(expr: cãt s-lj-agiungã, cãt loc va s-lja sãrma tu stumahi)?; cãndu mi minduescu cãt lucru am, mi-acatsã heavra
(expr: canda lãndzidzãscu); acãtsat casã
(expr: loat casã cu nichi)?; pri mini mi-acatsã
(expr: ãnchisi s-mi doarã) tu lingurici; li mãcã! si-lj s-acatsã!
(expr: s-lj-armãnã tu grumadz); cu nãs nu putem s-n-acãtsãm
(expr: s-nã ncãrligãm, s-nã nciupãm; s-n-acãtsãm la ntreatsiri); acãtsã
(expr: cãdzu greauã) eapa cu nãs; mi-acãtsai
(expr: dada-nj cãdzu greauã cu mini) tru paranomãlj; nu lu-acatsã mintea
(expr: nu-achicãseashti, nu aducheashti); s-acãtsã
(expr: sicã, dãmlusi) di mãnj sh-di cicioari; lu-acatsã
(expr: ãlj sta ghini) armatli; lj-acãtsã ghini
(expr: vidzu hãiri cu) minciuna; lãili stranji mi-acatsã
(expr: nj-sta ghini); apa nu lu-avea acãtsatã
(expr: nu lj-avea faptã ghini); mi-acatsã
(expr: mi fatsi s-vom) amarea; bãgarã s-acatsã aloaturli trã numtã
(expr: si sã ndreagã trã numtã); lu-acãtsarã dratslji di ureclji
(expr: s-nãiri multu, s-inãtusi multu, timusi multu); s-avea acãtsatã di peri
(expr: s-avea ncãrligatã, nciupatã); muljari tsi lj-acatsã mãna di tuti
(expr: shtii s-facã multi lucri, cu mãsturilji, lishor sh-cum lipseashti); s-afirea s-nu lj-acatsã luna
(expr: s-nu-agiungã noaptea-amãnat); nu lu-acãtsa loclu
(expr: nu putea si sta tu-un loc; nu-l tsãnea, nu lu-avea loclu); zboarãli a tali acãtsarã loc
(expr: avurã griutati, featsirã lucrul tsi lipsea); nj-spunea cã la izvur acãtsarã feata aestã
(expr: u ncãlicarã, u-ambãirarã); cãldãrusha easti-acãtsatã
(expr: s-arsi pri foc) cu lapti; biu unã scafã di yin shi lu-acãtsã
(expr: lu-andrãlãsi, l-featsi sã-lj yinã mintsãli deavãrliga, lu mbitã); cum lu vidzu, acãtsã guvili
(expr: s-ascumsi); easti acãtsat cu mãyii
(expr: lj-si featsirã mãyi) di nu easti ghini; etc. etc.

§ acãtsat (a-cã-tsátŭ) adg acãtsatã (a-cã-tsá-tã), acãtsats (a-cã-tsátsĭ), acãtsati/acãtsate (a-cã-tsá-ti) – harea tsi u-ari un tsi easti acãtsat; tsi easti bãgat tu mãnã; loat, apucat, apcat, spindzurat, nchisit, etc.
{ro: agăţat, prins, ocupat}
{fr: accroché, attrapé, saisi, occupé}
{en: caught, occupied, started}
ex: suntu acãtsati (loati) cãljurli; cu mãnjli acãtsati (di lucru); ficiori acãtsats
(expr: a curi dadã avea cãdzutã greauã) Sãmbãta; tsi-ai di cãntsã acãtsat (mãrãnat)?

§ acãtsari/acãtsare (a-cã-tsá-ri) sf acãtsãri (a-cã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu acatsã cariva icã s-acatsã tsiva; loari, apucari, apcari, spindzurari, nchisiri, etc.
{ro: acţiunea de a agăţa, de a prinde, de a ocupa; agăţare, prindere, ocupare}
{fr: action d’accrocher, d’attraper, de saisir, d’occuper}
{en: action of catching, of occupying, of starting}
ex: nã acãtsam cu acãtsarea; tãmbarea vrea acãtsari (spindzurari di penurã)

§ neacãtsat (nea-cã-tsátŭ) adg neacãtsatã (nea-cã-tsá-tã), neacãtsats (nea-cã-tsátsĭ), neacãtsati/neacãtsate (nea-cã-tsá-ti) – tsi nu easti acãtsat; tsi nu-ari lucru; niloat, neapucat, nispindzurat, ninchisit, etc.
{ro: care nu este agăţat (prins, ocupat); neagăţat}
{fr: qui n’est pas pris, qui ne pas attrapé; inoccupé, chômeur}
{en: who is not caught (occupied); unemployed}
ex: ãl leagã di doi calj neacãtsats (tsi nu eara acãtsats; dit irghilii); easti neacãtsat (nu-ari lucru, shadi tutã dzua)

§ neacãtsari/neacãtsare (nea-cã-tsá-ri) sf neacãtsãri (nea-cã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu-acatsã icã nu s-acatsã tsiva; niloari, neapucari, nispindzurari, ninchisiri, etc.
{ro: acţiunea de a nu agăţa, de a nu prinde, de a nu ocupa}
{fr: action de ne pas attraper, de ne pas saisir, de ne pas occuper}
{en: action of not catching, of not occupying, of not starting}

§ acãtsãturã (a-cã-tsã-tú-rã) sf acãtsãturi (a-cã-tsã-túrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva acatsã tsiva; atsea tsi ari acãtsatã un; apucãturã, hui, tabieti, nvets, hãri (uruti), etc.; (fig: acãtsãturã = (i) stihimã; (ii) itii, sibepi, furnjii; (iii) alatusi, nindriptati)
{ro: agăţătură, nărav}
{fr: prise, (mauvaise) manière}
{en: catch, grasp, bad habit}
ex: lj-aflai unã acãtsãturã (fig: furnjii)

§ discats (dis-cátsŭ) (mi) vb I discãtsai (dis-cã-tsáĭ), discãtsam (dis-cã-tsámŭ), discãtsatã (dis-cã-tsá-tã), discãtsari/discãtsare (dis-cã-tsá-ri) – scot (ljau, dipun, etc.) un lucru di-aclo iu easti acãtsat (spindzurat);
(expr: hiu discãtsat = nu-am lucru)
{ro: desprinde (un lucru de unde este agăţat)}
{fr: décrocher}
{en: unhook, take down}
ex: discatsã-nj giuplu di pi penurã

§ discãtsat (dis-cã-tsátŭ) adg discãtsatã (dis-cã-tsá-tã), discãtsats (dis-cã-tsátsĭ), discãtsati/discãtsate (dis-cã-tsá-ti) – (lucru) tsi easti scos di-aclo iu eara acãtsat; (loclu) di iu easti loat un lucru spindzurat; fui discãtsat
(expr: nu-avui lucru) tutã veara
{ro: desprins (de unde este agăţat)}
{fr: décroché}
{en: unhooked, taken down}

§ discãtsari/discãtsare (dis-cã-tsá-ri) sf discãtsãri (dis-cã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-discatsã un lucru
{ro: acţiunea de a desprinde (un lucru de unde este agăţat)}
{fr: action de décrocher}
{en: action of unhooking, of taking down}

{ro: neacoperit}
{fr: decouvert}
{en: uncovered}

§ neacupiriri/neacupirire (nea-cu-pi-rí-ri) sf neacupiriri (nea-cu-pi-rírĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu nu acoapirã (alasã dizvilit) tsiva; ninviliri, neascundeari, ningrupari
{ro: acţiunea de a nu acoperi; neacoperire}
{fr: action de ne pas couvrir, de decouvrir}
{en: action of not covering, of uncovering}

§ neacupirit2 (nea-cu-pi-rítŭ) adg neacupiritã (nea-cu-pi-rí-tã), neacupirits (nea-cu-pi-rítsĭ), neacupiriti/neacupitite (nea-cu-pi-rí-ti) – tsi easti dishcljis (shi nu-ascundi simtsãmintili dealihea tsi li ari tra si spunã altili minciunoasi); cari nu easti ipucrit
{ro: care nu este ipocrit}
{fr: qui n’est pas hypocrite}
{en: who is not an hypocrite}

§ acupirãturã (a-cu-pi-rã-tú-rã) sf acupirãturi (a-cu-pi-rã-túrĭ) – lucrul cu cari s-acoapirã tsiva; anvãliturã, anvãlitoari
{ro: acoperitură}
{fr: couverture}
{en: cover}

§ acupirãmintu (a-cu-pi-rã-mín-tu) sn acupirãminti/acupirãminte (a-cu-pi-rã-mín-ti) – lucrul cu cari s-acoapirã tsiva (om, casã, lucru, etc.); cuvertã, yeambulã, vilendzã, doagã, etc.; citii, cupirish
{ro: pătură, acoperământ; acoperiş}
{fr: couverture; toit; hausse}
{en: cover, blanket; roof}
ex: bagã acupirãmintili pristi sãmari; noi avem putsãni acupirãminti (vilendzã)

§ cupirish (cu-pi-ríshĭŭ) sf cupirishuri (cu-pi-rí-shĭurĭ) – partea di casã tsi u-acoapirã; citii, acupirãmintu
{ro: acoperiş}
{fr: toit}
{en: roof}

§ discoapir (dis-cŭá-pirŭ) (mi) vb IV discupirii (dis-cu-pi-ríĭ), discupiream (dis-cu-pi-reámŭ), discupiritã (dis-cu-pi-rí-tã), discupiriri/discupirire (dis-cu-pi-rí-ri) – dau di-unã parti acupirãmintul cu cari easti-acupirit (anvilit) un lucru sh-lu-aspun ashi cum easti dealihea; aflu un lucru tsi eara ascumtu sh-lu scot tu migdani, tra s-lu veadã tutã dunjaea; dizgrop, dizvãlescu, dizvilescu
{ro: dezveli, descoperi, divulga}
{fr: (se) dévoiler, (se) decouvrir, divulguer}
{en: discover, unwrap, disclose}
ex: ficiorlu s-discupiri (s-disvãli); u discupirit (u-aflat, u-aspusit) furlichea?; nu vru s-nji discoapirã (s-nj-aspunã) tsiva; mi discupirii (dizvãlii) cã nj-eara cãldurã; s-nu tsiva di s-discoapirã (di s-aspun cari suntu, tsi minduescu dealihea) un di-alantu

§ discupirit (dis-cu-pi-rítŭ) adg discupiritã (dis-cu-pi-rí-tã), discupirits (dis-cu-pi-rítsĭ), discupiriti/discupirite (dis-cu-pi-rí-ti) – tsi-lj s-ari scoasã acupirãmintul cu cari easti nvãlit (acupirit, anvãrtit) un lucru; dizvãlit, dizvilit, discupirit
{ro: dezvelit, descoperit, divulgat}
{fr: dévoilé, decouvert, divulgué}
{en: discovered, unwrapped, disclosed}

§ discupiriri/discupi-rire (dis-cu-pi-rí-ri) sf discupiriri (dis-cu-pi-rírĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu discoapirã tsiva; dizgrupari, dizvãliri, dizviliri
{ro: acţi-unea de a dezveli, de a descoperi, de a divulga; dezvelire, desco-perire, divulgare}
{fr: action de (se) dévoiler, de (se) decouvrir, de divulguer}
{en: action of discovering, of unwraping, of disclosing}

ex: acumpru din hoarã un cal; li-acumpri
(expr: pistipseshti tsi tsã si spuni) sh-cama groasi

§ acumprat (a-cum-prátŭ) adg acumpratã (a-cum-prá-tã), acum-prats (a-cum-prátsĭ), acumprati/acumprate (a-cum-prá-ti) – (unã cu acumpãrat)

§ acumprari/acumprare (a-cum-prá-ri) sf acumprãri (a-cum-prắrĭ) – (unã cu acumpãrari)

§ acumpratã (a-cum-prá-tã) sf fãrã pl – lucrili acumpãrati (alãxiti trã pãradzlji plãtits); lucrul tsi-l fatsi cariva tsi-acumprã tsiva; acumprari
{ro: cumpărături}
{fr: achats}
{en: purchases}
ex: li-aleg eu tu-acum-pratã

§ ancumpãr (an-cúm-pãrŭ) (mi) vb I ancumpãrai (an-cum-pã-ráĭ), ancumpãram (an-cum-pã-rámŭ), ancumpãratã (an-cum-pã-rá-tã), ancumpãrari/ancumpãrare (an-cum-pã-rá-ri) – (unã cu acumpãr)

§ ancumpãrat (an-cum-pã-rátŭ) adg ancumpãratã (an-cum-pã-rá-tã), ancumpãrats (an-cum-pã-rátsĭ), ancumpã-rati/ancumpãrate (an-cum-pã-rá-ti) – (unã cu acumpãrat)

§ ancumpãrari/ancumpãrare (an-cum-pã-rá-ri) sf ancumpãrãri (an-cum-pã-rắrĭ) – (unã cu acumpãrari)

§ ancupãr (an-cú-pãrŭ) (mi) vb I ancupãrai (an-cu-pã-ráĭ), ancupãram (an-cu-pã-rámŭ), ancupãratã (an-cu-pã-rá-tã), ancupãrari/ancupãrare (an-cu-pã-rá-ri) – (unã cu acumpãr)
ex: nj-ancupãrai nã topã; lj-ancu-pãrai
(expr: li-aduchii, li pistipsii) tuti cãti dzãsi; nãsh zbura ma mini ancupãram
(expr: ascultam cu ureaclja)

§ ancupãrat (an-cu-pã-rátŭ) adg ancupãratã (an-cu-pã-rá-tã), ancupãrats (an-cu-pã-rátsĭ), ancupãrati/ancupãrate (an-cu-pã-rá-ti) – (unã cu acum-pãrat)

§ ancupãrari/ancupãrare (an-cu-pã-rá-ri) sf ancupãrãri (an-cu-pã-rắrĭ) – (unã cu acumpãrari)

§ cumpãr (cúm-pãrŭ) (mi) vb I cumpãrai (cum-pã-ráĭ), cumpãram (cum-pã-rámŭ), cumpãratã (cum-pã-rá-tã), cumpãrari/cumpãrare (cum-pã-rá-ri) – (unã cu acumpãr)

§ cumpãrat (cum-pã-rátŭ) adg cumpãratã (cum-pã-rá-tã), cumpãrats (cum-pã-rátsĭ), cumpã-rati/cumpãrate (cum-pã-rá-ti) – (unã cu acumpãrat)

§ cumpãrari/cumpãrare (cum-pã-rá-ri) sf cumpãrãri (cum-pã-rắrĭ) – (unã cu acumpãrari)

§ cumpãrãturã (cum-pã-rã-tú-rã) sf cumpãrãturi (cum-pã-rã-túrĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu acumpãrã un lucru; lucrul tsi lu-acumpãrã cariva
{ro: cum-părătură}
{fr: achat}
{en: purchase}
ex: mizi adush tastrul cu cumpãrãturi (lucrili acumprati)

§ cumpru (cúm-pru) (mi) vb I cumprai (cum-práĭ), cumpram (cum-prámŭ), cumpratã (cum-prá-tã), cumprari/cumprare (cum-prá-ri) – (unã cu acumpãr)

§ cumprat (cum-prátŭ) adg cumpratã (cum-prá-tã), cumprats (cum-prátsĭ), cumprati/cumprate (cum-prá-ti) – (unã cu acum-pãrat)

§ cumprari/cumprare (cum-prá-ri) sf cumprãri (cum-prắrĭ) – (unã cu acumpãrari)

§ cumpratã (cum-prá-tã) sf fãrã pl – (unã cu acumpratã)

§ cupratã (cu-prá-tã) sf fãrã pl – (unã cu acumpratã)

§ cupãr (cú-pãrŭ) (mi) vb I cupãrai (cu-pã-ráĭ), cupãram (cu-pã-rámŭ), cupãratã (cu-pã-rá-tã), cupãrari/cupãrare (cu-pã-rá-ri) – (unã cu acumpãr)

§ cupãrat (cu-pã-rátŭ) adg cupãratã (cu-pã-rá-tã), cupãrats (cu-pã-rátsĭ), cupãrati/cupãrate (cu-pã-rá-ti) – (unã cu acumpãrat)

§ cupãrari/cupãrare (cu-pã-rá-ri) sf cupãrãri (cu-pã-rắrĭ) – (unã cu acumpãrari)

§ discumpãr (dis-cúm-pãrŭ) (mi) vb I discumpãrai (dis-cum-pã-ráĭ), discumpãram (dis-cum-pã-rámŭ), discumpãratã (dis-cum-pã-rá-tã), discumpãrari/discumpãrare (dis-cum-pã-rá-ri) – lu-acumpru nãpoi un lucru tsi lu-aveam vindutã nãinti; lj-u plãtescu a unui tsi-nj featsi bun (arãu); dau axigurauã ti-un sclav tra s-hibã sãlghit; discumpur, discumpru, ascumpãr, plãtescu, mushtinedz
{ro: răscumpăra, răsplăti}
{fr: (se) rédimer, (se) racheter}
{en: redeem, reward, pay ransom}
ex: sh-discumpãrã (sh-u-acumpãrã) casa pãrinteascã; nã discumpãrãm di sãndzili-a Hristolui; avdzãts cum lã discumpirã (lã u plãteashti) buneatsa; ahtari buneatsã nu s-discumpãrã lishor cu unã cu doauã; vrurã s-lu discumpãrã (sã-lj da tsiva, s-lu plãteascã trã bunlu tsi lã featsi); va ts-u discumpãr (plãtescu); agiumsi oara s-tsã discumpãr bunlu tsi-nj featsish; vinj, ca s-tsã discumpur tuti cãti nj-ai faptã; vulturlu, furnica shi yeaspea vrurã s-lu discumpãrã

§ discumpãrat (dis-cum-pã-rátŭ) adg discumpãratã (dis-cum-pã-rá-tã), discumpãrats (dis-cum-pã-rátsĭ), discumpãrati/discumpãrate (dis-cum-pã-rá-ti) – (lucrul) tsi easti acumprat diznou (dupã tsi fu vindut nãinti); tsi-lj s-ari plãtitã ti bunlu (arãulu) tsi-avea faptã; (sclavlu) tsi easti sãlghit cã s-ari plãtitã axiguraua trã el; discumpurat, discumprat, ascumpãrat, plãtit, mushtinat
{ro: răscumpărat, răsplătit}
{fr: rédimé, racheté}
{en: redeemed, rewarded, for whom the ransom is payed}

§ discumpãrari/discumpãrare (dis-cum-pã-rá-ri) sf discum-pãrãri (dis-cum-pã-rắrĭ) – atsea tsi fatsi cãndu s-discumpãrã tsiva; discumpurari, discumprari, ascumpãrari, plãtiri, mushtinari
{ro: acţiunea de a răscumpăra, de a răsplăti; răscumpărare, răsplătire}
{fr: action de (se) rédimer, de (se) racheter}
{en: action of redeeming, rewarding, of paying ransom}

§ discumpur (dis-cúm-purŭ) (mi) vb I discumpurai (dis-cum-pu-ráĭ), discumpuram (dis-cum-pu-rámŭ), discumpuratã (dis-cum-pu-rá-tã), discumpurari/discumpurare (dis-cum-pu-rá-ri) – (unã cu discumpãr)

§ discumpurat (dis-cum-pu-rátŭ) adg discumpuratã (dis-cum-pu-rá-tã), discumpurats (dis-cum-pu-rátsĭ), discumpurati/discumpurate (dis-cum-pu-rá-ti) – (unã cu discumpãrat)

§ discumpurari/discumpurare (dis-cum-pu-rá-ri) sf discumpurãri (dis-cum-pu-rắrĭ) – (unã cu discumpãra-ri)

§ discumpru (dis-cúm-pru) (mi) vb I discumprai (dis-cum-práĭ), discumpram (dis-cum-prámŭ), discumpratã (dis-cum-prá-tã), discumprari/discumprare (dis-cum-prá-ri) – (unã cu discumpãr)

§ discumprat (dis-cum-prátŭ) adg discumpratã (dis-cum-prá-tã), discumprats (dis-cum-prátsĭ), discumprati/dis-cumprate (dis-cum-prá-ti) – (unã cu discumpãrat)

§ discumprari/discumprare (dis-cum-prá-ri) sf discumprãri (dis-cum-prắrĭ) – (unã cu discumpãrari)

§ ascumpãr (as-cum-pắrŭ) (mi) vb I ascumpãrai (as-cum-pã-ráĭ), ascumpãram (as-cum-pã-rámŭ), ascumpãratã (as-cum-pã-rá-tã), ascumpãra-ri/ascumpãrare (as-cum-pã-rá-ri) –
1: nj-caftu ljirtari; simbãtsescu;
2: lj-u plãtescu a unui tsi-nj featsi arãu (bun); nj-ljau (nj-scot) ahtea, nj-scot arãzganlu;
3: dau axigurauã ti-un sclav tra s-hibã sãlghit; mi-arãzgan; discumpãr; mushtinedz
{ro: scuza; răzbuna; răscumpăra}
{fr: (s’)excuser; (se) venger; se racheter}
{en: apologize; avenge; pay ransom}
ex: s-ascumpãrã (sh-cãftã ljirtari) cã nu poati sã s-ducã cu nãs; s-mi-ascumpãri (s-nji ljai arãzganlu) Rushcã tini; gionili io lu-ascumpãrai (lu-arãzgãnai)

§ ascum-pãrat (as-cum-pã-rátŭ) adg ascumpãratã (as-cum-pã-rá-tã), ascumpãrats (as-cum-pã-rátsĭ), ascumpãrati/ascumpãrate (as-cum-pã-rá-ti) –
1: tsi easti ljirtat; simbãtsit;
2: tsi-lj s-ari plãtitã trã arãulu (i bunlu) tsi-ari faptã; tsi sh-ari loatã ahtea (arãzganlu, sãndzili);
3: tsi easti discumpãrat; (sclavlu) tsi easti sãlghit dupã tsi-lj si pãlti axiguraua; arãzgãnat; discumpãrat, mushtinat
{ro: răzbunat; scuzat; răscumpărat}
{fr: vengé; excusé; racheté}
{en: avenged; apologized, ransomed}

§ ascumpãrari/ascumpãrare (as-cum-pã-rá-ri) sf ascumpãrãri (as-cum-pã-rắrĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu ascumpãrã tsiva i pri cariva; atsea tsi fatsi un cãndu shi scoati ahtea; arãzgãnari; discumpãrari, mushtinari, ljirtari
{ro: acţiunea de a se răzbuna; de a scuza; de a răscumpăra; răzbu-nare; scuzare; răscumpărare}
{fr: action de (se) venger; de (s’)excuser; de se racheter}
{en: action of avenging; of apolo-gizing, of paying ransom}

{en: fertilizing the land with dung or manure}
ex: cuprisescu agrili (bag cuprii tu agri tra s-li ngrash)

§ cuprisit (cu-pri-sítŭ) adg cuprisitã (cu-pri-sí-tã), cuprisits (cu-pri-sítsĭ), cuprisiti/cuprisite (cu-pri-sí-ti) – (loc) ngrãshat cu baligã
{ro: gunoit, fertilizat}
{fr: fumé, fertilisé}
{en: dunged, manured (land)}
ex: agri cuprisiti

§ cuprisiri/cuprisire (cu-pri-sí-ri) sf cuprisiri (cu-pri-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu loclu s-cupriseashti
{ro: acţiunea de a gunoi, de a fertiliza}
{fr: action de fumer, de fertiliser}
{en: action of fertilizing the land with dung or manure}