foali/foale (fŭá-li) sf folj (fóljĭ) –
1: unã soi di sac faptu di cheali di oai (tumtã di lãnã sh-turnatã anapuda) tu cari s-tsãni (ma multu) cash; fuljinã, cheali, chilitsã, chilits, tãvãrceac, tãrvash, tãrvaci, vurgã, zbãrnic, vãtãlah, utri, utur, vãtãlah;
2: hãlati cu un sac di cheali mplin di aerã cu cari s-fatsi vimtu (trã muzicã, trã aprindearea-a foclui, etc.); (fig:
1: foali = (i) partea dit truplu a omlui (ma nghios di mesi) iu s-aflã matsãli; pãnticã, bicã, buric, plãsturã, prãsturã, schimbe, strãbishinã; (ii) om tsi easti multu gras; (iii) palju-om; om tsi nu easti bun trã tsiva tu lumi, tsi easti-arãu, etc.; expr:
2: lapti di foali = lapti gras di vearã, hertu sh-tsãnut ãn foali tsi s-mãcã multi ori dupã Crãciun;
3: escu (mi-adar) foali (di mãcari, carti, nvitsãturã, etc.) = escu (mi-adar) mplin ca unã foali, mi umplu ca unã foali (di mãcari, carti, nvitsãturã, etc.);
4: mi mãshcã tu foali = mi doari pãntica;
5: li-aruc (lj-u dau) tu foali = mãc multu;
5: nj-umflu foljli = dormu ahãndos)
{ro: burduf din piele de oaie în care se conservă brânza; foale}
{fr: sac fait de peau crue de mouton tondue et retournée, qui sert à la conservation du frommage; soufflet}
{en: bag made of sheep pelt turned over (used to keep cheese); bellows}
ex: tsi i gros shi nu-ari os, sh-cãnd lu-adunj, iu vrei lu punj (angucitoari: foalea); cash bun tu foali di cãni; cashlu di foali easti multu gustos; bãgai patru folj di cash trã earnã; yinu sã sufli la foali; suflã tu foc cu foljli; mi mãshcã tu foali
(expr: mi doari pãntica); foali s-adrarã di mãcari
(expr: mãcarã multu, s-nãfãtirã); s-featsi foali
(expr: s-umflã ca unã foali di mãcari); easti-l foali di nvitsari
(expr: ari nvitsatã multi, easti mplin di nvitsãturã, easti multu shtiut; s-dzãtsi ma multu cãndu vrei s-ts-arãdz di cariva); ti ved cã ts-umflash foljli
(expr: durnjish ahãndos)
§ fuljinã (fu-ljí-nã) sf fuljini/fuljine (fu-ljí-ni) shi fuljinj (fu-ljínjĭ) – (unã cu foali)
ex: unã fuljinã di cash ari multu-multu yinghits ucadz; ca multu aruts tu fuljinã
(expr: mãts ca multu); u! fuljina (fig: palju-omlu) a daraclui!
§ fuljic (fu-ljícŭ) sm fuljits (fu-ljítsĭ) – foali ma njic
{ro: foale mic}
{fr: petit “foali”}
{en: small “foali”}
§ fuljinos (fu-lji-nós) adg fuljinoasã (fu-lji-nŭá-sã), fuljinosh (fu-lji-nóshĭ), fuljinoa-si/fuljinoase (fu-lji-nŭá-si) – tsi easti mplin ca unã foali; tsi sh-u-adutsi cu unã foali; (fig: fuljinos = cu pãntica mari, pãnticos, buricos, bicắ)
{ro: ca foale, de foale}
{fr: enflé comme une outre}
{en: full like a “foali”}
ex: fuljinoslu (pãnticoslu) sh-arãdi di jibãcoslu
§ nfolj (nfóljĭŭ) vb I nfuljai (nfu-ljĭáĭ), nfuljam (nfu-ljĭámŭ), nfuljatã (nfu-ljĭá-tã), nfuljari/nfuljare (nfu-ljĭá-ri) –
1: bag cash, umtu, masini, etc. tu foali; umplu foljli cu cash, umtu, etc.;
2: fac vimtu cu foalea)
{ro: pune brânză în burduf; sufla cu foalele}
{fr: remplir une outre de fromage, de beurre, etc.; souffler à l’aide d’un soufflet}
{en: filling up the sheep skin with cheese, butter, etc.; pump air with bellows}
ex: nfuljem cashlu (bãgãm cashlu n foali); cara shadi cashlu tu urdzãts dauã stãmãnj, deapoea lu nfoalji; nfulja cu zori ca s-aprindã foclu
§ nfuljedz (nfu-ljĭédzŭ) vb I nfuljai (nfu-ljĭáĭ), nfuljam (nfu-ljĭámŭ), nfuljatã (nfu-ljĭá-tã), nfuljari/nfuljare (nfu-ljĭá-ri) – (unã cu nfolj)
§ nfuljat (nfu-ljĭátŭ) adg nfuljatã (nfu-ljĭá-tã), nfuljats (nfu-ljĭátsĭ), nfulja-ti/nfuljate (nfu-ljĭá-ti) –
1: (cash, umtu, etc.) tsi easti bãgat tu foali; (foali) tsi easti mplinã di cash (masini, umtu, etc.);
2: (foc, hãlati muzicalã, etc.) tsi-lj s-ari faptã vimtu cu-unã foali
{ro: pus în foale; suflat cu foalele}
{fr: (fromage, beurre) mis dans une outre; outre remplie; soufflé à l’aide d’un soufflet}
{en: (sheep skin) filled up (with cheese, butter, etc.); (air) pumped with bellows}
§ nfulja-ri/nfuljare (nfu-ljĭá-ri) sf nfuljeri (nfu-ljĭérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva bagã cash (umtu, masini, etc.) tu foali; atsea tsi s-fatsi cãndu cariva suflã unã foali
{ro: acţiunea de a pune brânză în burduf; punere în foale; acţiunea de a sufla cu foalele}
{fr: action de remplir une outre de fromage, de beurre, etc.; action de souffler à l’aide d’un soufflet}
{en: action of filling up the sheep skin with cheese, butter, etc.; action of pumping air with bellows}
§ disfolj1 (dis-fóljĭŭ) vb I disfuljai (dis-fu-ljĭáĭ), disfuljam (dis-fu-ljĭámŭ), disfuljatã (dis-fu-ljĭá-tã), disfuljari/disfuljare (dis-fu-ljĭá-ri) – dishcljid unã foali cu cash
{ro: deschide burduful de brânză}
{fr: entamer une outre de fromage}
{en: open a sheep skin with cheese}
§ disfuljat1 (dis-fu-ljĭátŭ) adg disfuljatã (dis-fu-ljĭá-tã), disfuljats (dis-fu-ljĭátsĭ), disfuljati/disfuljate (dis-fu-ljĭá-ti) – (foali di cash) tsi easti dishcljisã
{ro: (burduf) deschis}
{fr: (outre de fromage) entamé}
{en: (sheep skin with cheese) opened}
§ disfuljari1/disfuljare (dis-fu-ljĭá-ri) sf disfuljeri (dis-fu-ljĭérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu unã foali s-dishcljidi
{ro: acţiunea de a deschide un burduf de brânză}
{fr: entamer une outre de fromage}
{en: open a sheep skin with cheese}
