|
|
chibar
chibar (chi-bárŭ) sm, sf, adg chibarã (chi-bá-rã), chibari (chi-bárĭ), chibari/chibare (chi-bá-ri) – (un om) tsi s-veadi dit purtarea-a lui cã easti multu aleptu (tinjisit, tighiusit, cu ihtibari, di mari vereauã, nãmuzi, etc.); chibarcu, cilibi
{ro: distins, nobil}
{fr: noble, personne distinguée}
{en: noble, distinguished person}
ex: armãnjlji suntu chibari (multu-aleptsã, tinjisits)
§ chibarcu (chi-bár-cu) adg chibarcã (chi-bár-cã), chibartsi (chi-bár-tsi), chibartsi/chibartse (chi-bár-tsi) – (unã cu chibar)
§ chibã-reatsã (chi-bã-reá-tsã) sf chibãrets (chi-bã-rétsĭ) – atsea tsi-l fatsi pri om si s-aspunã cã easti chibar; tuti-atseali lucri scumpi tsi lu-aspun omlu cã easti avut; luxu
{ro: lux}
{fr: luxe}
{en: luxury}
ex: chibãreatsa (luxul) nu easti cu cãdeari la tuts
§ chibãreshti/chibãreshte (chi-bã-résh-ti) adv – multu aleptu (tinjisit, tighiusit, cu ihtibari, di mari vereauã, nãmuzi, etc.); cu videarea sh-purtarea di om chibar; ca di chibar
{ro: cu ţinută distinsă, nobilă, luxoasă}
{fr: d’une manière distinguée, luxueusement}
{en: with distinguished or luxurious manners}
ex: sucãi chibãreshti (ca di chibari) mult ligati, di cadãnili-a lor lucrati
§ chibari/chibare (chi-bá-ri) adv – (unã cu chibãreshti)
ex: armãnjlji suntu chibari (multu-aleptsã, tinjisits); s-tsãni chibari (s-poartãca om chibarcu); imnã chibari
chibarcu
chibarcu (chi-bár-cu) adg – vedz tu chibar
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: chibarchibãreatsã
chibãreatsã (chi-bã-reá-tsã) sf – vedz tu chibar
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: chibarchibãreshti/chibãreshte
chibãreshti/chibãreshte (chi-bã-résh-ti) adv – vedz tu chibar
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: chibarchibari/chibare
chibari/chibare (chi-bá-ri) adv – vedz tu chibar
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: chibararhundu
arhundu (ár-hun-du) sm, sf, adg arhundã (ár-hun-dã), arhundzã (ár-hun-dzã), arhundi/arhunde (ár-hun-di) – om cari easti multu avut; (om) tsi ari multã aveari (avutsami, tutiputã); arhondu, arhundã, bugat, mbugat, ãmbugat, avut, zinghin, tsinghin, nicuchir, ciurbagi, ciorbagi, domnu
{ro: bogat}
{fr: riche, seigneur}
{en: rich}
ex: greclu, sh-arhundu (domnu, avut) s-hibã, alj va mputã
§ arhondu (ar-hón-du) sm, sf, adg arhondisã (ar-hón-di-sã), arhondzã (ar-hón-dzã), arhondisi/arhondise (ar-hón-di-si) – (unã cu arhundu)
ex: di-sh loarã doauã arhondisi (doamni, muljeri avuti)
§ arhundã (ar-hun-dắ) sm, sf arhundoanji/arhundoanje (ar-hun-dŭá-nji), arhundadz (ar-hun-dádzĭ), arhundoanji/arhundoanje (ar-hun-dŭá-nji) – (unã cu arhundu)
ex: arhundadzlji (domnjilj, oaminjlji avuts) di Grebini; furlji loarã sclavi doauã arhundoanji (doamni, muljeri di oaminj avuts)
§ arhundilji/arhundilje (ar-hun-dí-lji) sf arhundilj (ar-hun-díljĭ) –
1: tuti lucrili (casã, loc, paradz, tutiputã, etc.) tsi li ari un om; aveari, avutsãlji, avutsami, bugãtsãlji, bugutsãlji, yishteari, tutiputã, periusii
2: scara analtã (peturlu) di oaminj avuts dit un crat (di chibari, cu averi mãri, locuri, pãlãts, etc., di-aradã clirunumsiti di la tatã la hilj) dit cari s-aleg multi ori oaminjlji di frãmti dit chivernisea-a cratlui; ciorbagilãchi
{ro: avere, bogăţie, burghezie, boierime}
{fr: richesse, bourgeoisie, aristocratie, noblesse}
{en: wealth, middle-class, nobility}
§ arhundilichi/arhundiliche (ar-hun-di-lí-chi) sf arhundilichi (ar-hun-di-líchĭ) – (unã cu arhundilji)
§ arhun-dlichi/arhundliche (ar-hun-dlí-chi) sf arhundlichi (ar-hun-dlíchĭ) – (unã cu arhundilji)
§ arhundescu (ar-hun-dés-cu) adg arhundeascã (ar-hun-deás-cã), arhundeshtsã (ar-hun-désh-tsã), arhundeshti (ar-hun-désh-ti) – (tsi easti) di oaminj avuts; tsi ari s-facã cu oaminjlji arhundzã icã cu arhundilja; arhundichescu
chibur
chibur (chi-búrŭ) sm, sf, adg – vedz tu chibar
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: chibarchibureatsã
chibureatsã (chi-bu-reá-tsã) sf – vedz tu chibar
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: chibarcilibi
cilibi (ci-li-bí) sm, adg (mash masculin) cilibadz (ci-li-bádzĭ) –
1: (om, dit chirolu veclju) tsi fãtsea parti dit peturlu di nai ma nsus a oaminjlor dit un crat, tsi avea ciuflichi sh-averi mãri, sh-multi ori eara shi soi cu vãsiljelu a cratlui;
2: (om) tsi s-veadi dit purtarea-a lui cã easti multu aleptu (tinjisit, tighiusit, cu ihtibari, di mari vereauã, nãmuzi, etc.); chibar, chibarcu
{ro: nobil, distins}
{fr: noble, seigneur, gentilhomme}
{en: noble, nobleman, distinguished man}
ex: corbul cilibi!
§ celepiu (cĭe-le-píŭ) sm celepii (cĭe-le-píĭ) – (unã cu cilibi)
ciurbagi
ciurbagi (cĭur-ba-gí) sm, sf ciurbãgioanji/ciurbãgioanje (cĭor-bã-gĭŭá-nji), ciurbageadz, (cĭur-ba-gĭádzĭ) ciurbãgioanji/ciur-bãgioanje (cĭor-bã-gĭŭá-nji) – om cu multã aveari; om mari (di frãmti) dit unã hoarã i cãsãbã; muljari di om mari (cu multã aveari); ciorbagi, nicuchir, arhundu, arhondu, arhundã, bugat, mbugat, avut, zinghin, tsinghin
{ro: om înstărit, gospodar, burghez, nevastă de gospodar}
{fr: personne riche, maître (maîtresse) de la maison, hospodar, notable de village, bourgeois}
{en: rich person, head of a household, middle-class person, village notable} ea s-cljimãm shi ciurbageadzlji tra s-videm tsi dzãc; ciurbãgioanja (muljarea-a ciurbagilui) ari tsintsi feati
§ ciurbagiu (cĭur-ba-gíŭ) sm ciurbagii (cĭur-ba-giĭ) – (unã cu ciurbagi)
§ ciorbagi (cĭor-ba-gí) sm ciorbageadz (cĭor-ba-gĭádzĭ) – (unã cu ciurbagi)
§ ciorbagilãchi (cĭor-ba-gi-lãchĭ) – scara analtã (peturlu) di oaminj avuts dit un crat (di chibari, cu averi mãri, casi, locuri, etc. clirunumsiti di la tatã la hilj) dit cari s-aleg multi ori oaminjlji mãri (cãpiili) dit hoarã i cãsãbã; arhundilji, arhundilichi
{ro: burghezie, boierime}
{fr: bourgeoisie, seigneurie}
{en: middle-class}
ex: ciorbagilãchea (arhundilja, nicuchirata bunã) s-amintã cu sudoari
lusi/luse
lusi/luse (lú-si) sf lusi/luse (lú-si) – tuti-atseali lucri scumpi tsi lu-aspun omlu cã easti avut; chibãreatsã
{ro: lux}
{fr: luxe}
{en: luxury}
ex: Turyea, nu u vor lusea (chibãreatsa)
§ lus (lúsŭ) sn lusi/luse (lú-si) – (unã cu lusi)
ex: savanlu ncljigat di lus (di chibãreatsa)
§ luxu (lúc-su) sn luxuri (lúc-surĭ) – (unã cu lusi)
puristo
puristo (pu-ris-tó) sm puristadz (pu-ris-tádzĭ) – atsel tsi s-aflã tu caplu-a dispotslor dit un loc; om, cari easti-amintat dit unã fu-mealji multu tinjisitã shi chibarã di anj di dzãli, sh-cari fatsi parti, di-aradã, dit ugeachea ma-analtã a oaminjlor dit un stat
{ro: primat, nobilime}
{fr: primat, noblesse}
{en: primate, nobility}