Dictsiunar

DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

chindisescu

chindisescu (chin-di-sés-cu) vb IV chindisii (chin-di-síĭ), chin-diseam (chin-di-seámŭ), chindisitã (chin-di-sí-tã), chindisiri/chin-disire (chin-di-sí-ri) –
1: stulsescu unã pãndzã (distimeli, arochi, cãmeashi, etc.) cu cusuturi fapti cu aclu shi hiri (di tuti bueili) cari-aspun lucri tsi arãsescu ocljilj (lilici, frãndzã, yimishi, pulj, etc.); vizuescu;
2: mushitsãscu un lucru cu buisirea-a lui; cundiljedz, chindrisescu, ncãrdzelj, stulsescu, mushutsãscu; (fig: chindisescu = amintu (pãradz); anchirdãsescu, ãnchirdãsescu, nchirdãsescu, chirdãsescu)
{ro: broda; vopsi}
{fr: broder; peindre}
{en: embroider; paint}
ex: chindisii unã mãndilã; chindisirã (buisirã) vatra; avea casa chindisitã (zugrãfsitã); chin-disea (ncãrdzilja) mushat pãrpodzli; pitritsea feata sã nveatsã la sculjo, sã mplãteascã shi s-chindiseascã; nj-chindisirã (fig: nj-amintarã, nji nchirdãsirã) tuts pãradzlji

§ chindisit (chin-di-sítŭ) adg chindisitã (chin-di-sí-tã), chindisits (chin-di-sítsĭ), chindisi-ti/chindisite (chin-di-sí-ti) – tsi easti stulsit cu cusãturi di ac i buei di lucri tsi arãsescu ocljilj; vizuit, cundiljat, chindrisit, ncãrdziljat, stulsit, mushutsãt
{ro: brodat, vopsit}
{fr: brodé, peint; bigarré, panaché}
{en: embroidered, painted}
ex: distimeli chindisitã, stri niori arucutitã (angucitoari: curcubeulu); voi oclji chindisits (buisits, cundiljats, scriats)

§ chindisiri/chindisire (chin-di-sí-ri) sf chindisiri (chin-di-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un lucru s-chindiseashti; vizuiri, cundiljari, chindrisiri, ncãrdzi-ljari, stulsiri, mushutsãri
{ro: acţiunea de a broda, de a vopsi}
{fr: action de broder, de peindre}
{en: action of embroidering, of painting}

§ nchindisescu (nchin-di-sés-cu) vb IV nchindisii (nchin-di-síĭ), nchindiseam (nchin-di-seámŭ), nchindisitã (nchin-di-sí-tã), nchindisiri/nchindisire (nchin-di-sí-ri) – (unã cu chindi-sescu)
ex: la colindi nchindisim (stulusim) culindarili; lji nchin-disim sufrãntsealili

§ nchindisit (nchin-di-sítŭ) adg nchindisitã (nchin-di-sí-tã), nchindisits (nchin-di-sítsĭ), nchindisiti/nchindisite (nchin-di-sí-ti) – (unã cu chindisit)

ex: muljari nchindisitã (cun-diljatã, buisitã tu fatsã); tsãsea unã chilimi nchindisitã; purta dulumã di vestu nchindisit (stulsit) cu flori di hrisosmã

§ nchin-disiri/nchindisire (nchin-di-sí-ri) sf nchindisiri (nchin-di-sírĭ) – (unã cu chindisiri)

§ chindisãturã (chin-di-sã-tú-rã) sf chin-disãturi (chin-di-sã-túrĭ) – cusutura faptã cu aclu sh-cu hiri di multi buei tra s-chindiseascã unã pãndzã (cãmeashi, gulir i mã-nits), cu lilici, pulj, etc.; chendimã, chindimã, chindinã, vãchii, oimã, benchi, birbilj
{ro: broderie}
{fr: broderie}
{en: lace}

§ chendimã (chĭén-di-mã) sf chindimati/chindimate (chin-dí-ma-ti) – (unã cu chindisãturã)

§ chindimã (chín-di-mã) sf chindimati/chindimate (chin-dí-ma-ti) – (unã cu chindisãturã)
ex: iu nvitsash tini chindima aestã?

