasii (chirãturi, bãrcudii, etc.); zburãscu, lãfusescu, cicãlescu, bãnduredz, dãrdãrescu, bãbãlescu

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

lafi/lafe

lafi/lafe (lá-fi) sf lãhi (lắhĭ) – muabeti namisa di oaspits; muabeti tu cari si zburashti ti lucri njits tsi nu-au mari simasii; zburãri multã sh-fãrã astãmãtsiri; muabeti, cuvendã, zbor, lãcãrdii, umilii, bãndurari, bãbãliri, poliloyii;
(expr:
1: moari-u lafea = tats, astãmãtsea cu muabetea, cu zborlu;
2: talji multi lãhi = zburashti multu, nu-lj tatsi gura;
3: mutrescu s-agiungu lafea = caftu s-intru, s-ljau parti sh-mini tu muabeti)
{ro: taifas, conversaţie}
{fr: conversation, entretien, bavardage}
{en: conversation, talk, chattering}
ex: lafi shi muabeti; nora mutrea s-agiungã lãhili sh-cuvendzãli; mi cljimã s-nji spunã nã lafi (un zbor); dupã tsi li cruirã lãhili ghini; pãnã tora featsim lafi (muabeti) doilji; nu easti lafea (zborlu) ti-aesti

§ lãfusescu (lã-fu-sés-cu) vb IV lãfusii (lã-fu-síĭ), lãfuseam (lã-fu-seámŭ), lãfusitã (lã-fu-sí-tã), lãfusi-ri/lãfusire (lã-fu-sí-ri) – fac muabeti cu cariva; zburãscu cu cariva trã lucri njits fãrã mari simasii (chirãturi, bãrcudii, etc.); zburãscu, bãnduredz, fãrfãlescu, bãbãlescu, dãrdãrescu
{ro: conversa}
{fr: converser}
{en: converse, talk with}
ex: yinu astã searã la noi s-lãfusim (s-fãtsem nã muabeti); lãfusirã (shidzurã shi zburãrã) pãnã tu sãhati tricutã

§ lãfusit (lã-fu-sítŭ) adg lãfusitã (lã-fu-sí-tã), lãfusits (lã-fu-sítsĭ), lãfusiti/lãfusite (lã-fu-sí-ti) – tsi ari faptã muabeti cu cariva; zburãt, bãndurat, fãrfãlit, bãbãlit, dãrdãrit
{ro: conversat}
{fr: conversé}
{en: conversed, talked with}
ex: eara lãfusits (eara zburãts, avea zburãtã) tra si s-adunã adzã la cugeabashlu

§ lãfusiri/lãfusire (lã-fu-sí-ri) sf lãfusiri (lã-fu-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva lãfuseashti; lafi, muabeti, cuvendã, zbor, lãcãrdii, umilii, bãndurari, bãbãliri
{ro: acţiunea de a conversa; conversaţie}
{fr: action de converser, conversation}
{en: action of conversing, of talking with}

§ lafãzan (la-fã-zánŭ) adg lafãzanã (la-fã-zá-nã), lafãzanj (la-fã-zánjĭ), lafãzani/lafãzane (la-fã-zá-ni) – tsi lu-ariseashti s-facã muabeti, sã zburascã multi; tsi nu-lj tatsi gura dip; tsi zburashti (bãndureadzã, bãbãleashti, fãrfãreadzã, dãrdãreashti) tut chirolu; limbar, zburyearcu, zburyearic, polilog, bãbãljar, fafaljar, farfaljar, farfara, farafurã, fãrfar, fãrfãrã, dãrdãrã, dãrdãros

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

limbã

limbã (lím-bã) sf limbi/limbe (lím-bi) –
1: mãdular dit gura-a omlui tsi lu-agiutã s-measticã shi s-u ngljitã mãcarea din gurã, cu cari aducheashti nustimada-a mãcãrlor shi cu cari zburashti;
2: zboarãli (botsli, seamnili) cu cari omlu sh-aspuni tsi mindueashti (tsi aducheashti, tsi va, tsi caftã, etc.) shi easti aduchit di-alantsã oaminj; grailu (cu tuti zboarãli a lui) zburãt di tuts oaminjlji a unui popul; grai, zburãri; (fig:
1: limbã = lugurii tsi sh-u-adutsi cu limba dit gura-a omlui (tu videari i tu lucrul tsi-l fatsi) ca bunãoarã: (i) limbã di foc (pirã lungã shi suptsãri), (ii) limbã di pãputsã (tsi-agiutã la bãgarea-a pãputsãlor, (iii) limba di cãntari, di zigã, etc. (iv) limba di sãhati, (v) limba di cloput, etc.; expr:
2: cu limba scoasã (unã palmã) = (i) mizi pot s-ljau anasã di alãgari, di curmari; (yin) alãgãndalui; (hiu) multu avursit di-alãgari; (alag) cu multã-agunjii, multu-agunjisit; (ii) u duc multu greu; etc.; (iii) (ashteptu) cu nearãvdari; nu-am dip arãvdari; mizi pot s-ashteptu si s-facã tsiva; etc.;
3: scot limbi di foc = (yin) alãgãndalui; (alag) cu multã-agunjii, multu-agunjisit;
4: nu-am limbã = tac, nu dzãc un zbor;
5: lj-bag piper tu limbã = l-fac s-tacã, s-nu scoatã un zbor;
6: nj-leg limba (cu giurat) = giur cã nu va scot un zbor;
7: nj-dizleg limba (di giurat) = pot (am izini) sã zburãscu tora cã mi dizleg di giuratlu faptu ca s-nu dzãc un zbor; ascap di ipuhreusea tsi u-aveam cu giurat tra s-nu-l dzãc un lucru;
8: nj-si dishcljidi limba = nchisescu sã zburãscu, di-aclo iu nu dzãtseam un zbor;
9: nj-sta icã lu-am (zborlu) pri limbã = lu shtiu ghini zborlu (dip canda lu am pri limbã) sh-va-nj lu-aduc aminti unãshunã, ma trã tora di oarã nj-ascapã;
10: l-trag di limbã = lj-bag ntribãri, l-discos, l-discurfusescu, tra s-aflu tsi mindueashti, tsi misticadz ascumtsã ari tu minti;
11: mãshcã-ts limba; tsãni-ts limba = astãmãtsea, tats, s-nu zburãshti (tsi nu lipseashti); s-tsã parã-arãu cã zburãsh, s-tsã parã-arãu di zboarãli tsi scoasish din gurã;
12: mi mãcã limba = mi pindzi tsiva (mizi pot s-ashteptu) tra s-lu dzãc un zbor; nu pot s-tsãn un mistico;
13: am limba scrumatã = hiu multu cãnjisit, nvirinat;
14: lj-scot limba = nj-arãd, lu shupãr, nj-mi pizuescu di cariva;
15: ari limbã arauã (di nipãrticã) = dzãtsi mash lãets cãndu zburashti; bagã muzavirlãchi;
16: ari njari pri limbã = zburashti dultsi, canda ari njari n gurã;
17: nj-alasã limba apã = zilipsescu multu, nj-curgu balili din gurã;
18: (zbor dzãs) cu limbã di moarti = (zborlu alãsat ca unã dhyeatã) tu oara tsi moari omlu;
19: nji s-acatsã limba = mi ncheadic tu zboarã cãndu grãescu; am stepsu trã u lucru; dzãc minciunj;
20: cu limba oaspi = easti oaspi mash cu gura ma nu sh-cu inima;

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

polilog

polilog (po-lí-loghŭ shi po-li-lóghŭ) sm, adg poliloyi (po-lí-loyĭ shi po-li-lóyĭ) – om tsi lu-ariseashti sã zburascã multu; tsi nu-lj tatsi gura dip; tsi lãfuseashti (bãndureadzã, bãbãleashti, fãrfã-readzã, dãrdãreashti) tut chirolu; limbar, limbutsescu, zburyearcu, zburyearic, lafãzan, bãbãljar, fafaljar, farfaljar, farfara, farafurã, fãrfar, fãrfãrã, dãrdãrã, dãrdãros; (fig: polilog = un tsi zburashti multi limbi)
{ro: vorbăreţ}
{fr: loquace, bavard}
{en: talkative, loquacious}

§ poliloyii/poliloyie (po-li-lo-yí-i) sf poliloyii (po-li-lo-yíĭ) – muabeti namisa di oaspits tsi zburãscu ti lucri njits tsi nu-au mari simasii; zburãri multã sh-fãrã astãmãtsiri; lafi, muabeti, cuvendã, zbor, lãcãrdii, umilii, bãndurari, bãbãliri
{ro: vorbărie}
{fr: bavardage}
{en: idle talk, chattering}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

zbor1

zbor1 (zborŭ) sn zboarã (zbŭá-rã) shi zboari/zboare (zbŭá-ri) – boatsea tsi u scoati omlu din gurã cãndu zburashti (icã aspu-nearea-a ljei tu scriari) sh-cari ari unã noimã trã lumea tsi u avdi (u veadi scriarea); cuvendã, grai, grair, greai, grei, grii;
(expr:
1: zboarã cu mãduã = zboarã mintimeni, cu noimã;
2: nu grescu zbor = tac, nu zburãscu;
3: bag zbor; tsãn zbor = zburãscu (dinintea-a oaminjlor) la unã adunari;
4: bag zbor (bun, arãu) trã cariva = lj-dzãc (lji zburãscu) a unui trã cariva (s-lji facã tsiva, bun i arãu, s-lu arugheadzã, etc.);
5: easi zborlu = s-avdi prit lumi;
4: dau zbor = tãxescu, zburãscu;
6: nu nj-es dit zbor; nj-tsãn zborlu (dat); nu-nj calcu zborlu = va fac atseali tsi-am tãxitã, tsi ts-am dzãsã;
7: nu shed pi zbor, nu-nj tsãn zborlu, nj-calcu zborlu = nu fac atsea tsi-am dzãsã, tsi-am tãxitã;
8: nu es dit zborlu-a tãu = va ti-ascultu, va s-fac ashi cum ãnj dzãts;
9: pi-iu lj-easi zborlu, lj-easi sh-suflitlu = nu sh-calcã zborlu;
10: nj-cadi zborlu mpadi = geaba ded zbor, cã nu hiu ascultat, nu-nj si fac atseali tsi caftu, tsi voi;
11: zborlu imnã, urdinã = grailu treatsi, s-arãspãndeashti, di la om la om;
12: fac zbor, hiu pi-un zbor (cu cariva) = apufãsescu, mi aduchescu, hiu sinfuni (cu cariva);
13: pitrec zbor = dzãc tsiva a unui om cu boatsea (i ngrãpsescu tsiva tu-unã carti tsi lj-u dau) shi-l pitrec si s-ducã s-lji spunã idyiul lucru a unui altu om (i s-lji da cartea ngrãpsitã);
14: lj-alas zbor = ãlj dzãc, ãlj dimãndu;
15: (alasã) zbor di moarti = dimãndarea tsi u fatsi (i vrearea tsi u-aspuni) omlu tu oara tsi easti s-moarã;
16: nigrit zborlu; niscos zborlu (din gurã) = cum easi grailu din gurã; cum bitiseashti zburãrea; unãshunã;
17: nu ncapi zbor, nu va zbor = sigura, fãrã di-altã;
18: zborlu dauã nu-nj si fatsi = atseali tsi dzãc suntu totna ascultati fãrã nitsiunã cãtigursiri di la vãr;
19: di zbor-zbor, agiundzi la fuljor = cu un zbor sh-cu altu s-agiundzi la nciupari, la ncãceari, la-acãtsari di per)
{ro: vorbă, cuvânt}
{fr: mot, parole, visite, réunion, discours, promesse, accord, rumeur}
{en: word, visit, reunion, speech, promise, accord, rumor}
ex: zborlu atsel urutlu ca cãmbana s-avdi; zboari multi, ftohi mari; zborlu arãu, ne cu cal, ne cu zãgar lu-acats; zborlu arãu, i ca gugoshlu; zborlu dultsi, mult adutsi; zborlu dultsi, oaspitslji adavgã; omlu cu minti, s-bati cu zborlu; zboarã cu mãduã
(expr: mintimeni); di zbor, zbor, easi cãvgãlu; dupã zbor (cum zburashti), dupã purtari; zborlu adutsi zbor; bãgã zbor
(expr: zburã dinintea-a oaminjlor) la bisearicã; s-hibã doilji pi un zbor

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn