|
|
diitãyii/diitãyie
diitãyii/diitãyie (dhi-i-tã-yí-i) sf diitãyii (dhi-i-tã-yíĭ) – dimãn-darea tsi-lj si fatsi a unui tra s-adarã tsiva (cã va i cã nu va); ordin (nom) dat di chivernisi (sh-multi ori scriat shi alichit prit stiznjili di pit cãljuri); dimãndu, dimãndari, dimãndãciuni, dimãndatã, urdin, ordin, ordinii, pãrãnghilii, timbihi, timbii, emri, endolii, diatagmã, buiurdii
{ro: ordin, ordonanţă}
{fr: ordre, ordonnance}
{en: order, regulation}
buiurdii/buiurdie
buiurdii/buiurdie (bu-ĭur-dí-i) sf buiurdii (bu-ĭur-díĭ) – dimãndarea tsi-lj si fatsi a unui tra s-adarã tsiva (cã va i cã nu va); dimãndu, dimãndari, dimãndãciuni, dimãndatã, cumandã, urdin, ordin, ordinii, pãrãnghilii, timbihi, timbii, emri, endolii, diatagmã, diitãyii
{ro: ordin}
{fr: ordre}
{en: ordin}
cumandã
cumandã (cu-mán-dã) sf cumãndzã (cu-mắn-dzã) –
1: angãtanlu (frundida, gailelu) tsi-l poartã cariva trã un lucru; chivirnisirea tsi u fatsi cariva trã lucrili-a casãljei (a ducheaniljei, a hoarãljei, a ascheriljei, etc.) tra s-njargã tuti-ambar; bãgarea di-unã parti di lucrili (paradzlji, etc.) tsi li ari omlu tora, tra s-li aibã trã ma nãpoi, cãndu va s-aibã ananghi; angãtanlu cu cari aspardzi un om paradzlji tra s-lj-agiungã; angãtan, frundidã, gaile; chivirnisiri, chivãrsiri, nicuchiripsiri, cumãndãrsiri, icunumii, etc.;
2: dimãn-darea tsi-lj si fatsi a unui tra s-adarã tsiva (cã va i cã nu va); ordin, urdin, dimãndu, dimãndari, dimãndatã, dimãndãciuni, pãrãnghilii, timbihi, timbii, endolii, emri, diitãyii, buiurdii
{ro: grije, economie; comandă, ordin}
{fr: soin, économie; commande, ordre}
{en: care, economy; order}
ex: nj-feci cumandã (icunumii, bãgari di-unã parti) di tuti
§ cumãndãrsescu (cu-mãn-dãr-sés-cu) vb IV cumãndãrsii (cu-mãn-dãr-síĭ), cumãndãrseam (cu-mãn-dãr-seámŭ), cumãndãrsitã (cu-mãn-dãr-sí-tã), cumãndãrsiri/cu-mãndãrsire (cu-mãn-dãr-sí-ri) –
1: lã am frundida sh-li ursescu lucrili tsi li am ti-adrari; nicuchiripsescu lucrili-a casãljei (a ducheaniljei, a hoarãljei, a ascheriljei, etc.) tra s-njargã tuti-ambar;
2: fac (dau) cumãndzã; chivirnisescu, chivãrsescu, nicuchi-ripsescu, icunumisescu
{ro: îngriji, economisi, administra; comanda}
{fr: surveiller, soigner, économiser, administrer; commander}
{en: watch over, take care of, economize, administer; command}
ex: nã cumãndãrsi ghini (nã mutri ghini, n-avu angã-tanlu, nã purtã gailelu, etc.)
§ cumãndãrsit (cu-mãn-dãr-sítŭ) adg cumãndãrsitã (cu-mãn-dãr-sí-tã), cumãndãrsits (cu-mãn-dãr-sítsĭ), cumãndãrsiti/cumãndãrsite (cu-mãn-dãr-sí-ti) – tsi easti mutrit di anãnghiurli tsi ari; tsi easti chivirnisit, chivãrsit, nicuchi-ripsit, icunumisit; tsi-lj si fatsi cumandã
{ro: îngrijit, economisit, administrat; comandat}
{fr: surveillé, soigné, économisé, admi-nistré; commandé}
{en: watched over, taken care of, economized, administered; commanded}
§ cumãndãrsiri/cumãndãrsire (cu-mãn-dãr-sí-ri) sf cumãndãrsiri (cu-mãn-dãr-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva cumãndãrseashti; chivirnisiri, chivãrsiri, nicuchiripsiri, icunumisiri
dhiitãyii/dhiitãyie
dhiitãyii/dhiitãyie (dhi-i-tã-yí-i) sf dhiitãyii (dhi-i-tã-yíĭ) – unã cu diitãyii
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: diitãyiidiatagmã
diatagmã (dhi-ĭá-tagh-mã) sf diatagmi/diatagme (dhi-ĭá-tagh-mi) – ordin (nom) dat di chivernisi (sh-multi ori scriat shi alichit prit stiznjili di pit cãljuri); dimãndarea tsi-lj si fatsi a unui tra s-adarã tsiva (cã va i cã nu va); dimãndu, dimãndari, dimãndãciuni, dimãndatã, urdin, ordin, ordinii, pãrãnghilii, timbihi, timbii, emri, endolii, diitãyii, buiurdii
{ro: ordin, ordonanţă}
{fr: ordre, ordonnance}
{en: order, regulation}
dimãndu1
dimãndu1 (di-mắn-du) vb I dimãndai (di-mãn-dáĭ), dimãndam (di-mãn-dámŭ), dimãndatã (di-mãn-dá-tã), dimãndari/dimãndare (di-mãn-dá-ri) – lj-caftu a unui (lj-dzãc, lj-pitrec zbor, l-pãlãcãrsescu, lj-cad rigeai) s-facã tsiva trã mini (ma s-va sh-ma s-nu lji ngreacã); caftu a unui s-facã tsiva (cã lipseashti s-u facã cu vrearea i fãrã vrearea-a lui); lj-dau un ordin; caftu, pãrãnghilsescu, ursescu, pãlãcãrsescu, pãrãcãlsescu, rog, etc.
{ro: cere, recoman-da, ordona}
{fr: demander, aviser, recommander, commander, ordonner}
{en: recommend, advise, ask, demand, order}
ex: dimãndats-lã (pitritsets-lã hãbari, cãftats-lã) sã si ncljinã; lj-dimãndai (lj-cãftai, lj-ded un ordin, l-pãlãcãrsii) s-fugã di-acasã; lj-dimãndai (lj-cãftai, l-pãlãcãrsii sã-nj facã) nã dimãndari (mirachi); noi featsim cum nã dimãndash; uvreilji dimãndarã (cãftarã, deadirã ordin) s-aducã niscãnti penuri; dimãndã (deadi ordin) s-lu-aspargã; s-nji dimãndarem stranji ti Pashti, va s-li fac ca-aesti a tali; ts-dimãndai s-nu fats aestu lucru ma nu mi-ascultash; dimãndã s-lu mutã azvarna di pri measã shi s-lu spindzurã
§ dimãndat1 (di-mãn-dátŭ) adg dimãndatã (di-mãn-dá-tã), dimãndats (di-mãn-dátsĭ), dimãndati/dimãndate (di-mãn-dá-ti) – (atsel) tsi-lj s-ari dzãsã i cãftatã s-facã tsiva; (lucrul) tsi easti cãftat; cãftat, pãrãnghilsit, ursit, pãlãcãrsit, pãrãcãlsit, rugat, etc.
{ro: cerut, recomandat, ordonat}
{fr: demandé, avisé, recommandé, commandé, ordonné}
{en: recommended, advised, asked, demanded, ordered}
ex: gionj aleptsã, dimãndats (cãftats); ai un at ca di mini dimãndat (cãftat, pãrãnghilsit); scoasi limbi-limbi di foc shi-lj gri dimãndatili (cãftatili, lipsitili) zboari; li lo luguriili dimãndati shi li dusi la isusitã; easti stranjlu dimãndat (cãftat) di mini
§ dimãndari1/dimãndare (di-mãn-dá-ri) sf dimãndãri (di-mãn-dắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-dimãndã tsiva; cãftari, pãrãnghilsiri, ursiri, pãlãcãrsiri, pãrãcãlsiri, rugari, etc.
{ro: acţiunea de a cere, de a recomanda, de a ordona; cerere, recomandare, ordonare}
{fr: action de demander, d’aviser, de recommander, de commander, d’ordonner}
{en: action of recommending, of advising, of asking, of demanding, of ordering}
ex: pãrinteasca dimãndari (cãftari, ordin); ahtari dimãndari (cãftari, pãlãcãrsiri, ordin) lã featsi; dimãndarea (dyeata) faptã di tatãl a lor cu grai di moarti; vidzãndalui dimãndarea-a hilj-sui, nu shi shtea tsi s-facã
emri
emri (ém-ri) sf fãrã pl – ordin (nom) dat di chivernisi (sh-multi ori scriat shi alichit prit stiznjili di pit cãljuri); dimãndarea tsi-lj si fatsi a unui tra s-adarã tsiva (cã va i cã nu va); dimãndari, dimãndu, dimãndãciuni, dimãndatã, urdin, ordin, ordinii, pãrãnghilii, timbihi, timbii, endolii, diatagmã, diitãyii, buiurdii
{ro: ordin, ordonanţă}
{fr: ordre, ordonnance}
{en: order, regulation}
endolii/endolie
endolii/endolie (en-do-lí-i) sf endolii (en-do-líĭ) – ordin (nom) dat di chivernisi; dimãndarea tsi-lj si fatsi a unui tra s-adarã tsiva; urdin, ordin, ordinii, dimãndu, dimãndari, dimãndãciuni, dimãndatã, pãrãnghilii, timbihi, timbii, emri, diatagmã, diitãyii, buiurdii
{ro: ordin, poruncă}
{fr: ordre, commandement}
{en: order}
ordinii/ordinie
ordinii/ordinie (or-dhi-ní-i) sf ordinii (or-dhi-níĭ) – dimãndarea tsi-lj si fatsi a unui tra s-adarã tsiva (cã va i cã nu va); dimãndari faptã (nom) di chivernisi (sh-multi ori scriat shi alichit prit stiznjili di pit cãljuri); ordin, urdin, cumandã, dimãndu, dimãndari, dimãndatã, dimãndãciuni, pãrãnghilii, timbihi, timbii, endolii, emri, diatagmã, diitãyii, buiurdii, tãcriri
{ro: ordin, poruncă}
{fr: ordre}
{en: order}
§ ordin (ór-din) sn ordini/ordine (ór-di-ni) – (unã cu ordinii)
§ urdin4 (úr-din) sn urdini/urdine (úr-di-ni) – (unã cu ordinii)
pãrãnghilii/pãrãnghilie
pãrãnghilii/pãrãnghilie (pã-rãn-ghi-lí-i) sf pãrãnghilii (pã-rãn-ghi-líĭ) – dimãndarea tsi-lj si fatsi a unui tra s-adarã tsiva (cã va i cã nu va); dimãndari, dimãndãciuni, dimãndatã, urdin, ordin, ordinii, cumandã, timbihi, emri, endolii, diatagmã, diitãyii, buiurdii
{ro: ordin, comandă, recomandaţie}
{fr: commande, recommandation, ordre}
{en: command, recommandation, order}
§ pãrãnghilsescu (pã-rãn-ghil-sés-cu) vb IV pãrãnghilsii (pã-rãn-ghil-síĭ), pãrãnghilseam (pã-rãn-ghil-seámŭ), pãrãnghilsitã (pã-rãn-ghil-sí-tã), pãrãnghilsiri/pãrãnghilsire (pã-rãn-ghil-sí-ri) – lj-caftu a unui (l-pingu, lj-fac timbihi, lj-dimãndu, lj-dzãc, l-pãlã-cãrsescu, lj-cad rigeai, lj-pitrec zbor) s-facã tsiva (ma s-va sh-ma s-nu lji ngreacã); caftu (dimãndu) a unui s-facã tsiva (cã lipseashti s-u facã, cu vrearea i fãrã vrearea-a lui); pãrãnchisescu, dimãndu, caftu, ursescu, pãlãcãrsescu, pãrãcãlsescu, rog, etc.
{ro: comanda, recomanda}
{fr: commander, recommander, ordonner}
{en: com-mand, recommend, order}
§ pãrãnghilsit (pã-rãn-ghil-sítŭ) adg pãrãnghilsitã (pã-rãn-ghil-sí-tã), pãrãnghilsits (pã-rãn-ghil-sítsĭ), pãrãnghilsiti/pãrãnghilsite (pã-rãn-ghil-sí-ti) – a curi ãlj si caftã (dimãndã) tra s-facã tsiva (cu vrearea i fãrã vrearea-a lui); (lucrul) tsi easti cãftat (dimãndat, ursit, etc.); pãrãnchisit, dimãndat, cãftat, ursit, pãlãcãrsit, pãrãcãlsit, rugat, etc.
{ro: comandat, recomandat}
{fr: commandé, recommandé, ordonné}
{en: commanded, recommended, ordered}
§ pãrãnghilsiri/pãrãnghilsire (pã-rãn-ghil-sí-ri) sf pãrãnghilsiri (pã-rãn-ghil-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva pãrãnghilseashti (dimãndã) tra si s-facã tsiva; pãrãnchisiri, dimãndari, cãftari, ursiri, pãlãcãrsiri, pãrãcãlsiri, etc.
{ro: acţiunea de a comanda, de a recomanda; comandare, recomandare}
{fr: commander, recommander, ordonner}
{en: command, recommend, order}
§ pãrãnchisescu (pã-rãn-chi-sés-cu) vb IV pãrãnchisii (pã-rãn-chi-síĭ), pãrãnchiseam (pã-rãn-chi-seámŭ), pãrãnchisitã (pã-rãn-chi-sí-tã), pãrãnchisiri/pãrãnchisire (pã-rãn-chi-sí-ri) – (unã cu pãrãnghilsescu)
timbihi/timbihe
timbihi/timbihe (tim-bí-hi) sf timbihi (tim-bíhĭ)– dimãndarea tsi-lj si fatsi a unui tra s-adarã tsiva (cã va i cã nu va); timbii, dimãndu, dimãndari, dimãndãciuni, dimãndatã, urdin, ordin, ordinii, cumandã, pãrãnghilii, emri, endolii, diatagmã, diitãyii, buiurdii
{ro: dispoziţie, ordin, poruncă}
{fr: recommandation, ordre}
{en: disposition, request, order}
§ timbii/timbie (tim-bí-i) sf timbii (tim-bíĭ) – (unã cu timbihi)
ex: muljari-sa nu u tsãnu timbia (dimãndarea, atsea tsi lj-avea cãftatã el)