§ chindinã (chin-dí-nã) sf chindini/chindine (chin-dí-ni) – (unã cu chindisãturã)

§ chin-drisescu (chin-dri-sés-cu) vb IV chindrisii (chin-dri-síĭ), chin-driseam (chin-dri-seámŭ), chindrisitã (chin-dri-sí-tã), chindrisi-ri/chindrisire (chin-dri-sí-ri) – (unã cu chindisescu)
ex: chindrisea (buisea, nvupsea) la portsã, alti undzea

§ chindrisit (chin-dri-sítŭ) adg chindrisitã (chin-dri-sí-tã), chindrisits (chin-dri-sítsĭ), chindrisiti/chindrisite (chin-dri-sí-ti) – (unã cu chindisit)
ex: cali lungã, chindrisitã (stulsitã, mushitsãtã, chindisitã) cu yeamãndzi; vãloagã chindrisitã (chindisitã) cu lilici; cãravi chindrisitã (zugrãfsitã); cu ocljul chindrisit (cundiljat)

§ chindrisiri/chindrisire (chin-dri-sí-ri) sf chindrisiri (chin-dri-sírĭ) – (unã cu chindisiri)

§ dischindisescu (dis-chin-di-sés-cu) vb IV dischindisii (dis-chin-di-síĭ), dischindiseam (dis-chin-di-seámŭ), dischindisitã (dis-chin-di-sí-tã), dischindisiri/dis-chindisire (dis-chin-di-sí-ri) – disfac (aspargu) chindisãtura tsi s-aflã pi-un lucru
{ro: desface (strica) broderia unui lucru}
{fr: défaire une broderie}
{en: undo, take apart an embroidery (lace)}
ex: chindisi pãrpodzli cu cardzelj shi li dischindisi deapoea cã nu lj-arãsi cum ishirã

§ dischindisit (dis-chin-di-sítŭ) adg dischindisitã (dis-chin-di-sí-tã), dischindisits (dis-chin-di-sítsĭ), dischindisiti/dischindisite (dis-chin-di-sí-ti) – lucru tsi-lj s-ari disfaptã (aspartã) chindisãtura
{ro: desfăcut (lucrul de broderie)}
{fr: défait (une broderie)}
{en: undone, taken apart (embroidery, lace)}

§ dischindisiri/dischindisire (dis-chin-di-sí-ri) sf dischindisiri (dis-chin-di-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-dischindiseashti un lucru
{ro: acţiunea de a desface (strica) lucrul de broderie}
{fr: action de défaire une broderie}
{en: action of undoing, of taking apart an embroidery (lace)}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

amintu1

amintu1 (a-mín-tu) vb I amintai (a-min-táĭ), amintam (a-min-támŭ), amintatã (a-min-tá-tã), amintari/amintare (a-min-tá-ri) – nchirdãsescu tsiva (pãradz i altu lucru) cãndu fac unã stihimã (cãndu mi-alumtu, cãndu mi-antrec cu cariva, cãndu escu plãtit ti un lucru tsi-l fac, etc.); anchirdãsescu, ãnchirdãsescu, nchirdãsescu, chirdãsescu, cãzãnsescu, chindisescu, fac, aflu, scot
{ro: câştiga}
{fr: gagner}
{en: win, earn}
ex: lã si pãru cã amintarã unã vãsilii; fã Doamne, s-amintu; adz s-amintã, mãni s-amintã, tritsea dzãlili unã cãti unã; macã-i di la preftu, ghini featsish, cã nãsh li-amintã fãrã asudoari; cara s-hiu cu voi niscãntsã mesh va s-amintu (nchirdãsescu, nvets) multi; cu tsi gioni mi-amintai (nj-aflai, cãdzui tu vreari)!

§ amintat1 (a-min-tátŭ) adg amintatã (a-min-tá-tã), amintats (a-min-tátsĭ), amintati/amintate (a-min-tá-ti) – (lucru) tsi easti nchirdãsit; harea tsi u ari un tsi-ari amintatã tsiva; anchirdãsit, ãnchirdãsit, nchirdãsit, chirdãsit, cãzãnsit, chindisit, loat, scos
{ro: câştigat}
{fr: gagné}
{en: won}
ex: nãsh mãratslji lu-ashtipta s-yinã amintat (cu amintatic); paradzlji amintats di tatã-su cu asudori

§ amintari1/amintare (a-min-tá-ri) sf amintãri (a-min-tắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu si nchirdãseashti tsiva; anchirdãsiri, ãnchirdãsiri, nchirdãsiri, chirdãsiri, cãzãnsiri, chindisiri, loari, scuteari
{ro: acţiunea de a câştiga; câştigare}
{fr: action de gagner}
{en: action of winning, earning}

§ amintatic (a-min-tá-ticŭ) sm fãrã pl – atsea (pãradz, lucri, tinjii, etc.) tsi nchirdãseashti cariva; ncherdu, cheari
{ro: câştig, beneficiu}
{fr: gain, bénéfice}
{en: gain}
ex: mari amintatic easti; tora nu-ai vãrnu amintatic (tsiva tsi s-pots si nchirdãseshti); nu lj-eara di amintatic, cãt lj-eara di altã; veara aestã avum mari amintatic; am amintatic (ved hãiri, am intires) di la oaminjlj-aeshti; nvetslu-a limbãljei armãneascã easti mari amintatic trã armãnj

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

bueauã

bueauã (bu-ĭá-ŭã) sf buei (bu-ĭéĭ) – hroma tsi u-aspuni un lucru (tsi poati si s-veadã dupã soea di lunjinã tsi cadi pi el); luguria cu cari s-vãpseashti un lucru tra s-lji s-alãxeascã hroma; luguria tsi-sh bagã muljerli pri fatsã i unglji tra s-aspunã ma mushati; hromã, vãfii, rengã, renghi; arushatsã, fcheasidi, mãzeauã, mãzii, ucnã;
(expr:
1: ca bueauã = taxirati, bileauã;
2: bueaua-a loclui = galbin;
3: bueauã di = mãratlu di; boi;
4: dau cu bueauã = buisescu, vãpsescu;
5: molj tu noauãdzatsinoauã di buei = bag dinãpoi, aurlu, arushinedz)
{ro: culoare, vopsea}
{fr: couleur, fard, teinture}
{en: color, face make-up, paint}
ex: es lilici cu buei; nu-i bunã bueaua cu cari buisim oauãli; cãlugreauã ca bueauã
(expr: mplinã di bileadz, di taxirãts); sh-deadi cu bueauã
(expr: s-vãpsi, sh-deadi cu fcheasidi, cu mãzeauã); ded bueauã a casãljei
(expr: vãpsii casa); tu noauãdzãtsinoauã di buei u mulje
(expr: u bãgã dinãpoi, u rizilipsi, u-arushinã); u, bueauã di ficior
(expr: u, mãratlu di ficior), muri; u, bueaua s-vã batã
(expr: s-cadã taxirãtsli, ghiderli pri voi)

§ boi2/boe (bó-i) sf boi (bóĭ) shi boiuri (bó-ĭurĭ) – (unã cu bueauã)
ex: pãdurea, cu boili (bueili) tuti s-chindiseashti; sh-adrã fatsa cu boi
(expr: sh-deadi cu fcheadisi); boiurli (bueili) cu cari da mururli; nj-adusi tata dit Vlãhii unã cutii cu boi (buei); boea-a loclui
(expr: galbin) s-featsi

§ buisescu (bu-i-sés-cu) (mi) vb IV buisii (bu-i-síĭ), buiseam (bu-i-seámŭ), buisitã (bu-i-sí-tã), buisiri/buisire (bu-i-sí-ri) – (cu-unã fãrci di buisiri icã cu asprucuchiri) acoapir fatsa-a unui lucru cu un petur di bueauã (azvesti); zugrãpsescu un lucru (tra s-lu fac ma mushat, s-lu stulsescu cu lilici, oaminj, etc.); dau cu bueauã un lucru (stizmã, pãndzã, etc.); vãpsescu, azvistusescu, chindrisescu, chindisescu, zugrãfsescu, zugrãpsescu, cundiljedz (fatsa, ocljilj);
(expr:
1: mi buisescu = jilescu;
2: l-buisescu = (i) lu rizilipsescu; (ii) l-curbisescu, l-stuhinedz, l-distihipsescu, etc.; (iii) lu-alas sh-fug, lu-apãrãtsescu)
{ro: colora, vopsi, picta}

{fr: colorer, colorier; teindre, peindre}
{en: color, dye, paint}
ex: buisii (li ded cu bueauã) stranjili; buisim oauãli ti Pahti; nu-ts buisea (nu tsi-lj da cu bueauã), lea, perlji ahãntu; sh-buiseashti perlu cu mãzii; buisim (azvistusim) tãvanea; l-buisirã
(expr: lu rizilipsirã) tu misu-hori; mi buisescu
(expr: jilescu); s-buisi
(expr: s-curbisi) multu mãrata; lu-avinarã pãnã-l buisirã
(expr: l-curbisirã)

§ buisit (bu-i-sítŭ) adg buisitã (bu-i-sí-tã), buisits (bu-i-sítsĭ), buisiti/buisite (bu-i-sí-ti) – tsi easti acupirit cu-un petur di bueauã; dat cu bueauã; vãpsit, azvistusit, chindrisit, chindisit, zugrãfsit, zugrãpsit, cundiljatã (fatsa, ocljilj)
{ro: colorat, vopsit, pictat}
{fr: coloré, colorié; teint, peint}
{en: colored, dyed, painted}
ex: buisea-ti
(expr: curbisea-ti), buisite
(expr: mãrate)!; iu ti dutseai, lea buisitã
(expr: lea mãratã, curbisitã); buisitã!
(expr: curbisitã!), nu vedz tsi s-fatsi?

§ buisi-ri/buisire (bu-i-sí-ri) sf buisiri (bu-i-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-buiseashti tsiva i cariva; vãpsiri, azvistusiri, chindrisiri, chindisiri, zugrãfsiri, zugrãpsiri, cundiljari (fatsa, ocljilj)
{ro: acţiunea de a colora, de a vopsi, de a picta}
{fr: action de colorer, de colorier; de teindre, de peindre}
{en: action of coloring, of dyeing, of painting}

§ bueangi (bu-ĭan-gí) sm bueangeadz (bu-ĭan-gĭádzĭ) – omlu tsi buiseashti (multi ori stranji, tu-unã ducheani adratã maxus trã aestu lucru)
{ro: boiangiu}
{fr: teinturier}
{en: dyer}
ex: si nvãpsi la bueangeadzlji tuts
(expr: s-featsi rizili dinintea-a ntreagãljei lumi)

§ bueagi (bu-ĭa-gí) sm bueageadz (bu-ĭa-gĭádzĭ) – (unã cu bueangi)
ex: bueagilu nu nj-adusi ninga shiaclu

§ bugeai (bu-gĭáĭŭ) sm bugeai (bu-gĭáĭ) – (unã cu bueangi)
ex: va-nj mi tornu la bugeailu, stranjili ta si-nj lãescu

§ bueagilãchi (bu-ĭa-gi-lắ-chi) sf bueagilãchi (bu-ĭa-gi-lắchĭ) – ducheani iu s-buisescu lucri (stranji); tehnea, murafetea cu cari s-buisescu lucrili (stranjili)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

cãzãnsescu

cãzãnsescu (cã-zãn-sés-cu) vb IV cãzãnsii (cã-zãn-síĭ), cãzãn-seam (cã-zãn-seámŭ), cãzãnsitã (cã-zãn-sí-tã), cãzãnsiri/cãzãnsire (cã-zãn-sí-ri) – amintu (pãradz) cãndu hiu plãtit ti un lucru tsi-l fac; amintu, nchirdãsescu, chirdãsescu, chindisescu, scot
{ro: câştiga}
{fr: gagner}
{en: win, earn}

§ cãzãnsit (cã-zãn-sítŭ) adg cãzãnsitã (cã-zãn-sí-tã), cãzãnsits (cã-zãn-sítsĭ), cãzãnsiti/cãzãnsite (cã-zãn-sí-ti) – (un) tsi-ari amintatã tsiva; (lucrul) tsi easti amintat; amintat, nchirdãsit, chirdãsit, chindisit, scos
{ro: câştigat}
{fr: gagné}
{en: won, earned}

§ cãzãnsiri/cãzãnsire (cã-zãn-sí-ri) sf cãzãnsiri (cã-zãn-sírĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu nchirdãseashti tsiva; nchirdãsiri, chirdãsiri, amintari, chindisiri, scuteari
{ro: acţiunea de a câştiga; câştigare}
{fr: action de gagner}
{en: action of winning (earning)}

§ acãzãnsescu (a-cã-zãn-sés-cu) vb IV acãzãnsii (a-cã-zãn-síĭ), acãzãnseam (a-cã-zãn-seámŭ), acãzãnsitã (a-cã-zãn-sí-tã), acãzãnsiri/acãzãnsire (a-cã-zãn-sí-ri) – (unã cu cãzãnsescu)

§ acãzãnsit (a-cã-zãn-sítŭ) adg acãzãnsitã (a-cã-zãn-sí-tã), acãzãnsits (a-cã-zãn-sítsĭ), acãzãnsiti/acãzãnsite (a-cã-zãn-sí-ti) – (unã cu cãzãnsit)

§ acãzãnsiri/acãzãnsire (a-cã-zãn-sí-ri) sf acãzãnsiri (a-cã-zãn-sírĭ) – (unã cu cãzãnsiri)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã